Buit enlandsclie Revue.
Dr.J. Th. R. SCHREUDER
niMiaarsgroeiim
THE DAnSAHTE en IÏIATIHÉ COHCERT
Groot niesiwiaarsbal
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Stadsnieuws.
EEN NIEUWE
ECONOMISCHE CRISIS?
Tandarts Keizer
BOLSWARD
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
DE DOELE, Bolsward
Nieuwjaarsgroeten
Vrijdag 31 December
afwezig
geen spreekuur
met THE SWINGERS
Dancing Boermans
33= Jaargang Woensdag 29 December 1937 No. 102
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
n
VBU ENTREE
tegen den prijs van 40 ct.
voor ten hoogste 4 regels
Elke regel meer 10 cent.
Deze Nieuwjaarsgroeten
kunnen ook worden op
gegeven aan onze agenten
AdvertcntitJn per regel;
Woenedagsnummer ID cent.
Zaterdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
r.
in
i-
tuatie met die van het catastrophale jaar
1929 te vergelijken. Toen was de con
junctuur reeds maandenlang aan het
wankelen, voordat het tot een ineenstor
ting aan de beurzen kwam. Ditmaal vie
len de koersen echter in een goede con-
In ieder geval kan men op het oogen-
blik zeggen, dat in de eerste plaats on
danks alle pessimistische berichten nog
geenszins vaststaat, hoe de toestand zich
in Amerika verder zal ontwikkelen; en
dat in de tweede plaats nog minder vast
staat, of en in welke richting het z.g.
conjunctuur-relais tusschen Europa en
Amerika zal functionneeren.
„DE PHILANTHROOP”.
Op 1 Januari a.s. wordt het Hoofd
kantoor van de N.V. Alg. Verz. Mij. „De
Philanthroop” verplaatst naar Rotter
dam, Boompjes 8c.
Met ingang van dien datum wordt hier
ter stede een Bijkantoor gevestigd in het
voormalige kantoorgebouw onder leiding
van den heer P. O. Andriesma.
1878 1938.
Dezer dagen hoopt de Chr. Zangver-
eeniging „De Lofstem” haar 60-jarig
bestaan te herdenken.
Voor de zangvereen. is dit de aanlei
ding geweest om op 1 Januari a.s. uit
te voeren het „Weihnachtsoratorium van
H. Barth, voor soli, koor en orkest.
Het stuk vertolkt de geheele Kerstge
schiedenis. Waar het koor over goede
krachten beschikt en een flink orkest
zijn medewerking verleent, belooft het ’n
keurige avond te worden.
Voor verdere bijzonderheden zie men
het advertentie in dit blad.
84
69
52
r
i
e
Opgaven in te zenden
uiterlijk tot DONDERDAG
30 DECEMBER, 2 uur.
n,
je
T.
e
e
1938 nadert en daarmee de tijd
voor betaling van 't abonnements
geld. Wanneer U het bedrag
stort op onze girorekening 87926
of het per postwissel zendt, heeft
alles een vlot verloop en hebt U
de minste kosten. Wij ver
trouwen dat onze abonnees aan
ons verzoek zullen voldoen. Het
bespaart ons in de overdrukke
tijd veel werk. Né 1 Januari wor
den de kwitanties afgegeven en
verzoeken wij geen betaling meer
te doen.
DE ADMINISTRATIE.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Lccsgcld fr. p. p. per hal! jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f7.- per jaar.
Leesg. p. tooper 40 ct. p. kwartaal
Arte voor Inwendige Ziekten
te SNEEK
heeft VRIJDAG 31 DECEMBER
In het nummer van 31 Dec.
a.s. zal gelegenheid be
staan tot het plaatsen van
ZATERDAG 1 JANUARI
(Nieuwjaarsdag) van 4—6
Zaterdag 1 Januari
The Lucky Stars (6 pers.)
WAT UIT BOLSWARD VERDWIJNT.
Zoo langzamerhand mag wel eens de
vraag gesteld wat kunnen we hier in
Bolsward nu eigenlijk nog meer missen?
De industrie verdwijnt, Kantongerecht
weg, de Directeurswoning van het post
kantoor reeds lang onbewoond, verschil
lende kapitaalkrachtige burgers verdwe
nen, de Philanthroop verplaatst, en nu
gisteren, Maandag, heeft Wonseradeels
Zuiderzeedijken voor het laatst in Bols
ward vergaderd. Wonseradeels Zuider
zeedijken met Bolsward als middelpunt,
dateert uit de jaren 1575-1600. Dit is
thans ondergebracht in IJsselmeerdijken
zetelt in Sneek en natuurlijk trekt, zoo-
als bij zooveel concentratie, Bolsward
aan het kortste eind.
We kunnen niet alle motieven beoor-
deelen die Ged. Staten van Friesland ge
dreven hebben deze verandering door te
voeren, maar vragen ons toch met een
zekere bezorgdheid af: Is er bij de hoo-
gere colleges wel voldoende zorg ook
voor de levensbelangen van de kleinere
plaatsen.
Om beurten houden ploegen van ’t 2000
man sterke personeel de wacht in de fa
briek. Het gouvernement probeerde deze
ploegen door de gardes mobile te ver
drijven, maar toen de bezettende ploeg
de fabriekssirenes in werking stelde,
waardoor ook de andere arbeiders ge
waarschuwd werden, heeft de gardes
mobiles zich teruggetrokken en bivak
keert nu voor de poorten van de fabriek.
Ook de arbeiders van drie gestationneer-
de fabrieken van oorlogsmateriaal zijn
bij wijze van protest in staking gegaan.
Ook deze hebben de fabrieken bezet.
Brengt deze situatie voor de Fransche
regeering eenige zorg mede, in niet min
dere mate is dat het geval met de vraag
zal de Parijsche wereldtentoonstelling
ook in 1938 weer geopend worden?
De exploitatie zelve is een financieele
strop geworden, maar daar staat tegen
over, dat circa 1.700.000 buitenlanders
Frankrijk hebben bezocht en er naar
schatting circa 4 milliard hebben ver
teerd. Nu heeft de Fransche Kamer wel
besloten deze tentoonstelling ook in 1938
open te stellen, maar dit besluit moet nog
door de Senaat worden bekrachtigd en
bovendien, een heropening brengt weer
groote kosten met zich mee.
Engeland en Amerika hebben zich te
ruggetrokken en mogelijk ook nog Zwe
den, Denemarken en Japan, terwijl
Duitschland en Italië groote sommen van
de Fransche regeering vragen, om het
mogelijk te maken hun paviljoens weer
open te stellen. Aan den anderen kant
kan Frankrijk zijn geld beter gebruiken
dan voor de tentoonstellingsstroppep.
De positie van den arbeid eischt drin
gend verbetering. We moeten hiermee
ook om de beschikbare ruimte eindigen.
Moge het jaar 1938 voor wat de inter
nationale toestand betreft, gunstig bij
het nu bijna afgeloopen jaar 1937 af
steken
t De internationale conjunctuur heeft
weer eens het evenwicht verloren. De
koersen dalen. De kooplieden aarzelen
en wagen nauwelijks te disponeeren. Een
verontruste wereld kijkt naar Amerika,
want alarmeerende berichten uit de V. S.
hebben de vrees gewekt, dat men daar
aan ’t begin van een nieuwe langdurige
depressie staat en men is er bijna alge
meen van overtuigd, dat Europa in een
dergelijke nieuwe crisis zou worden
meegesleept
Is deze vrees gerechtvaardigd?
Feit is, dat de bedrijvigheid in de
in Amerika is afgenomen en wel volgens
„The Analist” een toonaangevend eco
nomisch blad, met ongeveer 20 De
vraag is echter, of men hieruit nu mag
concludeeren, dat wij aan het begin van
een nieuwe economische depressie staan.
Want ook in de jaren 1933 en 1934 nam
de bedrijvigheid in de maanden tusschen
Augustus en December aanzienlijk af,
om zich daarna echter weer te herstel
len. Kan dit ook thans niet het geval zijn?
„The Analist” meent van niet en gelooft
te mogen schrijven, dat het thans voor
langen tijd weer bergafwaarts zal gaan.
Maar nog in Juli 1937 was het blad van
een geheel tegenovergestelde meening.
Toentertijd of thans moet „The Analist”
zich dus vergist hebben.
Om nu te beoordeelen, welke meening
de juiste is, zou men in het bijzonder
moeten weten, wat de oorzaak van het
afnemen der bedrijvigheid is. Maar deze
staat nog geenszins vast. Integendeel,
twee geheel van elkaar verschillende
verklaringen staan hier tegenover elkaar.
De eene is de uitlegging van de groote
industrie, die den New Deal bestrijdt. De
andere is de uitlegging van de aanhan
gers van Roosevelt, die in den New Deal
niets dan goeds zien.
De industrie beweert, dat aan de hui
dige misère de politiek van Roosevelt
schuldig ia. De president kou de loonen
Kenttegensteilingen.
Terwijl het vrede op aarde nog uit de
afgeloopen Kerstdagen in ons doorklinkt,
moeten we onze laatste buitenlandsche
revue voor dit jaar samenstellen.
Wat bittere tegenstellingen roepen
deze beide feiten in ons op.vrede op
aarde en oorlogsdreiging.
Waar blijven wij, vooral geloo-
vige menschen, met de beleving van het
gebod: gij zult niet doodslaan? Is het
niet ontzettend jammer, dat de Kerst
boodschap zoo weinig door ons, geloo-
vige menschen begrepen en: beleefd
wordt. Neen, wanneer we over de bui
tenlandsche toestand een objectieve be
spreking moeten houden, dan moeten we
ons eerst los maken van de Kerststem
ming, die mogelijk nog in ons naleeft.
We kunnen alleen hopen dat van zoo
veel eeuwen van onbegrepen Kerst-illu-
sies nog eens een tijd moge koment dat
werkelijk voor ieder menschenkind die
Kerstboodschap ook de werkelijke Kerst
vrede mag beteekenen. Wilt ge een
Kersttegenstelling? Hier is er een.
Uit Hankau komt een bericht, dat te
midden van het krijgsbedrijf de met
Kerstmis verbonden vredesstemming op
roept. Daar is de internationale Kerst-
mis-express, bestaande uit 14 rijtuigen,
vroolijk versierd met Britsche, Ameri-
kaansche, Duitsche en andere vlaggen
en meer dan 300 passagiers vervoerend,
naar Honkong vertrokken.
Er is nog meer dat ons deze keer een
beetje uit den toon doet vallen.
We hebben zoo pas beweerd, dat het
gebod, gij zult niet dooden, zoo slecht
beoefend werd, maar is het met een an
der gebod: gij zult niet stelen, beter ge
steld? We bedoelen hier niet de kleinere
en grootere diefstallen van geld en goe
deren, maar de internationale diefstal,
waaraan geheele volkeren onder leiding
van bepaalde individuen zich schuldig
maken, b.v. de verovering van Abessinië
door de groote en kleinere mogendheden
plechtig verklaard als een onrechtmatige
daad, een ongehoorde inbreuk op het
volkerenrecht.
Wat vandaag gestolen goed is, kan
morgen geen wettig eigendom worden.
en toch, zelfs in ons land beluistert men
stappen om te komen tot een officieele
erkenning van de internationale dief
stal door de erkenning van Italië’s heer
schappij over Abessinië.
Deze geste van de Nederlandsche re-
junctuur en zoo sterk was deze conjunc- geering zal bij velen onder ons ontstem-
tuur, dat nog maanden na de zwarte da
gen derbeurs de fabrieken op volle
capaciteit werkten. En zoo zijn er nog
veel meer verschillen aan te wijzen, o.a.
dat de investeerings-reserve der indus
trie, in tegenstelling met toentertijd,
thans nog geheel intact is. Bovendien is
op het oogenblik crediet gemakkelijk en
goedkoop te krijgen en Roosevelt zou
dan ook, gezien het ongeschokte staats-
crediet, op elk gewenscht oogenblik op
nieuw met groote staatsopdrachten kun
nen ingrijpen. Al te pessimistische voor
spellingen zijn dus zeker niet gerecht
vaardigd.
En wat nu de gevolgen van de Ame-
rikaansche crisis voor Europa betreft, in
ons werelddeel werkt nog op vele gebie
den een stimulans, die in 1929 ontbrak.
Wij denken daarbij b.v. aan de Engel-
sche herbewapening, die nog geruimen
tijd als impuls dienst zal kunnen doen.
Of dit voldoende zal zijn om de uit Ame
rika komende tegenslagen te kunnen
compenseeren Is natuurlijk nog een open
vraag.
Brandewijn of Jenever met „hooge”
30 cent korting, of „gratis” Boerenjon
gens, Kersen of Advocaat!
Waarom zoudt U hiervan niet profi-
teeren?
BRANDSMA’s WINKELS.
ming wekken. Vooral Nederland heeft in
dit opzicht enkele zeer kwetsbare punten
b.v. wanneer de eigen Indische bezittin
gen eens een prooi zullen worden van
het Japansche imperialisme, waarop
moet dan het protest van onze Neder
landsche regeering berusten? Op inter
nationaal recht? maar dat hebben we
met ons initiatief tot erkenning van Abes
sinië immers prijsgegeven. We toleree-
ren niet alleen die diefstal, maar geven
onze officieele toestemming. Zullen we
dan in naam van het recht een beroep
kunnen doen op de groote mogendhe
den? Zgtóer.maar het resultaat is
reeds bij voorbaat verzekerd. niet di
rect en openlijk, maar geleidelijk en
zoogenaamd geoorloofd door de veran
derde tijdsomstandigheden
Zoo heeft elk land zijn eigen zorgen.
Nemen we b.v. Frankrijk, dat momenteel
tobt met economische problemen. Sta
kingen en bezetting van fabrieken zijn
daar aan de orde van den dag. Een zeer
scherpe verhouding bestaat momenteel
in de bekende Goodrichbandenfabrlek.
KRITE BOALSERT.
Alderwenst héldde de Krite Boalsert
fen it Seiskip for Fryske Tael en Skrifte-
kennisse op ’e joun fen ’e twadde Kryst-
dei in bütengewoane gearkomste yn 'e
Doele.
It wier likemöch healwei njuggenen
do’t de hear K. Feenstra dizze bést bi-
sochte gearkomste mei in wird fen wol
kom (foaral oan *e karmasters) der
waerd dizze joun spile for de kriich fen
it Fryske toanielboun iepene en mei-
dielde det de hearen v. d. Spoel en Noor
denbos, beide bistjürsleden troch dröve
famyljeomstannichheden net bywêzich
wêze koene.
Dêrnei kaem foar it foetljocht „Tram-
melantsje1”, nij blijspil yn ien bidriuw
fen R. Brolsma. Hjirien spilen inkelde
jonge krêften, en howol it stikje fen oer-
driuwing net frij is, waerd er bytiden
dochs aerdich spil to sjen jown en in
tankber hantsjeklappen bileanne de spi-
lers for itjinge det se presteart hiene.
It skoft det lei twisken dit foarstikje
en it greate stik wier ryklik lang en soks
is meastentiids net bifoarderlik for de
rêst yn ’e seal. Ek it forsiik om net to
smoken kaem hjirtroch danich yn ’e kni-
pe.
Einliks gyng den it skerm omheech
for it greate stik „Beits” nij blijspil yn
trije bidriuwen fen O. Feenstra.
Howol wy nea earder in toanielstik
fen dizze skriuwer sjoen hiene, moatte
wy dochs sizze, det hy yn de ütbylding
fen syn ünderskate typen tige slagge is.
It toanielstik skildert yen de hüshél-
ding fen in boer-rintenier, dy’t mei syn
frou en dochter stil libbet, towyl de soan
op ’e boerepleats wennet Dizze, noch
frijgesel, wol trouwe mei de dochter fen
in rêstend skoallehaed; de dochter fen
de rintenier hat forkearing mei de soan
fen de masten
De Sid boer, great op syn jild, is der
op tsjin, mar Beits, de hüshëldster fen de
boer-rintenier, dy’t by syktme fen ’e frou
de injshliding In hiel skoft waemommen
hat, wit mei bihelp fen Boorsma, saek-
waemimmer, en master Tuninga, de saek
sa to biküpjen det de jongeljue man-
koarren dochs krije, al like it ek det de
pleats as fleanfjild forkoft wirde seoe.
En scil de nijsgjirrige lêzer freegje
ho hat de Krite det greate stik spile?
Ja, hofolle meije en kinne wy dêr fen
sizze mei it each op ’e kriich?
Wy scille dér net breed oer ütweidzje
mar wolle allinne mar sizze, det de seal
bytiden davere fen it laeitsjen en as it
oan it publyk laei, nou, den seoene wy
sizze, wier de krite wis fen in priis.
Een iepen doekje op it lést mei in krêf-
tich hantsjeklappen wier de wolfortsjin-
ne bileanning.
Foartynienen nei it spyljen kaem de
hear H. R. Kingma op it toaniel om in
wird fen tank to bringen oan de kar
masters, oan it publyk oan de spilers,
hwerby hy wirden fen tank brocht oan
it skiedend bistjüralid en spiler, de hear
K. Feenstra, dy’t noch in ekstra applaus-
ke krige. Hjirmei wier it offisjele diel fen
’e joun öfroun.
Det er dêrnei nochris tige dounse
waerd, scil eltsenien wol bigripe kinne.
Advocaat 45; heele flesch
De echte Samos van 95 nu
Schilletje en Voorburg van 65 nu
BRANDSMA’s WINKELS.
Koekjes p. ons 5; pond 12^
verhoogd, de onkosten der industrie ver
hoogd en door zijn vele ingrijpen de be
wegingsvrijheid der ondernemer# aan
banden hebben gelegd.
Dat zou echter nog wel te dragen ge
weest zij, zoolang groote staatsopdrach
ten de industrie op gang hielden. Thans
echter, nu de staat minder opdrachten
geeft, zou de politiek van Roosevelt
noodlottig blijken te zijn. De onderne
mers zouden hun prijzen tot boven de
normale draagkracht van de binnenland-
sche markt hebben moeten verhoogen en
zouden deze thans niet aan de afnemen
de vraag kunnen aanpassen. En nog min
der zouden de ondernemingen aan nieu
we investeeringen kunnen denken. Dit is,
in het kort, het programma van de in
dustrie: „Schaft den New Deal af, opdat
de conjunctuur zich kan verbeteren.”
Deze these wordt door de aanhangers
van den New Deal op alle punten bestre
den. Zij bestrijden de noodzakelijkheid
van prijsverhoogingen. Zij bestrijden de
onmogelijkheid, deze prijzen weer te ver
minderen en verwijzen naar de enorme
winsten der industrie in het laatste jaar.
Met het oog op deze inderdaad zeer
hooge winsten wordt van deze zijde na
tuurlijk ook de onmogelijkheid van nieu
we investeeringen bestreden. Ja, meer
of minder openlijk wordt de afnemende
bedrijvigheid in het laatste kwartaal als
een bluf, een afpersingsmanoeuvre van
de industrie, om tot afschaffing van de
sociale wetten en nieuwe ondememers-
voordeelen te geraken, betiteld. Men
wijst op het niet te ontkennen verschil
tusschen de huidige consumptie- en de
huidige productie-volumen en conclu
deert daaruit, dat de industrie haar pro
ductie veel meer dan noodzakelijk is be
perkt Inderdaad heeft b.v. de automo-
biel-industrie in het derde kwartaal van
1937 nog een record-omzet bereikt.
Maar de fabrieken hebben de vraag
voor een goed deel uit hun voorraden
bevredigd; zij hebben minder wagens
vervaardigd dan in het vorige jaar en
ook veel minder grondstoffen ingekocht.
Ook de staalindustrie zou haar opdrach
ten voor een veel te groot deel uit de
voorraden dekken. Met andere woorden:
beide industrieën en de public-utility-
maatschappijen (particuliere leveran
ciers van gas, water, electrischen stroom
enz.) als „dritte lm Bunde” zouden de
conjunctuur saboteeeren om een econo
mische crisis voor te spiegelen, welke in
werkelijkheid niet bestaat. Ook de scher
pe daling der koersen aan de beurzen
zou aan de baisse-manoeuvres van een
machtige financieele groep moeten wor
den toegeschreven een groep, die in
derdaad over milliarden dollars beschikt
en daardoor iedere hause aan de beur
zen zou hebben kunnen verhinderen. Der
gelijke geruchten doen reeds maanden
geleden in Europa de ronde.
Wanneer deze meening juist zou zijn,
ware er inderdaad slechts een rustig af
wachten toe noodig, om de huidige crisis
te overwinnen, ja, dit zou zelfs het eeni
ge geschikte middel zijn. Want op den
duur zou de staking der industrieelen
moeten doodloopen. Wanneer de con
junctuur in de kern inderdaad goed is en
goed blijft, zouden de fabrieken ten slot
te weer moeten gaan produceeren en op
een gegeven oogenblik zelfs hun voor
raden weer moeten gaan aanvullen.
Het is, daarop moet gewezen worden,
van zoo verren afstand onmogelijk, zich
voor een van beide opvattingen uit te
v.u .o, ua. uv spreken. Maar een ding staat vast: dat
laatste maanden, n.l. van Augustus af, het volkomen verkeerd is de huidige si-
UITSLAO VERKOOPING.
Door, notaris Alma werden Donderdag
j.l. finaal geveild voor de Familie Vos:
1. 12% X 36% are weiland bij Bols
ward, in huur bij Kuperus. Kooper: E.
Bolta alhier voor f962 per 36% are.
2. 3.7 X 36% are weiland bij Bols
ward, in huur bij dezelfde. Koopers: D.
Oppedijk te Westhem en M. Canrinus
te Oosthem, voor f703 per 36% are.
3. 3% X 36% are weiland aldaar, in
huur bij dezelfde. Kooper: R. J. Elzinga
alhier voor f679 per 36% are.
4. 6'/2 X 36% are weiland aan de
Harlingervaart, in huur bij Bekema. Koo
per: S. de Jong te Huizum e. a., voor
f822 per 36% are.
5. 4.3 X 36% are weiland te Hich-
tum, in huur bij IJ. de Groot. Koopster
mej. de wed. R. Ypeij te Witmarsum
voor f 660 per 36% are.
6 en 7. 11.6 X 36% are weiland aan
den Sneekerweg, in huur bij Posthumus.
Kooper H. Posthumus te Eemswoude
voor f 7638 bij cumulatie.
8. 2.7 X 36% are bouwland aan de
Makkumervaart in huur bij Kuperus.
Kooper R. Kuperus te Bolsward voor
f 469 per 36% are.
i
i
i
i
i
DE JONG s NIEUWSBLA
waarin opgenomen
