Buitenlandsche Revue.
P. LUNTER
Speelgoederen
HAWEKO
De Bolswardsche Courant en Westergoo
VAN 1
HOUTENS
CACAO
Iets over ons Leger.
Het Eerste Bolswardsche Kinderparadijs
eo
eo
Zeer geschikt voor
St. Nicolaas Geschenk
Stadsnieuws.
FEESTPLANNEN
32gg Jaargang
Woensdag 2 December 1936
No. 94
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
APPELMARKT 5
'h
en daarnaast een keurcollectie
Luxe en Nuttige ST. NICOLAAS
CADEAUXÜ
Zie onze Speciale St. Nicolaascourant
Wij brengen U een schitterende collectie
1 a ww fc.
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
Oe VtV'9 m
de
t
INGEZONDEN
MEDEDEEL1NGEN
I
I
1
4.00
2.35
cent
r
yet
is &e1
Dit no. bestaat uit 2 bladen.
Porto Binnenland l'/a ct.
Buitenland 2^ ct.
Advertentiën per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
I
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
staat de geheele week van 'smorg,
8 tot 's avonds 10 uur voor U open
oorlogssterkte te brengen, terstond alle
15 lichtingen onder de wapenen worden
geroepen. Dat beteekent dus, dat te
genwoordig bij het ontstaan van oorlog
dadelijk ook de mannen van 3035
jaar, hoofden van gezinnen en van za
ken opgeroepen worden en direct tegen
over de vijand worden gesteld, terwijl
der jongeren geen enkele verplichting
hebben en kalm thuis kunnen blijven
toezien hoe hunne leeftijdgenooten en
ouderen hun plichten vervullen voor
land en volk.
Deze onzedelijkheid en wreedheid kan
slechts voorkomen worden door de jaar-
lijksche contingenten uit te breiden.
Al wat men verder moge voorstellen:
vèrdragende artillerie; uitbreiding van
de vliegdienst; bewapeningsfonds; als
mede zij het dan ook de bizondere nut
tige permanente grensbezettingen enz.,
het zijn alle zaken van hoogstens secun
dair belang. Primair is contingentsver-
meerdering. Doch bovenal de bedoeling
van dit artikel is het inzicht betreffende
ons legervraagstuk iets te verruimen,
zóó dat men begrijpe de uitdrukking
van Minister Colijn, gedaan in de Ka
mer: „Wij hebben eigenlijk geen leger.’’
digen met 300 is toegenomen. Het
aantal stukken verdragend geschut voor
de kustverdediging steeg met 75 De
totale marine-strijdkrachten zijn thans
510 grooter dan in 1933. Naast deze
machtige vloot staat die van Italië.
Nog dezer dagen heeft de Hongaar-
sche president Horthy bij een dronk, uit
gebracht op den Italiaanschen Koning,
gezegd:
„De strijd ter zee is als een edele
sportieve wedkamp, die geen rancpne
achterlaat. Van de Adriatische zee,
waarom wij ridderlijk hebben gestreden
hebben de Italiaansche schepen hun ste
ven gewend naar nieuwe plaatsen in uit-
gestrekter zeeën. Deze schepen verte
genwoordigen een der machtigste vloten
ter wereld”.
Wanneer we aan het slot van deze
revue nog in het kort een ander onder
werp, een beetje vallende buiten deze
lijn, willen bespreken, dan valt ons oog
op de toekenning van de Nobelprijzen,
waarover dit jaar heel wat pennen in be
weging zijn gebracht. Speciaal betreft
dit de toegekende vredesprijs aan de
Duitsche pacifist Ossietsky.
Deze man heeft om zijn publicaties tot
bevordering van de wereldvrede enkele
jaren in een Duitsch concentratiekamp
doorgebracht en het behoeft ons niet te
verwonderen dat het Nationaal Socialis
tische Duitschland in deze benoeming
ziet een zeker partijkiezen van het Noor-
sche parlement, dat telken jare deze
prijzen moet toekennen. Verschillende
geruchten omtrent te nemen maatregelen
door Berlijn doen reeds de ronde, maar
officieel is nog geen enkele beslissing
genomen. Een wondere wereld toch,
waarin we leven, nu over de toekenning
van een vredesprijs reeds kwist kan ont
staan.
IBM
en bovendien Vereenigingen
en School-Commissie EXTRA KORTING
Hartmans, J. L. de Bos Kuil, H. A. J.
Alma, J. Heeres, M. ten Cate en K. Nauta.
Muziek.
A. H. van der Ven, A. Alt, F. J. Bruin-
sma, L. L. van Geuns, N. J. Popma, H.
Haitsma.
Lampion optocht voor volwassenen.
E. Statema, bestuur van „Ons Zuivel-
belang”, en de comm, van de gehouden
collecte voor het Nat. huwelijksgeschenk.
IJsfeesten.
Bestuur ijsclub „Bolsward”, „Ons Zul-
velbelang”, Perm. Feestcommissie en den
heer W. Ph. ’Hendriks,
Avondfeest in de Doele met film
voorstelling.
Bestuur der Oranjevereen., W. Ph.
Hendriks, T. Schrader, H. R. Kingma, S.
Andela en eventueel het bestuur van de
ijsclub.
Het voorloopig programma, dat reeds
is opgemaakt, ziet er als volgt uit:
Vm. 88.30 uur: Luiden van alle
klokken.
910 uur: Plechtige dienst In alle
kerken.
10.3012 uur: Filmvoorstelling in de
Doele 500 kinderen.
1112 uur: Rondgang van de muziek
door de stad.
12 uur: Ontvangst van de commissie
op het stadhuis.
Nam. 23.30 uur: Filmvoorstelling In
de Doele, 500 kinderen. - Rondgang van
de muziek door de stad. Bij ijs muziek
op de ijsbaan en wedstrijden.
5 uur: Lamplonoptocht van de school
kinderen. Vereenigingen, corporaties,
en clubs kunnen bij deze optocht aan
sluiten, evenals particuliere personen.
Hierbij /medewerking van de beide mu
ziekcorpsen.
8 uur: Feestavond in de Doele met
filmvoorstelling. Muziek van belde corp
sen in de stad. Bij Ijs gecostumeerd ijs-
feest op de ijsbaan met muziek.
U ziet, lezers, dat er wel voor variatie
gezorgd is, niettegenstaande het jaarge
tijde zich niet bij uitstek‘leent om zulke
feesten te organiseeren. Een en ander
moet natuurlijk geld kosten. Alleen de
tractatie en de filmvoorstellingen van de
kinderen vorderen reeds een groot be
drag en daarom zal er ook van ieder ge
vraagd worden om naar vermogen bij
te dragen om dit feest te Bolsward waar
dig te kunnen vieren. In de loop van deze
en de volgende week zullen aan de bur-
Heren Pyama’s
effen en gestreept
2.35 2.75 -
Dames Pyama’s
effen gekleurd
1.95 -
Meisjes Pyama’s
leuke garnering
vanaf 85
Jongens Pyama’s
in prima gekl. flanel
vanaf 1.00
Een zeer uitgebreide collectie
De gevaarlijke bewapenings
wedloop en het verdrag
DuitschlandJapan.
Een dl vorige week verspreid gerucht
betreffende een doo|r Duitschland aan
Rusland gericht ultimatum is door de
later bekend geworden feiten achter
haald en kon -gelukkig toegeschreven
worden aan een te veel fantasie.
De oorzaak van dit gerucht ligt waar
schijnlijk irt het tusschen Duitschland en
Japan gesloten verdrag, waarbij een
nieuw bolwerk wordt opgetrokken tegen
het communisme. We mogen ons zeker,
wanneer we verschillende beschouwin
gen over dit verdrag bestudeeren, afvra
gen, leven we dan zoo snel, dat we de
tijd van den wereldoorlog reeds geheel
vergeten zijn?
Bondgenootschap tusschen Japan en
Duitschland, hoe is het mogelijk. Heeft
de Duitsche Keizer enkele jaren voor den
wereldoorlog niet met kracht de be
schaafde^) volkeren gewaarschuwd te
gen het gele gevaar en speciaal tegen
Japan? Toen kwam de groote strijd en
werden de gekleurde troepen, zwart,
geel of bruin door deze Europeesche be-
schavers gebruikt om de ergste klappen
op te vangen. In de na-oorlogsche jaren
is er toen veel veranderd. Japan heeft
zich over de Duitsche koloniën ontfermd
en met deze in Duitsche oogen dus ge
vaarlijke gele en roovende bevolking
sluit het tegenwoordige Duitschland een
verbond. De geheele strekking van dit
verdrag is gericht tegen ’t Communisme.
Wist U, dat wij niet alleen de grootste sorteering, niet alleen
steeds ’t nieuwste, maar wat meer zegt het laagst in prijs zijn
alléén bij
Steeds weer is er een zekere onrust in
ons land waarneembaar, zich uitend in
grootere belangstelling voor onze weer
macht.
Bekend is o.a. het manifest van vele
burgemeesters in de Zuidelijke Provin
ciën, alsook de resolutie, aangenomen
op het partijcongres van de S. D. A. P.
in 1934, waarbij vast staat dat de eisch
tot eenzijdige (nationale) ontwapening
is losgelaten.
Wanneer dit alles mag leiden tot een
frisch, groeiend, nationaal bewustzijn,
een werkelijk nationaal Réveil en nie
mand zal zulks ontkennen dan moet
een en ander tot hoop en vreugde stem
men.
Bovenbedoelde activiteit en interesse
spruit voort uit de vrees, dat onze weer
macht thans in aard en samenstelling
niet aan den eisch van preventieve wer
king voldoet.
Het grootste nadeel is, dat het leger
thans minder paraat is dan vóór 1914,
na de bekende militiewet van den minis
ter van oorlog H. Colijn in 1912.
Volgens de legerorganisatie, die hier
uit voortvloeide waren de brigades, re
gimenten en bataljons in vredestijd
reeds in zekeren zin aanwezig; n.l. de
kern van het beroepskader, bij sommige
wapens nog met eenige beroepssoldaten
alsmede de manschappen, die voor eer
ste oefening onder de wapenen waren.
Een zéér snelle mobilisatie werd door
bovengenoemde organisatie verzekerd.
Nadat de bevelschriften waren uitge
vaardigd van „Opkomst met* Spoed”,
waren binnen twee maal vier en twintig
uren alle regimenten compleet.
Wanneer dan ook op 1914 en de mo-
bilisatiejaren wordt teruggezien, dan kan
men alleszins tevreden zijn.
In het algemeen heeft onze weer
macht toen aan haar doelstelling beant
woord.
Nadien kwam echter de teruggang.
Het was Minister van Dijk, die, al
licht onder de drang van het destijds
heerschend défaitisme en pacifisme, na
eenige niet-aangenomen wetsontwerpen
o.a. van Minister Pop in 1923 de grond
slag legde van ons huidig legerstelsel,
ten koste van „paraatheid”.
Deze bezuiniging, welke uitsluitend
de vredessterkte betrof, verbrak ten
eenenmale de zoo zeer vereischte sa
menhang tusschen de vredes- en oor-
logsorganisatie.
Er zijn thans in vredestijd de helft
minder regimenten.
Komt er dus mobilisatie, dan moet de
andere helft nog gevormd worden.
De evenwel in vredestijd steeds aan
wezige regimenten zijn nog geen volle
dige, doch slechts brokstukjes.
Een regiment infanterie b.v. omvat in
vredestijd niet meer dan 2 schoolcom-
pagnieën, waaryif dan het regiment op
oorlogsvoet van 3 bataljons A 4 com
pagnieën, totaal *12 compagnieën (elke
comp. 150 man) en voorts de nog
vele bijzondere afdeelingen moeten wor
den geformeerd.
M.a.w. in geval van nood zou elk re
giment inplaats van 2 op 12 compag
nieën moeten moeten worden gebracht
en bovendien naast elk bestaand nóg
een geheel nieuw regiment. Dit alles
moet dan in enkele uren, na een eventu-
eele mobilisatie worden opgebouwd,
waarbij de mogelijkheid echter niet uit
gesloten blijft, dat in dien korten tijd,
een vijand onze grenzen reeds zou kun
nen overschrijden.
Er is echter meer.
De nieuwe dienstplichtwet van 1923
stelde het jaarlijksche. contingent dienst
plichtigen vast op ten hoogste 19.500.
Het totaal aantal ingeschrevenen be
draagt jaarlijks 70.000, waarvan na
strenge medische keuring er ongeveer
40 pet. afvalt. Verder zij van de vele re
denen tot vrijstelling enkel dien wegens
„broederdienst” genoemd.
Onafhankelijk van de grootte van het
gezin hoeft slechts één zoon te dienen.
De eerste oefeningstijd bedraagt voor
de cavalerie 15 maanden, voor de bere-
denen der artillerie 12 maanden, voor de
onberedenen van alle wapens 5^
maand.
De totale diensttijd bedraagt 15 jaar.
In zijn uitwerking voert dit*stelsel zeer
bedenkelijke gevolgen in zich mee.
De lasten worden zeer ongelijk en on
billijk over de Nederlandsche jongeling
schap verdeeld. Slechts één derde van
het geheele aantal beschikbare jonge
mannen behoeft te dienen, voorts moe
ten om bij mobilisatie het leger op
Minister Goebbels verklaarde in zijn
toelichting:
le. Het Duitsch-Japansche verdrag
tegen de Communistische Internationale
is tegen niemand gericht, maar wil uit
sluitend een halt toeroepen aan de po
gingen der Komintern om in de geheele
wereld revoluties tot stand te brengen,
de bevolkingen op te hitsen, de cultuur
te vernietigen, bloedbaden uit te lokken,
enz. enz.
2. Het Duitsch-Japansche verdrag
heeft een zuiver defensief karakter. De
twee groote mogendheden die het heb
ben gesloten, willen niet provoceeren,
maar zich ook niet meer laten provo
ceeren.
3e. Beide staten spreken de hoop uit
dat dit verdrag het sein moge worden
voor alle andere door het Communisme
bedreigde staten om zich aan te sluiten
bij de verdediging van de geheele
menschheid en den door de Communisti
sche Internationale bedreigden wereld
vrede.
Het spreekt haast van zelf dat de pers
uit verschillende landen op een eigen
wijze op dit verdrag leageert.
In Rusland is men van oordeel, dat dit
geheime verdrag niets anders is dan een
dekmantel voor een militair verdrag.
Men verdenkt in deze kringen Japan van
agressieve doeleinden in de Stille
Oceaan en aan de andere kant Duitsch-
lands honger naar koloniën. Eigenaardig
dat in dit verband telkens de geruchten
opleven, die spreken van een annexatie
van ons Nederlandsch overzeesch ge
bied. Zooals reeds in 1926 door Italië.
Engeland en Frankrijk het Abbesynische
rijk is verdeeld, zoo zullen ook volgens
deze gerujchtejn iDuitsqhland en Japan
onze kolinïën Java en Sumatra in onder
linge belangensfeer verdeelen. De in de
genoemde landen koortsachtig ogevoer-
de bewapening is zeker niet bevorderlijk
een sfeer van onderling vertrouwen te
kweeken. De begrooting voor defensie in
Japan is dermate opgevoerd, dat men
alle middelen te baat neemt deze gewel
dige uitgaven te motiveeren. Het leger
heeft, ten einde de publieke meening te
beïnvloeden, in drie honderd duizend
exemplaren een geschrift verspreid, dat
deze enorme militaire uitgaven verde
digt. We weten uit Duitschland dat daar
ook nog in het geheim met alle beschik
bare middelen gewerkt wordt aan de
oorlogsindustrie.
Niet minder is Rusland actief. De
vloot „van Rusland is, ondanks de gewel
dige aanbouw van vliegtuigen, niet ver
waarloosd.
Orlow, de commandant van de Rus
sische zeestrijdkrachten, heeft nog on
langs verklaard, dat van 1933 tot en met
1936 de duikbootvloot was gestegen met
715 terwijl het aantal der andere
kleine gevechtsschepen die tezamen met
de duikbooten de kusten moeten verde-
VOOR 7 JANUARI 1937.
Op uitnoodiging van den burgemees
ter hebben zich Maandagavond vele
stadgenooten van allerlei richtingen en
corporaties ten gemeentehuize verza
meld ter bespreking van de feestplan-
nen ter gelegenheid van het huwelijk
van Prinses Juliana en prins Bernhard.
Vanaf het begin heerschte er een pret
tige stemming in onze oude raadszaal.
Het was te voelerl* dat er iets gedaan
zou worden om zoo algemeen en eens
gezind mogelijk, samen te werken.
Na een korte inleiding stelt de Bur
gemeester voor om als uitvoerings-com-
missie te benoemen dezelfde heeren, die
ook tijdens de verlovingsdagen in korten
tijd eenige festiviteiten wisten te orga
niseeren, n.l. de heeren D. B. Eerdmans
H. R. Kingma en H. Haitsma.
De vergadering ging hier onmiddellijk
mee accoord, waarop de voorzitter dier
commissie het woord kreeg en de ver
gadering voorstelde om den burgemees
ter als Eere-voorzitter en de wethouders,
stichtingbestuurders en geestelijken als
eereleden van de commissie te benoemen
Dit werd aldus besloten.
De commissie had haar voorbereidend
werk voor elkaar en kon daardoor direct
de diverse sub-commissies benoemen, die
ais volgt zijn gekozen.
Financiën.
H. R. Kingma, A. H. van der Ven, U.
van der Zee, J. Heeres, J. de Haan en de
leerlingen van de Rijks Zuivelschool, die
zich bereid hebben verklaard de burgerij
de inschrijvingslijsten aan te bieden.
Kinderoptocht en filmvoorstelling.
U. de Boer, A. H. van der Ven, W.
Vlietstra, M. Verhoeven, D. B. Eerdmans,
J. Knook, J. J. Roelants, G. Postma, F.
Bakker, mej. J. Zijsling, mej. G. Postma
en mej. C. Brems.
Tractatie-commissie
voor een te houden tractatie op al de
scholen voor L. O. en de bewaarschool,
de dames mevr. Vlietstra, mevr. Verhoe
ven, mevr. Paap, mevr. Vink, mevr. v. d.
Oever-v. d. Werf, mêvr. Nijk, mej. Dij
ken, mej. Postma, mej. Zijsling, mej.
Praamsma en mej. Brems.
Versiering en verlichting.
Het Permanent Feestcomité, aangevuld
met de heeren J. Theunissen, J. P. Post
ma, G. van der Zee, Tj. de Jong, H.
Haweko Bazar
H
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
