Buitenlandsche Revue.
IV. V. UIER FF
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
Techniek en werk
loosheid.
34g!2 Jaargang
Woensdag 13 Juli 1938
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
Stadsnieuws.
No. 53
ZIJN DE MACHINES EEN GEESEL?
Als ze er eens niet waren.
van
Advertentiën per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
Dit no. bestaat uit 3 bladen.
Porto Binnenland 3 ct.
Buitenland 5 ct.
Speciale inrichting voor
is dus nog 6 maanden waarin de strijd
onafgebroken kan doorgaan en waarin
dagelijks de situatie veranderen en zeer
zeker verslechteren kan.
Zoolang de belanghebbende mogend
heden niet positief en eerlijk onmiddel
lijk een einde maken aan de militaire in
menging in Spanje, zoolang blijft dit
conflict een brandhaard die het wereld
gebeuren steeds opnieuw kan bedreigen
en zeker niet bevorderlijk is voor de rust
welke Europa na de zeer moeilijke afge-
loopen jaren zoo hard noodig heeft.
Voor wat het verdere feestprogramma
betreft, willen we nog speciaal wijzen
op de marschwedstrijd op Woensdag
avond, aanvang 7 uur.
We herhalen nog het vriendelijk ver
zoek aan allen, die deze zeer bijzondere
wedstrijd willen bijwonen om de Markt
straat uitgezonderd de stoepen, geheel
vrij te laten, dus verder dan de stoepen
niet op deze Marktstraat te gaan staan,
vanaf de Appelmarkt heeft men een
prachtig gezicht en kan ook de onge
twijfeld prima marschmuziek uitstekend
beluisterd worden.
Voor route en verdere regeling ver
wijzen wij naar ons nummer van Zater
dag j.l. en de officieele feestgids.
Gratis mooie prijzen te winnen.
BRANDSMA’s WINKEL.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
ZWEMSCHOOL.
De temperatuur van het water is he
den 18 graden.
MIDDELB. TECHNISCHE SCHOOL.
Voor het eind-examen bouwkunde
slaagde onze stadgenoot de heer R. Jor-
ritsma.
gezien, maar wat hier gegeven wordt, is
phenomenaal.
Het eene nummer is nog mooier dan
het andere en we weten eigenlijk niet
wat we het meest zouden roemen de
goochel- en hypnosetoeren of de behen
digheid en gymnastieknumrners of de
meer humoristische gedeelten.
Een dergelijke avond in alle finesses
beschrijven, gaat niet. Zooiets moet men
zelf zien. De Tentoonstellingscommissie
heeft een goede keus gedaan met dit ge
zelschap voor de Hansa-feestttent te en-
gageeren. Het is een uiterst beschaafd
en buitengewoon attractief programma.
ORGELBESPELINGEN.
BOLSWARD.
Blijkens advertentie in dit nummer zal
de heer A. Alt zijn Orgelbespelingen
weer aanvangen vanaf Maandag 18 Juli
a.s. en verder eiken Maandag 8.15.
De toegangsprijs is weer gesteld op
f0.10 (programma inbegrepen en zon
der verhoogingen). Fietsen worden A 5
cent in bewaring genomen. Kinderen be
neden 14 jaar zonder geleide worden
niet toegelaten.
De machine is de Kop van Jut voor de
economisch-ontmoedigden en allen, die
geen weg weten uit de crisis. Het is ’n
simpele waarheid: als een bepaalde ma
chine het werk van 5 man doet, dan
maakt ze 4 man overbodig. Aangenomen,
dat de machine zelf het toezicht enz. van
een volle menschelijke werkkracht ver-
eischt.
Het is een waarheid, nochtans, welke.
misleidend is. Want, van groote betee-
kenis is ook het antwoord op een andere
vraag: als de machine er niet was, zou
dan ook het werk er zijn, dat met haar
hulp wordt verricht
Ik heb vroeger eens het voorbeeld van
het horloge gebruikt. Gesteld dat een
machine of een samenstel van machines,
tien horloges per uur opleveren vast
staat, dat in handwerk nog niet één hor
loge in de tien uur kan worden gemaakt.
Dus is het bewezen, dat het gebruik van
machines bij de horloge-fabrikatie de
werkloosheid bevordert? Nog geenszins!
Immers, hoeveel menschen zouden zich
de weelde van een horloge kunnen per-
mitteeren, als dit instrument slechts in
handwerk kon (of mocht) worden ver
vaardigd?
Ik kom terug op dit onderwerp, dat ik
vroeger al eens behandelde, naar aan
leiding van een artikel in „De Ingenieur’’
waarin de kwestie op voortreffelijke wij
ze wordt belicht.
Het Kamerlid Kuiper had de opmer
king herhaald, welke zoo vaak wordt
gemaakt, als zou de ontwikkeling der
techniek werkloosheid hebben veroor
zaakt.
„Hebt gij er u al eens een voorstel
ling van gemaakt,” zoo vraagt Dr. Ir.
B. Bölger in „De Ingenieur” wat er
van ons land en van ons volk zou zijn
geworden, waneer de| techfiische ont
wikkeling niet of in veel mindere mate
zou hebben plaats gevonden? Denkt gij,
dat hier dan acht millioen menschen in
een betrekkelijk hooge welvaart zouden
kunnen leven?
En zoo er dan al geen werkloosheid
in den zin zooals wij die kennen, zou
zijn, dan zou dat slechts komen, omdat
een kleine bevolking zich in primitieve
omstandigheden een sober bestaan zou
moeten trachten te verwerven. In een
zoodanige technisch-economisch laag
ontwikkelde gemeenschap kent men in
derdaad geen „werkloosheid”, daar
heerscht slechts armoede, gebrek en ont
bering. Dank zij het onvermoeide stre
ven onzer technici naar hooger en beter,
dank zij de voortdurende uitvindingen en
ontdekkingen op het gebied der natuur
kundige en chemische wetenschappen
zijn er tal van nieuwe bronnen van be
staan geschapen, die niet alleen aan
honderdduizenden en nog eens honderd
duizenden werk hebben gegeven, doch
die tevens het gemiddelde welvaartspeil,
vooral van de arbeidersklasse, tot een
hoogte hebben opgevoerd, waarover men
vroeger niet heeft durven droomen. En
dat alles kon gepaard gaan met een ge
leidelijke verkorting van den arbeidstijd,
met een voortdurende verbetering van de
sociale voorzorg en met een versterking
van de rechtspositie van den arbeider,
waardoor, in tegenstelling met vroeger
den z.g. ouden tijd tegenwoordig
ook op den arbeider het begrip mensch
toepasselijk is geworden.
Dit is te danken aan het feit, dat de
technici rusteloos hebben doorgewerkt
aan vernieuwingen en verbeteringen, dat
zij, gedwongen door den categorischen
imperatief, het beste wat in hen was heb
ben gegeven om nieuwe bronnen van
bestaan aan te boren en nieuwe moge
lijkheden voor arbeid en welvaart te
scheppen.
Wanneer dan de menschheid door ge
brekkige economische organisatie of door
tegenstellingen en onverdraagzaamheid
van rassen en volken eens niet in staat
is deze technische ontwikkeling bij te
houden, waardoor tijdelijk voor een aan
tal hunner geen gelegenheid meer kan
worden gevonden om aan het economi
sche productieproces deel te nemen, mag
men dan, zoo vraag ik, der techniek het
verwijt voo de voeten werpen, dat zij
het is, die voor het grootste deel dezer
ramp heeft veroorzaakt? Is dat billijk?
Vergeet men dan, verblind door den be-
trekkelijken nood der werkloozen, dien
BALLONWEDSTRIJD.
De ballon wedstrijd van de firma van
den Oever belooft een groot succes te
worden.
Reeds een paar honderd kinderen heb
ben hiervoor ingeschreven, terwijl dit
aantal nog geregeld groeit.
Het royale aanbod van deze firma om
150 ballons gratis ter beschikking te
stellen voor de kinderen van werklooze
ouders, is in deze gezinnen met groote
blijdschap ontvangen en zal het aantal
deelnemers nog aanmerkelijk doen toe
nemen.
Woensdagmiddag direct na de gecos-
tumeerde optocht, dus pl.m. 4 uur, zal
deze wedstrijd aanvangen.
De kinderen moeten zich met de reeds
ontvangen labels vervoegen aan de zaak
Groote Dijlakker. Zij kunnen daar hun
ballons in ontvangst nemen, waarna de
stoet zal worden opgesteld op het Laag
Bolwerk achter de zaak.
Voorafgegaan door de muziek wordt
een kleine rondgang gemaakt door de
stad langs de volgende route:
Vertrek van het Laag Bolwerk naar
de Blauwpoort, verder langs Dijkstraat,
Marktstraat, Jongemastraat, Broere-
straat, Groote Dijlakker, St. Janstraat,
Bagijnestraat, naar de open ruimte bij de
Groote Kerk, waar de ballons zullen
worden opgelaten.
Mocht de windrichting deze plaats
voor opstijging der ballons ongeschikt
maken, dan wordt van de St. Jansstraat
doorgemarcheerd naar de oude Hichtu-
merweg tot bij den heer Scheffer, om
dAAr de ballons op te laten.
We hopen, dat voor deze aardige
wedstrijd het weer wat meewerkt, dan
belooft dit een zeer bijzondere attractie
te worden voor onze Hansa-week.
Daar moet allereerst het feit gecon
stateerd worden, dat het logge moeilijk
in beweging te brengen Chineesche orga-
nisatie-apparaat geheel is verdwenen.
Wat de laatste 5 en 10 jaar aan organi
satie is opgebouwd, grenst aan het on
gelooflijke. De grootste stoot is echter
gegeven door Japan zelve.
Sedert het begin van den oorlog is het
Chineesche volk stelselmatig opgekweekt
tot een massale haat tegen den indringer
en het komt er nu maar op aan, of de
reserves in het achterland en de weer
stand, die het geheele volk kan bieden,
groot genoeg is. De oorlog wordt niet
altijd gewonnen door de wapenen, maar
door het moreel van de bevolking achter
het strijdfront. Dit moreel nu is momen
teel in China met alle mogelijke midde
len opgekweekt tot een golf van natio
nalisme.
De Chineesche regeering heeft in tij
den van rampen en moeilijkheden onge
looflijke prestaties op organisatorisch
gebied verricht. Het achterland van de
slagvelden in China is één groote leger
plaats.
Van den omvang van deze recruteering
heeft men in de Westersche wereld nau
welijks begrip. In de Centraal Chinee
sche provincie Hoepeh met een bevolking
van 25.500.000 telde men in April j.l.
reeds 1.700.000 reservisten. In de nabu
rige provincie Hoenan met een bevolking
van 28.300.000 zielen, werden te zelfder
tijd 2.00.000 recruten getraind. Deze
training geschiedt door den Legercon-
scriptiedienst en door de comité’s voor
Massamobilisatie. Voor alle mannen tus
schen 18. en 45 jaar geldt de conscriptie.
De provincie Setzjoean met een bevol
king van 70.000.000 (even groot als die
van Japan) k^n nog 7.000.000 soldaten
leveren. In totaal kan China 22 A 23 mil
lioen strijdbare mannen mobiliseeren.
Een typisch voorbeeld van de rol, die
de sportclubs in den oorlog kunnen spe
len levert het vroegere poloteam van
generaal Sjang Tsjen. Toen deze gene
raal nog gouverneur van de provincie
Hopei was, maakte diens poloteam de
glorie uit van de Peipingsche hyppische
sportwereld. Thans commandeert Sjang
Tsjen het 32e leger el al zijn polokame-
raden dienen als artiljerie-officier in een
van zijn regimenten en werden befaamd
om hun vele treffers.
Ook de vrouwelijke studentenclubs en
sportorganisaties dragen zeer actief bij
tot de uitbreiding van de defensie. Tal
rijke meisjesstudenten hebben de mili
taire uniform aangetrokken en trekken
in militaire formaties het land door, om
de boeren tot den strijd op te roepen.
Het tweede probleem van onrust is
Palestina. Dit is in de laatste weken het
voortdurende tooneel van onrust.
Het gaat om een strijd tusschen de
Joden en Arabieren.
Nu zal men allicht zeggen: welnu, la
ten die twee rassen hun verschillen on
derling uitvechten.maar zoo gemak
kelijk is deze kwestie niet. We moeten
niet vergeten, dat Europa, dus ook Pa
lestina, vanwaar den laatsten tijd deze
onlusten gemeld worden, zeer sterk in
de belangstelling van de Westersche
mogendheden en met name Engeland
staat. Door het slecht financieel beheer
van den Khedive Ismael hebben de En-
gelschen de gelegenheid gehad Egypte
te onderwerpen aan hun geldelijke macht
en daardoor geleidelijk een politiek op
te dringen, die steeds en vooral voordee-
lig moet zijn voor Engeland.
Het verscherpen nu van de nationalis
tische gevoelens in Egypte beteekent te
vens een toenemep van de anti-Engel-
sche stemming. Engeland, dat sterk
houdt aan het bezit van het Suez-kanaal
en van de Soedan, staat daarmee in
Egypte voor een uiterst moeilijk vraag
stuk. Daarom ook heeft Engeland een
permanente weermacht in Egypte ter
sterkte van 8000 man. Door deze kleine
uiteenzetting begrijpt de lezer allicht, dat
de tegenwoordige onlusten niet maar ’n
plaatselijk opstootje vormen, maar wel
degelijk het onderdeel vormen van een
vooraf beraamd nationalistisch streven.
Gelukkig is er de laatste dagen een klei
ne verbetering te bespeuren, waartoe de
versterking van het Britsche garnizoen
zeker heeft bijgedragen.
Dan ten slotte de Spaansche kwestie,
waarin ook weinig hoopvolle vooruit
zichten bespeurd kunnen worden.
Na heel veel geconfereer is dan einde
lijk besloten tot terugtrekking van de
buitenlandsche vrijwilligers uit Spanje.
Zal dit de oorlog nader tot een oplos
sing brengen? We weten het niet, maar
onze verwachtingen zijn dienaangaande
niet erg hoog gespannen. Zeer verschil
lende en uiteenloopende belangen spelen
hier een groote rol.
In Parijs bijv, verwacht men in geen
geval iets belangrijks voor Kerstmis. Dat
HAWEKO-ATTRACTIE.
Op verzoek van den heer Van der Zee
hebben wij even een kijkje genomen in
de Haweko.
Ter gelegenheid van de Hansaweek is
een gedeelte der winkelruimte als een
gezellig zitje ingericht, waar aan de be
zoekers der zaak een kopje koffie of thee
wordt gepresenteerd.
Het is zeer zeker een aardig idee om
de oude Bolswardsche gastvrijheid op
deze manier weer eens opnieuw naar
voren te brengen en wij twijfelen niet,
dat velen hiervan gebruik zullen maken.
DE FEESTWEEK.
De Ruitersport trok Maandagavond
buitengewone belangstelling. Ruim 50
paarden verschenen aan de start. Na een
tocht door de stad en enkele gedeelten
buiten, werden op de Marktstraat de rui
ters op rijvaardigheid gekeurd.
De uitslag van deze ruitertocht is als
volgt:
1ste prijs: damesgroep, mej. D. van
der Laan, Sneek.
1ste prijs: Heeren op dek: B. Jorna,
Bolsward en 2de prijs: Hettinga, Burg-
werd.
Heeren op zadel: 1ste prijs A: W.
Anema, Pingjum. 1ste prijs B: Joh.
Koers, Sneek. 2de prijs: J. C. Blanksma
van Pingjum.
Iedere deelnemer ontving een herin-
neringsmedaille.
De medewerking van de politie en ook
van de marechaussee uit Sneek werd
door de commissie op hoogen prijs ge-
Feest! Gratis een pond fijne koekjes bij
één liter Brandewijn of Jenever
voor de normale prijs.
BRANDSMA’s WINKEL.
men om zich heen ziet, niet de geweldige
zegeningen, die deze techniek aan de
wereld heeft gebracht en die ons zelfs
nog in staat stellen om door middel van
steunuitkeeringen den werkloozen al
thans ’n redelijk menschwaardig bestaan
te waarborgen?
Ontzaglijk veel goeds, ontzaglijk veel
van wat we thans „onontbeerlijk” hee-
ten, zou buiten het bereik van de massa
zijn gebleven, wanneer de techniek den
prijs niet gedrukt en de massafabrikatie
niet had mogelijk gemaakt. Thans zoekt
men naar verbeteringen in de machines
om den prijs van het product te kunnen
verlagen en aldus de concurrentie het
hoofd te kunnen bieden ware er
slechts handwerk mogelijk, dan zou de
concurrentie worden gebouwd op den
werktijd van den arbeider en op zijn
loon.
De werklooze van thans heeft het on
getwijfeld beter dan de werkende arbei
der het zou hebben, wanneer er geen
machines waren.
Niet de machines maakten de werk
loosheid, maar deze ontstond uit eco
nomische, politieke en militaire misstan
den uit de wanverhoudingen der volke
ren, die over en weer liever de eigen
productie-tekorten blijven lijden dan af
te nemen van eikaars overvloeden (au
tarkie).
Nochtans, men kan rekening houden
met het bestaan van deze misstanden en
dan komt men tot de vraag, of het niet
beter is om in bepaalde omstandighe
den den zegen van de techniek te ver
smaden ten behoeve van den zegen van
den arbeid.
Deze vraag is vooral klemmend voor
de overheid, die, wat ze bij de uitvoering
van openbare werken wint door gebruik
van machines, uit moet geven aan werk
lozensteun.
Die vraag is er ook een voor overheid
en particuliere ondernemers tesamen.
Nagegaan zou kunnen worden, in hoe
verre het gebruik van machines in ver
schillende industrieën ware uit te scha
kelen door een geldelijke belooning van
de overheid voor het gebruik van men
schelijke arbeidskracht; een vergoeding,
welke zou moeten dienen ter compensatie
van de verhoogde productiekosten.
Dat er werkloosheid is, mag de tech
niek niet worden aangewreven, maar wel
is een oordeelkundige uitschakeling van
de techniek een middel om den zegen
van den arbeid weer wat te verbrei
den.
Nog steeds spanning in het
wereldgebeuren. China
Japan Palestina
Spanje.
Na een jaar strijd in China en de op
offering van honderduizenden menschen-
levens is Japan er in geslaagd een groot
deel van het Chineesche rijk te bezetten.
Hoe dieper het Japansche leger binnen
dringt in dit onmetelijk groote rijk, hoe
moeilijker het wordt al die verbindings
lijnen, die noodig zijn voor het contact
met het moederland, afdoende te be
schermen. En wat voedselvoorziening en
aanvoer of aanmaak van ammunitie be
treft, is dit Japansche leger op de eigen
Japansche industrie voor een groot deel
aangewezen.
Ontzaglijke offers moet zich dit Ja
pansche rijk getroosten, zoover doorge
voerd, dat zelfs een bezuiningsveld-
tocht gepropageerd moet worden, op al
les en nog wat moet bezuinigd worden
met het doel de militaire actie in China
met succes voort te zetten.
Bij velen zal wel eens de vraag opko
men: en hoe staat het met de hulpbron
nen in China?
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
steld.
Een goed geslaagd onderdeel
onze feestweek.
Onderwijl was in de feesttent het
programma in volle gang. Het bezoek
was voor den eersten avond zeer goed
te noemen. Wat dit gezelschap van mr.
Carter presteert, grenst aan het onge
looflijke. We hebben veel in dit genre
DE AUTOTOCHT VOOR OUDEN
VAN DAGEN.
24 wagens en 4 bussen vervoerden
189 personen.
Vertrokken werd om ongeveer 1 uur.
De reis ging over Rijs, waar werd gerust
in hotel „Mooi Gaasterland”. Daarna
reed men over Lemmer naar Oranje
woud, waar men afstapte in hotel Tjaar-
da. Gedurende twee uren werd hier
doorgebracht in de speeltuin. Het weer
bleef goed en de oudjes vermaakten zich
hier uitstekend.
Kwart over acht bereikte de file van
auto’s de Sneekerpoort te Bolsward. De
muzikanten van het Stedelijk Muziek
korps hadden zich hier ter begroeting
opgesteld en begeleidden onder vroolijke
marschmuziek de stoet naar café Boer-
mans. Zoowel te Sneek als hier ver
zorgde de politie het verkeer, zoodat
zonder oponthoud kon worden doorge
reden.
In café Boermans stonden de tafels
al weer klaar met schalen boterhammen
en de dames, die ook gedurende den
tocht de gasten hadden verzorgd, her
vatten hier hun dankbare taak.
Onder het genot van een lekker bakje
thee en voor de mannen een sigaar, be
luisterde men een paar nummers door
het Stedelijk orkest ten beste gegeven.
Toen nam de heer Johs. Kooistra het
woord om woorden van hartelijken dank
te richten tot allen, die hadden medege
werkt om dezen dag te doen slagen. Hij
noemde den burgemeester, die toestem
ming verleende te collecteeren, de da
mes collectanten, Dr. L. J. de Bos Kuil,
die zich beschikbaar stelde gedurende
den tocht zoo noodig medische hulp te
verleenen, maar het was gelukkig niet
noodig, verder de dames, die bedienden
en de fouragemeester. Ook de muzikan
ten werden bedankt en zegden voor hei
volgend jaar reeds weer hun medewer
king toe; de autobezitters werden extra
bedankt, evenals de. chauffeurs. Ook de
hoofdagent van politie, de heer A. van
der Hauw, werd voor de uitoefening van
zijn regelende functie bedankt.
De heer Johs. Kooistra wist zijn woor
den met een grapje te kruiden, wat zeer
op prijs werd gesteld.
Zijn kleine ondeugendheidjes werden
met luid gelach ontvangen. De stemming
die reeds uitmuntend was, werd er niet
weinig door verhoogd.
I Men eindigde met een „Lang zal hij
leven” en de gasten namen met een
hartelijken handdruk afscheid om zich
door een inmiddels losgebroken regen-
bui, zoo vlug hun oude beenen hen dra-
gen wilden, naar huis te spoeden. Niet
noodig te vermelden, dat zij, die hulp
behoefden, per auto gingen.
DEJONG® NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
