GRORDGIETSHERZIERIRG.
Buitenlandsche Revue.
III. V. O. UIESFF
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Reparatie
aan .alle merken
Automobielen
33gig Jaargang
Woensdag 10 Februari 1937
No, 11
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Stadsnieuws.
*den
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
arei
Jrijzen
7585.38
:nd.
prijsh.
hoo-
9582.36/2
210
I
I min-
stuks,
de St.
J
Advertcntiün per regel:
Wocnsdagsnummcr 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
37.
varen
end.
duur-
leden, dan blijven er nog maar negentig
over, en onder 90 leden is meerder
heid weer spoediger bereikt voor het
volgende royement.
In groote lijnen kan men het dan ook
eens zijn met de woorden van Minister
De Wilde, dat onze grondwet geen fun-
damenteele herziening van noode heeft,
daaar zij zeer wel in harmonie is met de
gevoelens van de overgroote meerder
heid van ons volk.
speelt zich de laatste
het Europeesche vaste-
hiermee de alles over-
welke wereldbe-
Speciale inrichting voor
Totaal
Uitgaven:
Salarissen aan 4 doet
idem aan 2 apoth.
Medicamenten
Verloskundige hulp
Brillen
Elastieken kousen
Specialisten
Diverse uitgaven
Verstrekte hypotheek
lugger
I cent.
cent.
215 en
r.
'erdet
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
rolgt:
stuk
250
200
au
dit
34
).31
150
65
.60
24
24
rede-
s sty
les,
ten
de
de
een
i in
va-
de
en
ko-
ijn.
tot
ze-
eks
ran
ps-
>is-
zar
een
een
ten
ier.
- 271.98/2
- 1700.—
- 25—
- 30—
ƒ3348.31
- 2007.45/2
- 1304.10
- 150—
- 118.05
- 9.85
- 168—
- 299.19
-1125—
melijk
n.
er iets
ter, den heer IJssels, vermeldt aan ont
vangsten:
Contributie
Rente, hypotheek, kleine
ontvangsten
Verkoop huis Molenbuurt
lste aflossing hypotheek
Koerswinst effecten
toe. In het Zuiden van de Oekraine
hoort men telkens van groote ontploffin
gen in fabrieken die aan den Staat toebe-
hooren.
Een intiem vriend van den onlangs
in het Bois de Boulogne vermoorden Rus
Nawasjin heeft verklaard, dat het slacht
offer op de hoogte was van de plannen
voor een militair complot tegen Stalin,
dat in Rusland over eenige maanden
zou uitbarsten en waarvan het doel zou
zijn de communistische partij te ontbin
den en de macht over te dragen aan de
maarschalken Worosjilov en Blücher en
andere hooge militairen.
Tot zoover de communistische samen
leving en hoe is het leven aan de andere
kant van de medaille? We bedoelen bij
het fascisme.
Wanneer we daarvoor Duitschland als
voorbeeld mogen stellen, levert ook dit
geen opwekkend beeld. Wel tracht men
door bluffende redevoeringen op de
kracht van het Duitsche volk de indruk
te vestigen, dat in dit land een ideale
levensverhouding heerscht, maar de wer
kelijkheid geeft zoo nu en dan een geheel
ander beeld. De economische structuur
is totaal in de war. Het beschikbare ka
pitaal wordt opgeofferd aan een onzin
nige bewapening en de voedselvoorzie
ning, ook een der eerste eischen voor ’n
gezond en krachtig Arisch volk, komt op
de tweede plaats.
Hoe lang dit spelletje kan duren is
niet te schatten. Bovendien is het fas
cisme voor wat betreft het geestelijk ele
ment in onze samenleving geen haat
beter dan het Communisme. Een derge
lijke uitlating had ons zeker in het vrije?
Duitschland een paar jaar gratis logies
in een concentratiekamp bezorgd.
Wat leven we dan nog vrij en blij op
Neerland’s dierbren grond.
Ten slotte nog een enkel woord over
de ernstige regeeringscrisis in Japan.
Een groot gedeelte van het gevaar op
een revolutie is reeds geweken. Hoewel
het nieuwe ministerie voor het grootste
deel bestaat uit aanhangers van de mili
taire partij, blijkt toch, dat de schrome
lijk hooge uitgaafpost op de nieuwe be
groeting voor leger en vloot, n.l. 300 mil-
lioen yen onder de druK van de oppo
sitie verminderd zal worden, waarmee
dan aan een concreet bewaar der oppo
sitiepartij tegen de nieuwe begrooting
tegemoet gekomen is. Naar het financi-
eele blad uit Tokio meldt, zal de leger
en marinebegrooting met c.a. 50.000.000
yen worden verlaagd. Dat helpt ten
minste.
f 240
f 23d
f295
f 65
r 10
t -
f 20
f 28
f -
f125
f 42
f -
f 12
f -
f -
f
f 115
1051.06
een totaal bezit
Boet.
Evert
?a.
Anna
Gepke
Jacob
Jantje
Vat
eer,
van
ixi,
?en
sof
tri-
axi
iel:
ar-
af- l
oor
re-
•ui-
iog
der
ons
mij
:re-
;en,
De staking in Amerika.
De Communistische zuivering
in Rusland.
Het Duitsche fascisme.
Ontspanning in Japan.
Het is aan de eene kant een wel won
dere samenloop van omstandigheden dat
in het land waar de economische opbloei
de grootste afmetingen had aangenomen,
ook het probleem uit de jaren voor de
crisis (we bedoelen met dit probleem de
groote stakingen) opnieuw zijn intrede
doet en toch ook aan deze kwestie zit
weer een logische kant.
De organisatie zoowel van werkgevers
als werknemers is in de laatste 20 jaar
zoo uitgebreid en verstevigd, dat indivi-
dueele arbeidscontracten, vooral in een
industrieel land als Amerika wel tot het
verleden zullen behooren. In de groote
automobielstaking te Detroit, het middel
punt van de auto-industrie, is vanaf het
begin dezer staking een geheel nieuw
element naar voren gekomen, n.l. het be
zet houden van de fabrieken, door de
stakers zelve, waardoor op een wel wat
drastische wijze voorkomen werd, dat
misschien andere werkwilligen de open
gevallen plaatsen zouden innemen.
Door de lange duur van deze staking
komt misschien bij menigeen de vraag
van dit voor Amerika zoo belangrijk con
flict? Natuurlijk speelt de loonkwestie ’n
rol, maar deze is ten slotte secundair
geworden, primair is thans de erkenning
van de vakvereenigingen als de eenige
rechtspersoon die met de bedrijfsleiding
kan onderhandelen. Enkele kleinere fa
brikanten hebben reeds aan deze eisch
toegegeven. Zoo b.v. de directie van de
Hercules-motor Co., die een contract
voor een jaar heeft geteekend, waarbij
de zeer belangrijke bepaling werd gere
gistreerd, dat het Committee for Indu
strial Organisation werd erkend als de
eenige vertegenwoordiger van alle ar
beiders. Bij de groote General Motors
Fabrieken schijnen de besprekingen op
het doode punt te zijn gekomen.
Op verzoek van deze directie heeft de
rechter te Flint een order uitgevaardigd
tot arrestatie van veertien stakingsleiders
en verwijdering van 10.000 stakers uit
de twee Fisherbody Company fabrieken
in Flint welke tot nu toe bezet worden
gehouden. Dit is gemakkelijker gezegd
dan gedaan en de plaatselijke autori
teiten voelen er bitter weinig voor deze
drastische maatregel uit te voeren.
Het is te hopen, dat er spoedig op
heldering moge komen.
Een dergelijke toestand is vol gevaren.
Over de door de geweldige overstroo-
mingen geteisterde streken in Amerika
moeten we vandaag maar naar de
nieuwsberichten verwijzen. Een tweede
probleem in ons wereldje van niet min
der beteekenis
maanden af op
land.
We bedoelen
heerschende vraag,
schouwing zal het uit-eindelijk kunnen
winnen; óf het communisme óf ’t tfascis-
me. Men begrijpe ons goed, noch hfet
fascisme, noch het communisme zal naar
onze overtuiging in dezen strijd als over
winnaar optreden. Een stelsel, steunende
op moord en doodslag, op onderdrukking
van elke meeningsvrijheid. Een stelsel
dat uit de harten van de menschen elke
godsdienst wil uitroeien, de eene open
lijk, de andere onder meer geraffineerde
vorm in een stelsel dat steunt op het
brute geweld, kan op den duur geen be
vrediging schenken.
Let eens op Rusland. De zuivering van
de communistische partij, ingezet met ’t
proces tegen Zinowjov, wordt nog da-
gelijksch voortgezet. Het Trotsky-proces
eindigende met de veroordeeling en ver
banning van een 12-tal vooraanstaande
leiders, waaronder we enkele namen als I
Radek en Rijkov noemen, is nog maar
een begin van de groote zuivering die
alsnog gehouden zal worden.
Volgens de laatste berichten zijn meer
dan honderd leden van de partij te Mos
kou gearresteerd.
We kunnen veilig aannemen dat er in
de partij iets broeit. De sabotage in de
industrie neemt op verontrustende wijze
ONDERLING ZIEKENFONDS.
De jaarvergadering van bovengenoemd
fonds werd Maandagavond in „Ons Ge
bouw” gehouden.
De opkomst der leden was zeer goed,
terwijl eveneens aanwezig waren enkele
doktoren en apothekers.
De voorzitter, de heer H. Mulder, wijst
in zijn openingswoord op de gevaren,
die het fonds bedreigen door wettelijke
maatregelen en hoopt, dat desondanks
het fonds baas in eigen huis mag blij
ven.
Uit het jaarverslag'van den secetaris,
den heer Feenstra, vermelden we:
De feestavond, ter gelegenheid van ’t
15-jarig bestaan, zal op 15 April a.s.
gehouden worden. Door het regelmatig
contribueeren van de leden op Zater
dagavond is een bode overbodig gewor
den. Het ledental bedroeg 917 en steeg
tot 982.
71 leden ontvingen hulp van een spe
cialist, 52 leden verkregen een nieuwe
bril, 15 leden verloskundige hulp op een
verstrekte kaart, 4 verkregen elastieken
kousen.
Het Onderling Ziekenfonds sloot zich
aan bij de Federatie van Ziekenfondsen
in Nederland. Verschillende vergaderin
gen werden hiertoe bezocht en meege
werkt aan de actie tegen de plannen der
regeering ten opzichte van de onderlinge
ziekenfondsen.
De landelijke federatie is verdeeld in
districten. De voorzitter en penningm.
van de afd. Bolsward werden gekozen
als idem voor district 9.
Door de Bolswardsche apothekers
werden klaar gemaakt 4834 recepten te
gen een gemiddelde prijs van 26/2 cent.
Het jaarverslag van den penningmees-
aan een geheim stemrecht, indien er toch boven: Wat was de eigenlijke oorzaak
slechts op één partij mag worden ge
stemd? Waaruit al weer volgt, dat alleen
degeen, die voor zijn vrijheid vecht,
grondrechten verkrijgt. En hij moet ten
dezen steeds dilligent blijven, anders
worden hem zijn rechten ontnomen. Men
zie maar eens naar Duitschland, waar in
1933 tegen den wil van partijen met ver
slapte democratische principes, vrijheid
en volksrechten zonder eenig verzet wer
den weggeschoven. En in Oostenrijk was
het al niet anders. Slechts in Spanje lie
pen de democraten te wapen en men
kan het slechts zonde en jammer vin
den, dat een groot deel van deze
Spaansche democraten onder de ellende
van den burgeroorlog steeds meer in
communistisch vaarwater dreigt te ge
raken.
Men moet zich dit alles goed reali-
seeren, indien men zich een oordeel over
een grondwetsherziening wil vormen.
Geeft nu de nieuwe grondwetsherziening
aaan het Nederlandsche volk nieuwe
rechten, of tast het bestaande grond
rechten aan? Van de meeste voorgestel
de wijzigingen kan men eigenlijk noch
het een noch het ander zeggen. Met een
werkelijke aantasting van de grondrech
ten kan men bij het vrijheidslievende Ne
derlandsche volk ook niet wel aankomen.
De regeering heeft dit moeten ondervin
den ten aanzien van het voorstel van de
Staatscommissie, om de drukpersvrijheid
aan banden te leggen. In de Staatscom
missie was er een meerderheid voor dit
voorstel, maar de regeering kon het ón
mogelijk ovfömemen', zoo fel was het
protest, dat zoowel van rechts als van
links tegen schending van onze grond
rechten oplaaide. De eenige aantasting
van grondrechten in de voorgestelde
grondwetsherziening zou men dan ook
misschien kunnen zien in de mogelijk
heid tot vervallenverklaring van revolu
tionaire volksvertegenwoordigers. De
Communist, De Visser, noemde dit een
reactie in den slechtsten zin van het
woord, maar Minister de Wilde repli
ceerde hierop, dat het veeleer een re
actie was tegen de dreigende verwording
van ons parlementaire stelsel. Er zit veel
waars in de opvatting van den Minister,
maar anderzijds kan men niet ontkennen
dat er in een dergelijke wijziging groote
gevaren kunnen schuilen. Wat men wil.
is dat leden van Staten-Generaal, Provin
ciale Staten en gemeenteraden bij
meerderheidsbesluit dier colleges van
hun lidmaatschap vervallen worden ver
klaard, wanneer zij „een streven tot uit
drukking brengen, gericht op verande
ring van de bestaande rechtsorde met
toepassing of bevordering van onwettige
middelen.”
Tot behoud van de democratie lijkt
deze wijziging inderdaad zeer mooi,
maar vergeten mag niet worden, dat een
dergelijke wijziging buitengewoon ver
strekkend kan worden, indien men maai
tijd genoeg heeft. Royeert men eerst tien
1 N G EZ ONDEN
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
HELPT „IT FRYSKE GEA”.
Tusschen de ingang naar de Folkert-
sloot en de Kruiswaters bij Wartena is
aan de Zuidzijde van de Graft een toe
gang tot een groote waterplas: de Holst-
meer, omzoomd door weiland en smalle
strookjes land waarachter weer nieuwe
plassen. Op den linkeroever verheft zich
een paal met een bordje waarop in den
zomertijd gewoonlijk een kapmeeuw zit
en het geheele jaar door: „Verboden
toegang” staat. Die paal staat op de
Rengersmiede, bezit van de Vereeniging
tot behoud van Natuurmonumenten, een
broedkolonie van enkele honderden pa
ren meeuwen, wier vleugelbank in war
relende flikkerwolk blinkt boven het riet
als de nesten vol liggen.
Even verder aan dezelfde zijde is de
nauwe ingang tot een plasje dat Droe
vendal heet en van hieruit komt ge in de
prachtige S?iterpetten. Zoo aanstonds
ga ik er met u heen, nu vaar ik rechtuit
voorbij de oude stee van Sytze en Maai
ke de schilerachtige Oudewegster vaart
in, een fijn slootje met wilgjes aan de
kanten, met vennen aan weerszijden,
UITVOERING ROOMSCHE GARDE.
Zondagavond gaf bovengenoemde ver.
een vastenavond uitvoering in de Doele,
waarbij de tooneelvereen. „Eendracht”
uit Harlingen het tooneelstuk „De privé-
verpleegster” opvoerde.
De Doelezaal was buitengewoon vol.
De heer J. P. Postma opende de bij
eenkomst met de Christelijke groet en
sprak vervolgens enkele woorden van
welkom tot de tooneelclub ut Harlin
gen.
De inhoud van het tooneelwerk ba
seert zich rond een brommerige zeekapi
tein met een hart van goud en de onaf
scheidelijke liefdesverwikkelingen.
Ons inziens is dit werk onnoodig lang
uitgesponnen. Het eerste bedrijf zit hee-
lemaal geen teekening in en kan maar
zeer matig de belangstelling bezig hou
den. Ook wordt de dronkemansscène
veel te lang uitgerekt, zooiets kan(?)
waar boven straks weer het vroolijk ge
klik der zware sterns klinkt, waar op 't
drasland aanstonds opnieuw de dotters
zullen bloeien en de vaantjes van het
wollegras wapperen. De groote mooie
waterronde van het Isacswijd, waarop
in zomertijd de bruinkoppige woerden
van den tafeleend peddelen en de jonge
zwartharige meerkoetjes met vader en
moeder zwemmen, meet haar cirkelvlak
uit tot in de verte waar wilgenboschjes
opdonkeren.
Hier is ’t, dat ’t complex water en land
ligt, waarvan It Fryske Gea met uw hulp
eigenares kan worden.
Een mooie lap grasland met wilgen en
elzen, met strooken gagel, met water
partijtjes, met riet, waarop groeit heel de
flora van het moerasland vanaf de dot
ters in het voorjaar tot de wilgen roosjes
en het koninginnekruid, de moerasspirea
en de kattestaart in den nazomertijd.
Hier nestelen de rietzangers, roepen
koekoek en wulp, zweeft in wijde krin
gen de kiekendief, azen kievit en grutto,
ketst de watersnip op, maakt met een
paar weken de wilde-eenden-woerd weer
zijn wijfje het hof in een poeltje achter
het overjaarsche riet.
Een kostelijk stuk land, waarvan het
bezit zich zoo mooi zou aansluiten bij
dat van ’t Prinsenhof. Begeerlijk bezit
om veilig te stellen, temeer omdat er ook
bijbehooren de heerlijke Saiterpetten en
het kleine Droevendal, waar ’s zomers
zoo fijn de jonge sterntjes op een pom-
peblad kunnen zitten. De groote en klei
ne Saiter met hun intieme inhammetjes
vol waterleliesterren, hun baarzenwier,
hun fonteinkruid, hoornblad, gouden
knoppen der gele plompen, eilandjes,
bloei van kikkerbeet en waterranonkel.
Dit complex moet behouden blijven,
mag niet verloren gaan. Dit behoort bij
het reeds door It Fryske Gea verworvene,
behoort bij het mooie waterland in het
hart van Friesland.
Helpt daarom nog eens, zooals er ge
holpen is toen het Prinsenhof bewaard is
gebleven, helpt met uw gave, laat het
gelukken. Helpt mee, dat dit terrein
rondom de oude stee van Sytze en Maai
ke ongeschonden bewaard en gespaard
blijft.
Het adres van den penningmeester is:
Harlingerstraatweg 83a I, Leeuwarden.
Giro 195212.
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
Batig saldo
De balans vermeldt
van f8509.36.
De' contrölecjommfssie belstaande uit
de heeren J. van der Pol, S. Sixma en
H. Radelaar, heeft alles in de beste orde
bevonden en de penningmeester gede
chargeerd.
De begrooting voor 1937 vermeldt een
eindbedrag van f 8400.
Aftredende bestuursleden E. Feenstra
en M. IJssels werden bij acclamatie her
kozen.
Aan de nagedachtenis van Gerrit
Klom werden eenige woorden van hulde
gebracht en door het bestuur voorge
steld van het reservefonds een bedrag
groot f3000.te nemen voor een spe
ciaal te noemen Gerrit Klom-fonds.
Wijlen de heer G. Klom was mede-op-
richter van het fonds 'en legateerde bij
zijn overlijden ’n huis en een som geld,
voor een deel was dat geld de oorzaak
van de bezitting, die de vereeniging
thans heeft. Daarom het voorstel van 't
bestuur als een daad van dankbaarheid
dit speciale fonds in te stellen.
Een voorstel (om de leden die op 1
Juli 65 jaar worden en onafgebroken 15
jaar lid van het fonds zijn geweest, vrij
te stellen van contributie) wordt met
groote meerderheid aangenomen.
Dr. ten Cate sprak enkele waardee-
rende woorden en wenschte het fonds
geluk met de afgeloopen jaren. Het re
sultaat is schitterend en werd verkregen
door onderlinge samenwerking onder
deskundige leiding.
De geest van het fonds is uitstekend
en als arts, dus als kenner van wat er
in het fonds omgaat, brengt spreker hul
de aan het bestuur, dat zich met liefde
geeft aan deze mooie taak. De groei en
bloei van deze vereeniging wordt door
ons met belangstelling gevolgd.
De heer Hendriks, apotheker, wijst er
op, dat door medewerking van de Mij.
tot bevordering van de Pharmacie de
kosten van de medicamenten niet zwaar
op de draagkracht van het fonds druk
ken. Het doet spreker veel genoegen de
verdienste van de genoemde maatschap
pij voor de federatie van ziekenfondsen
hier te hebben kunnen aantoonen en be
sluit met de beste wenschen voor het
fonds.
De voorzitter bracht ten slotte dank
aan de sprekers en medebestuursleden.
Er heerschte een aangename en gezel
lige stemming.
De Tweede Kamer houdt zich op het
oogenblik bezig met de behandeling van
het regeeringsvoorstel tot herziening van
de Nederlandsche grondwet, en in dit
verband is het wellicht niet ongewenscht
iets over grondwetten in het algemeen
en de Nederlandsche grondwet in het
bijzonder, onder de aandacht van den
lezer te brengen.
De inhoud van de meeste grondwetten
bestaat uit een samenvatting van de al-
gemeene regels der staatsinrichting voor
afgegaan door of vermengd met zooge
naamde grondrechten. En het zijn deze
grondrechten, die bijna immer het voor
werp waren van heftigen strijd. Zij
moesten altijd veroverd worden door op
komende klassen, die naar meer vrijheid
streefden. Men zou dit kunnen bewijzen
met tallooze voorbeelden uit de wereld
geschiedenis. Vrijheden en rechten wor
den zelden van boven af ten geschenke
gegeven. Natuurlijk bestaan er ook op
dezen regel uitzonderingen; er zijn
grondwetten,, waafv^n Imen inderdaad
kan zeggen, dat zij van boven 'af ge
schonken en niet van onder op door
strijd (die in tegenstelling b.v. met de
Fransche revolutie niet immer met de
wapens behoeft te worden uitgevochten)
zijn verworven. Maar het eigenaardige
van dergelijke grondwetten is, dat
zoo zij al eenige grondrechten bevatten
het systeem meestal uitsloot, dat zij
werkelijke waarde kregen.
Om een voorbeeld van zoo’n grond
wet te vinden, behoeft men niet eens
diep in de geschiedenis door te dringen.
Men kijke maar eens naar de nieuwe
Russische grondwet. Deze houdt inder
daad een aantal grondrechten in, maar
wie wil beweren, dat deze ook worden
nageleefd? En wat heeft men ten slotte
INGEZONDEN MEDEDEELINOEN
r
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
