HEI BEBOORTECIJFER.
Buitenlandsche Revue.
I
De Bolswardsche Courant en Westergoo
5^
UI. V. WERFF
II
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
1
Stadsnieuws.
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Uit den Omtrek.
Woensdag 17 Maart 1937
No. 21
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
collega
KIMSWERD.
MAKKUM.
ring bij
Hert”. D,
-
L
Advertentlën per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
Dit no. bestaat uit 2 bladen.
Porto Binnenland V/a ct.
Buitenland 2*4 ct.
De toestand in het Verre Oosten, met
name China en Japan, schijnt de laatste
tijd een beetje rustiger te worden, al
thans de schaarsch binnenkomende be
richten laten niet veel stof tot bespre
king door. De indertijd met zooveel op
hef aangekondigde strijd tusschen Noord
en Zuid-Chlna schijnt een beetje geluwd
en ook de grenzelooze bewapenings-
eisch van het Japansche ministerie brengt
de gemoederen niet zoo heftig meer in
beweging. Het is intusschen ook moge
lijk, dat men door de alom heerschende
bewapeningswedloop de juiste verhou
dingen een beetje uit het oog gaat ver
liezen. Het gaat er mee als met de reeds
jaren heerschende crisis en och, wanneer
ook moeilijker is voor de nieuwe massa’s
de levensbasis te bereiden.
Men mag dan ook aannemen, dat de
minder snelle groei een gevolg is van ’t
feit, dat de natuur zelve steeds voor het
noodige evenwicht zorgt.
we daaraan eerst maar gewend zijn, valt
dit misschien ook wel wat mee.
Speciale inrichting voor
WANDEL VEREENIGING
„NATUUR EN SPORT”.^
Zondagavond hield in hotel Boermans
de wandelsportvereeniging „Natuur en
Sport’’ een propaganda-feestavond, wel
ke zoo uitstekend slaagde, dat stellig
de verwachtingen van vele bezoekers
werden overtroffen.
Ongeveer 250 belangstellenden waren
aanwezig, terwijl velen wegens gebrek
aan plaatsruimte moesten worden gewei
gerd. Een aardige band had er al een
gezellige stemming in gebracht, toen de
voorzitter der vereeniging,, de heer R.
S. Haitsma, met ’n kort inleidend woord
waarin deze het verloop der nog jonge
vereen, schetste en op de doelstelling van
de wandelsport in het algemeen wees,
deze feestavond opende. Mede door het
actieve werk van onzen bode, den heer
J. C. Hoppe, aldus de voorzitter, gaat ’t
14 Maart 1937.
Gister werd alhier de eindles gegeven
•van de dezen winter onder leiding van
den heer M. Hiemstra van Arum gehou
den cürsus in boekhouden.
Diploma’s konden worden uitgereikt
aan de volgende leerlingen: W. Smits,
S. A. de Haas, M. D. van Straten, D. L.
van Straten, S. de Vries, W. Helfrich, K.
Helfrich en E. K. Tichelaar.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
I
VERG. OPENBARE LEESZAAL.
Maandag 15 Maart werd op de Lees
zaal de gewone jaarlijksche ledenverga
dering gehouden van de „Vereen. Open
bare Leeszaal en Bibibliotheek voor
Bolsward en Omstreken”.
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
DE STILLE OMGANG.
Voor deze jaarlijksche gebedsnacht te
Amsterdam bestond ook uit onze stad
groote belangstelling.
In totaal werden Zaterdagavond uit
Friesland 1100 personen per extra trein
naar Amsterdam vervoerd.
Het totaal aantal bedevaartgangers
bedroeg deze nacht ongeveer 40.000.
Maatregelen tot bevordering van het
kindertal of beperking van geboorte? een
oud probleem, dat thans door het feit,
dat het bevolkingsvraagstuk-in verschil
lende landen de volle aandacht van de
regeeringen heeft, weer bijzonder actueel
is geworden.
Ook in ons eigen land vindt men ver
tegenwoordigers van beide genoemde
richtingen. Wij herinneren in dit verband
aan het debat van eenigen tijd geleden
tusschen de beide Utrechtsche hoogleera-
ren Bonger en Van Vuuren. Prof. Bonger
meende, dat de geboortebeperking in Ne
derland noodzakelijk was, zijn
echter was daar vierkant tegen.
Overigens wordt er echter
land voor geen van beide
Geruimen tijd is het geleden, dat we
Sovjet Rusland in ons buitenlandsch
overzicht betrokken.dat mag ver
klaard worden door het feit, dat de uit
Rusland zelve komende berichten, niet
altijd zoo betrouwbaar zijn, dat daarop
een oordeel gebaseerd kan worden en
bovendien was de binnenlandsche toe
stand de laatste maanden van dien aard,
dat men eenvoudig voor een raadsel ge
plaatst werd. Een mentaliteit zooals deze
in de laatste processen tegen vooraan
staande leiders geconstateerd is, gaat
onze Nederlandsche begrippen te boven.
Hoe staat het, zoo mogen we ons in
verband met de strekking van deze ge-
heele revue, wel eens afvragen, met het
Russische afweer- en verdedigings-
apparaat?
De Russische ambassadeur Maïski
heeft op 't congres voor vrede en vriend
schap met de Sovjet-Unie, gehouden te
Londen, verklaard: Rusland was thans
sterk genoeg om elke aanval op zijn ge
bied door eenige bultenlandsche mo
gendheid of een combinatie van mogend
heden, te weerstaan. Bovendien kan het
dat alleen doen. Ruslands grenzen, zoo
wel in het Oosten als in het Westen wa
ren nagenoeg onaantastbaar gemaakt
Men zou dit kunnen opvatten als een
uiting van de vredeswil, maar ook een
ondubbelzinnige waarschuwing aan het
adres van eventueele belagers. Maïski
wees op het gevaar der filosofie van „de
ijzeren vuist” op het gebied van de bui-
tenlandsche politiek. Het evangelie der
rassenminderwaardigheid, dat een schan
de voor onze eeuw is.en de methode
in de buitenlandsche politiek, welke aan
de traditioneele waarschuwing „je geld
of je leven” herinneren, worden in de
Spaansche kwestie duidelijk in practijk
gebracht.
Tarum.
Dicht bij onze grenzen in België speelt
zich ook een actie af van het wereldpro
bleem, waarmee we vroeg of laat allen
in aanraking komen.
We bedoelen den strijd van demo
cratie en fascisme. In België gaat deze
strijd van de Rexisten onder leiding van
Leon Degrelle tegen het bestaande re-
geeringsbeleid. Minister-president Van
Zeeland heeft zich zelf bij de tusschen-
tijdsche verkiezingen in het arrondisse
ment Brussel als nationaal candidaat ge
steld tegen de Rexist Degrelle.
Van Zeeland acht het zich tot plicht
als nationaal candidaat op te treden te
gen iemand, die de rust in het land wil
verstoren, ofschoon het land deze rust
zoozeer noodig heeft. Het verkiezings
manifest van den Minister-President ein
digt met deze merkwaardige woorden:
Gij hebt te kiezen tusschen rust en wan
orde.
Uit het verslag van den secretaris
bleek, dat het ledental een kleine stij
ging vertoont.
In 1936 werd de Leeszaal bezocht dpor
2353 personen. Het aantal uitgeleende
boeken bedroeg a. uit eigen bibl. 6840;
b. uit de leeszaal van Sneek 261, totaal
7101.
De bibliotheek werd aangevuld met
132 nieuwe werken, w.o. 11 in vreemde
talen.
De aftredende bestuursleden mej. E.
Magendans, mej. H. Praamsma en de
'heeren U. de Boer en Lj Mol werden allen
herkozen.
Besloten werd nog om bij het eerst
volgend leesseizoen meerdere bekendheid
aan de Bolswardsche Leeszaal te geven.
Vooral met het oog op de uitgebreide
collectie studie-werken op elk gebied.
Nog steeds de oorlog in Spanje.
De toestand in het Verre Oosten
Sovjet Rusland.
Verkiezingsstrijd In België.
Op gevaar af, dat onze lezers zullen
zeggen: maar weet ge nu in Uw bui
tenlandsch overzicht niets anders te ver
tellen dan over die Spaansche burger
oorlog, moeten we voor vandaag nog
eens aan het begin van deze revue deze
belangrijke kwestie als eerste punt van
onze bespreking nemen.
We hebben geruimen tijd de Spaan
sche burgeroorlog beschouwd als een
burgerkrijg, een strijd van Spanjaarden
onderling, ook toen reeds alle teekenen
^r op wezen, dat hier niet twee groepen
uit eenzelfde land elkaar de macht be
twistten, maar twee wereldbeschouwin
gen, op Spaansch grondgebied den strijd
hadden aangebonden. Ook hadden we
gemeend eerlijkheidshalve steeds te mo
gen spreken van regeeringstroepen en
opstandelingen. Zoo langzamerhand
evenwel staat men met een dergelijke
interpretatie van den Spaanschen oorlog
een beetje alleen.
De publieke opinie is ’dermate bewerkt
dat de massa het zuivere onderscheid
niet meer kan maken en sommige symp_
tonen wijzen erop, dat men nu maar de
troepen van Franco (de opstandelingen
leider) als de bevrijders van Spanje moet
gaan beschouwen.
Eén ding staat absoluut vast, wanneer
de Spaansche oorlog gebleven was, een
strijd tusschen twee groepen uit hetzelf
de land, was het einde bij gebrek aan
materiaal en menschen reeds lang voor
bij geweest. De stille medewerking van
Italië, Duitschland, Rusland, Frankrijk,
Engeland, enz. enz., heeft het mogelijk
gemaakt, dit bloedbad tot op den huldi
gen dag voort te zetten.
Voelt ge, lezer, de ontzettende verant
woordelijkheid van de leidende staatslie
den uit die landen en het hopeloos falen
van de eens met zooveel geestdrift bin
nengehaalde Volkenbond. Als het kalf
verdronken is, dempt men de put. Non-
interventie is momenteel het stopwoord
en de beleving van deze schoone leuze?
12 nieuwe duikbooten van Russisch
maaksel heeft men in een der Spaansche
havens opgemerkt. Fransche munitie,
Duitsche tanks, enz. enz. worden maar
al te graag aan de beide partijen gele
verd. Heeft men geen geld, geen nood,
dan betalen we met gestolen sinaas
appelen, wanneer de oorlogsindustrie
maar mag blijven draaien.
Maar wie de meest schijnheilige rol
speelt in deze zaak, is het fascistische
Italië. Het is dezer dagen opgeteekend
uit den mond van Italiaansche officieren,
dat 80.000 man geregelde Italiaansche
troepen in Spanje aan land gezet zijn. Op
het oogenblik opereeren 40.000 man in
de omgeving van Madrid en deze troepen
staan onder commando van Generaal
Bergonzolli, die aan het hoofd gestaan
heeft van de divisie die in Mei 1936 Ad
dis Abeba binnenrukte. Dit geweldige
Italiaansche leger is toegerust met de
modernste kanonnen van 75 en 170 m.M.
met mitrailleurs, vlammenwerpers, gas-
verspreiders, enz.
Met moet eigenlijk bewondering heb
ben voor de regeeringstroepen, die zich
tegenover een dergelijke macht hebben
weten te handhaven. Op den duur zal
deze ongelijke strijd wel in het voordeel
van de Italianen beslist moeten worden.
Maar de niet-inmenging? zult ge mis
schien vragen. Welnu, dat past geheel in
de lijn van het Italiaansche streven. Nu
er genoeg manschappen en materiaal is
aangevoerd, mag men gerust een beetje
controle uitoefenen. Het mes snijdt dan
aan twee kanten tegelijk.
33^2 Jaargang
ledental der vereen, met sprongen om
hoog. Met groot vertrouwen gaan wij
dan ook het nieuwe wandelseizoen in.
De muziek zette hierna het clublied in
dat staande en met enthousiasme door
de geheele zaal werd meegezongen, wat
mogelijk was, doordat het bestuur het
clublied achter op het programma had
laten drukken.
Door den heer F. van der Feen werd
hierna eenige nummertjes hawaian-mu-
ziek verdienstelijk ten gehoore gebracht,
waarvoor deze een hartelijk applaus
oogstte.
Een drietal leden der vereen, hadden
elk een tooneelstukje geschreven, welke
met eigen krachten werden opgevoerd.
Begonnen werd met een propaganda-
schets in 1 bedrijf, geschreven door den
heer L. Roode Jr. en getiteld: „Zooals
de ouden zongen, piepen de jongen.
niet!” Het zat goed in elkaar en werd
zeer goed vertolkt. Er werd hartelijk om
verschillende passages gelachen en werd
bij het einde met flink applaus beloond.
Na eenige nummertjes populaire mu
ziek, ging het gordijn op voor een blij
spel in 2 bedrijven, getiteld: „Het kan
verkeeren”, op rijm geschreven door
den heer W. A. van der Hoek. Ook deze
opvoering werd een succes en oogstte
hartelijk applaus.
Hierna volgde een griezelige geesten-
vertooning, waarbij elk der opgeroepen
geesten een geschenk aandroeg, welke
bestemd waren om in de zaal te worden
verloot.
Schitterend mooi was de opvoering
van een muzikale schets in 1 bedrijf, ge
titeld: ,jWild West vermaakt zich na
den dagtaak”, geschreven door den heer
C. Zuidema, wat bij het publiek een
dankbaar onthaal vond, en eveneens een
hartelijk applaus oogstte.
De heer F. van der Feen gaf hierna
nog een aardige voordracht ten beste.
Met een woord van dank aan het pu
bliek en aan de verschillende medewer
kers, welke op de een of andere wijze
aan het welslagen van den avond hadden
medegewerkt en na nog even op de
komende insigne-tochten te hebben ge
wezen, sloot de voorzitter te circa hall
één dit gedeelte van den avond, waarna
de zaal snel werd ontruimd om met een
gezellig bal tot 2 uur te worden beslo
ten.
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
in ons
richtin
gen veel propaganda gemaakt. Men mag
daaruit concludeeren, dat men den be-
staanden toestand alleszins bevredigend
acht en dat is ook inderdaad zoo. Voor
geboortebeperking voelt de gemiddelde
Nederland gelukkig weinig en de regee-
ring voorkomt door hygiënische maatre
gelen een hoog sterftecijfer. Inderdaad is
het sterftecijfer in Nederland het laagste
in de wereld en daar.het geboortecijfer
ook reden tot tevredenheid geeft, neemt
onze bevolking steeds in aantal toe. Op
enkele uitzonderingen na, kan men dit
overigens overal in de wereld zien ge
beuren. Maar sommige regeeringen gaat
het niet vlug genoeg. Zoo juist kondigen
b.v. Italië en Duitschland weer speciale
maatregelen aan tot aanmoediging van
een hooger geboortecijfer. Wij willen nu
eens nagaan, of men van dergelijke maat
regelen werkelijk succes mag verwach
ten. Als voorbeeld kan men het best Italië
nemen, waar de propaganda tot bevor
dering van het kindertal reeds sinds
Mussolini aan het bewind kwam, krach
tig wordt gevoerd. Bestudeert men nu
de statistieken, dan ziet men, dat in dit
land het overschot der geborenen bo
ven de gestorvenen van 1923 tot 1936
regelmatig daalde en wel van 500.000
tot 372.000. Hier blijkt dus, dat alle pro
paganda zonder uitwerking is gebleven.
Tegenstanders van het fascistische regi
me, willen daaruit de conclusie trekken,
dat het den Italianen financieel slechter
gaat dan vroeger. Een dergelijke con
clusie is echter op niets gebaseerd. Want
inderdaaad staat de grootte van het ge
boortecijfer in geen enkele zichtbare re
latie met den economischen toestand en
den levensstandaard. Het bevolkings
overschot wordt kleiner, waar de levens
standaard daalt, zooals op het oogenblik
b.v. in Duitschland, maar het aantal ge
boorten loopt ook terug in landen, waar
de levensstandaard stijgt, zooals sinds
jaren in Zweden, Denemarken en Enge
land. De economisch-sociale samenhang
waaraan velen jgelooven,, bestaat du$
niet. Men kan zich slechts in het onver
mijdelijke schikken en overigens vast
stellen, dat ook het verstand geen aan
leiding ziet, over de goddelijke beschik
king ontevreden te zijn.
Want werkelijk: men zou eerst nog
eens moeten aantoonen, welke hoogere
belangen er eigenlijk gediend zouden
zijn met een bijzonder sterke stijging van
het aantal geboorten. Indien men het
militaire belang van een zoo groot mo
gelijk aantal infanteristen uitschakelt,
blijft er eigenlijk niets verstandigs over.
Het critieke punt zou eerst bereikt
worden, indien de bevolking begint af
te nemen. Dat, inderdaad, is moeilijk te
verdragen. Economisch gezien, zou het
zeer zeker een ramp zijn. Want het be-
teekent, dat er ieder jaar een nieuw ge
deelte van de groote productiemachine
overbodig zou worden en onder deze
oomstandigheden zou er in het geheel
geen ondernemersmogelijkheid meer
bestaan. In tegenstelling met de meening
van geboortebeperkingsfanatici is een af
name der bevolking funest, speciaal in
economisch opzicht.
Maar zoolang de volkeren zich nog
vermeerderen, wat ook dringend ge-
wenscht is, doet een sneller of lang
zamer tempo er weinig toe. Want zoo
lang zij zich nog vermeerderen, heeft
het productie-apparaat van heden de
kans morgen voor meer menschen te
moeten werken, en indien dit meer
slechts toeneemt, beteekent zulks nog
geen ramp of misschien zelfs wel een
voordeel, wijl de assimilatie van de toe
name zich waarschijnlijk gemakkelijker
voltrekt, indien er niet al te veel te as-
simileeren is. Inderdaad neemt de be
volking in alle landen ter wereld op het
oogenblik minder snel toe dan vroeger,
ook in Nederland. Maar niet vergeten
mag worden, dat het op het oogenblik
15 Maart.
De afd. Makkum van de Vereen. „Het
Groene Kruis” hield haar jaarvergade-
den heer Foekema, hotel ,,’t
e voorz., de heer A. L. de Vries,
opende de verg, op de gebruikelijke
wijze waarna de heer J. R. Steensma als
Secretaris de notulen voorleest, welke
onder dankzegging worden goedge
keurd.
Bij punt mededeelingen, geeft de
voorz. te kennen, dat de neer Scheweer
te Wons zijn benoeming als bestuurslid
in de vorige jaarvergadering, weer heeft
aangenomen. Hij deelt dit mede met ge
noegen, omdat de heer Sch. een zeer
werkzaam bestuurslid is. Verder deelt de
voorz. mede, dat het de bedoeling is om
in April weer het bekende Emmabloem-
pje te koop aan te bieden. Verder be
staat het plan om weer een partijtje
wandschotels (Makkumer Aardewerk)
te laten maken om door de verkoop
hiervan, een bedrag op te sparen voor
het aanschaffen van een Zuurstofappa
raat. De vergadering keurt dit plan
goed.
Hierna doet de penning de heer R. M.
de Boer rekening en verantwoording.
De contributie der leden bedroeg
f 1196.50 tegen het vorige jaar
f 1169.50. De algeheele ontvangsten be
droegen f 3064.48 en de uitgaven
f 2954.61^. Oogenschijnlijk dus een
batig saldo van f 109.86^, doch dit
saldo is ontstaan doordat een bedrag
van f 112.50 aan gemeentelijke subsidie
in 1936 is ontvangen, ’t welk eigenlijk
bij de rekening van 1935 had behoord.
Feitelijk was er over 1936 een klein na-
deelig saldo van f 2.63 Het boek met
de bescheiden was een paar dagen te
voren nagezien door den heer A. Wier
sma en F. van der Veen. Bij monde van
laatstgenoemde werd een gunstig rap
port uitgebracht. De voorz. dankt de
penningm. voor zijn beheer en de con
troleurs voor het nazien der boeken.
Nu volgt het jaarverslag, uitgebracht
door den secr. Steensma. Hieruit verna
men we dat er in 1936 287 maal ver-
plegingsartikelen zijn uitgeleend. 11 le
den en 10 huisgenootleden hebben be
dankt. Door vertrek en overlijden ver
loor de vereeniging 18 leden. In totaal
dus een verlies van 39 leden. 24 nieuwe
DE ELFSTEDENTOCHT EN VAARDIO-
HEIDSRIT OP PINKSTER-MAANDAG.
De voorbereidingen voor deze tradi
tioneele wielersportdag in Bolsward zijn
weer in vollen gang.
Inschrijfformulieren zijn reeds in
grooten getale verzonden en worden op
aanvraag alsnog toegezonden door het
Secretariaat P. F. C. Jongemastraat 6.
Regelmatig komen in de laatste dagen
de inschrijvingen reeds binnen. De route
is dit jaar gelijk als het vorig jaar. En
kele bezwaren van de vorige tocht zullen
door de Commissie ondervangen wor
den. Het inleggeld. is dit jaar verlaagd
kunnen worden tot f 1.25 per persoon en
een aparte klasse is ingevoegd voor tan
dems, tegen speciaal tarief.
De Commissie vertrouwt, dat door ’n
groote deelname het inleggeld een vol
gend jaar nog lager gesteld zal kun
nen worden.
We meenen ons te herinneren, dat ’t
dit jaar een jubileumtocht kan worden.
Werd niet in 1912 de eerste Friesche
Elfsteden-rijwieltocht vanuit Bolsward
georganiseerd?
We hopen hierover binnenkort nadere
gegevens te verzamelen.
VERKIEZING
15 Maart 1937.
Hedenavond had een vergadering
plaats van het Kiescollege van de Ned.
Herv. Kerk alhier. Onder meer was aan
de orde benoeming van een diaken we
gens bedanken van den heer J. O. van
der Schel. Gekozen werd de heer M. R.
Hiemstra.
JO
D
t
INGEZONDEN MEDEDEELINOEN
k
I
s NIEU WSB
waarin opgenomen
J
ft
