Buitenlandsche Revue.
P. LÜNTER
tyaÊcoiu
De Bolswardsche Courant en Westergoo
OVERHEID EH HIIDDEIWD.
oe uesiiginflswet KieinDedriil.
ATLANTA Regenmantels
1975 2250 2450
£HITEAl
I LITJLAEE^
r
Woensdag 27 October 1937
No. 84
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
STEEDS
VOORRADIG
ALLE MODELLEN
n.
Stadsnieuws.
33??g Jaargang
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
Md.
G.
0-8.
A cl v e r t c n t J I! n per regel
Woenscjagsminuner 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
wat hij zijn klanten kan bieden. Zijn win
kel, zijn belasting, zijn verlichting, zijn
administratie, zijn personeel, ze moe
ten eveneens betaald worden, uit ’t
verschil n.l. tusschen zijn inkoop- en ver
koopprijzen.
De klant van den winkelier is ook
veel lastiger, veel méér eischend, dan de
klant van de coöperatie ol van het cen
trale inkoopbureau. Laat een gemeente
bestuur bij den boekhandelaar ter plaat
se cyclostile-papier bestellen en ge
lukkig niet overal en in alle omstandig
heden! hij krijgt het terug, omdat het
te dik of te dun of te glad of te ruw is.
De gemeente, die bij het Centraal In
koopbureau bestelt, neemt eenvoudig
zonder mopperen of klacht datgene aan,
wat ze krijgt toegestuurd.
De Vereen, van Ned. Gemeenten op
de zwarte lijst, omdat zij een bedrijfs-
knoeister is en het redelijke bestaan be
dreigt van een hoogst verdienstelijke
bevolkingsgroep.
Het is te hopen, dat het zóóver niet
behoeft te komen en deze Vereeniging
spoedigst op de dwalingen haars weegs
zal terugkomen.
De middeis hat Barend op ’t boppe-
seal fen Kingma for de bern in foar-
stelling jown mei de Fryske poppekast.
Mear as 300 bern wierne yn ’e seal
byelkoar plakt. En hwet hawwe hja hjar
formakke. De inkelde êlderen, dy’t der
wieme, hiene hast like folie skik en men
moast laitsje as men de ünderskate bli-
ken fen meilibjen goed opnaem dy’t op
hjar troanjes to lézen wierne.
De hear v .d. Veen hat de bern in fijn
ürke bisoarge.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Lccsgcld fr. p. p. per hall jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
in Gabardine
14.75, 15.50, 17.50
in Tweed 17.75
Wanneer we ons de vraag stellen:
welke argumenten heben ertoe geleid,
de noodzakelijkheid van bovengenoem
de wet aan te toonen, dan dienen we
ons een oogenblik te verdiepen in de
economische schommelingen die zich ge
durende een groot aantal jaren in schier
alle landen hebben voorgedaan.
Specialeit: Regenkleding
PERSILDEMONSTRATIE.
In de Doele alhier werden Dinsdag en
Woensdag Persildemonstraties gehou
den. Zoowel 's avonds als ’s middags
KRITE BOALSERT.
De Krite Boalsert fen it Seiskip for
Fryske Tael en Skriftekennisse halde
Sneintojoun in gearkomste yn ’e Doele.
De seal wier stiif fol, yn gjin tiden haw
we wy de Doele sa biset sjoen.
De foarsitter Noordenbos iepene de
gearkomste en spriek syn foldwaning üt
oer de greate opkomst. Dizze joun wier
bidoeld as in propeganda-jouq for de
Fryske saek en teffens om de minsken
oan to trünjen, troch lid fen ’e Krite to
wirden, dizze foriening to stypjen.
Dit is wol aerdich slagge en wy scille
mar hoopje det der noch mear folgje
scille.
Hjirnei wier it wird oan „It lyts Frysk
Toaniel” (better bikind as Barend en
Martsje). Dizze hawwe mei hjar beide
dochters opfierd: „De Hongerproef”, „De
Brombear Njuet” en as tajefte noch: „Op
skjin pompier”, alle trije fleurige stikken.
Jonge jonge, hwet is der lake. Nou
der is ek gnap wirk levere. Hwet waer-
den dy forskillende typen kostlik üt-
bylde. It is foar Barend en Martsje in
hiele oanwinst det hjar dochters mei op
’e planken komme. Det jowt folie mear
ófwikseling. En men koe sjen det hja üt
in goed laech binne.
Yn ien wird: it hat in prachtjoun west
en de wirden fen tank hjarren brocht
wierne wol fortsjinne. In ta wersjen.
Der is nei tiid noch drok dounse en
elk gyng nei hüs, tige foldien oer itjinge
de Krite hjar bean hie.
VEREEN. VAN NED. GEMEENTEN
OP DE ZWARTE LIJST?
was telkens de groote Doelezaal tjok
vol
Op zeer bevattelijke wijze werd de
aanwezigen het gebruik van Persil ge
toond en de zeer goede resultaten met
dit waschmiddel verkregen.
Ongeveer 700 personen hebben deze
demonstratie bezocht, die allen getrac-
teerd werden op een kopje thee met
bonbons.
Zeer tevreden over het geleerde keer
den de vele huisvrouwen terug.
Aan den leider van deze demonstra
tie werd op den laatste» avond nog een
krans aangeboden.
Non-interventie.
Duitschland en de koloniën.
Japansche perikelen.
We hebben in ons vorig weekover
zicht, besprekende de non-interventie-
kwestie in Spanje, de gedachte gelan
ceerd, dat de voorloopige bereidwillig
heid van Italië in het zoeken naar een
oplossing voor de vrijwilligerskwestie
was ingegeven door een vooropgezette
politiek, n.l. tijd winnen.
De laatste dagen van de vorige week
evenwel verschenen er meerdere berich
ten, die er op wezen, dat onze veronder
stelling te veel in pessimistische toon
geschreven waren. De indruk werd ge
geven, dat in de niet-inmengings-com-
missie algeheele overeenstemming was
verkregen en men binnen zeer korten
tijd een oplossing van ’t Spaansche con
flict kon verwachten; maar.... we leven
snel in onzen tijd. De laatste berichten
slaan elke hoop op een oplossing weer
den bodem in en we moeten, jammer
genoeg onze conclusie van de vorige
week in niet minder concrete vorm hand
haven. Men staat weer voor onoverko
melijke hinderpalen.
Italië wil alleen de vrijwilligers (zoo-
als daar de geregelde Italiaansche troe
penmacht genoemd wordt) terugtrekken
wanneer alle landen deelnemen aan het
voorgestelde accöord.
Rusland vertrouwt de vredelievende
geste van Italië niet; vertrouwt ook
Franco niet in de opgave van het juiste
aantal vrijwilligers. Staat dan alles weer
op losse schroeven? zult ge misschien
vragen. Zoolang men nog rond de con-
ferentietafel zit, is overleg altijd moge
lijk, maar de verschillen zijn deze keer
wel bijzonder groot.
Ten eerste het Italiaansche voorbe
houd, dat alle andere gedelegeerden het
Engelsche plan geheel moeten aanvaar
den. Ten tweede de Russische eisch van
terugtrekking van alle vrijwilligers en
ten derde, dat de Italiaansche, de Duit-
sche en de Portugeesche regeering zich
niet verplicht achten de door de neutrale
commissie gepubliceerde cijfers over het
aantal vrijwilligers te aanvaarden.
Ook Rusland acht zich door deze cij
fers niet gebonden. Is er hopeloozer toe
stand mogelijk? Men zal het ons dus ze
ker niet euvel duiden, dat we voorloopig
het recept van de vorige week nog maar
eens herhalen n.l. alle uren een paplepel
geduld en maar rustig in bed blijven
liggen, dan heeft Uw buurman het min
ste last van U.
Een andere, niet minder belangrijke
kwestie op het internationale terrein is
de steeds dringender wordende eisch
van Duitschland om teruggave van zijn
koloniën. Natuurlijk wil Duitschland niets
liever dan langs vredelievende weg een
oplossing te zoeken; gaat dit evenwel
niet, dan.weet U wat de „Volkische
Beobachter”, een zeer gezaghebbend
blad in Duitschland, schrijft?
„Wij hebben alles teruggenomen,, wat
men ons ontnomen heeft en de andere
staatslieden zijn daarbij toeschouwers
gebleven. Als zij wijze lieden zijn, zullen
zij hun houding wijzigen en dus.de
leiding behouden bij den verderen loop
van ’s werelds zaken, zoodat zij niet be
hoeven toe te zien, dat met geweld ge
beurt, wat ze zelf in handen hadden kun
nen houden.”
Daar zit geen enkele onduidelijkheid
Het Handelsblad wees er een aezer
dagen op, dat de Federatie van Boek
handelaren aan den groothandel heeft
verzocht om zich te onthouden van di
recte levering aan de Ver. van Ned. Ge
meenten.
In heel veel bedrijven tracht men een,
door de omstandigheden zéér vereischte
saneering door te voeren, welke er op
gericht is om door overeenkomsten tus
schen de bona fide-afnemers (winke
liers) en de fabrikanten (en groothan
del) de levering te bemoeilijken aan de
beunhazen en andere knoeiers in het
vak. Leveranciers verplichten zich aldus
vaak tegen hooge boeten om niet te ver-
koopen aan degenen, die door de rnede-
bedrijfsgenooten om klemmende redenen
„op de zwarte lijst” zijn geplaatst.
Het is een verontrustend verschijnsel,
dat een respectabele organisatie als die
der boekhandelaren thans zelfs een ver
zoek heeft moeten indienen om de Ver
een. van Nederlandsche Gemeenten in
die lijst op te nemen. Dat wijst er op,
hoe een nuttige maatschappelijke klasse
als de middenstand letterlijk van alle
zijden in zijn bestaan wordt bedreigd,
zelfs van den kant der overheid, wier
gezag en eigen positie in den midden
stand een harer hehtste pijlers heeft.
Aanleiding tot het verzoek was het
steeds toenemend misbruik van de Ver
een. van Ned. Gemeenten om op te tre
den als centraal inkoopbureau voor de
verschillende gemeentebesturen. Voor
kantoorbehoeften e. d. geschiedt zulks
met volledige uitschakeling van den tus-
jschenhandeL Door deze wijze van doen
op zich zelf, wordt noch de middenstand
noch een bepaalde boekhandel, in zijn
bestaan aangetast. Als symptoom echter
van de steeds meer blijkende onverschil
ligheid voor de rechten der middenstan
ders, is de zaak hoogst belangrijk. Lang
hebben de winkeliers voor hun behoud
moeten strijden tegen de coöperatieve
ondernemingen van boeren, van arbei
ders en van de burgerij in zijn geheel.
Vele slechte uitkomsten dezer coöpera
ties hebben het velen eindelijk bewezen,
dat ook de winkelier zijn loon als ar
beider (distribuant) waard is en in het
algemen niets te veel berekent voor zijn
bemoeienissen en risico’s.
En nu begint de overheid eenzelfde
spel met den middenstander. We zagen
dat met de distributie van gehakt in
blik. Na heel veel moeite wisten de sla
gers zich eindelijk ingeschakeld te krij
gen, ze werden toen voor al hun werk
en zorg beloond met een halven cent pet
omgezet blik. Toen de werklooze arbei
ders met B-steun tegemoet gekomen
moesten worden, kocht de regeering
rechtstreeks wollen dekens en schoenen
bij de fabrikanten om deze waren ver
volgens door de gemeentebesturen te
laten uitdeelen! De Ver. van Ned. Ge
meenten koopt thans papier „in het
groot” om de gemeenten den winst der
boekhandelaren te latén verdienen!
Nogmaals: op zich zelf is dat alles
zoo erg niet. Die centrale inkooperij van
de overheid sterft haar eigen dood wel
aan de ambtenarij. Dat heeft het verle
den al bewezen.
Maar het slechte voorbeeld! De on
dankbaarheid!
Een bloeiende middenstand is uiterst
voordeelig voor de overheid; een mid
denstander draagt in de verhouding van
zijn maatschappelijke kracht ontzaglijk
veel bij in de kosten van het bestuurs
apparaat. Hij betaalt hooge personeele
belasting, gebruikt veel licht kortom,
hij betaalt in zijn doen en laten altijd
extra-extra. Is het billijk, dat dezelfde
overheid hem passeert, als er wat te ver
dienen valt?
Men misgunt hem eenvoudig zijn
10 of 20 winst, onder voorgeven, dat
hij geen enkel risico draagt bij levering
aan de gemeente, daar hij de bestelde
waar slechts eenvoudig heeft over te
zetten. Dat is het motief, hetwelk elke
klant kan laten gelden, die met de cen
ten in zijn hand komt koopen. Zóó ge
redeneerd, zou de winkelier dan alleen
nog „nuttig” werkzaam kunnen zijn ten
behoeve van wanbetalers en chicaneurs.
Het bestaan van den winkelier is ge
grond op een gemiddeld risico; als alle
klanten, die voor 100 safe zijn, hem
uitschakelen, dan kan hij zijn deur wel
grendelen.
Het is ook niet juist, dat een winke
lier de bestelde waren slechts heeft over
te zetten. Er is heel wat geschrijf, over
leg, overtuiging door te gaan zien
of het.te ondervinden nóódig, om
op de hoogte te blijven van het beste,
in GABARDINE en TWEED
INGEZONDEN
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
„EN DE MENSCHEN GINGEN NIET
VOORBIJ”.
„De Bolswardsche offervaardigheid is
weer eens schitterend gedemonstreerd”.
„De collecte is ontzettend meegeval
len”.
Zal het bestuur van „Het Groene
Kruis” afd. Bolsward, dat mogen getui
gen op den avond van den 28en Octo
ber 1937?
In het belang van onze zieken hopen
wij het vurig en wij zeggen aan allen,
die offerden, reeds bij voorbaat onzen
allerbesten dank.
Het Bestuur afd. Bolsward
„Het Groene Kruis”.
B. V. C. (Blauwhuis)-R. E. S.
J.l. Zondag had deze wedstrijd plaats
te Blauwhuis. Als scheidsrechter van der
Werf beginnen fluit stellen de elftallen
zich op. R. E. S. trapt af en gaat direct
op ’t B. V. C.-doel af, maar de keeper
De algemeene economische toestand
zooals wij die thans beleven, is niet een
specifiek verschijnsel van onzen tijd al
leen. Vooraanstaande economen hebben
aangetoond, dat er een direct verband
bestaat tusschen de werkloosheid en de
grootere opkomst van winkelbedrijven.
Vele werkloozen en niet in de laatste
plaats de z.g. intellectueelen probeeren
door een winkel of engros-handeltje in
hun onderhoud te voorzien. Hoe prij-
zenswaardig deze zelfhelp ook genoemd
mag worden, het heeft in de winkelbe
drijven een geweldige chaos teweegge
bracht. Immers, zonder eenig begrip van
het te verhandelen artikel, zonder eenige
kijk op de afzetmogelijkheid, zonder be
grip ook van de vele kleine onkosten,
die elke engros of detailhandel met zich
meebrengt, calculeeren zij hunne ver
koopprijzen beneden die van de bonafide
winkelier. Gevolg is een tijdelijke ver
koop tot niet geringe schade van de ge
vestigde winkelier. Loopt de zaak zoo
genaamd een beetje, dan komen deze
menschen tot de ontdekking dat zij met
al hun werk, na aftrek van de noodza
kelijke onkosten, weinig of niets ver
diend hebben en bovendien het kleine
bedrijfskapitaaltje is vastgezet in dik
wijls onverkoopbare goederen.
Ze verdwijnen dan even spoedig als
ze kwamen, maar.ondertusschen
heeft de bonafide winkelier een deel van
z’n debiet verloren, waardoor mindere
inkomsten en het niet denkbeeldige ge
vaar, de weg van z’n nieuwe collega(?)
te moeten volgen.
Dat is de groote schaduwzijde die aan
een ongebreideld^ vestiging van win
kelzaken noodgedwongen vastzit. Ver
schillende steekproeven hebben aange
toond dat in een bepaalde periode het
aantal winkels in een zekere bedrijfstak
zich niet of niet noemenswaard heeft
gewijzigd, terwijl daarentegen het aan
tal gevestigde en weer verdwenen be
drijven belangrijk groot was. We mogen
hier zeker ook wel wijzen op den indruk
die een dergelijke wisseling maakt op 't
koppend publiek, dat alleen lettende op
de uiterlijke teekenen zoo spoedig gaat
generaliseeren en het vertrouwen in de
middenstandsbedrijven gaat verliezen.
Bovendien voor onze Staatshuishouding
is een dergelijke toestand niet verkies
lijk. Ook deze is het meeste gebaat bij
een goed rendeerend middenstandsbe-
drijf.
Economisch en sociaal wordt de maat
schappij door de hierboven gesignaleer
de toestand bedorven.
In een onzer groote plaatsen werd eens
een enquête gehouden, teneinde de vak
kennis van de verschillende winkeliers
te onderzoeken en wat bleek toen? Van
de ruim 60 kruideniers waren er niet
meer dan 20 in het vak opgegroeid, de
overige 40 gedeeltelijk in een ander vak
en gedeeltelijk werkloos geworden.
Eenzelfde toestand (zoo mogelijk nog
en beetje erger) treft men aan in het
groentebedrijf. Meer dan de helft van de
in dat bedrijf werkzame personen, be
hoorden tot de groep werkloozen. On
willekeurig zal bij menigeen de vraag
opkomen: Is een verbetering van dezen
toestand mogelijk? We meenen deze
vraag onvoorwaardelijk met ja te mo
gen beantwoorden.
Als voorbeeld mogen we noemen de
Algemeen Ned. Drogistenbond, die als
voorwaarde voor het vestigen van een
drogisterij het vakdiploma stelt en bo
vendien vasthoudt aan de 300 meter
grens, wat beteekent, dat binnen een af
stand van 300 meter in dezelfde plaats
geen vestiging mag plaats vinden.
Deze maatregel heeft in de practijk
reeds buitengewoon gunstige resultaten
opgeleverd.
in deze taal. Beziet men deze kwestie
door een Duitsche bril dan is er natuur
lijk niets onbillijks in deze eisch en in
zekere zin valt er ook voor niet-Duit-
schers nog wel iets voor dit standpunt
te zeggen. Verschillende mogendheden
p.v. Engeland bezitten uitgestrekte kolo
niën die met de beschikbare krachten uit
eigen land niet productief te maken zijn.
Neem b.v. Australië, dat nooit door En
geland voldoende geëxploiteerd kan
worden. Wanneer er nu voldoende broe
derschap onder de regeeringen heerschte
moest het toch mogelijk zijn een deel
van de Duitsche (voor eigen land over
tollige) werkkrachten over te hevelen
naar een deel van dit onontgonnen ge
bied. Zooiets is echter in onzen tijd te
mooi om waar te zijn.
Over het Japansch-Chineesche con
flict zou natuurlijk heel wat te vertellen
zijn, ten minste als we daartoe de ver
schillende berichten van het oorlogstoo-
neel als basis nemen. We willen dat lie
ver niet doen, ook al om de geweldige
tegenstrijdigheid der verschillende be
haalde successen.
We hebben eens in een vorige revue
de motieven uiteengezet, waarom Japan
noodgedwongen deze oorlog begonnen
is. Dat klinkt misschien een beetje
vreemd, noodgedwongen en toch is dit
woord zee? juist. Bovendien hebben de
Japanners, gedachtig aan vorige conflic
ten, de weerbaarheid van ’t Chineesche
leger onderschat. Neem bv. de toestand
rondom Sjanghai, waar de Japanners
voor elke meter grond geducht moeten
strijden en hun legermacht zeer groote
verliezen lijdt. Men hoort thans ook niet
meer van Japansche zijde spreken over
de Chineesche straf-expeditie, omdat
ook Japan nu wel overtuigd is, dat het
z’n hand in een wespennest gestoken
heeft, maar in de minder aangename
positie verkeert, die hand niet terug te
kunnen trekken. Bovendien blijft op de
achtergrond nog steeds het Russische
gevaar, dat, mocht China eventueel ver
overd worden, van zeer groote en actu-
eele beteekenis is.
Streeft Japan er naar van China een
veilige rugdekking te maken voor dit
vermeende Russische.gevaar, dan moet
niet uit het oog worden verloren, dat de
militaire onderhouding van een dergelij
ke grenslijn een voortdurende krachts
inspanning van Japan zal blijven kosten.
De groote en allesoverheerschende vraag
mag dan zeker ook wel gesteld worden:
Zijn de natuurlijke en financieele bron
nen van Japan daartoe mogelijk? en bo
vendien kan Japan zich de weelde ver
oorloven zich regelmatig de vijandschap
van Engeland op den hals te halen?
De toenemende oppositie van Enge
land, Noord-Amerika en Sovjet Rusland
tegen de Japansche veroveringstocht zal
dit land te zijner tijd tot nadenken moe
ten stemmen.
C. A. B. I-FRENO I 5-0.
De club uit Franeker wint de toss en
speelt natuurlijk met de nogal sterke
wind mee.
Direct na de aftrap neemt C. A. B.,
ook tegen de wind in, het spel in han
den en ontwikkelt ’n zeer goed aanvals-
spel. Vrij spoedig weet de oudere links
buiten W. H., die vandaag weer eens
meespeelt, met een zeer mooie goal C.
A. B. de leiding te geven en telkens blijft
C. A. B. in den aanval. Een goed schot
van Van Dalen gaat rakelings langs. Bij
de enkele uitvallen van Freno is ’t schot
in de voorhoede hopeloos zoek.
Ook enkele opgelegde kansen voor C.
A. B. gaan door een beetje te veel ijver
verloren, toch is C. A. B. overwegend
sterker, maar weet dit overwicht niet in
doelpunten om te zetten.
Wanneer na de rust, die met 1-0 aan
breekt, ook ditzelfde spel door C. A. B.
vertoond wordt, verwacht elk een groo
tere overwinning en die verwachting is
ook uitgekomen. Na eenig middenspel
is het Bosma die zorgt voor no. 2.
We krijgen dan 'n inzinking bij C. A.
B. , waarvan Freno niet weet te profitee-
ren. Als dan eindelijk de goede geest
weer over de roodbroeken vaardig
wordt, is het de rechtsbuiten Draaisma,
die zorgt voor no. 3 en even later door
het middentrio no. 4 en de 5de goal.
De Freno-spelers speelden ons inziens
een zeer slechte wedstrijd.
Het tweede efltal van C. A. B. wist
ook weer te winnen, nu met 2-1 van
Oldeboorn 1. Dat gaat de goede kant
uit, heeren.
■yi
WE A THERPROOF
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
