HIEUUIE ZAKELIJKHEID.
Buitenlandsche Revue.
i
lU.U. ÜWERFF
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Reparatie
34?!£ Jaargang
Woensdag 2 Maart 1938
No 17
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Stadsnieuws.
f#
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
I
aanwezi-
DE
deze vrij
Md.
A d v c r t c n t i C n per rtj'c!:
V/otmi'Jaj^inuiiiiiicr 1Ü cent.
ZatcrdagsiHiinincr 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
De democratiën gaan onder
in getheoretiseer.
Men kan zich „uit principe” laten be
wegen om met het hoofd tegen den muui
te stormen. het is en blijft nochtans
een ongezond bedrijf; men sterft er een
misschien schoonen, maar zekeren dood
aan.
De „nieuwe zakelijkheid”, door minis
ter Patijn betracht ten aanzien van de
erkenning van de verovering van Abes-
Door de Japanners, Duitschers en
Italianen.
DE WERELDKAART WORDT
HERTEEKEND.
Speciale inrichting voor
aan alle merken
Automobielen
WATERSCHAP WESTERGO’s
IJSELMEERD1JKEN.
Bij Koninklijk besluit is benoemd in
de provincie Friesland tot Dijksgedepu-
teerde van het waterschap Westergo’s
IJselmeerdijken de heer P. Gaastra te
Workum en is aan J. W. Bruinsma te
Bolsward, op zijn verzoek eervol ontslag
verleend als dijksgedeptiteerde van ge
noemd waterschap.
WEL ANIMO.
Het aantal sollicitanten naar de be
trekking van hoofd van school 2 alhier,
bedraagt 44.
Veruchijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leengeld Ir. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
fl
man van de goede zuivere democratie,
heeft het onderspit moeten delven tegen
een Chamberlain, de echte politicus van
geboorte. De man met berekening, ge
neigd tot zakendoen onder alle omstan
digheden.
Het feit, dat Chamberlain kon winnen,
is voor allen die nog eenige hoop gesteld
hadden op een uiteindelijke doervoering
van een gezonde democratie een slag in
het gezicht geworden. Zoo is de gedach
tengang van velen, die geloofd hebben,
dat alleen een Volkenbond en zijn begin
selen de wereld zou kunnen opheffen
uit het moeras waarin we na den wereld
oorlog verzonken liggen, maar zooals
elke medaille eert keerzijde heeft, zoo
gaat het ook met het begrip Volkenbond
en democratie.
We twijfelen niet aan de géede be
doelingen van hen die gemeend hebben
Idoor een verbond van staten de wereld
vrede te bevorderen, maar wanneer bij
de uitleving van dit beginsel hoe langer
hoe meer blijkt, dat al dat idealisme
niets anders is geweest dan een veilig
stellen van zich zelf, dus dienstbaar ma
ken van het algemeen belang aan het
eigen belang dan is daarmee de zaak
i juist op zijn kop gezet en verdwijnt nog
vlugger dan het is opgekomen, het ge
loof aan de idealen van die Volkenbond.
Daar komt thans een tweede factor
bij. Een strikt vasthouden aan de begin
selen van den Volkenbond brengt mo
menteel die consequenties met zich mee
dat men desnoods met geweld die prin
cipes moet trachten door te voeren. Als
vanzelf klemt dan deze groote vraag: Is
het behoud van de Volkenbondsidealen
een nieuwe wereldoorlog waard?
Deze vraag is ontstellend in zijn om
vang. Neen en nog eens neen, is het ant
woord. Liever alles, dan nog eens de
verschrikking van een moderne oorlog
waar ook wij Nederlanders niet buiten
zullen blijven.Maar geachte lezer.
daarmee teekenen we dan ook het dood
vonnis over ons eigen idealisme, over de
goede democratie. Dan wordt het inter
nationaal recht alleen weer beheerscht
door de wet van vrgag en aanbod, dan
wordt gerechtigheid en zuiverheid van
verdragen weer opgeofferd aan de inter
nationale koehandel. Die desilussie zul
len we dan op den koop toe moeten
nemen. Voor dat werk was Eden niet
geschikt, dat past meer in de politiek
van Chamberlain.
waarde van ’t land tot op l/1400e daal
de!
Is het wonder, dat in dit land de gees
ten zich voelden aangetrokken tot de óók
geslagen stambroeders in Duitschland? i
Men had in het Westen partij kunnen
trekken van de antipathie der katholie
ke Oostenrijkers tegen de zich ontwik
kelende nationaal-socialistische ideolo-
giën in het Derde Rijk. Wenschte men
de „zelfstandigheid” van Oostenrijk niet
genoegzaam te steunen met geld en
goed, men had het tenminste kunnen
doen met den Oostenrijkers hun eer en
trots te hergeven, door toe te staan, dat
ze zich den koning kozen, dien ze
wenschten. Een keizerlijk Oostenrijk zou
zich nooit voor een Hitler hebben gebo
gen.
Maar in Oostenrijk mocht geen keizer
op den troon worden hersteld dat
was nu eenmaal in strijd met de ideolo
gie van de Westersche democratiën.
Soit! Maar men toone er zich dan ook
niet ontsticht over, dat Oostenrijk, ge-
dwarst door de Westersche democratiën
zich moest laten bedwingen door hun
machtige bloedsbroeders!
LEZING „WILHELM TELL”
VAN ROSSINI.
De heer A. Alt hield Maandagavond
in de Doele een lezing voor ’t Nut over
bovenstaand onderwerp en heeft hier-
We hebben eigenlijk reeds te lang bij
dii punt stil gestaan, want ook het twee
de opschrift betreffende Oostenrijk is
voor de Europeesche politiek van zeer
groote beteekenis. Na de groote rede,
die Hitler vorige week gehouden heeft
en de conferentie tusschen den Oosten-
rijkschen Bondskanselier en Hitler te
Berchtesgade, die er aan vooraf ging,
heeft de geheele Europeesche pers met
buitengewone spanning uitgezien naar
de te verwachten rede van Bondskanse
lier Schuschnigg. Als er ooit door een
redevoering een zekere ontspanning in
de verschillende staten en regeeringen
■is ontstaan, dan is het zeker na deze
pertinente verklaring van Schuschnigg,
dat Oostenrijk is en blijft een vrij land
en men vooralsnog niet geneigd is voor
nationaal socialisme net zoo min als voor
het fascisme. Duitschland, aldus de
Bondskanselier, zal onvoorwaardelijk de
vrijheid van Oostenrijk om over zijn lot
zelf te beslissen, eerbiedigen. Natuurlijk
hebben deze woorden diepe weerklank
gevonden in de harten van die Oosten
rijkers, die nog niet door het Nationaal
Socialisme besmet zijn en gelukkig, dat
zijn er nog tien, neen honderdduizenden.
Het is in geheel Oostenrijk na deze
emotioneele rede op den Bondsdag tot
groote betoogingen ten gunste van
Schuschnigg gekomen. Ook in het bui
tenland is men zeer tevreden over de
krachtige toon, die in deze rede van den
Bondskanselier doorklinkt.
Frankrijk, Engeland, Italië, Tsjecho-
Slowakije, Hongarije, enz. In al die lan
den heeft de rede een zeer goede pers.
Bij de landen onder het verzamelwoordje
enz. moeten we natuurlijk Duitschland
uitschakelen. De Duitsche pers onthoudt
zich van commentaar en wanneer de
rede nog wel wordt afgedrukt, is dit zeer
verkort en met kantteekening voorzien.
Het groote partijblad „de Angriff”
laat de rede geheel achterwege. Gezien
evenwel de manier, waarop de pers van
een groot aantal landen op de verkla
ring van Schuschnigg reageert, gelooven
we, dat de Oostenrijksche bondskanselier
met deze krachtige taal niet alleen zijn
eigen land maar ook geheel Europa een
dienst bewezen heeft.
Ten slotte nog iets over het bekende
proces Ds. Niemöller in Duitschland. Ds.
Niemöller is, zooals u waarschijnlijk wel
weet, de bekende predikant uit de belij-
Engeland op den tweesprong.
De onafhankelijkheid van
Oostenrijk. Het proces Ds.
Niemöller.
Twee belangrijke feiten die we aan de
kop van dit wekelijksch overzicht me-
moreeren, beheerschen momenteel de in
ternationale politiek. We zouden deze
twee feiten ook even anders kunnen for-
muleeren, door ze te noemen de strijd
tusschen Eden en Chamberlain en die
tusschen Schuschnig en Hitler.
Betreffende het eerste onderwerp valt
te constateeren, dat het idealisme in En
geland een gevoelige knak gekregen
heeft. Eden, de afgetreden minister van
Buitenlandsche Zaken in Engeland, die
men wel ongeveer als de bewaker van
de beginselen van den Volkenbond mag
beschouwen, de man met een idealis
tische geest, met een geloof aan recht
vaardigheid, aan trouw, aan zuiverheid
van verdragen, de strijder tegen de fas
cistische propaganda en daardoor de
deniskerk, de man die niet wilde bukken
voor de Duitsche machthebbers om van
de Kerk een verlengstuk van het Natio
naal Socialisme te maken. Voor het sen-
satieliévend publiek was de belangstel
ling voor dit proces, dat in besloten
kring werd behandeld, natuurlijk bene
den nul, maar onder de talrijke vereer
ders van Ds. Niemöller, ook niet-geest-
verwanten, die in hem den martelaar
voor het heilig recht zagen, was de be
handeling en vooral de uitslag van dit
proces belangwekkend.
Veel is er niet uitigelekt. Uit betrouw
bare bron werd Zaterdag het bericht
verspreid, dat tegen Ds. Niemöller een
gevangenisstraf van één jaar en. tien
maanden is geëischt.
Deze eisch berust niet op landverraad
doch op de overtreding van de z.g. kan-
selparagraaf, en op ongehoorzaamheid
aan staats-verordeningen. Het bericht
maakt er ten slotte melding van, dat Ds.
Niemöller in de gevangenis goed behan
deld wordt.
KRITE BOALSERT.
De Krite Boalsert hülde Snein 27 Febr.
by Boermans in Fryske filmjoun, wer-
oan teffens de hüshaidlike gearkomste
forboun wier. Nei iepening troch de
foarsitter Noordenbos, waerd mei-elkoar
it Frysk folskliet songen. Dernei krigen
wy fen ’e skriuwer v. d. Spoel de for-
slaggen to hearren oer de gearkomsten,
halden yn 1937. Ut it jierforslach blykte
det it forroune jier net sa min west is
for de krite. It 35-jierrich bistean waerd
feestelik bitocht. It Kritetoaniel hie tige
mei-arbeide en it oantal leden wier ek
hwet foarütgien. Fen it jaen fen ünder-
wiis yn it Frysk op skoalle, is Poch net
folie torjuchte kommen.
De hear Bakker wier de ienichste dy’t
dit bisiikje scoe, mar dy is hastich for-
stoarn en moast dit spitich genoch oer-
gean. Hy waerd bitocht as immen, dy’t
fólle for üs Side sprake fielde.
De skathêlder syn rekkening waerd
troch in kommisje neisjoen en goedkard
Der wier mei it oerskot fen ’36 ynbard
f 1061.16 en ütjown f 947.76sadet der
in oerskot is fen f 113.39^.
It öfgeande bistjürslid jiffer Co. Zijs-
ling waerd op ’e nij bineamd en yn it
plak fen de hear K. Feenstra, skathèlder
dy’t Boalsert forlitten hat, kaem de hear
Roek. Beide naemen hjar bineaming oan.
De hear Feenstra waerd yetris tank sein
for alles hwet hy for de Krite dien hat.
Der waerd noch bikend makke, det it
sa tige best bikind steande toanielselskip
„It nij Frysk toaniel” mei Peaske for üs
Krite opfiere scil it blijspil: „Pake”.
Hjirmei hawwe hja op folie plakken in
bulte sukses hawn.
Do waerd de Fryske spylfilm ,,Kar üt
twa” öfdraeid. In tige moaije film, spile
troch leden fen it Ljouwter Toanielsel
skip, dy’t o sa skoan foldie. De natürta-
ferieltsjes lieten üs sjen, hofolle moaijs
men yn üs heitelên fine kin.
As tajefte krigen wy noch in koarte
film: „De Fryske greiden”. Ek* hjiryn
koe men FryslAn op syn bést sjen, mei it
oer de hiele wrêld biromde fé en it frije
ütsicht oer de romme fjilden. Ja, üs Frys-
lên is wol moai. De ljue wierne der alle-
gearre tige oer to sprekken.
Troch syktme koe fen de foardrachten
neat komme, hwet lykwols net sa slim
wier. De seal wier best biset en it wier
tige gesellich. En ek it efternei doun-
sjen waerd tige op priis steld.
len mei oar in tige slagge Kritejoun.
N. C. R. V.-AVOND IN
GEREF. KERK.
De heer Westerhof opende
goed bezochte filmavond met een woord
van welkom, waarbij spreker de waarde
en de noodzakelijkheid van de Christe
lijke Radio-omroep uiteenzette.
Hierna werd eerst de bekende Oranje-
film gedraaid, 'waarna staande 2 cou
pletten van het Wilhelmus gezongen
werden.
Daarna de film „Hoe het reilt en zeilt”
Deze film geeft een overzicht van het
werken van de N. C. R. V.
De gekleurde film die daarna volgde
was een zeer mooi staaltje van de mo
derne techniek.
Daarna een vraagteekenfilmpje, wat
zich ontpopte als een propaganda voor
de N. C. R. V.
Na een korte pauze, waarin een col
lecte gehouden werd, die ruim 18 gul
den opbracht, werd de film „In storm-
getij” gedraaid. Deze film beschrijft het
leven van een jonge man, die door het
ruwe zeemansleven zijn geloof verwaar
loost, maar na een ongeluk, dat hem
overkwam, door de bekende klanken uit
de radio „Blijf met mij, Heer” weer tot
inkeer komt.
De beeldweergave is zeer mooi en ook
de syncronisatie, hoewel wat erg sober,
nu en dan zeer goed.
Met groote aandacht werden de diver
se filmen gevolgd.
Het slotwoord sprak Dr. Polman, die
dank bracht aan allen, die tot het wel
slagen van dezen avond hadden mede
gewerkt en allen opwekte de N. C. R. V.
moreel en fiancieel te steunen.
We zouden nog meer voorbeelden
kunnen noemen. Mandsjoekwo, China!
Het eene land na het andere wordt
weggeteekend van de kaart. Door de
teekenaars van Rome, Berlijn en Tokio.
Terwijl wij alleen maar blijven „stre
ven” naar internationaal recht en ons
blind toonen voor feiten, zullen nieuwe
wijzigingen op de kaart worden aange
bracht: Spanje, Tsjecho-Slowakije,
Sleeswijk Holstein ééns misschien Po
len, Elzas Lotharingen.
De gedecreteerde vrede van Versail
les kan geen grondslag blijven van in
ternationaal recht en vrede. We moeten
de waarheid durven erkennen, dat het
tractaat van Versailles aan redelijke ver
langens en rechten tekort heeft gedaan.
Door overleg door offerbereidheid,
door open oog voor de behoeften van
andere volkeren, door samenwerking
moeten de punten van wrijving in de
internationale samenleving worden weg
gedreven, opdat onrecht voor zoover
dat nog mogelijk is kan worden her
steld en het internationale recht eindelijk
richtsnoer van het handelen der volke
ren zal worden.
Deze gedachte van „nieuwe zakelijk
heid” moet de regeeringen vervullen.
Dat is practische politiek, welke het
mogelijk zal maken om ideëele oogmer
ken, al zal de weg nog lang zijn, te be
naderen.
mee weer een dankbaar publiek aan zich
verplicht.
Wilhelm Teil, de held uit de vrijheids
oorlog van Zwitserland, heeft von Schil
ler geïnspireerd tot het schrijven van een
van zijn mooiste dichtwerken, terwijl
Rossini van dit dichtwerk een opera ge
maakt heeftdie, naar men meent,hettop-
punt van zijn kunnen weergeeft. Het is
een geniaal werk, getuigend van een diep
inleven in de stof, gepaard aan een
weergave, die tevergeefs in de 36 daar
voor geschreven opera’s gezocht wordt.
De figuur van Rossini is voor vele critici
een raadsel geweest, omdat hij na zijn
37ste jaar, waarin hij de „Wilhelm Teil"
voltooide, geen enkele opera geschreven
heeft, hoewel hij gevierd werd als zelden
aan een kunstenaar tijdens zijn leven te
beurt valt.
De heer Alt, als onderhoudend cau
seur, weet deze feiten met verschillende
jaartallen en gebeurtenissen uit het leven
van R. interessant voor te stellen.
Wanneer de fragmentarische beschou
wing van het eigenlijke stuk aanvangt,
waarbij van lichtbeelden en gramofoon-
platen gebruik wordt gemaakt, krijgt
men een indruk van de loodzware druk
der landvoogden op het Zwitsersche
volk, dat vrijheidlievend van aard, doch
heel wel tot gehoorzaamheid geneigd is,
zoolang met recht geregeerd wordt.
Wanneer ten slotte het grofste onrecht
en woordbreking der hooggeplaatsten
aan de orde van den dag is, kunnen Teil,
Staufacker, von Fürst e. a. het niet lan
ger aanzien en weigeren langer den
knoet te dragen.
De gramofoonplaten, die af en toe een
gedeelte laten hooren, geven de gewel
dige actie van dit stuk weer.
Hoewel het geenszins onbetwistbaar
is, of de geschiedenis van Teil een sage
is, dan wel werkelijk gebeurd, doet het
aan het kunstzinnige van deze opera niet
af, meent de heer Alt.
Wanneer ten slotte voor deze leer
zame avond aan den spreker dank wordt
gebracht, is dit namens alle
gen.
i
C.A.B. II-Sneek III 8-2.
Voor de wedstrijd werd nog even ge
confereerd, over de vraag al of niet spe-
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
zou worden voldaan. Oostenrijk werd
Het tweede voorbeeld.
Het is: Oostenrijk.
De groote Westersche democratiën
meenen alles te doen en gedaan te heb
ben, wat mogelijk is om de zelfstandig
heid van Oostenrijk te beschermen. Dat
meenen ze tenminste. Maar practisch
hebben ze er niets voor gedaan. Ze heb
ben alleen maar geroepen tegen de Duit
schers: ge zult afblijven.
Maar wat deden ze om Oostenrijk als
zelfstandige natie levenskracht te geven?
Ze hebben het verscheurd tot een mi
nuscuul staatje, dat werd ueeggeroofd,
vóór het „vrijheid en zelfstandigheid"
werd gelaten. Terwijl we hier te lande
en elders de uitgehongerde Oostenrijk
sche kinderen voedden, werden door de
overwinnaars van den oorlog bij tiendui
zenden de koeien, paarden, schapen en
varkens weggesleept, opdat, waar geen
sinië door Italië, wordt door velen als geld meer was, zooveel mogelijk van de
weinig edel en onheldhaftig beschouwd. I opgelegde oorlogsschatting in natura
Men transigeert niet, zoo meent men, zou worden voldaan. Oostenrijk werd
met het onrecht. Dat is wel zoo, maar zóó grondig leeggeroofd, dat de geld-
men wordt vaak wel gedwongen om
zich naar het onrecht te schikken.
Het streven naar internationaal recht
tot heden in de verhouding der vol
keren volkomen zoek is zeer zeket
lofwaardig, maar wanneer men schroomt
om dezen weg in étappes te gaan, dan
zal het doel nooit worden bereikt. Voor
men een wild dier heeft getemd, zal men
de pijn van menigen beet hebben te
doorstaan.
We moeten practisch blijven bij het
nastreven van idealistische oogmerken,
ook in de internationale politiek. Er zijn
momenteel enkele grootmachten ter we
reld, welke hongeren naar macht, aan
zien en grondgebied. Ze nemen wat ze
krijgen kunnen en wanneer wij daarte
genover niets anders stellen dan onze
boosheid en ons protest, dan blijven ze
nemen en nemen ze straks ook ons. Een
hongerige moet men trachten te bevredi
gen, vóór hij zich uit zich zelf heeft ver
zadigd.
Twee feiten van internationale betee
kenis hebben bewezen, hoe door onprac-
tisch idealisme méér verloren gaat dan
bij eenige inschikkelijkheid noodig zou
zijn.
Italië had Abessinië aangevallen en
ten deele reeds veroverd. Op dat moment
stelden Hoare, de Britsche minister van
Buitenlandsche zaken met zijn Fran-
schen collega Laval een vredesplan op
dat de Abessijnsche souvereiniteit ont
zag, maar aan Italië belangrijke econo
mische voordeelen en een politieke in
vloedsfeer in Abessinië bezorgde. Rome
aanvaardde dat plan als basis voor on-
derhandelingen, maar de openbare mee-
ning in Engeland en Frankrijk, geleid
door de radicale democratische partijen,
noemde dit „geschipper” met het inter
nationale recht, „verraad” aan de idea
len welke de wereld zich in de na-oor-
logsche periode had gesteld, „verraad”
aan het aangevallen volk. En Hoare,
zoowel als Laval werden tot aftreden ge
noopt het plan moest worden opge
geven.
Hun opvolgers, laatstelijk Eden en Del-
bos, hebben uitsluitend het internationale
recht tot richtsnoer van hun handelen
wenschen te nemen. En de uitkomst?
Thans is Abessinië geheel onderwor
pen en deel van het Italiaansche keizer
rijk. De Negus heeft het verklaard: als
men mij het plan Hoare-Laval zou heb
ben aanbevolen, had ik het aanvaard.
Abessinië is van de wereldkaart ver
dwenen en de Europeesche volkeren
staan zoo vijandig tegenover elkaar, dat
een nieuwe oorlog dreigend is.
Eden is moeten heengaan en hij werd
vervangen door Lord Halifax, een man,
die dezelfde idealen heeft als Eden,
maar méér zin om voorloopig te gaan
tot wat practisch kan worden gewonnen
of behouden kan blijven.
Hij moet thans beginnen met datgene
waartoe het onder Hoare en Laval nooit
zou zijn gekomen: de erkenning van de
volledige verovering van Abessinië door
Italië. Hij moet dus beginnen, waar Pa
tijn de voet heeft gezet!
En Halifax heeft thans reeds bereikt,
wat Eden vergeefs en met een uitwerking
beproefde: een ontspanning in de inter
nationale betrekkingen.
Het is natuurlijk onzin om uit een en
ander de conclusie te trekken, dat prac
tische politiek „dus” zou bestaan uit ’n
stelselmatige erkenning van de wanda
den der driesten van deze aarde. Prac
tische politiek begint met de erkenning
van wat is en werd misschien tegen
recht en moraal in maar heeft ten
doel om door verstandelijk overleg en
door eigen offers ten behoeve der be
vrediging van de voornaamste levensbe
hoeften van andere volkeren den weg
van vrede, recht en verzoening te banen
en gezamenlijk te gaan.
I
F
i
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin optjenomen
