Buitenlandsche Revue.
III. U. UIE8FF
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Reparatie
DE BURGEROORLOG.
Stadsnieuws.
Dr. R. A. HOEKSTRA
LEEUWARDEN
heeft de praktijk hervat
Uit den Onttrek.
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
322*5 Jaargang
Woensdag 30 September 1936
No. 76
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
BURGWERD.
Advertentifin per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
Dit no. bestaat uit 2 bladen.
Porto Binnenland 1’/2 ct.
Buitenland 2^ ct.
Speciale inrichting voor
aan alle merken
Automobielen
denken, voordat zij haar hand uitsteekt
naar dit groote wespennest, of het moest
zijn dat beide partijen eens duchtig af
gerost werden, maar daartoe is, jammer
genoeg, de Volkenbond ook niet in staat.
INGEZOMO
/TUKKEN
Arts voor Hart* en Bloedvaatziekten
POSTDUIVENNIEUWS.
Zondag j.l. hield de P.V. „De Lucht
post” alhier haar 3e wedvlucht van de
navluchtén en wel vanaf Dieren-Does-
burg, 119 K.M.
Door de regen zijn de vogels om 10.30
uur gelost met zuiden wind en donkere
lucht.
De eerste vogel bereikte haar hok om
12.51.03 uur, eigenaar U. Rijpma en be
haalde een snelheid van 866 meter per
minuut
De uitslag is als volgt:
U. Rijpma 1 en 5.
H. Veltman 2, 4, 11, 16 en 18.
A. Langenberg, 3, 8, 22 en 25.
Sj. Huisman 6, 9, 10, 14, 17 en 21.
G. Ligthart 7 en 19.
Gerritsma 12 en 13.
J. Beswerda 15.
D. Ruiter 20, 23 en 24.
ARUM.
NOG EENS OVER DE KAFHOOP.
27 September 1936.
De kafhoop die zich op het erf van den
heer Heslinga bevindt, werd zooals we
verleden Maandag al schreven in brand
gestoken, om er zich van te ontdoen.
Door de aanwakkerende wind brandde
het zoo fel dat ze gebluscht moest wor
den. En nu nog steeds is men ’s avonds
met dat blusschingswerk bezig en wordt
's nachts de wacht gehouden. Het lijkt
er op, dat het nog zoo een heele tijd kan
doorgaan.
Jammer voor de omwonenden die gra
tis profiteeren van de sterke rooklucht!
Er wordt gehoopt dat de wind zich zal
omleggen, zoodat de rook het land in
gaat.
HENNAARDERADEEL.
WOMMELS, 26 Sept. 1936.
In de heden gehouden vergadering van
den raad dezer gemeente, waarin aan
wezig waren acht leden (één vacature),
werd door den Voorzitter, terstond na de
opening der vergadering stil gestaan bij
het heugelijk feit van de verloving van
de Prinses en uiting gegeven aan de al-
lerwege levende blijdschap en dankbaar
heid met deze gebeurtenis en stelde
daarna voor om als bewijs, dat ook de
Raad daarin meeleeft een telegram van
gelukwensch te zenden aan H. M. de Ko
ningin en H. K. H. Prinses Juliana. Hier
toe werd met algemeene stemmen beslo
ten.
Hierna werd beëedigd het nieuw ge
kozen lid de heer S. T. Joustra van Oos-
terend, die daarna zitting nam, na door
den Voorzitter te zijn verwelkomd.
Een aanvraag van het Hoofbestuur van
het Friesch Volkssanatorium om subsidie
werd aangehouden om te behandelen bij
de gemeentebegrooting voor 1937.
Een verzoek van P. H. Terpstra te
Welsrijp om vrijstelling van het betalen
van schoolgeld, werd gerenvoyeerd naar
B. en W.
Behandeld werd de missive van Ged.
Staten omtrent de verlaging van jaar
wedden van Burg., Secr. en Ontvangers,
welke voor deze gemeente neerkomt op
een verlaging alleen van de ontvangcrs-
jaarwedde met 5
Overeenkomstig het voorstel van B. en
W. werd besloten met het voorstel van
Ged. Staten accoord te gaan, omdat toch
dit voorstel het resultaat Is geweest van
herhaald overleg met de Regeering.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
ONGEVAL.
Zaterdagmiddag omstreeks 5 uur reed
een motorfiets uit Holland met zijspan
juist voorbij de watertoren pardoes in de
bermsloot. De bestuurder en zijn vrouw
kwamen met den schrik en een nat pak
vrij.
Doordat het den geheelen middag ge
regend had, meent de bestuurder dat 't
ongeluk te wijten is aan de gladheid van
den weg, waardoor hij slipte.
Er werd slechts met ’n matig gangetje
van ongeveer 30 K.M. gereden en daar
aan is het wellicht te danken, dat er
geen ernstige persoonlijke ongelukken
voorkwamen.
25 September 1936.
Wegens ziekte van den onderwijzer is
aan de Chr. School tot tijdelijk onder
wijzer benoemd de heer Tj. Peenstra al
hier.
neraal Franco en de zijnen revolutionai
ren zijn. Ware het leger zijn eed niet on
trouw geworden, voor die Regeering zou
er geen aanleiding geweest zijn op het
grauw een beroep te doen. De Regeering
had na de ontrouw van een groot deel
van het leger, behoefte aan nieuwe
krachten, om hare macht te behouden en
d^t onder die nieuwe krachten ontbin
dende revolutionaire krachten zijn, dat is
middellijkerwijs de schuld van de op
standelingen.
Nu doet zich het eigenaardige voor,
dat regeeringsgetrouwe Nederlanders in
den grond van hun hart sympathiseeren
met de revolutionairen, omdat zij van
hunne overwinning voor Spanje en W.-
Europa meer heil verwachten, dan van
de wettige regeering. Je reinste opportu
nisme, staatkundig nooit goed te keuren,
tenzij men erkennen mocht, dat sommi
ge revoluties uit een oogpunt van alge
meen belang gerechtvaarigd zijn.
Een Nederlandsche Regeering, welke
het godsdienstig geweten zou willen ver
krachten, zou hier misschien ook een re
volutie ontketenen. Een revolutie-regee-
ring, welke onze Grondwet en het par
lementaire stelsel zou willen uitschake
len, zou vermoedelijk een tegenrevolutie
verwekken.
Groot gevaar bestaat daarvoor in af-
zienbaren tijd niet. Het Huis van Oranje
is ons een waarborg voor de rechten en
vrijheden des Volks, ook voor het stel
sel der volksvertegenwoordiging.
Nochtans, als er in West-Europa nog
eenmaal een oorlog tusschen de groote
mogendheden ontbrandt, dan, zoo profe-
teeren groote Staatslieden, Is het gedaan
met onze democratische instellingen, om
plaats te maken voor de dictatoriale
macht van communisme of fascisme.
Laten wij hopen, voor die nieuwen
wereldbrand bewaard te blijven; even
zeer voor den ontzetténden geesel van
den burgeroorlog.
Ons leger is ongetwijfeld betrouw
baar. Indien niet, de wetgever zou het
kader, niet een recht op benoeming in
allerlei burgerlijke betrekkingen hebben
toegekend. Wij denken hier aan het ca-
pitulantenstelsel.
Laten wij dan ook alle verdenkingen
tegen ons leger laten varen.
WITMARSUM.
28 September 1936.
Prop. H. P. Tuiner te Akkrum, hoopt
niet op 1 November maar op Zondag 8
November te Witmarsum zijn intrede te
doen bij de Doopsgez. gemeenten Mak-
kum-Witmarsum-Pingjum, na bevestigd
te zijn door Ds. van der Meulen te Ak
krum.
met 20 of misschien zelfs 30 Morgen-
thau hield gisteravond een geheime con
ferentie, welke hedenmorgen wederom is
voortgezet.
Zaterdagavondblad:
De Fransche Ministerraad heeft zijn
goedkeuring gehecht aan het ontwerp
van wet, die ten doel heeft de waarde
van de franc aan te passen aan de te
genwoordige economische situatie. De
devaluatie zal ongeveer liggen tusschen
25 en 34 Van de in 1933 tot het
goudblok toegetreden landen bleven er
nu slechts 2 over en wel Zwitserland en
Nederland. De maatregel van Frankrijk
is echter niet genomen geheel alleen
staand, zooals indertijd in Engeland en
België, maar in overkg met Amerika,
Engeland en later ook België.
Reeds 3 maanden lang is door Frank
rijk onderhandeld met Amerika en Enge
land over een wereldprijsniveau. De al
les beheerschende vraag kwam nu na
tuurlijk naar voren: wat zullen Zwitser
land en Nederland, de twee eenigste
overgebleven goudlanden, doen? en weer
constateeren we de razende snelheid
waarmede we door dit leven gaan. Na
het bekend worden van de Fransche de
valuatie heeft de Zwitsersche Bondsraad
een verklaring afgegeven dat dit land de
gouden standaard onverzwakt zal hand
haven, evenals ook in Nederland deze
verklaring niet officieel werd gegeven.
Echter, Zaterdagavond komt het voor
velen ontstellende bericht, dat ook Zwit
serland de gouden standaard prijs geeft.
Daar stond Nederland dus alleen in die
zware strijd en moest hierdoor noodwen
dig ook volgen. Elders in dit nummer
komen wij hierop nog nader terug.
We hebben Maandagmorgen via de
radio kunnen beluisteren de meening
van onzen Minister-President Dr. Colijn
over de Nederlandsche monetaire poli
tiek. Wat kan nu, zoo zullen niet-inge-
wijden in de buitenlandsche monetaire
politiek vragen, in deze valuta schom
melingen voor Frankrijk als een voordeel
worden aangemerkt?
Zoo gemakkelijk is deze vraag niet op
te lossen en zeker niet in het korte be
stek van deze revue,maar bovendien
men moet deze kwestie niet alleen zien
voor Frankrijk maar in het algemeen
wereldgebeuren.
Het besluit van Frankrijk is genomen
in gemeen overleg met de Vereen. Staten
en Engeland, het is het begin van een
internationale entente, de eerste practi-
sche bevestiging van de noodzaak van
een economische vrede.
Uitvoeriger kunnen we niet meer op
dit onderwerp ingaan, willen we niet de
geheele revue hieraan besteden.
De Volkenbondsvergadering is door
dit groote gebeuren een beetje op den
achtergrond geraakt. Over de al of niet
toelating van de Abessinische delegatie
is heel wat te doen geweest en heeft
zelfs tot minder vriendelijk commentaar
in de Italiaansche bladen aan het Ne
derlandsche adres geleid. Het schijnt, dat
die Italianen niet kunnen begrijpen dat
het Nederlandsche standpunt alleen be-
heerscht wordt door de vraag: wat is
recht? Tot deze nobele en hoogetaande
houding weten de Italianen zich niet op
te werken. Trouwens, ook in ons land
zijn de meeningen over de Italiaansche
annexatie niet eensluidend.
Nog een dezer dagen lazen we in de
Telegraaf van een beschouwing over
onze houding in den Volkenbond deze
merkwaardige woorden: .„Nederland
dient te beseffen, dat er een krachtige
strooming in de wereld is voor het fas
cisme en het gaat niet aan als kleine
mogendheid zich daar ongestraft tegen
te verzetten”.
Deze verklaring wijst ons Inziens be
denkelijk in de richting van sympathie.
Dat er een algemeene strooming in de
wereld is, die het fascisme als de red
dingsplank in onze woelige economische
wereldzee beschouwt, we willen het niet
ontkennen, maar daartegenover staat
ook die andere strooming: het commu
nisme, dat op juist tegenovergestelde
gronden de wereldverbetering wil bren
gen.
Dat is volgens het oordeel van meer
dere deskundigen ook de strijd in Spanje.
Communisme tegen fascisme, men zou
het ook kunnen noemen fascisme tegen
democratie en van dit standpunt be
schouwd, kan het voor de democratie
noodlottig worden, wanneer het fascisme
en we mogen dan ook wel zeggen, dé
opstandelingen, het in Spanje zullen win
nen.
Maar aan den anderen kant zal de
democratie zeker niet vereenzelvigd wil
len worden met de anarchistische groep,
die thans de z.g. Spaansche wettige re
geering uitmaakt.
De kwestie is ook dezer dagen bij den
Volkenbond aanhangig gemaakt, maar
deze bond zal zich zeker tweemaal be-
Aan Bolsward’s Vrouwen!
Door Mevrouw van Harinxma thoe
Slooten-Snouck Hurgronje, echtgenoote
van den Commissaris der Koningin in
deze provincie is tot de echtgenooten
der Friesche burgemeesters het verzoek
gericht te willen medewerken tot het
doel, alle Friesche vrouwen in de gele
genheid te stellen, door het offeien van
één dubbeltje, Prinses Juliana bij haaf
a.s. huwelijk een huldeblijk der Friesche
vrouwen aan te bieden, waarschijnlijk
een stuk Friesch zilversmeedwerk.
Voor dit doel hebben zich eenige da
mes welwillend beschikbaar gesteld tot
het houden van een buscollecte op Don
derdag en Vrijdag 1 en 2 October a.s.
Wij bevelen deze collecte ten zeerste
bij U allen aan.
B. PRAAMSMA-Wielinga.
12e ORGELCONCERT.
Met medewerking van de Strijkorkest-
klasse onder Salvatore Sterck.
Een prachtig en ongewoon concert.
Reeds het eerste nummer was anders
dan anders, want nadat het orgel hel
„koraal van den avond” had laten hooren
,0, Mensch, bewein dein Sünde grosz”
(hoe aangrijpend klonk dit voor wie de
Duitsche woorden kent), volgde Max
Reger’s kóraalbewerking, echter nu eens
niet gespeeld door het orgel, maar door
het strijkorkest. Zeer mooi was het en
voortreffelijk vertolkt, al hooren we een
kóraalbewerking in de kerk toch nog
liever van het orgel; in den klank van
een strijk-ensemble missen we voorals
nog te zeer die diepe, gewijde ernst van
den orgeltoon.
De nummers voor orgel alleen, zooals
Bach’s imposante „Fantasia g moll” (dit
maal helaas zonder de fuga) en Bossi’s
stemmingsvolle „Chant du soir” waren
maar kort, doch zeker met opzet zoo
gekozen om het orkest meer tijdruimte
te laten.
De prestaties van Sterck’s strijkklasse
hebben weer onze volle bewondering ge
wekt en onze verbazing tevens. Deze
jonge menschen toch zijn van meet ai
aan door Sterck opgeleid; d.w.z. toen hij
met hen begon, konden ze nog geen van
allen een stok behoorlijk op de snaren
zetten en nu.heeft men van ama
teurs ooit zulk een ge-acheveerd spel
gehoord, ooit zulk een gedisciplineerde
stokvoering gezien, zulk een zuivere toon
zelfs in de kwintposities? En dan die
unieke samenwerking met het orgel In
Hündel’s 4e Concerto, of daarna met het
Kerkkoor, nog wel onder leiding van den
heer Alt, aan wiens directie de jongelui
immers niet gewoon waren. Het scheen
allemaal te gaan als behoorde het zoo,
al blijft het bijna onbegrijpelijk. Want
we zagen de autobus der Leeuwarder
gasten arriveeren tegen zeven uur; voor
een repetitie ter verkrijging van het noo-
dige contact was dus niet meer dan een
half uur beschikbaar. Men moet wel erg
zeker van zijn zaak zijn, om dit aan te
durven.
Dat van de orkeststukken Grieg’s
Noorsche muziek het meest insloeg, laat
zich denken! Zoowel „Herzwunden” als
„(Letzter Frühling” pakten het publiek
zichtbaar.
Maar de glanspunten waren voor ons
toch ongetwijfeld het 4e. Concert van
Hëndel voor Orgel en Orkest en het
heerlijk Feestkoor uit Gluck’s „Iphige
nia” waarbij het Vrijz. Kerkkoor op uit
nemende wijze met het orkest samen
werkte. Welk een prachtklank ontwik
kelde deze koorzang met het orkest.
De heer Sterck biedt aan, ook te Bols-
ward zulk een orkestklasse te vormen.
Op grond van het groote belang hiervan
voor het cultureele leven van deze plaats
en voor de vele muziekbeoefenaars te
dezer stede, willen wij hier nog even bij
stilstaan. Want als er maar een klein ge
tal ernstige deelnemers zijn, zou de zaak
al voor elkaar wezen. DS heer Sterck Is
een hoogst bekwaam, serieus leeraar, die
naast een onuitputtelijk geduld, steeds
weet wat hij wil en voor wien de leer
lingen veel, zéér veel over hebben. Moge
zich dan op zijn oproep vele jeugdige
stadgenooten bij den heer Alt aanmel
den.
Het verschrikkelijkste dat een volk kan
overkómen, is de burgeroorlog.
De geschiedenis bewijst dat niets zoo
zeer een volk materieel en geestelijk uit
put als een burgeroorlog van langen
duur. Zelden eindigt hij met „overwin
naars”, maar doorgaans met „overwon
nenen”. De macht van de bovendrijvende
partij moge gevestigd zijn, het is vaak
met die macht, gelijk eens een van Is-
raëls Koningen sprak: die zich losmaakt
is machtiger dan die zich opmaakt.
Om slechts één voorbeeld uit de oude
geschiedenis te noemen. Na den dertig-
jarigen oorlog in Duitschland (1618
1648) niet alleen een worsteling tus
schen twee godsdiensten, maar ook een
strijd tusschen twee politieke beginselen
was niet alleen het land, maar ook
het volk dermate uitgeput, dat de biga
mie (het dubbel huwelijk) in het alge
meen belang het belang van snelle
bevolking werd toegestaan. Intus-
schen was na de vrede in 1648 de een-
hekTvan het Duitsche rijk verdwenen. De
verschillende vorsten deden alsof er geen
Rijk meer bestond.
Wat daar in Spanje geschiedt, hebben
Hitler en de zijnen in Duitschland voor
komen, beweert men.
Spanje is voor ons besef en naar on
zen maatstaf steeds een ongelukkig land
geweest. Maar thans is het er wel zeei
ongelukkig aan toe.
De photo’s van krijgsgevanenen
waaronder jonge mannen die feitelijk
nog kinderen zijn de berichten over
ijzingwekkende executies van onschuldi
ge burgers, de heldenmoed der toewij
ding en der vertwijfeling, waaronder we
derzijds gevochten wordt, het is in één
woord vreeselijk.
Dit drama is een gevolg van den strijd
om de heerschappij in het Staatsbestuur,
Men denke daarover niet licht. Als het
goed gaat, dan zijn er velen wien het
niets kan schelen, wie regeert. Maar als
het niet goed gaat, als het leven, de
hoogste beginselen, de hoogste waarden
en de levensvaarwaarden in het ge
drang komen, dan kan men zich voorstel
len, dat een eervollen dood verkieslijker
is dan een ondragelijk leven.
Elk land heeft zijn burgeroorlog ge
had en in den loop der eeuwen hebben
millioenen in dien strijd het leven moe
ten laten.
De offers in den burgeroorlog zijn
hierom zoo pijnlijk, omdat de zonen van
hetzelfde volk elkander als het ware naar
het leven staan. De kans op genade is
grooter indien men de gevangene is van
een buitenlandsche vijand behalve dan
van Abessinië en dergelijke dan van
den binnenlandschen vijand, die, omdat
hij niet of niet voldoende over plaats,
tijd of levensmiddelen beschikt, tot bar-
baarsche methoden zijn toevlucht neemt
om zijne gevangenen te evacueeren, ge
lijk het dan in militairen stijl heet.
In een burgeroorlog, welke een poli
tieke strijd is, is men er niet mee klaar
de gevangenen op te sluiten. Het blijven
politieke tegenstanders, die zich later
weer kunnen laten gelden. Vandaar dat
vroeger in Frankrijk en later in Rusland,
zulke groote slachtingen onder de zonen
van hetzelfde volk plaats hebben.
De burgeroorlog in Spanje schijnt wel
heel bloedig te zullen Verloopen. Het
Nieuws van den Dag bevatte een opsom
ming van al de gewelddaden der kleine
wijkcomité’s der anarchisten, die uit
wraak vooral ’s nachts massamoorden
plegen op de geestelijken en burgerlijken.
Het artikel was blijkbaar afkomstig van
een professor en droeg het misleidende
opschrift: „Duistere machten der revo
lutie.”
Is het niet het aan zijn eed ontrouw
geworden leger, hetwelk revolutie maak
te?
Wij kunnen niet beoordeelen of en in
welke mate de wettige Regeering aan
spraak op waardeering heeft, nochtans
zeker wel op erkenning en getrouwheid
harer onderdanen. Zelfs al is deze Re
geering op slinksche wijze aan het be
wind gekomen, gelijk elders meer ge
schiedt, de Volkenbond aanvaardt toch ’t
lid der tegenwoordige Regeering als de
wettige vertegenwoordiger van Spanje.
Daarbij hebben wij ons „rechtens”
neer te leggen en daaruit volgt dat ge-
De gouden standaard.
De Volkenbond.
Italia en Spanje.
Het alles beheerschende probleem
van de laatste twee dagen is zoowel in
binnenland als in het buitenland: de op
heffing van den gouden standaard.
Dit probleem leert ons in deze dagen
ook weer hoe snel we eigenlijk leven.
In het avondblad van het Handelsblad
van Vrijdagavond lezen we onder de
laatste berichten:
Niettegenstaande"de veranderingen in
de leiding van de Bank van Frankrijk
blijft het bestuur nog altijd de gouden
standaard-politiek volgen. Men moet af
wachten, of de verhooging van het dis
conto in staat is den gouduitvoer te be
lemmeren en de buitenlandsche wissel
markt weer onder contröle te brengen.
De geheel onverwachte discontoverhoo-
ging toont echter aan, dat de bank vast
besloten is ernst te maken met de verde
diging van den goudfranc, zelfs indien
dat moet gaan met vernietiging van alle
pogingen van de regeering van het front
populaire, om den rentevoet te verlagen.
Zaterdagochtendblad
De Franschen hebben klaarblijkelijk te
Washington en Londen om advies ge
vraagd en men heeft hen aangeraden,
dat het het beste zou zijn de devaluatie
zoo spoedig mogelijk te doen plaats vin
den. Men rekent hier op een devaluatie
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenoxnen
