uit!! Buitenlandsche Revue. I Knip deze bon I H AWEKO BflZftR. flooelmarkl 5 De Bolswardsche Courant en Westergoo III. V. d. WERFF Reparatie aan alle merken Automobielen 40 n I - PACTOMANIE. Uit den Omtrek Stadsnieuws. Tandarts MOULIJN FRANEKER Maker* w w Schroefoogan,. Woensdag 18 Maart 1936 32~ Jaargang No. 22 Groote voorraad Onderdeelen en Banden INGEZONDEN /TUKKEN OfficJëel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 12 en A 0-2. - L A dve r t e n 11 n per regel: Woensdagsnummer 10 cent. Zaterdagsnummer 12 cent. Tusschen de tekst dubb. prjjs. VcrHcii\jnt Dinudugb- Vrijdageavonds. Speciale inrichting voor C. A. B. I adsp. speelden tegen L. S. C.- adsp. en verloren met 0-5. WITMARSUM. De situatie in het verre Oosten met name in Japan is door de gebeurtenissen in Europa een beetje op den achtergrond geraakt, maar daarom is de toestand daar niet minder gevaarlijk. Het nog steeds gevaarlijke punt grensgebied Mandsjoekwo-Rusland is no,g niet opge lost. Japan staat er op dat deze grens- zöne door de Russische troepen wordt ontruimd. De leider van het nieuw ge vormde nationale kabinet in Japan Hirota heeft nog dezer dagen verklaard, dat de regeering een krachtige onafhankelijke buitenlandsche politiek zal voeren. Van grooter beteekenis vooral voor ons Nederlanders, is de stelselmatige propaganda in woord en geschrift voor een eventueele zee-oorlog Japan-Enge- land. Juist voor ons, omdat daarbij on herroepelijk ons Indië op het spel staat. Nu behoeven we ons niet bezorgd te maken over al de utopiën die in het brein van Japansche fantasten worden opgebouw en ten tweede is ons Indië voor driekwart veilig voor Japansche overheersching door zijn ligging ten op zichte van het Engelsche koloniale bezit. Engeland dat niet zal, maar ook voor de veiligheid van eigen koloniën niet mag toestaan, dat Japan begeerig naar expansie en dit niet alleen, maar ook uit strategisch oogpunt, zijn invloedssfeer in het verre Oosten zou uitbreiden. Het blijft dus rommelen in de internationale politiek. Heerenveen IC. A. B. I 9-0. Het met drie invallers spelende eerste elftal heeft een gevoelige nederlaag in Heerenveen te slikken gekregen. Wan neer we de verschillende verslagen le zen, was het spel van C. A. B. niet zoo veel minder als de cijfers zouden doen gelooven. Ook nu zat de groote fout in de voorhoede en de reserve-keeper, die van de negen goals er vast en zeker eenige had kunnen houden. Het was voor Heerenveen een pracht-kampioenswed- strijd en deze club zal er wel alles op zetten om bij de komende promotiewed strijden tegen Sneek of Achilles een goed figuur te slaan. Voor C. A. B. is deze verliezer in zoo verre een strop dat door het winnen van Frisia j.l. Zondag het degradatie-gevaaf niet geweken is. Er zal een der eerst ko mende wedstrijden beslist gewonnen moeten worden. Of dit op eigen terrein nu eens mogelijk is? We hopen het van harte. KRITETOANIEL BOALSERT. Sneintojoun is to Ljouwert hólden de slotjoun fen de toanielkriich fenwege it Frysk Toanielboun en is teffens de lit- slach bikend makke. Us Kritetoaniel het mei de opfiering fen „Der wier ris.det de 2e Kryst- dei for dy Kriich opfierd is, in 2e priis bihelle mei 97% punt. For in earste priis hie dit 100 wêze moatten. Wy winskje it Kritetoaniel fen herten lok mei dit sukses. Nei wy fornomd hawwe is nou yn stüdzje Postbus 4, blijspil yn 3 bidriuwen fen H. Bulthuis, hwet de 2e Peaskedei opfierd wirde scil. houdt van at VRIJDAG 20 MAART spreekuur te WITMARSUM van 2—3 uur Buiten verantwoordelijkheid der Redactie. EEN LAATSTE WOORD AAN „WAARHEIDSVRIEND”. „Waarheidsvriend” met twee aanha- lingsteekens tracht de in het geding ge brachte waarheden andermaal door een macht van woorden zonder zin te ont- aanvullen van grondstoffen uit landen die niet tot ’t Locarno-pact behooren is in onzen tijd van uitgebalanceerde han- delsomzetten en clearingssystemen uiterst moeilijk. In tegenstelling dus met Italië zouden economische sancties voor Duitschland zeer bedenkelijk kunnen werken. Gelukkig is er in de laatste da gen iets veranderd en we doelen hier op den Volkenbond, die thans tracht dit ge schil langs diplomatieken weg op te los sen. Juist in dergelijke kwesties kan de Volkenbond door een zekere onpartijdige waarneming een deel van de gevoelig heid overbruggen. Het was niet moeilijk onze geheele re vue deze week te wijden aan dit eene onderwerp. We moeten evenwel verder, er zijn nog meer belangrijke kwesties. De oorlog in Oost-Afrika denkt U mis schien? Nu ja, belangrijk in zooverre, uw sympathie staat aan den kant van een der beide partijen en dan gelooven we, dat de meeste sympathie onder ons uit gaat naar Abessinië. De nieuwe verwikkelingenn in de Eurqpeesche politiek hebben de alge- meene toestand voor Abessinië niet ver beterd. We bedoelen daarmee niet zoo zeer de toestand aan de oorlogsfronten, maar meer de bescherming die Abessinië van de Westersche mogendheden als leden van den eenen grooten Volken bond zou mogen ondervinden. De jongste daad van Duitschland geeft zooveel werk aan de Europeesche diplomatie dat daarmee automatisch het geschil in Oost-Afrika op den achter grond geschoven wordt. We mogen toch niet veronderstellen dat Abessinië moet worden opgeofferd aan de belangen van den verdragschendende en naar koloniën hunkerende Europeesche mogendheden? Nog steeds de Rijnbezetting. Goed werk voor den Vol kenbond. De oorlog in O.- Afrika. China,-Japan-Rtis- land. Wanneer we in de afgeloopen week de verschillende uitlatingen van diverse Ministers uit Engeland, Frankrijk en Bel gië eens tegen elkaar afwegen, is er een zekere dalende tendenz in die meenings- uitingen te bespeuren. Het Fransche standpunt staat nog het meest onverzoenlijk tegenover de ver- dragschending van Hitler. De eisch van een algeheele terugtrekking van de Duitsche troepen uit de Rijnzöne is in den loop der week iets verzacht. Frank rijk zou zich onder invloed van Enge land voorloopig tevreden willen stellen met een niet verdere uitbreiding van Duitsche troepen in dit gebied en meer speciaal ’n neutrale zóne vanaf de grens. Zoo was ongeveer de toestand op Vrij dag j.l. Ondertusschen heeft de Fransche Senaat het pact met Rusland goedge keurd en juist dit pact was de aanlei- ding van Hitler’s verdragschending. Over het algemeen ziet de groote pers in dit pact tusschen Frankrijk en Rus land een gevaar voor den wereldvrede, immers uit de verklaringen van den am bassadeur der Sovjet-Unie te Londen, Maisky blijkt, dat van Russische zijde er naar gestreefd wordt elk tegemoet komend overleg vanuit de impassie te geraken, moet worden tegengewerkt. Deze laatste gelegenheid voor een pre ventieve oorlog mag niet gemist worden. Daar zijn gelukkig ook andere mee- ningsuitingen die betwijfelen of een der gelijke mentaliteit wel in het belang van Frankrijk of eigenlijk van geheel Europa is. Natuurlijk zou een overmacht Duitschland weer kunnen isoleeren, maar de vraag of dit voor de economische en politieke spanning de oplossing zou zijn kan gerust met neen beantwoord wor den. Als een rem op de heetgebakerde mentaliteit van Frankrijk mogen we En geland beschouwen. Ook in deze netelige zaak wint de flegmatieke Engelschman het van zijn Fransche collega. De Engel sche Minister Eden heeft getracht Hitler ervan te overtuigen, dat een vrijwillige terugtrekking van een deel van het be zettingsleger voor de verdere besprekin gen van groot belang is. Dit kost natuurlijk van Hitler een moeilijke geste in het eigen land en de vraag blijft gewettigd of de leider nu de Duitsche verkiezingen reeds aangekon- digd zijn, gedeeltelijk bakzeil wil trek ken. Onwillekeurig komt bij vele lezers de vraag naar boven: Wat gebeurt er, in dien Duitschland blijft weigeren aan den wensch der andere mogendheden, be trokken bij ’t Locarno-pact, te voldoen. Komt er dan oorlog? Wij voor ons ge looven dat zoo direct nog niet. Evenals tegen talië overweegt men nu reeds of eventueele uit- en invoerverboden van en naar Duitschland, dit land tot naden ken zal brengen. Misschien dat er onder ons velen de schouders zullen optrekken en denken: wat hebben nu al deze sanc ties tegen Italië uitgewerkt? Maar dan vergeet men, dat Duitschland in een ge heel andere positie verkeert. De Duitsche economische en financieele positie is buitengewoon zwak en het eventueele VOETBAL. C. A. B. H—Sneek 111 Doordat het tweede elftal enkele spe lers moest afstaan aan het eerste, stond het spelpeil niet op die hoogte, die we gewoonïijk van ons tweede elftal gewend zijn. Over het algemeen wegen de twee ploegen volkomen tegen elkaar op. De vleugelspelers en vooral de midvoor van Sneek zijn sneller dan die van C. A B^ waardoor de aanvallen van Sneek ge vaarlijker zijn. Onze backs spelen even wel een goed verdedigende partij en de reservekeeper doet goed werk. De spil speelt bijzonder goed en verdeelt het spel op de juiste manier, maar met een onmachtige voorhoede is geen resultaat te bereiken. De midvoor trekt zich te veel terug, de rechts- en linksbinnen weten met den bal geen raad, zoodat bij opgelegde kansen de Sneeker achter hoede tijdig kan ingrijpen en in laatste instantie ook de traditioneele pech op eigen terrein een woordje meespreekt. De verhouding Ö-2 in het voordeel van Sneek geeft zeer goed het tempo verschil aan. 15 Maart 1936. Heden werd de 5de jaarlijksche ge- meentedag der Doopsgezinde Gemeenten Bolsward, Makkum, Witmarsum, Ping- jum, Workum, Ijlst in de Doopsgezinde Kerk alhier gehouden. Des voormiddags werd ’n godsdienst oefening gehouden onder leiding van ds. J. P. H. Grootes van Workum, waarbij het Bolswardsch kerkkoor haar mede werking verleende, terwijl des namid dags om 1 uur de kranslegging bij hat Monument plaats had, ter herdenking aan Menno Simons. Hierbij werd door ’t Ijlster zangkoor een speciaal Mennolied gezongen, waarna Ds. Golterman een kort woord sprak en de krans werd ge legd door den heer I. A. Bierma. Om 2 uur hield ds. A L Broer van Hoe zich de situatie verder ontwikke len zal, geschapen door Hitler’s verkla ring in den Rijksdag en de daarop ge volgde bezetting van het door de ver dragen van Versailles en Locarno gede militariseerde Rijnland, is nog nauwelijks te zeggen al mag men deze ontwikke ling der gebeurtenissen ook niet te zeer zien als een donderslag van een betrek kelijk helderen hemel van West-Europa. Voor ingewijden stond het al geruimen tijd vast, dat deze stap zou plaats vin den en de Europeesche kabinetten heb ben niet anders verwacht dan dat dit zou geschieden gedurende een impasse van het Italiaansch-Abessynisch conflict. De verwerping van het plan Hoare-Laval bood Berlijn reeds zulk een gelegenheid, dien het toen echter zeer terecht niet aangreep, omdat den val van den Britschen minister en zijn opvolging door Anthony Eden een ietwat theatrale toenadering Jtusschen Engeland en Frankrijk teweeg bracht. Berlijn heeft echter door de coulissen dezer toenade ring heen gezien en zijn dag afgewacht, diè dan nu ook gekomen is. Intusschen is de huidige situatie wel hoogst merkwaardig en zelfs vol van in nerlijke tegenspraak. Zoo is daar allereerst de vraag hoe de verbreking van het pact van Locarno moet worden opgevat. Dit verdrag werd, in tegenstelling tot dat van Versailles, dat het in zekeren zin overbrugde, door Duitschland vrijwillig afgesloten. Zoo luidt althans de formuleering van het Fransche gezichtspunt en op deze ge dachtengang rust het Fransche verzet nu Duitschland deze vrijwillige overeen komst eenzijdig opzegt. Tot zoover is hier formeel-juridisch niets tegen in te brengen; des temeer echter uit een his torisch standpunt, want dan is het niet de vraag in hoeverre Duitschland hier formeel vrij was, doch dan moet beant woord worden of Duitschland hier wer kelijk zoo vrij stond. Welnu, geen enkele Duitsche staats man ook niet zij uit de Locarno-da- gen heeft dit verdrag ooit gezien als een gebaar, waar Duitschland in 1925 zonder noodzaak en dus in zekeren zin „vrijwillig” toe overging. Locarno was de eenige mogelijkheid om de knellende band van Versailles iets losser te maken en de druk, waar onder Duitschland door dat Parijsche voorstandsverdrag bij voortduring werd gehouden, te verlichten; Locarno was dus voor Duitschland een wanhopig ge baar in zijn internationale „struggle for life”, en niets meer dan dat. Intusschen is er in de Europeesche ver houdingen onnoemelijk veel veranderd en waarlijk niet alleen door Duitschland. Hitler heeft nu het Locarno-verdrag opgezegd, met als argument, dat Frank rijk dit reeds door het verbond met Sovjet-Rusland had geschonden en dit argument moge juist in het licht van de tegenstelling tusschen het formeel-juri- dische en het historisch wordende, als een van de sterkste zijden van zijn Rijks- dagrede gelden. Immers het is toch moei lijk houdbaar een, weliswaar door een verdrag bezegelde internationale verhou ding te willen handhaven, doch intus schen zelf de atmosfeer, waarin dit ver drag tot stand kwam grondig te wijzigen al laat men de nauw omschreven inhoud van het verdrag ook onaangetast en al behoudt men daarmede het formeele recht aan zijn zijde. Hoogst merkwaardig is het nu echter, dat Hitler en een anderen weg kon hij hier moeilijk inslaan onmiddellijk na de opzegging van Locarno door Duitschland of zooals hij dus zelf zegt: het trekken van de logische consequentie uit de schending van dit verdrag dooi Frankrijk, zelf ter garantie van de nu door hem de facto geschapen toestand met een pactaanbod tot Frankrijk komt. Ook hier een innerlijke tegenspraak en een nauw verholen dubbelzinnigheid. Teekenend is dit echter voor de ge heele situatie en voor, de wijze waarop de internationale ontwikkeling de laatste dagen een licht werpt op dit sluiten, aan bieden, verwerpen, opzeggen en schen den van pacten. Men spreekt van pacto- manie en hoewel zooals wij zagen Hitler zich hier ook zelf weer aan schul dig maakt wil hij tegenover deze pac- tomanie de beslissende daad stellen. De bezetting van het Rijnland was toch als zoodanig bedoeld. waarin opgenomen OFF. FORD DEALER BOLSWARD - TELEF. 86 loopen door nieuwe opwerpingen en uitdagingen te doen. Inplaats van rede lijk te zijn en niet enkel te lezen wat is geschreven, maar daarover nó en dóór te denken, opdat het goede vrucht moge voortbrengen voor alle waarheidsvrien den. Dan heeft schrijven pas nut. Waar zou anders het einde zijn? „Waarheids vriend” spreekt in zijn eerste schrijven van „gewetenszaak” en „goedkoop prin cipe” en daar hoor ik hem niet meer over. Hij is verstandiger geworden en er zou geen reden zijn verder op hem in te gaan, als hij niet andermaal eenige abnormaliteiten verkondigt, verderfelijk voor eerlijke politiek en voor den mensch. „Waarheidsvriend” moet de mentaliteit der katholieken goed begrij pen. Dat is nuttig en leerzaam voor sa menwerking met anderen, ook in de po litiek. Een Katholiek kón nog móg niet zijn principe met zijn overjas aan de kapstok hangen, wanneer er binnens kamer zaken worden besproken, die den mensch aanraken. Dat hebt U uit mijn vorig schrijven kunnen leeren en ver staan. En er zijn heel weinig zaken, waarbij, de mensch niet is betrokken en daarom willen wij als katholieken „chris telijke” politiek voeren. De zaak, waarom het gaat is ons te heilig om er een twistzaak van onkun dige menschen van te maken. Meent niet dat ik zoo naïef ben te gelooven, dat ik menschen heb overtuigd, die zeggen en schrijven: „aangezien ik daarover reeds lang een gevestigde meening heb”. Zul ke menschen praten wel over „gewe tenszaak” en oordeelen over een anders „principe”, doch maken geen studie van een principe, omdat hun rede niet verder gaat dan zij redelijk vinden. Dit is een onrecht van den egoïstischen mensch! Maar, dat is noch redelijk, noch verstan dig. Die, als waarheidsvriend redelijk is, komt tot de ervaring: „het verband tus schen een principe en de uitwerking daarvan in het practische leven” begint en eindigt aan het Kruis op Golgothal Komt men niet tot die ervaring? Dan heeft noch een principe, noch een mee ning van wien ook, waarde voor den mensch, voor de gemeenschap en voor God. „Studie hiervan te maken” is zich zelf en anderen bedriegen. Ze is het grootste kwaad voor een christelijke sa menleving en sticht verwarring onder eerlijke menschen van elke richting. Een „principe” is heel iets anders dan een „meening”, „Waarheidsvriend”! Een „meening” is gebouwd op stof en een „principe” gegrondvest op Gods wetten. Een politieke partij, welke op een mee ning” is gebouwd, wordt niet gedragen door waarachtig volksbelang. Daarom kón een „meening” in de politiek bij een gewetenszaak ook sjachelen en is noch vleesch, noch visch, en worden vele eer- IJjkef, oprechte jmenschen (be'u vajn de godsdienst en de politiek, en werpen zich in de armen van een sterken man tot schade van een waarlijk christelijke sa menleving. Jezus van Nazareth joeg de sjacheraars uit den tempel. Evenals het „principe” kindertoeslag voor velen, is ook voor „Waarheids vriend” een verheldering van het „prin cipe” christelijke politiek doen geen overbodige studie. Maar, dan moet ge daar een gewetenszaak van maken en eigen meening in stof laten vergaan en een levend principe aanvaarden en belij den, óók en vooról in de politiek, opdat vele menschen in de toekomst wederom kunnen gelooven aan een waarachtige gemeenschapspolitiek voor rijk en arm, in stad en land. Dat vucht voortbrengi tot heil van den mensch en de gemeen schap en wij daarmede keeren alle ex perimenten van politieke „meeningen”. Als waarheidsvrienden de waarheid die nen! Zóó dienen wij het beste stad en land, mensch en volk. U, mijnheer de Redacteur, dankzeg gend voor uwe gastvrijheid, Hoogachtend, E. RUITER, lid v.d. R.K. Staatspartij. Bolsward, 14 Maart 1936. Belangwekkend is het evenwel, dat Hitler bij zijn pact-aanbod ook Neder land heeft genoemd. Daarom echter be hoeft dan den inhoud van dit aanbod nog geen al te groote reëele beteekenis geschonken te worden. Voorloopig is het slechts van belang de vraag te beantwoorden, hoe Hitler tot dit aanbod kwam. Met het antwoord hierop raakt men namelijk een teer punt: onze Volkensbondspolitiek. Want onge twijfeld is de Führer er toe gekomen ook Nederland bij zijn ontwerp te betrekken, omdat wij sinds ons lidmaatschap van dit instituut te Genève, niet meer in die mate buiten de internationale politiek staan, als voordien. Men bedenke echter eenerzijds goed, dat internationale poli tiek, altijd „machts’-politiek is en dat deze voor ons als kleine mogendheid de grootste rampen in zich bergt, ander zijds, dat hiermede in geen geval over deze Nederlandsche Volkenbonds-poli- tiek een oordeel en nog wel allerminst een veroordeeling is uitgesproken. De wijziging van ons buitenlandsch beleid, is door één van de vurigste in ternationalisten in Nederland, wijlen prof. A. A. H. Struycken, geformuleerd als: van „neutraliteits- tot zelfstandig- heidspolitiek”. En in het slechts geringe verschil van nuance in deze formule ligt alle voorzichtigheid uitgedrukt, welke dat beleid moet kenmerken. V DE JONG s NIEUWSBLA Leesgeld fr. p. p. per half jaar 1.50 Buiten de provincie f 2.-; inning 15 ct. Voor het Buitenland f7.- per jaar. Leesgeld per looper 40 ct. p. kwartaal.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1936 | | pagina 1