DE KORTERE WERKTIJD.
Buitenlandsclie Revue.
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
HOFSTEDE
THEE
10. V. H. UUERFF
De Bolswardsche Courant en Westergoo
DOUWE
EG BERTS
■Mtfd
L
DE) 1753
I
T
33*!£ Jaargang
Woensdag 26 Mei 1937
No. 40
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Stadsnieuws.
ANNO
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
ELASTIEKEN
KOUSEN
Naar
4
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
o
Ingezonden Mededeelingen
Advcrtcntiün per regel:
Woensdagsnummcr 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
Speciale inrichting voor
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
T
h-
;ft
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
.T
ig
en alleen
- 'J.
Gift
J
er
et
de
ir
L
Dit no. bestaat uit 2 bladen.
Porto Binnenland l'/a ct.
Buitenland 2^ ct.
BELLAMY.
"Zaterdagavond werd in hotel de Wijn
berg een vergadering gehouden door de
Bellamy-club alhier.
De opkomst, hoewel niet groot, was
toch bevredigend.
De heer Mol opende deze bijeenkomst
met een opwekkend woond. De heer Boo
gaard uit Den Haag sprak vervolgens
over de wetenschappelijke zijde van het
Bellamy-vraagstuk. De Bellamy-gedach-
te, nog al te veel door de menschen be
schouwd als een niet bereikbaar ideaal,
begint zijn weg over onze wereld te vin
den. Daar is hard voor gewerkt en de
critiek is aan de werkers niet gespaard.
Van wetenschappelijk standpunt kan de
Bellamy-beweging zeer goed verklaard
worden. Wat is eigenlijk wetenschap?
Zeer kort uitgedrukt het uiteindelijk ge
volg van onderzoekingen in eiken vorm.
De pioniers zorgen, dat de wetenschap
vooruitgaat. Dat dit geen gemakkelijke
taak is kunnen we zien aan de techni
sche wetenschap, om maar een voorbeeld
te noemen de uitvinding van de stoom
machine. Geweldige vooroordeelen heeft
men moeten overwinnen en aan ’t door
zettingsvermogen van die pionniers is ’t
alweer te danken, dat we met die uitvin
dingen vertrouwd worden. Niet enkele
maar alle takken van wetenschap moe
ten samenwerken om te komen tot dat
gene wat men nog altijd zoekende is,
n.l. een betere samenleving.
Bellamy was ook een man die niet
door zijn tijdgenooten begrepen werd en
ook in onzen tijd gaat de Bellamy-ge-
dachte aan zeer velen voorbij. De con
clusie, die Bellamy trok uit de economie
van zijn en uit onzen tijd, is dat de be
hoeften van alle menschen bevredigd
kunnen worden door alles wat op de
aarde aanwezig is. Dit zou dus een groot
vraagteeken plaatsen op de stelling hoog
en laagconjunctuur en crisis.
Onze tegenwoordige tijd demonstreert
de onmacht van deze lang gevolgde
wereldeconomie. Bellamy constateerde
ook de periode van rijkdom en armoede,
maar hij nam deze stelling niet aan als
het eenigst mogelijke. Geheel ons eco
nomisch leven wordt beheerscht door de
factor geld. Men vergeet daarbij altijd
dat de mensch primair en het hulp- of
ruilmiddel secundair is. De behoefte aan
goederen is er en ook de goederen zijn
er, maar kpnnen niet worden afgenomen
omdat de derde factor, de meest onder
geschikte, het geld, ontbreekt. Men zegt
wel eens, dat het geld alleen maar circu
leert, maar in die cirkel is toch een hiaat:
het geld komt niet automatisch terug bij
elke schakel aan die cirkel.
Hierna beantwoordt spreker de vraag
hoe de Bellamy-gedachte onder het volk
moet worden gebracht en wekt ten slotte
allen op de 2 boeken van Bellamy: „In
het jaar 2000” en het vervolg hierop on
bevooroordeeld te bestudeeren.
Van de gelegenheid tot het schriftelijk
indienen van vragen werd ruim gebruik
gemaakt.
idee vrijheid geen nadeel voor de zwak
keren beteekent. Noch de S. D. A. P. die
niet bestond, noch een andere partij had
het toen in zijn macht de Liberalen tot
het aannemen van zulk een wet te dwin
gen. Zij kwam uit het eigen principe
voort.
Verder acht spreker het een krankzin
nigheid de vrijheid van de liberalen niet
te vertrouwen, zooals de Klaroen doet,
Want sinds 48 is het de liberale politiek,
die het land heeft geleid en met eere.
Vele beschouwingen inzake andere
partijen gaf de spreker ten beste en ook
inzake de verdediging van ons land gaf
hij duidelijke uiteenzettingen. De mede
deelingen over de propaganda welke de
partij gaat voeren onder de arbeiders
doen vermoeden, dat ook onder hen ve
len terug gewonnen zullen kunnen wor
den voor de oude sympathieke liberale
idee.
ie
et
>r
n
ie
at
e-
ie
te
Lecsgcld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor bet Buitenland f 7- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
jn
OS
et
lx
a.
ia
a-
:d
.ir
id
k-
o-
IS.
)e
tn
in
)9
OROOTZAND 18 SNEEK
In alles steeds het nieuwste
en het beste.
LAGE PRIJZEN.
et
ta-
e,
JO
J-
:n
■s,
in
n-
o-
al
•is
3-
Id
pk
>n
VOETBAL.
Promotiewedstrijd C.A.B. III-Langweer I
1-1.
In ’n zeer sportief gespeelde wedstrijd
heeft ons derde elftal de promotiekansen
ten volle benut.
Deze club speelt nu in het volgend sei
zoen in de 2de klasse F. V. B. Het voet
balveld te Langweer is voor onze spe
lers te klein van afmeting, wat zich na
tuurlijk direct laat gevoelen bij het
plaatsen van de bal. Voor de eigen spe
lers was dit bezwaar niet aanwezig en
konden deze direct in beter tempo spe
len.
Langzamerhand werd C. A. B. het ter
rein gewend en waren ook de aanvallen
beter afgewerkt. De C. A. B.-keeper had
een uitstekende dag en wist soms lasti
ge schoten prima te verwerken. De stand
voor de rust bleef 0-0.
Na de rust ongeveer hetzelfde spel-
beeld. Veel aanvallen van weerskanten,
maar ook zeer goed doelverdedigen. Uit
een goede aanval door C. A. B. weet de
rechtsbuiten een doelpunt te maken.
Jammer dat iets later een eigen C. A. B.-
er bij ’n schermutseling de bal in eigen
doel kopte, waardoor de stand 1-1 werd.
Met dit resultaat kunnen onze C. A. B.-
ers nog tevreden zijn. Ze gaan nu nog
ongeslagen over naar de 2de klasse.
Laten we hopen, dat de sportieve op
vattingen die we onder de jongere C. A.
B.ers mogen beluisteren, ook in het ver
volg bij het spel tot uiting komen. Een
woord van hulde voor jullie kranig werk
is hier zeker op z’n plaats.
LIBERALE KIESVEREENIGING.
De kiesvereenigging „Vooruitgang”
kwam Maandagavond 24 Mei bijeen in
de Wijnberg om te luisteren naar den
heer Ir. H. W. van der Voort. Na door
den voorzitter, den heer H. M. Nijk, te
zijn ingeleid, zette de spreker voor een
niet talrijk publiek de liberale beginselen
uiteen, waarna een ruime gelegenheid
werd geboden vragen te stellen.
Uitgangspunt voor den spreker was
een artikel uit de Anti-Revolutionnaire
verkiezingskrant „de Klaroen”.
Er wordt den liberalen verweten, dat
hun vrijheid, welike zij willen brengen,
leiden zou tot ongebondenheid. Inder
daad zijn de liberalen, het woord duidt
er reeds op en ook de naam vrijheids
bond, voorstanders van vrijheid, maar
slechts voor zoover zij meewerkt aan den
toestand, dat de vrijheid van den eenling
ten bate is van de maatschappij. Zoodra
die vrijheid wordt gebezigd door de een
ling om zich te verrijken ten koste van
de maatschappij, dan is die vrijheid voor
den liberaal verwerpelijk.
Gebruik makende van deze vrijheid
kan de mensch in deze maatschappij ko
men tot een groote mate van geestelijke
en zedelijke sterkte. Zulke personen kun
nen dus hun persoon inzetten om te ko
men tot een diep godsdienstig leven,
zoodat de vrijheid welke de Liberaal
voorstaat, in overeenstemming is met de
Christelijke aard, welke ons volk eigen
is.
In tegenstelling met de Katholieken wil
spreker de mensch niet beschermd zien
zoodat hij niet kan zondigen, daar voor
hem hooger staat de mensch, die niet
zondigt, al is hij in de gelegenheid.
Sterke en gezonde menschen zijn in vrij
heid opgegroeid.
De Klaroen schrijft, volgens spreker,
dat de liberale vrijheid ten bate van de
sterken is en ten koste van de zwakken.
Op grond van het door den spreker reeds
meegedeelde protesteert hij hier tegen.
Verder behandelt de spreker de econo
mische vrijheid waarvan in „de Klaroen”
ook sprake is. Kuyper streed indertijd
voor beschermende maatregelen en
slechts toen het bleek, dat de strijd geen
politiek gewin bracht, liet hij hem varen.
En Colijn is voorstander van vrijhandel
een standpunt, dat de liberalen steeds
hebben gehuldigd.
De wet van 1874 van Van Houten
maakte een einde aan de kinderarbeid
beneden 12 jaar. Hiermee en met andere
voorbeelden toont spreker aan, dat de
Na een staking van twee maanden is
aan de arbeiders van een van de groot
ste Amerikaansche ondernemingen, het
Firestone-concern in Akron (Ohio) de
36-urige werkweek toegestaan. Deze
nieuwigheid, resultaat van de nieuwe
vakvereenigingsbeweging van Lewis en
zijn „Committee for Industrial Organi
sation”, zal moeilijk tot de firma Fire
stone en zelfs niet tot de rubber-indus-
trie alleen beperkt kunnen blijven. Nu
de 36-urige werkweek eenmaal in een
groote onderneming is ingevoerd, be
staat er alle kans, dat zij ook elders haar
intrede zal doen en men kan niet ont
kennen, dat daarmede een verdere etappe
is bereikt op den weg, welke de techni
sche ontwikkeling geopend heeft. Dat
deze technische ontwikkeling de vroegere
arbeidsquantiteiten overbodig gemaakt
heeft, is zonder meer duidelijk. Maar of
nu 36 uren de juiste quantiteit is d.
w. z. niet te veel en niet te weinig
is een geheel andere vraag en zeker is
wel, dat het niet onder alle omstandig
heden de juiste quantiteit zal zijn.
De ontwikkeling zal ons wellicht een
systeem1 aan de hand doen, dat het mo
gelijk maakt, zoowel het arbeidsloon, als
ook den werktijd van een centraal punt
uit te dirigeeren. Evenals op het oogen-
blik de centrale banken, overeenkom
stig de algemeene situatie en bijzondere
financieele noodzakelijkheden, de discon
to nu eens verlagen, dan weer verhoo-
gen, laat het zich zeer wel indenken, dat
er zich een instelling ontwikkelen zal, die
al naar den graad van bedrijvigheid de
werktijden verkort of verlengt en al naar
de heerschende koopkracht de loonen
verlaagt, dan wel verhoogt.
Het kan tientallen jaren en nog langer
duren, alvorens men de juiste techniek
voor deze nieuwe economische politiek
gevonden zal hebben, een techniek, wel
ke fijn en gevoelig zal moeten zijn. Zoo
lang zij niet gevonden is, zal deze ont
wikkeling zich met schokken en zonder
elasticiteit voltrekken. Dit valt op te
merken bij de invoering van de 40-urige
werkweek in Frankrijk en ook in Ameri
ka zal dit zichtbaar worden. De wijze,
waarop de kortere werktijd op ’t oogen-
blik wordt ingevoerd, zal toekomstige
generaties zoo plomp, dom en primitief
schijnen, als ons een voor-historisch
stuk gereedschap, vergeleken met een
moderne machine. Wijl wij op het ge
bied van de verdeeling der hoeveelhe
den arbeid nog geen systematische ken
nis vergaard hebben en er nog geen ge
rijpte techniek bestaat, zal door de hui
dige ongeregelde, generaliseerende en
onsamenhangende par-foce-stooten on
getwijfeld ook veel verwarring en scha
de worden aangericht. Maar eens zullen
voor de oplossing van dit vraagstuk de
juiste methoden ter beschikking staan.
Ondertusschen kan men er zich mede
troosten, dat de negatieve nevenver
schijnselen van het huidige proces aan
relatieve beteekenis verliezen, wanneer
zij in verschillende landen tegelijkertijd
optreden. De verwarring, die door de
plompe invoering van de 40-urige werk
week in Frankrijk is gesticht, zal zich
b.v. minder doen gevoelen, indien zich
ook in Amerika dergelijke verwarringen
voordoen.
Bestaat er kans voor een
wapenstilstand.
De Engelsche vloot.
De Kleine Entente.
Sit-down staking.
Gedurende de laatste jaren heeft
buitenlandsche diplomatie in Engeland
meermalen bewezen een groote invloed
te kunnen uitoefenen op de groote we
reldproblemen die we gedurende een
aantal jaren hebben meegemaakt. Niet
altijd is die invloed zoo geweest dat het
de buitenstaanders bevredigde en zeker
zullen de leidende staatslieden in Enge
land zich dikwijls met zeer bescheiden
resultaten tevreden moeten stellen. Dit
neemt niet weg dat dankbaar erkend 1
mag worden dat de rol welke Engeland
gedurende de laatste vijf jaren gespeeld
heeft, Europa voor een tweede wereld
oorlog bewaard heeft. We zullen ons
niet verdiepen in de moeilijke situatie
waarvoor dit beleid geplaatst werd, maar
ons voor vandaag in verband met enke
le geruchten over een mogelijke wapen
stilstand in het Spaansche conflict even
bezig houden met enkele feiten uit den
laatsten tijd. Aan de doortastendheid van
de Engelsche regeering is het te danken
dat na de mislukking van de non-inter-
ventie tóch een controlestelsel rondom
Spanje is ingesteld. Dat bemoeilijkt de
vrije in- en uitvoer, het zenden vooral
van troepen en materiaal en zal onge
twijfeld veel bijdragen tot localiseering
van dit conflict. Thans is Engeland met
een nieuw initiatief gekomen n.l. de mo
gelijkheid van een wapenstilstand, gedu
rende welke tijd de buitenlandsche vrij
willigers aan beide zijden zouden wor
den teruggetrokken.
Ontegenzeggelijk tast men met een
dergelijk voorstel de kern der Spaansche
kwestie aan. Wanneer de buitenlandsche
hulp aan weerskanten wordt ingetrok
ken bestaat er groote kans dat deze
brand bij gebrek aan brandbare stof
zeer spoedig gebluscht kan worden. Dat
is juist de verstrekkende beteekenis van
dit voorstel, waardoor de vreemde in
menging in het Spaansche conflict ver
dwijnt niet alleen maar door die
niet meer belanghebbing een vruchtbare
bodem geschapen wordt voor een on
derlinge samenwerking onder de groote
mogendheden.
Alles hangt natuurlijk af van de vraag:
hoe zullen de verschillende regeeringen
dit voorstel ontvangen. Frankrijk volgt
natuurlijk den koers die Engeland voor
schrijft. Rusland, dat streeft naar een
beetje meer vriendschap met Engeland,
ontvangt het voorstel wel sympathiek.
De groote vraag blijft natuurlijk, wat
zullen Italië en Duitschland doen? Afzon
derlijk een antwoord geven? Neen, dat
gelooven we niet; de as Rome-Berlijn
is daarvoor nog te kort in werking ge
steld. Mussolini zal in dit geval eerst met
Hitler willen praten voor een definitief
antwoord te geven. Wanneer we even
wel aannemen dat reeds eerder door Ita
lië is te kennen gegeven dat men niet
ongenegen was de vrijwilligers uit
Spanje terug te roepen mits ook Rusland
hetzelfde doet, daar is dunkt ons de kans
op een overeenstemming belangrijk ver
groot. Pas na deze beslissingen blijft de
vraag, wat zullen de twee Spaansche re
geeringen die van Valencia en die van
Salamanca doen wanneer door de groo
te mogendheden een voorstel tot alge-
heele oplossing van het geschil zal wor
den gedaan. Hier blijft voorloopig af
wachten de boodschap.
Het moet voor de honderdduizenden
Engelschen die de vorige week de vloot-
schouw te Spithead hebben bijgewoond
een onvergetelijk en trotsch schouwspel
geweest zijn toen de geheele Engelsche
zeemacht door de nieuwe koning werd
bezichtigd. Wat een geweldige zee
macht. Engelands vloot is Engelands
macht wordt er steeds beweerd en deze
vlootrevue levert daarvoor het onom-
stootelijk bewijs. Ondanks alle vlootver-
dragen en vlootconferenties heeft Enge
land thans een vloot waarmee niets is te
vergelijke,n en nog werken de werven
dag en nacht, zoodat over enkele jaren
dit geheel nog machtiger, nog grootschef
zal zijn. Nu lagen op de historische reede
van Spithead 200 oorlogsschepen, van
de geweldige super dreadnoughts tot de
kleinere torpedojagers en onderzeeboo-
ten. De meest moderne vliegtuigmoeder-
schepen, vanwaar een geheel luchteska
der kan opstijgen, ontbraken niet.
Alle Engelsche bladen schrijven, dat
de natie nimmer in het bestaan van het
rijk zulk een schouwspel van macht en
maritieme grootheid heeft meegemaakt.
Dat versterkt natuurlijk het nationale
bewustzijn, maar ook moet dit indruk
wekken naar buiten en speciaal
naar Italië dat zoo graag schermt met
z’n zeemacht, maar zich nu toch tegen
over die Engelsche vlootmacht als een
heel klein broekje mag blijven beschou
wen. Alle buitenlandsche bladen hebben
de bijzonderheden van de vlootrevue ge
publiceerd, behalve Italië, daar is alles
wat Engelsch is, tegenwoordig contra-
banda. Ons inziens zal deze struisvogel
politiek niet ’t door Mussolini gewensch-
te succes hebben, de feiten laten zich nu
eenmaal niet weerhouden.
We hebben zoo juist even aangeroerd
de as RomeBerlijn. Dit is zooals U
waarschijnlijk weet een belangen over
eenkomst tusschen Rome en Berlijn of de
verwezenlijking van een MussoliniHit
ler droom, het groote Europeesche fas
cistische bloc. Gelukkig zijn we nog niet
zoover. Italië dat gemeend heeft met
Oostenrijk en Hongarije zeer gemakke- 1
lijk spel te hebben, blijkt zich evenals
Hitler in die Oostenrijksche mentaliteit
vergist te hebben.
Ook bij de andere Balkanlanden is de i
animo voor de fascistische zegeningen
niet zoo buitengewoon groot. Naast de
as of de spil RomeBerlijn is men nu
bezig een driehoek Praag-Wëenen-Boe-
dapest te vormen. Dit gaat uitsluitend
om economische samenwer
king. Over het algemeen ligt in die vele
besprekingen een grondtoon van onder
linge waardeering en samenwerking, die
uiteindelijk toch tot het zoo begeerde
resultaat moet leiden.
We stappen nu even over naar Ameri
ka om eens poolshoogte te nemen van
de stand der diverse stakingen. Men her
innert zich zeker nog wel dat de staking
in de groote staalfabrieken in Amerika
hoofdzakelijk zijn oorzaak vond in de
niet-erkenning van de vakvereeniging
S. W. O. C. (Steel Workers Organizing
Committee). Dezer dagen heeft ’n stem
ming plaats gehad onder de 24000 ar
beiders aangesloten bij deze S. W. O. C.
Hiervan verklaarden zich 17000 voor
vertegenwoordiging door het S. W. O. C.
Dit instituut is dus zegevierend te voor
schijn gekomen uit een strijd welke uit
moest maken of een, en zoo ja, welke
vakvereeniging de arbeiders van de
groote staalfabriek vertegenwoordigen
moest. De gevolgen van deze overwin
ning moeten zeer belangrijk zijn. Daar
mee is natuurlijk nog niet gezegd dat al
les nu in een slag weer in orde is. Dit
zal wel heel geleidelijk verloopen.
Te Detroit b.v. is j.l. Donderdag nog
even een sit-down staking uitgebroken
onder de 4000 arbeiders van de Plymouth
Motorcar Company fabriek. Deze sta
king was bedoeld als protest tegen de
beweerde activiteit van spionnen der
maatschappij in de fabriek. Verschillen
de artisten in Hollywood staken ook nog
en nu ook weer 515 mijnwerkers in een
mijn te Wilsonville.
De stakingen in Londen waarvoor men
vooral gedurende de Kropingsdagen zoo
zeer gevreesd heeft, schijnt toch niet
die omvang te nemen als aanvankelijk
gemeend werd. Het Londensche publiek
heeft zich buitengewoon snel aangepast
en wat niet op eigen beenen naar en van
het werk kon komen, maakte gedurende
de Londensche autobusstaking gebruik
van de ondergrondsche. Toen is getracht
het conflict uit te breiden met de trans
portarbeiders, maar deze gevoelden daar
blijkbaar niet veel voor. Waarschijnlijk
zal dan ook dezer dagen de busstaking
te Londen wel weer worden opgeheven.
Mocht na de hervatting van het werk
blijken dat het publiek de ondergrond
sche spoorweg verkiest boven de bus-
sen, dan zullen de omnibusdiensten bui
ten de spitsuren worden verminderd.
Alweer een verloren staking met altijd
dezelfde achtergrond, verloren loon, ver
loren koopkracht en meer dan eens voor
sommigen volslagen armoede.
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
DE FRIESCHE MARATHONLOOP.
Naar ons nader werd medegedeeld,
is deze Marathonloop, wegens blessure
van een der deelnemers, uitgesteld tot
Donderdagavond 7 uur.
Bereids werden reeds een drie
tal medailles voor de eerstaankomenden
beschikbaar gesteld, alsmede een auto,
welke de deelnemers uit Leeuwarden
naar hier zal brengen en hun op de te
rugtocht zal begeleiden.
,a
n
e.
•e.
n.
in
