Buit enlandsche Revue.
DE HOSTED UAH EED BEUIA-
PEninGSUiEDsmuD.
III. II. O. Ill EB F F
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Belastingzaken
m O f7 Eiken DONDERDAG
Hl lik Zitting te BOLSWARD
U Li UIL Schildwijk 33 bij de Markt
Reparatie
VDITEAL
HIJIALK,
Stadsnieuws.
Uit den Omtrek.
345S Jaargang
Woensdag 9 Februari 193®
No. 11
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
I
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
1
I
I
jen
MAKKUM
toe
<1 v c r t c n 111’ n per regel:
V/oeinKl;ignniiniiner JU etui.
Zaterdagsnuinincr 12 cer^t.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
tar
ien
rar
;ou
nd
of
9
9
6
6
6
6
5
4
4
6
1
1
3
3
4
4
2
1
2
4
1
3
4
5
4
5
7
7
10
12
11
10
11
26
25
25
21
21
16
16
14
13
12
12
9
3 Februari 1938.
Nauwelijks was men hier wat beko
men van de feestvreugde over de ge
boorte van prinses Beatrix, of een ander
feest volgde hierop.
De Chr. School alhier had n.l. op bo
vengenoemden datum 75 jaar bestaan,
hetwelk eenigszins feestelijk zou worden
herdacht. Voor deze gelegenheid had
men de school versierd, waardoor het
Speciale inrichting voor
aan alle merken
Automobielen
IJ*,
er,
Wat gebeurt er in Duitschland?
Het Spaansche conflict
Met meer dan gewone aandacht vol
gen we momenteel de berichten, die over
de binnenlandsche toestand in Duitsch
land tot ons komen. Het rommelt en
kraakt er een beetje en bij dergelijke
storingen in de normale atmosfeer val
len er steeds enkele slachtoffers. In de
hoogste militaire kringen in Duitschland
hebben zich plotseling ingrijpende ver
anderingen voorgedaan. Generaal veld
maarschalk von Blomberg, Generaal von
Tritsch en dan verder verschillende iets
lagere functionnarissen hebben hun com
mando’s neergelegd. Ook de gezanten te
Rome, Tokio, Weenen zijn terugggeroe-
pen. Daar moet wel een zeer ernstige
reden voor aan te wijzen zijn dat een
dergelijke groep eminente mannen in de
Duitsche legerleiding en binnen- en bui-
tenlandsche politiek plotseling aan de
kant gezet wordt. We meenen dat die
reden niet ver te zoeken is. Vrees voor
te veel Invloed van die legerleiders, die
lijn
ien
lijk
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Lccsgcld Ir. p. p. per hall jaar 11.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
VOETBAL.
6 Februari 1938.
Op het sportterrein had een voetbal
match plaats tusschen H. Z. C. Ill van
Harlingen en V. V. Arum. De gasten
werden overwinnaars met 4-0.
er-
ta-
ef-
>o-
3d,
ra-
>or
?e'
ialt
de
53-20
43-23
50-24
38-27
28- 32
33-24
35-33
29- 44
26-38
30- 50
26-49
28-61
A-
'dt
de
ist
ste
tït.
tn,
en
ien
>e-
de
De
Ik
TE WEINIG ZORG VOOR EEN
HOND.
In en om een boerderijtje aan de St.
Josephbuurt alhier laat de zindelijkheid
wel een beetje te wenschen over. De
keuringsdienst te Leeuwarden is van
deze minder gunstige toestand in kennis
gesteld.
De eigenaar van dit boerderijtje is
tevens bezitter van een groote hond,
maar ook voor dit beest heeft hij te wei
nig zorg. De politie constateerde, dat
het dier te weinig te bikken kreeg en bo
vendien de ligging en huisvesting niet
aan redelijke eischen voldoet. Van een
en ander werd proces-verbaal opge
maakt.
VOORDRACHTKUNST.
7 Februari 1938.
In het lokaal der Ned. Herv. Kerk
werd een voordrachtavond gegeven door
de Rotterdamsche voordrachtkunstenaar
de heer J. van ElsSker, georganiseerd als
gemeente-avond in samenwerking met 't
Nut.
Het lokaal was best bezet, precies 100
personen waren aanwezig.
Ds. G. Cadée opende de bijeenkomst
en liet daarna zingen van Gez. 16 1 en
2, begeleid op het orgel door de orga-
niste der Ned. Herv. kerk.
Daarna verkreeg de heer v. Eisdker
het woord met als eerste nummer „Zijn
eerste lange broek” van A. M. de Jong.
Al dadelijk had de voordrager contact
met het publiek, wat de geheele verdere
avond ook zoo bleef. Het ragfijne verhaal
van „Koen en Nannie” door Topp Naeff
werd intens mee beleefd door de luiste
raars. Twee tragisch-komische schetsjes
werden voor de pauze nog voorgedragen
Het eerste „Trem” en het tweede „Jus-
tia”, beiden van Charles Cocheret wer
den eveneens meesterlijk uitgebeeld.
Na de pauze begon de heer v. Elsaker
met „Ongeluksvogel” van Alie v. Wijhe-
Smeding, toen volgde een Falklandje van
Heijermans, get. „De bons”. Beide stuk
ken oogstten veel succes, er werd spon
taan om deze vroolijke nummers ge
lachen.
Omdat de heer van Elsaker nog nooit
Friesch had gehoord, stelde hij voor dat
iemand zou spreken in die taal.
De voorzitter van het „Frysk Selskip
Arum” stelde zich beschikbaar om eeni-
ge nummers voor te dragen, n.l. „Wopke
Tsjeards” en „Slieperiche frljerij”. De
heer v. E1s3ker zoowel als het publiek
waren geheel voldaan over de prestatie
van den heer M. Hidma.
De heer v. Elsaker liet nog volgen ,,’n
Oardich misverstaend” in overbetuwsch
dialect van Pater v. Meurs en tot slot „De
drie orgeldraaiertjes” van Jan Feith en
een wereldtijdgedicht van Garmt Stui
veling „Wij”.
Het eerste bracht de lachspieren weer
in beweging, maar van de 2 laatste num
mers voelde men wel degelijk de ernst.
Ds. Cadée bracht in zijn slotwoord
dank aan allen die hadden meegewerkt
aan dezen avond en in het bijzonder den
spreker van dezen avond voor het zeer
mooie wat er genoten was. Met Ps. 89
vers 1 te zingen werd deze avond be
sloten.
KRAAMVISITE UIT VROEGER JAREN.
Ter gelegenheid van de geboorte van
Prinses Beatrix had de afd. Bolsward
der Ned. Ver. van Huisvrouwen hare le
den uitgenoodigd tot het bijwonen van
een ouderwetsche kraamvisite op Maan
dagmiddag 7 Februari in de zaal van
Boerm ans.
Verschillende daarop betrekking heb
bende gebruiksvoorwerpen waren bijeen
gebracht, zooals een antieke wieg met
toebehooren, een vuurmand, een luier
mand, tal van kleertjes, doopjurken en
doopkleeden. Wanneer men in aanmer
king neemt dat alles handwerk was,
krijgt men een goed idee van de groote
toewijding en liefde waarmee men ook
in het verleden een kleine wereldburger
welkom heette.
Mevrouw van Gosliga, in ouderwetsch
bakercostuum, gaf van een en ander uit
leg en kleedde een baby-pop naar ge
bruik van oud-tijds aan.
Zelfs de beruchte bakerspelden en de
dot ontbraken niet.
Mevrouw Jorritsma droeg een paar
gevoelvolle gedichten voor en las een
aardig schetsje uit „Klein Grut” van
Mien Labberton.
Geheel in stijl werd een daarbij ge
bruikelijke tractatie aangeboden.
Alles bijeen een gezellige middag,
waarbij men een blik kreeg van leven en
gebruiken uit vroeger tijd.
19 10
17 12
18 12
16
17
17
17
18
19
18
18
16
ten toe te treden als lid tot de turnkring
Leeuwarden van het K. N. G. V.
De aftredende bestuursleden de heer
H. de Jong en mej. Klaassen-Bergsma,
werden bij acclamatie herkozen. In de
vacature van den heer J. Brunia werd
als bestuurslid gekozen mej. H. van der
Schel. De voorzitter sloot daarna de
vergadering en dankte de leden voor de
gezellige besprekingen en de goede en
prettige samenwerking, welke onder de
leden heerschte. De avond werd verder
gevuld met enkele voordrachten en spel
letjes.
ing
I
DE WITTE NON.
Wie de bekende roman The hwite sis
ters van Crawford gelezen en de prach
tige film onder denzelfden titel gezien
heeft, zal zeker ook het tooneelwerk wat
hier Zondag in de Doele gegeven wordt
niet willen missen. Het belooft een mooie
tooneelavond te worden.
met hart en ziel alle en dan ook dikwijls
zeer tegenstrijdige beslissingen van het
Nationaal Socialistisch regiem als de
hoogste wijsheid beschouwden.
Daar was in de laatste maanden een
ontevreden stemming onder die Duitsche
generaals merkbaar aangaande de poli
tiek in Spanje. Men heeft van Duitsche
zijde een oogenblik de aandacht willen
afleiden door het voor te stellen alsof het
huwelijk van von Blomberg met zijn
secretaresse (die dan een dochter van
een metselaar was) in strijd was met de
officiereneer.maar de feiten uit de
laatste dagen hebben wel geleerd, dat
er geheel andere motiejven bestonden.
Vrees voor de machtspositie noemden
we zooeven de thans geschapen toestand
in Duitschland. Daarvoor moest generaal
von Tritsch plotseling worden gearres
teerd en dit was weer een uitvloeisel
van het bezoek van een deputatie van
zes generaals die met veel bezwaren en
ook eischen bij den Führer kwamen. Hit
ler heeft in een gesprek met deze gene
raals den indruk gekregen dat er iets
broeide en nam onmiddellijk zijn maat
regelen, met het boven geschetste ge
volg.
De opperste legerleiding komt nu in
handen van een geheime kabinetsraad
met mannen als von Ribbentrop, Goe
ring, Goebbels, Hess, Reader en Keitel.
Voor wie een beetje met de kopstuk
ken van de nationaal socialistische be
weging bekend is, zeggen deze namen,
dat voortaan ook de geheele legerleiding
doortrokken zal worden van die echte
nationaal socialistische geest.
Onwillekeurig stelt men de vraag:
Welke invloed heeft dit spel op de bui-
tenlandsche politiek? Dat valt nog heel
moeilijk te zeggen, vooral nu de gezan
ten te Rome, Tokio en Weenen ook te
ruggeroepen worden. Men dient even af
te wachten welke vriendjes voor deze
posten zullen aangewezen worden, maar
wat deze buitengewoon drastische maat
regel ons wel geleerd heeft is dit, dat de
stabiliteit van het nationaal socialisme
ons inziens een geweldige knoei gekre
gen heeft. Wanneer reeds in de leidende
militaire kringen een dergelijke ontevre
denheid heerscht, hoe groot moet deze
dan wel niet zijn onder het volk, dat veel
meer met de praktijk van het nationaal
socialisme te maken heeft en dan den
ken we speciaal aan het altijd maar weer
brengen van offers in geld en goed en
werkkracht.
Of in deze troebele samenleving de
droom van het nationaal socialisme, n.l.
de vereeniging van staat, partij, leger en
economisch leven voor de moreele, mili
taire en stoffelijke mobilisatie van het
Duitsche volk voor het eene bekende
doei nog ooit werkelijkheid zal worden,
betwijfelen we ten zeerste.
Een tweede niet minder belangrijke
Europeesche kwestie is de toestand in
Spanje en daaromheen. Dat wespennest
is en blijft een gevaarlijk object voor ver
dere strijd. Het is Franco de laatste tijd
niet voor den wind gegaan. Mede door
de ruime toevloed van oorlogsmateriaal
door z.g. neutrale landen aan de Spaan-
scjje regeeringspartij gezonden. Deze
voor Franco minder gunstige toestand
bevredigt Mussolini ook niet en naar de
laatste berichten luiden staan 50.000 Ita-
liaansche soldaten, toegerust met de
nieuwste vernielingswerktuigen gereed
naar Spanje te trekken.
Bovendien worden er in de omgeving
van Spanje telkens koopvaardijschepen
in den grond geboord. Men geeft de
schuld aan een onbekende duikboot,
maar dan is het toch wel eigenaardig
dat deze duikboot alleen de schepen, be
stemd voor de regeeringspartij in Spanje
bombardeert en niet die voor Franco be
stemd zijn.
In de afgeloopen week is daar boven
dien nog bijgekomen het door vliegtui
gen tot zinken brengen van een Engelsch
schip. Hoe geduldig en lankmoedig En
geland zich ook getoond heeft.komt
er toch eenmaal een grens, vooral nu de
Italiaansche pers de publieke meening
in Engeland als het ware bespottelijk
maakt. Voor Italië schijnt er betreffende
de toestand in Spanje alles aan gelegen
te zijn de overwinning aan Franco te
bezorgen. Het fascisme werd daardoor
iets versterkt, maar bovendien gaf dit
aan Italië een kleine kans de invloeds
sfeer in de Middellandsche Zee te ver
sterken en daardoor iets van die Engel-
sche supprematie ter zee en de veilige
vaarweg naar Indië af te knabbelen. Of
zou nu eindelijk de Britsche leeuw gaan
grommen om met één slag van z’n mach
tige poot de fascistische geweldenaar te
laten voelen dat het geduld ook zijn
grenzen heeft.
Jammer genoeg zou een dergelijke
houding (hoe verklaarbaar ook) het
gevaar voor een Europeesche oorlog ge
vaarlijk baiavloadaa.
G. V. „SPART A”.
4 Februari 1938.
Hedenavond werd de jaarvergadering
van de G.V. „Sparta” gehouden op -de
zaal van den heer Lukkes.
De voorzitter, de heer H. de Jong,
opende de bijeenkomst en dankte de le
den voor hunne goede opkomst.
Uit het verslag van den secr., den heer
H. Hogenhuis, bleek, dat de vereeniging
een goed jaar achter den rug had. Het
ledental was flink gestegen en bedraagt
thans reeds 70. De penningmeester, de
heer J. Klaassen bracht verslag uit van
het financieel gedeelte, waaruit bleek,
dat de stand der kas eenigszins achter
uit was geloopen.
Met algemeens stammen werd beslo-
Naar aanleiding van ons artikel over
den nieuwen bewapeningswedloop ter
zee zijn ons van verschillende zijden
eenige vragen gesteld, die betrekking
hadden op de financieele zijde van de
kwestie. Wat kost op het oogenblik in
het bijzonder een slagschip?
Men vindt tegenwoordig zooals be
kend een kleiner en een grooter type
slagschip. Van het kleine type 26000
ton is in Frankrijk in 1937 de Dun,,
kerque” van stapel geloopen.
Dit „scheepje” zou volgens een schat
ting van het jaar 1936, d.w.z. voor de
verschillende devaluaties het land op 611
millioen francs komen te staan. Dat wa
ren indertijd rond 61 millioen guldens
of 8 millioen ponden sterling. Deze cal
culatie zal zooals het meestal pleegt
te gaan wel overschreden zijn, ook in
Ponden omgerekend. Intusschen zal men
den prijs nimmer geheel nauwkeurig
kunnen vaststellen, wijl zich gedurende
de periode van den bouw verschillende
devaluaties hebben voorgedaan en ook
het prijspeil niet steeds hetzelfde was.
Nog aanzienlijk duurder zijn natuur
lijk de grootere typen. Van de beide
slagschepen van 35000 ton, die in Frank
rijk in aanbouw zijn, werden de bouw
kosten van de „Richelieu” in 1933 op 785
millioen francs en die van de „Jean Bart”
op 850 millioen francs geschat. Dat wa
ren dus indertijd rond 78 millioen resp.
85 millioen goudguldens.
Men mag aannemen dat ook de landen
die thans begonnen of besloten zijn slag
schepen van 35000 ton te bouwen, daar
voor dergelijke bedragen moeten opbren
gen.
Wat de lichtere klassen betreft, zijn
de bouwkosten van kruisers van 5000 tot
10.000 ton op 18 millioen tot 36 millioen
gulden en die van torpedojagers op 9
millioen tot 12 millioen gulden te schat
ten. Een duikboot 1ste klasse (ongeveer
1600 ton) zal ongeveer 7 millioen gul
den, een duikboot tweede klasse onge
veer 4.5 millioen gulden kosten.
Ter illustratie van deze sommen kan
men hieraan nog toevoegen, dat een
groot slagschip met zijn ongeveer 100
millioen gulden meer dan de helft van
het bedrag kost, dat de geheele staats-
begrooting van een land als Noorwegen
in een jaar belooptl
Wanneer het inderdaad juist is, dat
verschillende Staten van plan zouden
zijn, van het 35000 tons-type naar de
slagschepen van 50000 of zelfs 60000 ton
over te gaan, dan zal reeds een enkel
exemplaar van deze schepen bijna zoo
duur zijn, als het geheele Noorsche bud
get bedraagt.
Uit deze vergelijkingen laat zich ook
verklaren, waarom slechts eenige zeer
groote staten de lasten van een vloot van
slagschepen kunnen dragen en zelfs een
betrekkelijk rijk land als Nederland daar
toe niet in staat is. Anderzijds blijkt er
uit, welk een zegen men met dergelijke
sommen bij een ander, beter gebruik zou
kunnen stichten vooropgesteld dan,
dat men ooit eens zou besluiten, derge
lijke bedragen voor betere doeleinden te
innen en uit te geven.
lit-
net
interieur een fleurig aspect had gekregen
‘s Middags half twee werden de kinde
ren binnen gelaten, waarna ook de toe
gang voor de ouders c.a. werd openge
steld.
Het Hoofd der school, de heer P.
Pruiksma, opende deze kindersamen-
komst op de gebruikelijke wijze en hield
vervolgens een inleiding over het ont
staan en voortbestaan der Christelijke
school.
Een groot aantal kinderen had er zich
op voorbereid, door voordrachtjes en sa-
menspraakjes er een vroolijke stemming'
in te brengen en het mag gezegd, dat ze
daarin volkomen zijn geslaagd. Men
stond versteld hoe vrij en frisch ze her
er allen afbrachten en de heele middag
tot ongeveer vijf uur hebben kunnen
vullen. Bijna overladen met chocolade
en versnaperingen keerden ze dan ook
opgetogen huiswaarts, ’s Avonds half 8
was het een vergadering voor ouderen.
Nauwelijks zeven uur glipten de eer
sten reeds de school binnen om zeker te
zijn van een goed zitplaatsje en spoedig
bleek de figuurlijke spreuk bewaarheid,
als er één schaap over de dam is, volgen
er spoedig meer. In groote drommen
kwamen de bezoekers nu opzetten en
hoewel er vier lokalen aaneen met zit
plaatsen en tafels waren ingericht, ble
ken er nog geen zitplaatsen genoeg te
zijn. Voor zoover mogelijk werd er in
het tekort voorzien en met een beetje
schikken en plooien waren allen te on
geveer acht uur van een zitplaats voor
zien en opende de leider den WelEerw.
Heer Ds. van Baaien, Herv. predikant,
de vergadering zooals dit bij dergelijke
gelegenheden gebruikelijk is.
Daarna sprak Zijn Eerw. een rede uif
naar aanleiding van de bekende woor
den uit de bergrede: „Gij zijt het zout
der aarde”.
In verband met de bedoeling van deze
woorden, wees Zijn Eerw. op de plicht
van hen, die zich christenen noemen,
waarbij natuurlijk een vereischte is, dat*
men zijn kinderen zendt naar een school
waar Christelijk onderwijs wordt gege
ven. Hierin mag een Christen niet ver
flauwen opdat het zout niet smakeloos
wordt. Een terugblik werpende op alles
wat er gestreden en geleden Is door de
pioniers voor het Christelijk onderwijs,
werden de aanwezigen vermaand, het
werk der voormannen in stand te doen
bliiven en de offergaven niet aan het
Christelijk onderwijs te onthouden.
De sec., de heer D. Zijlstra, las daarna
de notulen en het jaarverslag voor, waar
uit bleek, dat het aantal contribueerende
leden 79 en het leerlingental 155 bedroeg
Natuurlijk zijn deze getallen wel eens
afwisselend.
Vervolgens krijgt de heer Joh. Weer
stra, burgemeester van Wonseradeel, ’t
woord. Zijn EdelAchtb. deelde mede, dat
hij niet het woord zal voeren in zijn
kwaliteit als burgemeester’ doch als oud-
bestuurslid, oud-voorzitter van ’t school
bestuur der Chr. school te Makkum. Hij
wenscht het bestuur en de leden geluk
met dit jubileum en brengt in herinnering
hoe hij voorheen met genoegen zijn ga
ven en krachten aan deze school heeft
mogen wijden.
Verder herinnert Z. EdelAchtb. nog
aan het 50-jarig jubileum der school, hoe
hij toen in droevige familieomstandighe
den verkeerde en daarom niet met het
volle-genoegen in die feestvreugde kon
deelen. Reeds in 1858 aldus spreker, had
men stappen gedaan om uit te zien naar
het verkrijgen van ’n Christelijke school.
De grootvader van den spreker was des
tijds het eerste raadslid, hetwelk zitting
had voor de rechtsche partij. Toen de
school er eenmaal was, kwamen de kin
deren zelfs van benoorden Wons, om
Christelijk onderwijs in de Makkumer
school te ontvangen. Hoe geheel anders
is het nu waar men bijna in elk dorp van
eenige beteekenis Christelijk onderwijs
kan krijgen. De moeder van den burge
meester was een der eerste leerlingen
en voorzoover bekend zijn er in Makkum
nog slechts tweè der eerste leerlingen in
leven, n.l. de wed. van Klaas Visser
(Beppe Oetske) en oude Andries Reen
aan de zeedijk.
Verder deelde de burgemeester nog
het een en ander mede, over de vroegere
eerste onderwijzers, over de lage sala
rissen dier tijden en dat' er in 1873 vier
Chr. scholen in Wonseradeel waren. Ook
wist de burgemeester verschillende me
dedelingen te doen over de vroegere
schoolstrijd, welke het heftigst was in
Wonseradeel en wel ten tijde van burge
meester Britzel.
Spreker besluit zijn redt met de woor
den tot owekking en instandhouding tor
en voor de belangen der Chr. school al
dus: „Laat ons de wacht houden voor
het behoud van onze school. Laten we
dit ook toonen door onze offervaardig
heid".
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
ARUM.
Harlingen-C. A. B. 0-0.
Het is C. A. B. Zondag niet mogen
gelukken de goede plaats aan de kop
van de ranglijst te verbeteren. Met een
gelijk spel is trouwens de verhouding in
deze wedstrijd goed geteekend.
De voorhoede aan beide kanten was
onproductief en daartegenover de ver
dediging en keepers in uitstekende vorm.
Vooral na de rust was er geen doorko
men aan, hoewel toen C. A. B., wat veld
spel betrof sterk in de meerderheid was.
De beslissingen van den scheidsrechter
waren nogal eens aanvechtbaar.
De stand in de 3de klas A is thans:
Nicator
Gorredijk
C. A. B.
H. Z. C.
Harlingen
Olyphia
G. A. V. C.
I Freno
s. s. c.
Lemmer
Langezwaag
D. O. G.
OU
1
er-
sze
ijs-
ms
rdt
el-
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
