Buitenlandsche Revue.
firooie üranü ie Bolsward.
III. I). 0. UIER F F
De Bolswardsche Courant en Westergoo
VREDE OF JIIEI OORLOG
DE DOELE - BOLSWARD
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
Woensdag 12 Januari 1938
34^? Jaargang
No 3
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Stadsnieuws.
15
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Uit den Omtrek.
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
het 4de kwartaal 1937 in die gemeente
KIMSWERD
A cl v e r 11! n 1 i ij n pe? nigd
V/ucHJKl;ignniinHfii'f JÜ cent.
Zatcrdagsnummcr 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
waaronder de wereldvrede volkomen
onzichtbaar verscholen ligt, worden op
nieuw verzwaard.”
Speciale inrichting voor
8 Januari 1938.
Met ingang van Maandag a.s. zal een
aanvang worden gemaakt met het ega-
liseeren van enkele stukken uitgegraven
kleiland gelegen aan den weg naar Har
lingen. Het werk zal in werkverschaffing
worden uitgevoerd.
De commissie voor de loononderhan
delingen van ’t Werkfonds heeft over
eenstemming bereikt over de loonen en
arbeidsvoorwaarden voor een aantal be
langrijke werken, uit te voeren met be
hulp van het Werkfonds. Tot de objec
ten behoort de weg Makkum-Wons-
Pingjum f 190.650.
Arbeidsconflict in Frankrijk.
Italië’s nieuwe vloot. Roe
menië'» dictatuur.
Hoewel het meest belangrijke buiten-
landsche nieuws ten nauwste verband
houdt met de oorlog in China of in Span
je, willen we vandaag toch niet aan dit
afgeknaagde boutje voor onze weekrevue
beginnen. We komen daar straks nader
op terug. Allereerst een zeer belangrijk
probleem betreffende den arbeid in
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leengeld fr. p. p. per half jaar 11.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
HENNAARDERADEEL.
Uit het verslag van den Keuringsvee-
arts, Hoofd van Dienst, in de gemeente
Hennaarderadael blijkt, dat gedurende
DINSDAG 18 JANUARI a.s.
Overal uitverkochte zalen Meer dan 100 Voorstellingen
Plaatsbespreking vanaf heden aan de zaal. Telefoon no. 64
ZIE RAAMBILJETTEN
WINSUM,
DAMWEDSTRIJD.
10 Januari 1938.
Ter gelegenheid van den onlangs al
hier gehouden damwedstrijd konden we
gens gebrek aan tijd, verschillende par
tijen in de hoofdklasse niet beëindigd
worden. De wedstrijd werd alsnog ver
volgd en had het volgende resultaat:
1ste prijs: S. Tigchelaar te Parrega;
2de prijs: L. Miedema te Winsum en
3de prijs: W. Bakker te Oudega (W.).
De prijzen bestonden uit lauwerkran
sen e- medailles.
De president van Tsjecho-Slowakije,
Benesj, heeft in een plechtige boodschap
op zeer optimistische wijze over het jaar
1938 gesproken. Zijn verklaring „dat de
mogelijkheid van een Europeeschen oor
log veel kleiner is dan in vorige maan
den en jaren”, heeft sterk de aandacht
getrokken. En Dr. Benesj heeft het zelfs
niet bij het negatieve gelaten, maar ook
sporen van een positivum ontdekt. Hij
meent, dat 1938 „een jaar van onderhan-
delingen” zal zijn. Men mag aannemen,
dat president Benesj, realist die hij is,
de waarde der onderhandelingen die
zeker zullen plaats vinden, en de dingen
die daaruit kunnen voortvloeien, niet
overschat. Maar in ieder geval ziet Be
nesj in Europa een zeker streven naar
toenadering en dat kan niet anders dan
een verheugend verschijnsel worden ge
noemd.
Intusschen hebben ook andere politie
ke profeten zich voor den vrede in het
jaar 1938 uitgesproken. Helaas baseer
den deze lieden hun optimistische mee-
ning echter niet op diplomatieke gebeur
tenissen, maar op een verhouding der
verschillende krachten. Zoo schrijft de
bekende Engelsche journalist Wickham
Steed in het Praagsche blad „Cesko
Slovo”, dat er in den Europeeschen toe
stand een belangrijke verandering is in
getreden. Het bewustzijn van de Britsche
regeering, dat zij in het geval van een
Midden-Europeeschen oorlog niet neu
traal zou kunnen blijven, zou thans on-
omstootelijk vaststaan. In Berlijn zou de
Duitsche rijkskanselier uit den mond
van Halifax dienovereenkomstige ver
klaringen hebben ontvangen. Wickham
Steed besluit zijn artikel aldus:
„Derhalve ben ik geneigd te gelooven,
dat een Europeesche oorlog of een aan
val op een of ander land in Midden-
Europa nog dreigt of zelfs maar waar
schijnlijk is.”
Nog duidelijker spreekt Pertinax in ’t
buitenlandsch jaaroverzicht van „L’Eu-
rope Nouvelle” de overtuiging uit, dat
de vrees der totalitaire staten voor de
Engeisch-Fransche Unie den oorlog zou
verhinderen. De kracht van Engeland en
Frankrijk zou de hoop op een „korten
oorlog” volkomen vernietigd hebben.
Pertinax verklaart: „de Duitsch-Italiaan-
sche vrees voor de broodkaart, den hon
ger en de blokkade voor een vredesga-
rantie, die op het oogenblik van even
veel waarde is als de gedemilitariseerde
zöne in het jaar 1936.”
Het betoog van Wickham Steed en
Pertinax komt dus hierop neer, dat het
gebrek aan grondstoffen en levensmid
delen in de dictatoriaal geregeerde sta
ten de beste garantie voor den vrede zou
zijn. Daarop baseeren zij hun optimisme.
Men moet zich intusschen afvragen, of
dit nu wel gerechtvaardigd is. Vast staat
in ieder geval, dat deze toestand alles
behalve ideaal kan worden genoemd en
hoogstens als „niet-ioorlog”, geenszins
echter als vrede kan worden omschre
ven. Bovendien, spruit niet juist het oor
logsgevaar uit het gebrek der z.g. „ha-
▼enots” voort? En moet men dan niet
hopen, dat er in 1938 wegen gevonden
worden, om aan bepaalde gerechtvaar
digde verlangens van deze „have-nots”
tegemoet te komen? Dat deze staten hun
nerzijds dan ook tot eenige concessie
(vermindering der bewapening o.a.) be
reid zullen moeten zijn, is duidelijk.
Slechts zoo kan een toestand van waren
vrede geschapen worden. Zeker, men
kan misschien één land, door het voort
durend in een toestand van bepaalden
nood te houden, incapabel tot den oor
log maken. Dat men dit echter met een
groot deel van Europa kan doen is op
den langen duur uitgesloten.
Laten wij dan ook hopen, dat men in
1938 de door Dr. Benesj aangegetven
richting zal volgen en niet de methode
Wickham Steed-Pertinax zal toepassen.
En eerst nadat langs dezen weg goede
resultaten behaald zijn, zal men van
„vrede” kunnen spreken. Thans, het is
reeds gezegd, kan de toestand nog
slechts met „niet-oorlog” betiteld wor
den.
ARUM
DE A.S. BLIJDE GEBEURTENIS.
8 Januari 1938.
Door de Oranjecommissie alhier is het
volgende programma vastgesteld voor
de a.s. nationale feestdag.
Fakkeloptocht met het muziekkorps
„Wubbenus Jacobs” door het dorp ’s
avonds 5 uur op de geboortedag, is er
echter geen kerkdienst dan om 7 uur.
Op de 2de dag na de geboortedag is
er Oranjefeest in de Geref. Kerk. Ver-
tooning o.a. van de Oranjefilm, afgewis
seld door muziek, zang en tableaux.
■HINDELOOPEN
UITVOERING.
7 Januari 1938.
Hedenavond had alhier in de Ned.
Herv. Kerk een muziek- en zanguitvoe
ring plaats, gegeven door de Chr. Mu-
ziekvereen. „Vreest God en eert den Ko-
ning” en de Chr. Zangvereeniging „Looft
den Heer”, alhier en de Chr. Mannen-
vereen. van Heeg, onder leiding van hun
directeur den heer S. W. de Boer.
De leider van dezen avond, Ds. Hoo-
genkamp, Ned. Herv. pred. alhier, open
deze deze avond met een toepasselijk
woord en werd door de aanwezigen ge
zongen Ps. 75 1, onder begeleiding van
de muziekvereen.
Hierna was de beurt aan de muziek
vereen., die op een zeer verdienstelijke
wijze haar nummers afwerkte. Nummer
4 viel zoo bijzonder in den smaak van
het publiek, dat dit op veelvuldig ver
zoek nog eens werd herhaald.
Ook de mooie zang van de Zangver.
is de vermelding waard, aangezien deze
vereen, nog niet lang bestaat.
Hierna volgde de Mannenvereen., die
voor de andere vereenigingen niet be
hoefde onder te doen.
Het geheel was een prachtige en ge-
notvollen avond. Het kerkgebouw was
geheel gevuld en over het algemeen is
de verwachting verre overtroffen.
Tot slot speelde de muziekvereeniging
nog de Avondzang, die door alle aan
wezigen werd meegezongen.
Ds. Hoogenkamp, die deze avond op
zeer verdienstelijke wijze wist te leiden,
sloot met een woord van dank aan allen
deze uitvoering en ging daarna voor in
dankgebed.
Frankrijk. Zooals U waarschijnlijk nog I
wel bekend is, is de voorgenomen groote
staking in Frankrijk op ’t nippertje door
de regeering Chautemps verijdeld. Be
paalde concessies en beloften hebben dit
resultaat bereikt. Het komt er nu echter
op aan, dat deze beloften vervuld wor
den, maar ook dat de oorzaak van die
telkens terugkeerende arbeidsconflicten
zal kunnen worden weggenomen. Er
heerscht in Frankrijk een voortdurende
toestand van spanning tusschen patroon
en arbeiders en om hierin verbetering te
brengen, heeft Chautemps getracht die
beide partijen aan één conferentietafel
bijeen te roepen.
Het initiatief is door beide partijen
gunstig ontvangen, maar men ontveinst
zich niet, dat groote moeilijkheden een
oplossing in den weg staan.
De in 1936 afgesloten Matignon-ac-
coorden, onder leiding van Leo Blum, i
blijken niet voldoende meer. Verschillen- i
de daarin overeengekomen verdragen,
zooals de verzoeningsprocedure voor ’n
staking of de arbitrale uitspraak worden 1
niet meer in acht genomen. Bovendien 1
doet zich het geval voor, dat vele ar- i
beidsgeschillen niet de oorzaak zijn van
sociale botsingen, doch slechts een
voorwendsel. De politiek speelt ook l
maar al te dikwijls een rol bij diverse 1
stakingen.
Zoeken dus aan de eene kant de ar-
beiders en werkgevers de oplossing in
een onderling juiste verstandhouding.
er is ook een groep, die van meening is,
dat alleen een krachtige regeering, des
noods een soort dictatuur de oplossing
kan brengen. Dat er dan van de rechten
der minderheid niet veel overblijft, be
hoeft geen nader betoog.
Ook de rechtsche pers in Frankrijk
staat zeer sceptisch tegenover deze nieuw
te houden samenspreking.
Een bekend schrijver, de heer de Ke-
relis formuleert zijn gedachte aldus:
„De waarheid is, dat de arbeiders
massa's, die blindelings in den socialen
strijd geworpen worden, zich wel hun
kracht bewust zijn, maar geen gevoel
voor recht hebben. Als men goed zoekt,
vindt men misschien wel enkele meer
ontwikkelde, beter opgevoede corpora
ties, die zullen buigen voor een wet,
welke „bourgeois” zal blijven heeten,
ook al is ze door socialisten en commu
nisten gevoteerd, maar dat zijn slechts
zeldzame uitzonderingen. Het is niet ’t
geval met de metaal- en bouwvakarbei
ders, noch met de groote massa’s arbei
ders wier optreden aan de vakactie het
revolutionnaire karakter geeft, waarvooi
de heer Chautemps bevreesd is.”
De bewapeningswedloop is nog steeds
in vollen gang. Zeer onverwachts komt
uit Rome een bericht, dat Italië plannen
tot een groote vlootuitbreiding koestert.
In een kort overzicht geeft Gayda in het
hoofdblad „d’Italia” een beeld van de
Italiaansche vlootsterkte in 1940.
4 groote slagschepen van 35000 ton.
4 idem van 24000 ton.
7 kruisers van 10.000 ton.
12 idem van 5000 tot 8000 ton.
12 groote verkenningsvaartuigen.
12 kleinere van c.a. 2000 ton.
20 groote torpedojagers.
24 kleine torpedojagers.
100 of meer onderzeebooten.
Dit zijn dan alle nieuwe schepen,
waarnaast natuurlijk de bestaande een
heden moeten worden bijgeteld. Deze
groote macht is noodig voor het behoud
van den vrede. Natuurlijk, daar is de
groote Engelsche vloot ook voor noo
dig. daar was de jaar in jaar uit op
gevoerde Japansche bewapening ook
voor noodig, daar is het krachtige roo-
de leger ook voor noodig.todat men
eindelijk zal inzien, dat aan die grenze-
looze bewapening nooit een einde komt.
Telkens wil de een den ander overtroe
ven. Er komt ook langzamerhand een
andere factor in het spel. Dat Italië fi
nancieel gedeeltelijk uitgemergeld, de
wereld verrast met ’n zoo luxieus vloot-
program dat we ons alleen kunnen in
denken van goed gesitueerde mogend
heden, is voorloopig althans niet zoo
buitengewoon. Ook Duitschland, dat nu
reeds jaren met groote economische zor
gen te kampen heeft, stampte in enkele
jaren een modern leger en een nieuwe
vloot uit den grond en hoe is het voor
beeld van Japan?
In deze autoritair geregeerde landen
is de last, die de bevolking voor zijn
weermacht dragen moet, belangrlijk
grooter dan in de overige landen. Dat
deze last zoo rustig we zouden haast
zeggen, apatisch gedragen wordt, geeft
een eigenaardige kijk op de geestesge
steldheid van de volksmassa in die lan
den. Een zeer toepasselijke beeldspraak
las ik dexer dagen: „De pantserplaten,
SNEER.
Vrijdagavond gaf de Christelijke Ora-
toriumvereen. alhier in de Concertzaal
van het Gebouw voor Christelijke Be
langen een uitvoering van „Das Lied von
der Glocke”, opus 45 van Max Bruch.
(1838-1920). Medewerkenden waren:
Ankie van Wickevoort Crommelin, so
praan; Annie Woud, alt; Mr. Harm
te
WOMMELS.
BENOEMING.
8 Januari 1938.
Benoemd tot tijdelijk onderwijzer aan
een school voor Bijzonder onderwijs te
Katwijk aan Zee, onze plaatsgenoot de
heer Hessel Lammert Zwaagstra.
een vrij zware brand rekening moest
worden gehouden.
De brandweer rukte dan ook direct
met groot materiaal uit en voor half elf
werd reeds door de motorspuit met de
eerste waterstraal binnen in het allengs
erger brandendei pand de brandhaard be
streden. Het bleek spoedig, dat juist in
het midden van het huis die brandhaard
gezocht moest worden.
Ook het naastgelegen pand van den
heer Nieuwland werd achter door het
vuur aangetast. Door een waterslang op
de motorspuit te leiden door de steeg
naast het pand kon men spoedig deze
uitbreiding lopaliseeren. Niet zoo ge- I
makkelijk ging dit in het brandende
perceel van de fa. Hengst.
Brandde eerst nog maar het achterge
deelte, allengs zag men de brandhaard
naar de voorkant trekken en spoedig
daarna stond ook het voorbovenhuis in
vlam.
De brandweer werkte evenwel rustig
door en met meerdere waterstralen
werd een geweldige hoeveelheid water
in het brandende perceel gespoten. Zoo
wel aan de voor- als achterkant werd 't
vuur krachtig aangevat en omstreeks
half 12 behoefde voor een verdere uit
breiding niet meer gevreesd te worden.
Gelukkig dat het naastgelegen pand
van de fa. Lunter door een steeg van ’t
brandende perceel gescheiden was,
waardoor de brandweer dit pand kon
nathouden en zoo een uitbreiding naar
dezen kant, die onder den wind lag,
voorkomen werd.
De brandweer zal nog wel eenigen tijd
moeten waken om een opleving van den
brand in de zeer brandbare voorraad te
keeren.
Omtrent de oorzaak is nog moeilijk
iets definitiefs te vertellen. Vermoedelijk
is een te hard brandende kachel op een
der magazijnen de oorzaak geweest, dat
de daarbij opgestelde schoenenvoorraad
in doozen in brand is geraakt.
Doordat de familie in een achterkamer
vertoefde, werd dit begin van brand iets
te laat ontdekt.
Het in goede conditie verkeerende
materiaal van onze brandweer bewees
hier weer uitstekende diensten, waardoor
deze brand, die zich in den beginne
zeer ernstig liet aanzien, tot het bran
dende perceel kon worden beperkt.
ter keuring zijn aangegeven:
58 koeien, 18 kalveren 21 nuchteren
kalveren, 1 paard, 96 varkens, 35 scha
pen en 2 geiten;
Afgekeurd zijn:
14 koeien, 9 kalveren, 10 nuchteren
kalveren, 1 paard, 25 varkens, 24 scha
pen en 2 geiten.
Roemenië neemt ook een nieuwe
koers en ditmaal een buiging in de rich
ting van Rome. Zoo kunnen we tenmin
ste de erkenning van de verovering van
Abessinië door Italië opvatten.
Natuurlijk is de Italiaansche pers vol
lof over deze erkenning. Ook de binnen-
landsche ombuiging naar fascistische
kant heeft een geheele verandering van
het landsbeeld ten gevolge. Roemenië
heeft een belangrijk deei Joodsche be
volking. Het fascisme, nu openlijk toe
gepast, brengt noodzakelijkerwijze een
zeker anti-semitisme met zich mee. De
Joden in Roemenië, bevreesd voor al te
streng doorgevoerde maatregelen, tegen
hen, verlaten bij duizenden het land.
Volgens officieele gegevens heeft Roe
menië 800.000 Joden, die in het bedrijfs
leven van het land een zeer bijzondere
rol vervullen.
De rijkste man van Roemenië, Max
Auschnitt, directeur van de staalfabrie
ken, is, ofschoon een persoonlijken
vriend van den Koning, uit voorzorg toch
maar naar Londen gevlucht.
Doordat deze Joden in 't bedrijfsleven
werkzaam zijn, mogen zij ook worden
beschouwd als belasting betalers en om
die reden kan de Roemeensche regeering
ze niet al te best missen. Bovendien
heeft de aanmaning van de Engelsche
regeering aan die te Boekarest om zich
tegenover de Joden wat te beheerschen,
doel getroffen.
Rest ons ten slotte nog de toestand in
China te bespreken, maar om de be
schikbare ruimte moeten we dit heel kort
maken.
De Chineesche legerleiding heeft de
zer dagen vergaderd en naar de berich
ten uit goede bron vermelden, is een
nieuw plan de campagne opgesteld. Tal
rijke vooraanstaande militaire leiders
zijn de meening toegedaan, dat de lange
verbindingslinie de Japanners bij een
aanvallend optreden van China’s leger
zeer gevaarlijk en ook kwetsbaar is.
We doen dus goed eerst eens de re
sultaten van deze nieuwe Chineesche
campagne af te wachten alvorens we ons
een conclusie over den toestand in het
Verre Oosten veroorloven.
MATERIEELE SCHADE
AANZIENLIJK.
Hedenmorgen omstreeks 10.20 uur
werd de brandweer gealarmeerd voor
een begin van brand in het schoenenma
gazijn van de fa. Hengst op de Appel
markt alhier.
Dikke zware rookwolken, die uit het
achtergedeelte van dit pand opstegen,
wettigden het vermoeden, dat hier met
BAARDERADEEL.
DE JONGEREIN.
Januari 1938.
Gedurende haar bestaan heeft de or
ganisatie van „De Jongerein” er steeds
naar gestreefd het contact met hare le
den onderling als met meerdere belang
hebbenden bij het landbouwbedrijf zoo
goed mogelijk te bewaren.
Het actieve bestuur van deze Jonge-
ren-organisatie in deze gemeente meen
de echter, dat voor bovengenoemde tak
van bedrijf nog meer kon worden ge
daan en besloot ter bevordering van de
algemeene ontwikkeling te dien opzichte
een serie lezingen te organiseeren met
het vooropgezette doel verschillende
redenaars van diverse politieke richting
uit te noodigen voor eenzelfde behande
ling van het onderwerp „Politiek en
landbouw”, welke iedere week tot en
met 3 Maart a.s. zullen plaats hebben.
Aangezocht zijn sprekers van R.-Kath.,
S. D. A. P., Anti-Rev., Vrijz. Dem., Chr.
Hist., Vrijheidsbond, N. S. B. en Chr.
Dem., alzoo vogels van diverse pluimage
Zonder twijfel beloven deze bijeen
komsten zeer leerzaam te worden. Als
data’s zijn gesteld 11 Jan. 19 en 26 Jan.,
2, 19, 16 en 23 Febr. en 3 Maart in zaal
Jellema te Mantgum.
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
Des Duivels PrenienDoeK
door het R’D HOFSTAD TONEEL
Dir. COR V. D. LUGT MELSERT
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin optfenomen
