Buit enlandsche Revue.
III. U. UIER FF
De Bolswardsche Courant en Westergoo
EER JAAR
SPAAÜSCHE BURGEROORLOG.
Reparatie
33^ Jaargang
Woensdag 7 Juli 1937
No. 52
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Stadsnieuws.
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
EN HOE LANG NU NOG?
AdvcrtcntlUn per regel;
Wocnsdiigsnununer 10 cent.
Zatcrdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
VERSCHRIKKELIJKE VERANTWOOR
DELIJKHEID VOOR WIE HEM
ONTKETENDEN.
Democratie is méér en beter dan
massa-willekeur.
Speciale inrichting voor
aan alle merken
Automobielen
schen twee haakjes vermoedelijk wel
niets te maken zal hebben met den toe
stand van het plaveisel van verschillende
Bolswarder straten en stoepen) verkrijgt
vorm en duidelijkheid, als men de krach
tige Japicx-berijmingen hoort zingen op
de oorspronkelijke rhytmische psalmwij
zen en geharmoniseerd in strengen kerk-
stijl uit de Grieksche toonsoorten. Wat
schept dit schoone kerkgezang in zijn
eenvoudige godvruchtige wijsheid, met
z’n strakke en sobare lijnen een geheel
EEN INTERESSANTE TENTOON
STELLING.
Door welwillende medewerking van
B. en W. alhier is het mogelijk in de mu
ziekschool een tentoonstelling onder te
brengen, die algemeene belangstelling
verdient.
Natuurkunde aanschouwelijk voorge
steld, zoo zouden we deze tentoonstel
ling haast willen noemen.
Een hoeveelheid en verscheidenheid
van opgezette dieren, vogels, enz. te
veel om op te noemen.
Een anatomische afdeeling, aquarellen,
enz. Voor onze jongens en meisjes van
de hoogste klassen L. O. en de geheele
U. L. O. een buitengewoon leerzame ver
zameling en laten we er direct aan toe
voegen, alle sensatie is vermeden. Wan
neer deze klassen onder leiding van hun
onderwijzers deze tentoonstelling be
zoeken is hun een leerzame rondgang
verzekerd. Ook voor ouderen valt er
heel veel te bewonderen.
HOOI VERBRAND.
Zondagmorgen ontdekte de landbou
wer T. Hiemstra, Ugoklooster bij Bols-
ward brand in een stapel hooi op het
heem. De brandweer uit onze stad ver
verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Lecsgcld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
Deze opvatting, die we zoo volkomen
kunnen onderschrijven, staat lijnrecht te
genover die van de Duitsche regeering,
wier algemeen beginsel is: godsdienst is
goed, mits dienstbaar gemaakt aan de
wederzijdsche belangen van onzen Staat
en ons volk. Dat men thans van officieele
Duitsche zijde dezen grooten strijder
gaat belasteren, pleit niet voor de inner
lijke waarde van het nationaal-socialis-
me.
1ste ORGELCONCERT.
„It iz Sljucht in Rjucht, az dy fen Boal-
andere sfeer dan het volkomen verbas
terde protestantsche kerkgezang van de
beide laatste eeuwenI
En onze waardeering behoeft zich
waarlijk niet slechts te bepalen tot deze
daad van piëteit tegenover Bolsward’s
beroemden burger Gysbert Japicx, of
ook omdat we daarin een stille hulde ge
voelen aan de eerbiedwaardige traditie
der Friesche Taal en Letterkunde
want ook om zuiver aesthetische redenen
is deze stijlvolle vertolking der Japicx-
psalmen het aanhooren waard en we
spreken de hoop uit, dat het nog eens
meer zoo mag geschieden. De program-
matekst maakte een keurig verzorgden
induk en het Gem. Dubbelkwartet, voor
zien van goed stemmenmateriaal, kweet
zich voor een eerste optreden opmerke
lijk gelukkig van zijn taak..
Dat dit Japicx-programma niet best
een omlijsting van moderne orgelwerken
zou kunnen verdragen, spreekt welhaast
vanzelf.
We kregen dan ook een drietal Bach-
stukken, waarvan zoowel de melodieuze
A-Dur als de overweldigende Es-Dur
behooren tot 's meesters schoonste com
posities. Vooral de laatste met zijn ont
zaglijke drievoudige Fuga wist ons da
nig te boeien. Gelukkig dat de heer Alt
deze volledig speelde en daarin niet, zoo-
als in het Praeludium, bekortingen aan
bracht.
Zeker, Bachwerken zijn stellig wel
eens te breedsprakig en van coupures
zijn we dan ook lang niet overal en altijd
afkeerig, maar het Es Dur Praeludium
is te mooi om er iets van te missen.
deze beschuldiging werd in den vroegen
morgen van 13 Juli 1936 de afgevaar
digde Calvo Sotelo door een peloton sol
daten uit zijn woning gehaald, naar het
kerkhof vervoerd en daar neergeschoten.
Was het onwettig, dat het leger zich
tegen het voortbestaan van zooveel on
wettigheid keerde?
Het fascisme, waartoe het legerverzet
zich ontwikkelde, dat is onwettig in
Spanje zoo goed als machtswillekeut
van de Volksfrontregeering het was.
Thans gaat het daar eenerzijds tegen ’t
fascisme, maar niet anderzijds tegen de
democratie. Want die was er niet en is
er niet.
Pas als de ware demopatie inzet wordt
van den strijd, zal de kans ontstaan en
groeien, dat eindelijk eindelijkl
het vreeselijke bloedbad wordt gestopt.
Md.
als in Spanje ten gunste van het fascis
me door het buitenland wordt ingegre
pen. Maar minstens zoovelen en ook
onder dezen rekenen we ons zelve
zullen zich er tegen verzetten, als men
van buitenaf tegen Franco partij zou
kiezen vóór een herstel van de massa-
willekeur, welke het regime van de
Spaansche republiek in de laatste maan
den vóór den burgeroorlog kenmerkte.
Voor een waarachtige democratie in
Spanje zouden wellicht zelfs de dicta-
tuurstaten van Europa kunnen worden
gewonnen tegen massa-willekeur be
hooren allen, die van goeden wil en dus
voor geestelijke vrijheid zijn allen, die
zich niet door het Russische bolsjewisme
hebben laten beïnvloeden zich te ver
zetten.
Het is ongelukkig voor de democratie
in heel de wereld, dat zoovele democra
ten zich door de bolsjewisten en de
Spaansche anarcho-syndicalisten in de
luren hebben laten leggen door de sug
gestie, alsof de regeeringen van een Aza-
na en Caballero c.s. iets met „democra
tie” hadden uit te staan. Door zóó iets
te erkennen, smaadt en smet men een
hoog ideaal en verkracht men het begin
sel van de volkssouvereiniteit, dat ge
baseerd is op vrijheid, verdraagzaamheid
en samenwerking van groepeeringen en
richtingen tot een stomme meerderheids-
willekeur, een dictatuur van de massa,
een onderwerping aan den wil van het
gepeupel van de straat.
Er is een groep in Spanje, welke te
gen het fascisme strijdt, maar er is daar
géén groep, welke pal staat voor de de
mocratie. De eenige mogelijkheid om
weer vrede en voorspoed in dat ongeluk-:
kige land te brengen, bestaat uit het
ijveren voor een verbreiding aldaar van
de werkelijke democratische beginselen.
De Kerkstrijd in Duitschland.
Zwevende franc.
De Amoer-eilanden.
Miss Earhart in zee gevallen.
Reeds geruimen tijd wordt er in
Duitschland een verwoede strijd gevoerd
tusschen
het gezag van de kerk
en het gezag van de Staat. Thans weer
heeft de arrestatie van den Berlijnschen
predikant Dr. Niemöller in en buiten
Duitschland zeer de aandacht getrokken.
Dr. Niemöller is het eerst bekend ge
worden f"
commandant van de duikboot J. 151, die rjchten in ochtend-
tegen, wat voor de vulling van een cou
rant nog zoo gek niet is.
De echtgenoot van mevr. Earhart ver
onderstelt dat zijn vrouw is geland op
een verlaten eiland, honderden mijlen
van Howland. Het Amerikaansche de
partement van Marine heeft het oorlogs
schip Colorade, dat juist te Honoloeloe
was aangekomen, order gegeven naar ’t
vermiste vliegtuig te zoeken. Bovendien
is een watervliegtuig, bestuurd door luit.
Harvey eveneens van Honoloeloe ver
trokken.
We komen vandaag niet door de berg
onderwerpen heen. Daar is in de eerste
plaats nog de strijd tegen de amnestie
wet in België, die dagelijks driester
wordt en de regeering noodzaakt haar
eerst aangenomen slappe houding te la
ten varen.
Dit onderwerp alleen levert stof ge
noeg voor een geheele revue.
Het non-interventieprobleem in Spanje
en de strijd in de staalindustrie in Ame
rika, een groote mijnramp in Engeland,
corruptie in de Sovjetstaat met zoo nu
en dan kleine botsingen, het zijn alle
onderwerpen van misschien grooter be
lang dan we vandaag besproken hebben
maar nog eens, voor de uitvoerige be
spreking van al die belangrijke kwesties
hebben we plaatsruimte tekort en bo
vendien we leven in onze dagen zoo snel
dat na een week de situatie zich soms
geheel gewijzigd heeft.
De financieete toestand
in Frankrijk is hoewel op geheel andet
terrein voor dit land een geweldig pro
bleem. De nieuwe regeering heeft na ’n
zeer moeilijk werk waarin de franc aan
groote schommelingen was blootgesteld,
het zoover kunnen krijgen, dat zij die
franc weer te pakken kreeg en hoewel
nog niet rustig in de brandkast liggende,
toch bereikte dat deze franc ongeveer op
dezelfde hoogte bleef zweven.
Dit past ook wel aardig in den geest
van onzen tijd. Ook de gulden zweeft,
en hoeveel bedrijven, banken, particu
liere zaken zweven er niet. Wanneer de
touwtjes maar sterk genoeg zijn kan
zoo’n zwevende gemeenschap heel goed
rendeeren. Er zullen er natuurlijk zijn,
die zeggen: ik sta liever met beide bee-
nen op den grond en zeer terecht, maar
vergeet niet met, een zwevende franc of
een zwevende gulden hebben we daar
toe eerder de kanss dan wanneer dit spul
op z’n kop staat.
De Fransche regeering heeft nu alle
moeite prijsopdrijving tegen te gaan en
daardoor de binnenlandsche rust te be
vorderen.
Het Russisch-Japansche conflict
betreffende de Amoer-eilanden, dat de
vorige week nogal eenige spanning
bracht, nadert gelukkig ook weer een
vredelievende oplossing. De Russische
troepen en Kanonneerbooten zijn van de
omstreden eilandjes teruggetrokken. Na
tuurlijk is daarmee het conflict niet ge
heel opgelost. Dit zal dan pas ten ge-
noege van Japan gebeurd zijn, als Rus
land verklaart, dat het onvoorwaarde
lijk afstand doet van deze eilandjes, wel
ke een deel uitmaken van het Japansche
Mandsjoekwo.
De Oceraanvliegster Miss Earhart
verongelukt,
zoo luidden Zaterdagavond de laatste
telegrammen, maar gelukkig komt Zon
dagochtend het bericht, dat deze koene
vliegster door een Engelsch schip is op
gepikt.
In hoeverre deze twee berichten nu
geheel naar waarheid zijn, zullen we, nu
we deze revue schrijven, nog even moe-
BUURTKAATSPARTIJ.
Zondag j.l. was het wederom een
prachtige dag voor de kaatsliefhebbers
uit ons nieuw stadsgedeelte. De steeds
telken jare terugkeerende en steeds
grooter wordende animo was voor de
commissie aanleiding om de inteekenlijst
bij de bewoners aan te bieden en met
groot succes, want een kaatswedstrijd
brengt nu eenmaal met zich mee, dat er
„geld in ’t laadje” moet zijn.
Wat de partij betreft, is er met groote
animo gestreden en menig keer wees de
telegraaf 5-5 6-6 aan. Reeds om 12 uur
moest worden begonnen, wilde men de
lijst van 16 deelnemende parturen een
beetje bijtijds beëindigen.
Voor de minder „betoefden” was de
wind nogal lastig met de opslag, maar
allen deden hun uiterste best en allen
werkten mede om de partij in alle op
zichten te doen slagen.
De uitslag was dat de heeren E. Bran
denburg, Eelke Bakker en U. Wasse
naar beslag legden op den Isten prijs,
terwijl het partuur D. Hoitsma, Poelstra
en D. Adema Jr. de 2de prijs behaalden.
De 3de en 4de prijs werden resp. ge
wonnen door Jan Ferwerda Sr. en Jan
Fewerda Jr. (vader en zoon die allebei
nog wel wat konden) en Anne Kramer
en W. Hoitsma, P. van der Veer en KI.
Kingma.
Een extra-prijs werd uitgereikt aan E.
Brandenburg voor de verste bovenslag,
terwijl aan de kaatsers, die geen prijs
wonnen een mooie herinnering werd
aangeboden.
Door den heer J. van Dalen werden
de prijzen aan de winnaars uitgereikt,
die tevens een woord van dank bracht
aan allen, ook in het bijzonder aan de
inteekenaars, die hadden meegewerkt tot
het welslagen van deze kaatsdag en te
vens de toezegging deed, dat a.s. Zater
dagmiddag de jongenspartij zal worden
gehouden.
politieke centra en twee-en-
particuliere woningen van
personen. De dood van 256
Diefstal zonder schadeloos
in de Middellandsche Zee heel wat vij
andelijke transportschepen in den grond
geboord heeft. Hij was toen midden
twintig.
Na den oorlog wijdde hij zich aanvan
kelijk aan den landbouw, maar later
voelde hij zich tot het predikambt geroe
pen, studeerde theologie en werd in
1931 predikant te Dahlem, na gedocto
reerd te zijn. Zoodra het nationaal-socia-
lisme, eenmaal aan de macht gekomen,
de Evangelische kerk aan 't staatsgezag
trachtte te onderwerpen, kwam dr. Nie
möller in verzet. Geen spreekverbod
hielp. Totdat thans zijn arrestatie hem
het stilzwijgen oplegt.
lederen dag heeft de predikant, die
zich had opgeworpen tot den kampioen
van de belijdende kerk, voor een talrijk
gehoor gepredikant en eischte hij voor
de kerk de vrijheid zelfs in den natio-
naal-socialistischen staat het Evangelie
en de geboden Gods te volgen.
Eenige dagen geleden nog heeft Nie
möller van den kansel de vraag gessteld
of het woord van den Führer nog waarde
had, gezien de vervolgingen en arresta
ties van predikanten der belijdende kerk.
Ds. Niemöller is 45 jaar oud.
Het was te voorzien dat een dergelijk
vrijmoedig optreden de een of andere
keer met een arrestatie beantwoord zou
worden en men behoeft zich alleen nog
maar te verwonderen dat dit niet veel
eerder gebeurd is. De positie van de
Kerk en het staatsgezag schetste deze
groote strijder als volgt:
Wij willen den staat gehoorzamen en
zijn volkomen trouw aan leider en re
geering, doch het Evangelie gaat boven
alle dingen in de wereld, ook boven het
Staatsbelang, ook boven den wil en de sert”. Dit gevleugeld woord (dat tus-
doeleinden van menschen en volken. En
daar, waar de belangen van Gods Ko
ninkrijk, dat van alle tijden en volken is
en geen grenzen kent en de belangen van
een staat en een volk met elkaar in bot
sing komen door de nationaal-socialis-
tische staatsopvatting, is het onze hoog
ste en heiligste plicht de eerste belangen
voor te laten gaan.
Nimmer mag godsdienst onderge
schikt gemaakt worden aan het Staats
belang.
De regeering van Valencia heeft noch
de democratie ooit vertegenwoordigd,
noch ooit gesteund op wet en recht. De
verkiezingen van Februari 1936 brachten
den rechtschen groepen een meerderheid
van vier honderd duizend stemmen over
de linksche; deze laatste echter hebben
door bruut geweld en met behulp van
de politie de stembussen in La Coruna,
Pontevedra, Lugo, Caceres, Cordoba en
Cevilla geschonden en de uitslagen te
hunnen gunste gewijzigd. Zóó kregen zij
een kleine meerderheid in de Kamer, die
zich haastte de verkiezingen in Granada,
Cuenca, Burgos en Salamanca geheel of
ten deele nietig te verklaren en op deze
wijze kwamen zij ten slotte aan ’n fictie
ve meerderheid, die het hun mogelijk
maakte, een regeering te vormen, die
echter onwettig of onrechtmatig was in
haar oorsprong.
Het waren slechts een paar socialisti
sche cortes-leden, die begrip voor de be-
teekenis van 't woord democratie bewe
zen te hebben en medewerking weiger
den aan de afwijzing van wettig geko
zen tegenstanders. Ze waren echter te
weinig in getal.
In de uitoefening van het gezag of
van de macht heeft de regeering van
Madrid evenmin bewezen wettig te zijn.
In een rapport van de Katholieke
Volksactie, de grootste parlementaire
groep vóór den burgeroorlog, welke
groep aanvankelijk ook geweigerd heeft
om zich bij de beweging van het leger
aan te sluiten, wordt uiteengezet, welke
misdrijven drukken op de regeering, wel
ke in Februari 1936 haar ambt aan
vaardde, tot op den dag van het natio
nale verzet. Deze misdrijven zijn, dopr
uitlokking of werkeloos toezien: de
brand van vier-en-twintig kerken, vier
redactiegebouwen van dagbladen, zes-
en-dertig
negentig
rechtsche
personen.
stalling van eenigerlei aard, van drie
honderd particuliere eigendommen. De
sluiting van meer dan achthonderd ka
tholieke centra van onderwijs. Zij
maakte al degenen, die niet waren aan
gesloten bij linksche organisaties, werk
loos, door hen uit hun betrekking te
stooten, en in de kazernes, arsenalen en
luchthavens deed zij het communisme in
gang vinden.
Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds
laat verleende zij ontslagen aan honder
den ambtenaren in civielen dienst, die op
wettige wijze hun functies bekleedden,
en liet niet toe, dat officieren van het
leger, priesters, rechters en overheids
personen werden aangevallen en belee-
digd.
Al deze feiten weden in plenaire zit
ting voor het parlement gebracht door
den monarchistischen afgevaardigde
Galvo Sotelo, zonder dat de regeering
ze kon ontkennen, doch uit wraak over
De Spanjaarden kregen een nieuwen
nationalen herdenkingsdag toegevoegd
aan de reeds bestaande, n.l. een „Calvo
Sotelo-dag”, welke voor het eerst op
13 Juli a.s. zal worden gevierd. Dan zal
ook de Spaansche burgeroorlog onge
veer een jaar hebben geduurd.
We leven snel en daarom zal het
waarschijnlijk niet iederen lezer dadelijk
duidelijk wezen, wie Calvo Sotelo was.
We herinneren, dat hij de leider was der
Spaansche monarchisten; hij werd
nadat hij in het parlement het onwet
tige optreden van de z.g. wettige regee
ring meermalen aan de kaak had gesteld
in den vroegen morgen van 13 Juli ’s
nachts om 3 uur n.l. door een peloton
soldaten uit zijn woning gehaald en bij
den ingang van het kerkhof neergescho
ten. Daarmee was in feite de burger
oorlog begonnen. De regeeing deed niets
om zich inzake den moord op Sotelo te
rechtvaardigen en het gepeupel kreeg
daardoor moed om op eigen houtje ver
der te „rechten”.
Voor velen, die de ontwikkeling van
het republikeinsche Spanje met aandacht
hebben gevolgd en die den huidigen bur
geroorlog nochtans verafschuwen, staat
het vast, dat het leger den opstand niet
is begonnen, maar dat de opstand is
ontketend door een regeering, welke zich
als „wettige” installeerde, maar een re-
volutionnaire positie koos, door ver
krachting van de individueele en volks
rechten, door willekeur. DAArtegen is het
leger in verzet gekomen tegen het
onwettige optreden der z.g. „wettige”
regeering en tegen de toenemende anar
chie in het land.
Wat Franco c.s. thans willen en na
streven, is gegroeid uit de feiten en om
standigheden het is in ieder geval
evenzeer onwettig als de Spaansche „de
mocratie” het was, waarvoor zoovele
duizenden vreemdelingen meenen te
vechten. We zouden het betreuren voor
Spanje, als Franco er het fascisme zou
vestigen al zien we voorshands dan
ook niet in, hoe het Spaansche volk An
ders dan door plaatsing onder een sterk
gezag tot een samenleving van herstelde
orde en rust kan worden gebracht. Voor
de welvaart van het land en geluk van
het volk, ware het te wenschen, dat de
democratische landen en -partijen, welke
thans als hoogste wijsheid hun politiek
van niet-inmenging voeren d.i. het
laten doodbloeden van een volk zonder
helpende tusschenkomst ook de dic-
tatuurstaten trachtten te winnen voor
een eensgezinde internationale actie, wel
ke zou zijn te richten op het doel: noch
Franco, noch Caballero (of een van diens
opvolgers) noch fascisme, noch de mas
sa-willekeur, welke men met „democra
tie” verwart. Een ontwapening der strij
dende partijen, een onmiddellijk herstel
van politieke en godsdienstige vrijheid,
een internationale voogdij gedurende en
kele jaren, totdat het Spaansche vo|jk
zich zelf weer zou hebben hervonden
het zou de beste oplossing zijn voor
Spanje en voor de wereld. Maar ze is na
tuurlijk te simplistisch en te afdoende,
en daarom onaanvaardbaar voor de po-
litiekeiingen, die slechts van barsten of
buigen weten en voor de diplomaten, die
zich steeds duizelig voelen worden op
een rechten weg.
Straks duurt de Spaansche burger
oorlog een jaar en sinds ongeveer 9
maanden staan de partijen er in een po
sitie tegenover elkaar, waarin gedurende
al dien tijd nauwelijks eenige wijziging
intrad. Dagelijks echter vloeit het bloed
bij stroomen, steden en dorpen worden
tot puinhoopen gemaakt. Hoeveel jaren
zal het nog moeten duren tot één der
partijen heeft gewonnen of de laatste
druppel bloed van den eenig overgeble
ven Spanjaard den grond verft?
Een verschrikkelijke verantwoordelijk
heid hebben degenen op zich geladen,
die dezen oorlog ontketenden; niet min
der zal de verantwoordelijkheid zijn
voor wie hem voortzetten tot eiken prijs
en voor wie tusschenkomst blijven wei
geren.
Geen tusschenkomst voor een der par
tijen, want dAn beteekent interventie ont
ketening van een wereldoorlog. Millioe-
nen en millioenen zullen het afkeuren
en we rekenen ons zelf onder dezen
1
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
tijdens den. wereldoorlog als fen afwachten. Somstijds spreken de be-
en avondbladen zich
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
