s
Buit enlandsche Revue.
Onze voedselvoorziening In
oorioosiild.
III. V. d. IIIERFF
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
I
iN
Uit den Omtrek*
Stadsnieuws.
Woensdag 18 Mei 1938
34^g Jaargang
No. 38
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
4.
2.
5.
6.
7.
a.
:e
ie
11.
KIMSWERD
MAKKUM
en
i.
Advertentfën per regel:
Woensdagsnummer 10 cent
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
het verkrijgen van een compromis-op-
lossing tusschen de Sudeten Duitschers
en de regeering van Tsjecho Slowakije.
In zooverre is de internationale toe
stand dus wel iets opgeklaard. De be
reidheid tot overleg en het streven naar
een vredelievende oplossing is een hoop
vol teeken.*
In België zit men nu reeds geruimen
tijd met een regeeringscrisis. Nadat een
drietal R.K. Ministers wegens desertie
van de meeste partijgenooten de vorming
van een regeering onmogelijk verklaar
den, is thans de socialistische minister
van buitenlandsche zaken met de vor
ming van een kabinet belast. Deze tracht
op voortvarende wijze zich van zijn taak
te kwijten. Ik heb een programma, aldus
Minister Spaak en zal dit voorleggen aan
de persoonlijkheden wier medewerking
ik onontbeerlijk acht. Ik moet heel vlug
handelen, want, wanneer ik slaag moet
de nieuwe regeering zich Dinsdag aan
de Kamers voorstellen.
Voor de vele belangrijke kwesties, die
zich ook in België op economisch en
staatkundig gebied voor doen is deze
vlugge oplossing zeer zeker gewenscht.
Ten slotte staat de strijd in China mo-
ZWEMSCHOOL „BOLSWARD".
De temperatuur van het water is heden
17 graden.
2.
3.
Speciale inrichting voor
De assistent der directe belastingen
te Makkum, de heer S. Boersma, is met
ingang van 1 Juni a.s. overgeplaatst
naar de standplaatst Domburg.
STUDIEREIS.
Mr. dr. L. N. Deckers, oud-minister
van Defensie, is de vorige week naar
de West vertrokken voor een studiereis
naar Suriname en Curasao.
DE HELDRING-GESTICHTEN.
Ds. Blaauwendraad president-
directeur.
Tot president-directeur van de Hel-
dring-gestichten te Zetten is benoemd
ds. E. H. Blauwendraad te Baarn, de
predikant, die te Den Haag den doop*
dienst van Prinses Beatrix leidde. Ds.
Blaauwendraad stond van 19261928
te Oudwoude.
aar
send
Huisvrouwen, let U eens op de beste
kwaliteit van onze erwten en boonen.
BRANDSMA’s WINKELS.
Brandewijn, Jenever en wijn met
„extra hooge” korting.
BRANDSMA’s WINKELS.
iar
end
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
sende slag te forceeren. Maar dit is juist
niet de tactiek der Chineezen. Deze zoe
ken het meer in een guerilla-oorlog, dat
is op de meest onverwachte punten dui
ken plots groote groepen Chineesche mi
litairen op, die de verbindingslijnen van
het Japansche leger bestoken en daar
door noodzakelijk maken, dat Japan een
belangrijke troepenmacht voor bewaking
beschikbaar stelt.
Voor zoover het thans te overzien is,
wordt het Japansche rijk met dezen veld
tocht in China totaal uitgemergeld en
wat zal het uiteindelijke resultaat zijn?
Een tweede Abessinië, meer niet. Mis
schien dat Engeland ook nog eens zijn
bekend koopmansschap in internationale
kwesties aanwendt om deze lastige zaak
te regelen.
Het woord „recht" kan nu wel uit het
reglement van den Volkenbond ge
schrapt worden, en daarvoor in de plaats
gezet het stopwoord van onzen tijd
„macht”.
Het is deze machtsfactor die Engeland
genoopt heeft het onderhavige voorstel
betreffende Abessinië bij den Volkenbond
in te dienen. Men begrijpe ons goed, En
geland heeft geen direct belang bij een
algemeene erkenning van de verovering
van Abessinië, maar de vriendschap van
Italië stond op het spel en daarnaast de China gedirigeerd teneinde een beslis-
vrede van Europa.
In zijn rede, te Genua gehouden, heeft
Mussolini er nogmaals op gewezen, dat
Italië en ook Duitschland vrede wenscht
met de geheele wereld, maar.een vei
lige vrede moet een gewapende vrede
zijn.
Wij willen vrede, maar we moeten
bereid zijn hem met al onze krachten te
verdedigen. Zie, dat vinden we nu weer
de grootste inconsequentie die er be
staat. Wanneer men begint te verdedi
gen, dan is ons inziens de vrede hopeloos
zoek. Wanneer men tot in het dolle toe
gaat bewapenen, dan is dat naar ons be
scheiden oordeel, niet gericht tegen een
vriend, maar tegen een vijand. Maar te
rugkomende op de vergadering van den
Volkenbond is er nog meer wat onze
verwondering opwekt
Naast het nu afgehandelde Abbessijn-
sche avontuur is er de Spaansche kwes
tie. Ook hierin heeft de Volkenbond haar
onmacht getoond door haar bevoegdheid
indertijd over te dragen op een non-in-
terventie-commissie. De onmacht van
den Bond is hier wel duidelijk gedemon
streerd. Wil op den duur er nog iets te
recht komen van een Volkengemeen
schap, gebaseerd op onderling vertrou
wen en waarbij vooral de groote demo
cratieën een kans krijgen voor produc
tieve arbeid, dan zuilen de beginselen
van dezen bond radicaal moeten worden
gewijzigd en zich aanpassen bij de ge
heel veranderde wereldbeschouwing.
Het vraagstuk Tsjecho Slowakije, dat
na de Italiaansche reis van Hitler als een
der hoogtepunten van de Europeesche
politiek beschouwd kon worden, heeft
toch niet die ontknooping gekregen die
velen er van verwacht hadden. Italië
heeft Duitschland niet onvoorwaardelijk
zijn steun toegezegd, ingeval dit laatste
land deze kwestie tot ernstige conse
quenties zou opvoeren.
De eenigste concessie die Mussolini
kon geven was die van een welwillende
neutraliteit. Daar heeft Duitschland ech
ter niet genoeg aan en bovendien hebben
de Duitschers te Rome voldoende be
merkt, dat de economische financieele
situatie Italië niet veroorlooft acties te
ondersteunen, die militaire risico mee
brengt.
Vermoedelijk zal daarom het Sudeten-
Duitschers-vraagstuk in Tsjecho Slowa
kije in der minne worden geschikt. Hen
lein bevindt zich momenteel in Londen,
zoo lezen we in enkele berichten en is
niet door Duitschland gereisd. Onwille
keurig zullen sommigen onzer lezers de
vraag stellen: wie is die Henlein eigen
lijk? Zooals Hitler zich van schilders-
knecht heeft opgewerkt tot dictator van
het machtige Duitsc.be rijk, zoo is Hen
lein van gewoon gymnastiekonderwijzer
opgeklommen tot een klein dictator over
de Sudeten Duitschers in Tsjecho Slowa
kije. Wat kan de bedoeling nu zijn van
die Londensche reis van dezen dictator
in spé? Vermoedelijk een politiek van
polsen en dit met volkomen medeweten
van de Duitsche regeering. Henlein zou
er naar streven de steun van de gema
tigde Britsche groepen te winnen voor
levensmiddelenvoorziening in oorlogs
tijd zijn wij bij andere mogendheden ten
achter. In Engeland b.v. heeft men zoo
juist in alle stilte voorraden graan, sui
ker en traan opgekocht.
VERGADERING van de raad der gem.
Wonseradeel op Donderdag 19
Mei 1938, des namiddags 2.30
uur (officieele tijd) ten ge-
meentehuize te Witmarsum.
Agenda:
Notulen van de vergadering van 28
Maart 1938.
Ingekomen stukken.
Mededeelingen.
14 Mei 1938.
De Emmabloemcollecte bracht hier op
de som van f 15.85, het vorig jaar f 15.25.
stemmen als penningmeester herkozen.
Besloten werd te ageeren voor ver
wijdering der hekken in Hindeloopen,
daar deze obstakels zeer ongerieflijk
zijn. Aangenomen werd een bestuurs
voorstel tot uitgave van een folder in
samenwerking met Makkum.
Tenslotte werd besloten bij het a.s.
regeeringsjubileum aan de feestcom
missie moreele en financieele steun te
verleenen.
menteel weer in het middelpunt der be
langstelling.
Gedurende de laatste maand was de
positie van de Japanners er niet gunsti
ger op geworden en wat nog veel be-
langrijker is, de binnenlandsche toestand
in Japan zelve was verre van bevredi
gend. Dit heeft de Japansche legerleiding
geïnspireerd tot een hernieuwd offensief
om daardoor het eenigszins geschokte
vertrouwen weer wat terug te winnen.
Nieuwe troepenmachten worden naar
VOETBAL
15 Mei 1938.
Hedenmiddag hadden alhier twee
vriendschappelijke wedstrijdea plaats
tuschen de twee elftallen van H. V. V.
alhier en Stormvogels van Workum.
Onze plaatsgenooten waren niet tegen
de gasten opgewassen. Het 1ste elftal
verloor de wedstrijd met 1-3 en het 2de
met 0-1.
KERKELIJK NIEUWS.
Beroepen bij de Ned. Herv. Gemeente
te Akkerwoude-Murmerwoude, Ds. P.
Boerma, predikant bij de Ned. Herv.
Evangelisatie alhier.
DE VERHUISDAG OP 12 MEL
Evenals voorgaande jaren is het ook
nu weer op 12 Mei een vrije drukke
verhuisdag geworden en dat nog wel
onder het mooist denkbare zomerweer.
Naast vele particuliere verhuizingen is
er elk jaar ook weer om dezen tijd een
verandering van verschillende zaken
panden.
Zoo bemerkten we, dat de bloemen
winkel van den heer De Bruin aan de
Jongemastraat verplaatst is naar de
overkant. Deze nieuwe winkel leent zich
zeer goed voor het bloemistvak.
Aan de St. Jansstraat is onder den
haam IJmuider vischhandel een nieuwe
vischwinkel geopend. Voor dit deel van
de stad een tot nu toe onbekende bran
che.
De bekende schoenenzaak van de fa.
Hengst, die na den brand geheel ver-
hieuwd is, ziet er nu ’t geheel klaar Is,
weer keurig uit. De winkel is natuurlijk
intact gebleven, maar doordat het ge-
Jieele bovenhuis voor bewoning geschikt
gemaakt is, heeft men beneden alle
ruimte kunnen benutten voor magazij*
nen, waardoor een veel beter overzicht
verkregen is over de aanwezige groote
voorraden.
MOND- EN KLAUWZEER THANS
VRIJWEL VERDWENEN.
Het mond en klauwzeer is thans vrij
wel verdwenen, zooals blijkt uit het feit,
dat in de destructoren hier te lande se
dert midden Maart slechts 311 stuks vee
zijn vernietigd, tegen 15.180 in de pe
riode medio Septembermedio Maart,
dus zes maanden.
De totaal-cijfers der drie destructoren
zijn thans: Ned. Thermochemische Fa
brieken 7830; destructor van den N. C.
B. te Son 4559, Gekro Overschie 3102.
Uit dezen gang van zaken blijkt dus,
dat de gevreesde veeziekte zich thans
vrijwel heeft „neergegeven”.
Gemeld wordt, dat er besprekin
gen worden gevoerd om te ko
men tot voorraadsvorming van
producten, waarvoor de regee
ring in verband met ’s lands de
fensie dit noodzakelijk acht.
De geografische ligging van Nederland
en zijn afhankelijkheid van den invoer
voor het grootste deel zijner levensmid
delenvoorziening leggen het natuurlijk
voor de hand, een onderzoek naar het le
vensmiddelenprobleem in te stellen.
Daartoe staan verschillende wegen open.
Om dit vraagstuk op te lossen kan men
groote reserves opslaan. Of men kan
overeenkomsten met buitenlandsche le
veranciers en met bjnnen- en buiten
landsche reederijen over een gegaran
deerde voorziening in geval van oorlog
sluiten. Deze laatste weg doet echter de
behoefte aan extra militaire hulp ont
staan; een convooisysteem en de be
scherming van kust en havens zijn noo-
dig, om een afsnijden van dezen aanvoer
door den vijand onmogelijk te maken.
Verder kan men er naar streven de in-
heemsche levensmiddelenproductie als
de veiligste weg der voedselvoorziening
uit te breiden. Hier zijn echter door de
geaardheid van den bodem en van het
klimaat en ook wel door economische
wetten zeer nauwe grenzen getrokken.
Het sluiten van genoemde leverantie-
contracten stuit eveneens op moeilijkhe
den. Want zelfs wanneer wij voor de be
langrijkste levensmiddelen dergelijke
overeenkomsten met overzeesche gebie
den zouden kunnen sluiten, blijft toch
nog altijd het transportvraagstuk op te
lossen. Het blijft de vraag, of men in
oorlogstijd voldoende scheepsruimte zal
kunnen charteren. En wanneer dit het
geval is, is daarmee voor ons land nog
niet de mogelijkheid uitgeschakeld, dat
een vijand onze havens blokkeert. Daar
echter de normale levensmiddelen reser
ves in ons land slechts voor eenige
maanden reiken, is ’t noodzakelijk groote
reserves op te slaan, waarbij men intus-
schen de beide andere wegen niet be
hoeft te verwaarloozen.
Dat het opslaan van dergelijke groote
voorraden, die toch wel minstens voor
een half jaar zullen moeten strekken,
slechts met steun van den staat kan
plaats vinden, behoeft geen betoog. In-
tusschen is daarmede nog geenszins ge
zegd, dat de staat deze reserves ook in
eigen beheer moet nemen, zooals dit b.v.
in Engeland en eenige andere Europee
sche mogendheden geschiedt. Tegen een
dergelijke oplossing schijnen in ieder ge
val in Nederland èn bij de regeering èn
bij den handel bezwaren te bestaan.
Men mag dus verwachten, dat men
een oplossing zal vinden, waarbij de
handel de reserves beheert. Dit heeft ook
vele voordeelen. In de eerste plaats komt
men dan tot een groote decentralisatie
wat met het oog op het luchtgevaar
een eerste vereisehte is. En in de tweede
plaats is de handel beter dan een staats-
instantie in staat om voor de voortduren
de verversching, die bij levensmiddelen
nu eenmaal noodig is, te zorgen.
Op te lossen blijft dan natuurlijk nog
het financieringsprobleem. De regeering
zal b.v. aan graanimporteurs, enz. het
kapitaal voor extra-aankoopen kunnen
voorschieten. Ook is het wellicht moge
lijk hun slechts de onkosten der renten
te vergoeden.
Het is te hopen, dat regeering en
handel spoedig tot overeenstemming
zullen! komen, want op het gebied van de
De begrafenis van Abessinië.
Tsjecho Slowakije. Kabinets
crisis in België. De strijd in
China.
De laatste hoop van den Negus van
Abessinië, om door middel van den Vol
kenbond nog eenige rechtvaardigheid ten
opzichte van de Italiaansche landroof te
mogen ondervinden, is wel radicaal den
bodem ingeslagen. Van de 14 Raads
leden hebben zich 10 uitgesproken voor
een individueele beslissing, dat is elk
land vrij te laten of deze het Italiaansche
imperum wil erkehnen of niet.
Daarmee is o.i. de laatste slag toege
bracht aan een der groote beginselen
van den Volkenbond, n.l. de gelijkge-
rechtigheid van alle aangesloten landen
en vooral de bescherming van de kleine
re mogendheden.
DE BEVOLKING ONZER PROVINCIES.
Friesland naar de negende plaats?
Er zijn thans drie provincies met meer
dan een millioen zielen. Volgens dè
jongste opgaaf van het Centraal Bu*
reau voor de Statitstiek heeft Zuid-Hol*
land 2.118.475 zielen, Noord-Holland
1.649.587, Noord-Brabant 1.006.797.
Minder dan een millioen maar meer
dan een half millioen hebben: Gelder
land 906.586, Limburg 598.351, Over*
ijsel 565.733.
Minder dan een half millioen tenslot*
te hebben: Utrecht 467.647, Friesland
420.835, Groningen 419.615, Zeeland
253.688. Drente 243.652.
Friesland, dat eenmaal ten opzichte
van het zielental de vijfde plaats innam,
heeft nu nog de achtste, maar loopt
steeds meer gevaar door Groningen te
worden overvleugeld (het verschil is nu
nog een groote duizend) en dan op de
negende plaats terecht te komen.
13 Mei 1938.
Wegens a.s. vertrek van mej. D.
Leijen-Hibma, hoofdleidster aan de be
waarschool, is benoemd mej. L. Weis
senbach alhier.
HINDELOOPEN
LEDENVERGADERING V. V. V.
Vrijdagavond j.l. vond de jaarlijksche
ledenvergadering van V. V. V. plaats in
de zaal van den heer J. H. Smid. In z’n
openingsrede drukte de voorzitter, de
heer G. Stallinga, er zijn spijt over uit,
dat de opkomst niet grooter was, daar
toch V. V. V. te Hindeloopen een taak
heeft en die zoo goed mogelijk wil ver
vullen. Verder memoreerde hij de ver
anderde treinenloop, die voor Hindeloo
pen een verbetering beteekent.
De notulen werden onveranderd
goedgekeurd en ook den penningmees
ter werd décharge verleend. Bij de be
stuursverkiezing zag de heer M. v. d.
Zijpp zich met op één na algemeene
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
13 Mei 1938.
Daar het z.g. Nuts-jeugdwerk reeds
eenige weken was stopgezet, werd alhier
hedenmiddag in de openbare school ge
legenheid gegeven ter bezichtiging van
de gemaakte goederen, waarna des
avonds een verkooping werd gehouden.
De belangstelling van het publiek was
klaarblijkelijk zeer groot, doch de koop
lust of koopkracht bleek minder groot
te zijn. Alles is echter verkocht, doch
zeer veel voorwerpen konden nauwelijks
de kostprijs der grondstoffen opbrengen.
Voor de commissie en de leidende me
dewerkers was dit niet aangenaam, daar
dezen elke week van hun vrijen tijd, vier
uren voor deze zaak hebben opgeofferd
en dus voor een volgend seizoen niet erg
bemoedigend is geweest.
KRANKZINNIGE DOODGESCHOTEN
DOOR MARECHAUSSEE.
In den afgeloopen nacht kreeg een
38-jarige man uit Echt plotseling een
aanval van krankzinnigheid, die gevaai
opleverde voor zijn omgeving. De dok*
ter kon den man niet bedwingen en riep
daarom de hulp in van de marechaus*
see te Echt. Per auto arriveerden twee
politiemannen aan de woning van den
man. Deze stond buiten met een schop
en uitte dreigementen. Een der mare*
chaussees sommeerde den man te blij
ven staan en de schop neer te leggen.
De man vloog echter op den politieman
toe en zwaaide de schop boven diens
hoofd, waarop de marechaussee vuurde.
Het schot trof den man in den mond
en de kogel drong in de luchtpijp. Het
slachtoffer overleed eenige minuten la*
ter.
De man was gehuwd en vader van
zeven kinderen.
Antwoord van B. en W. op de door
het lid van de raad, den heer J. Ti
chelaar te Makkum gestelde vragen
met betrekking tot:
1. het aangaan van een overeen
komst met het rijk inzake uit
gifte in erfpacht aan de ge
meente Wonseradeel van ge
deelten van de Makkumer-
waard, en
het vervallen van het raadsbe
sluit van 26 Nov. 1936, inhou
dende de verklaring, dat in
voorbereiding zijn plans van
uitbreiding van enkele deelen
der gemeente.
Voorstel van B. en W. tot vaststel
ling van een huishoudelijk regle
ment voor de commissie van toe
zicht op de vischafslag in de ge
meente Wonseradeel.
Benoeming van leden van de com
missie van toeslag op de vischaf
slag.
Voorstel van B. en W. tot het be
schikbaar stellen van een bijdrage
uit de gemeentekas voor het verle
nen van extra-hulp in natura aan
werkloozen (z.g. B-steun).
8. Alsvoren tot nadere vaststelling van
de huur van de gedeelten van het
Waaggebouw te Makkum, verhuurd
aan:
de provincie Friesland, ten be
hoeve van het provinciaal elec-
triciteitsbedrijf, en
b. Jetze Cappendijck te Makkum.
9. Alsvoren tot vaststelling van een
nieuwe verordening op de heffing
van een belasting, als bedoeld bij
artikel 281 der gemeentewet in de
gemeente Wonseradeel voor de weg
Dedgum-Parrega.
10. Advies van B. en W. naar aanlei
ding van het bezwaarschrift van de
directie der „Lever’s Zeep Maat
schappij N.V.” te Rotterdam, tegen
de aan haar opgelegde aanslagen
in de belasting op tooneelvertoonin-
gen en andere vermakelijkheden ten
aanzien van de vertooning van een
film ter gelegenheid van te Mak
kum en Witmarsum gegeven wasch
demonstraties.
Voorstel van B. en W. tot aanvaar
ding der algemeene voorwaarden,
verbonden aan de toekenning van
een bijdrage uit 's rijks kas in de
kosten van de gemeentehuishouding
voor 1938.
12. Begrotingswijziging.
12. Begrootingswijziging.
W EINNENLANWCH
NIEUW/
BEëEDIGD.
De Hooge Raad heeft Vrijdag oud-
minister H. P. Marchant beëedigd als
advocaat.
P
id,
)0-
1
1
I
I
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
