Buit enlandsche Revue.
P. B. VAN HAM
De Bolswardsche Courant en Westergoo
III. U. d. Ill ER F F
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
Wat moet mijn zoon
worden
34*12 Jaargang
Woensdag 27 Juli 1938
No 87
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Stadsnieuws.
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Van 21 tot 31 Juli AFWEZIG
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
I
Md.
e
Advertentiën per regel
Woensdagsnummer 10 cent
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
Speciale inrichting voor
Komt' het In dit geval tot een oorlog, dan
geven we Rusland de beste kansen. Wat
het beste zal zijn is moeilijk te zeggen.
1933
1934
1935
1936
1937
f22,129
- 20,703
- 19,218
- 18.764
-16,746
f 22,960
-21,859
-21,293
- 19,331
- 18,108
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p, kwartaal.
Veranderde omstandigheden
nieuwe kansen.
ALS HIJ NIET LEEREN KAN
OF WH
Dan Is hij nog voor menige taak
geschikt
Ja, wit moet die jongen worden? Van
jaar op jaar zijn er ontelbaar vele
ouders, die hun geest pijnigen met hei
zoeken van een plausibel antwoord op
deze vraag. Weleer hield men in de eer
ste plaats rekening met den wil van den
in het vraagstuk meest betrokken knaap.
„Wat zou je graag?” Zoo begon men
vroeger de oplossing te zoeken. En als
de jongen zijn wil had beduid en de
ouders achtten hem geschikt voor het
gekozen beroep, dan als ze tevens
over de middelen, voor de opleiding be-
noodigd, beschikten was de zaak
eigenlijk al voor mekaar. Elke werkkring
bood zijn kansen en was, mits eerlijk,
goed genoeg.
Dat is thans geheel en al veranderd.
Er zijn vakken, welke aan hun beoefena
ren geen enkel perspectief meer bieden
en.lang niet elke eerlijke werkkring
wordt tegenwoordig goed genoeg ge
acht. Tegenover de verminderde kansen
om een loonende arbeidsgelegenheid te
vinden, sta^t de vaak tot onredelijke
proporties gegroeide oudertrots.
In de z.g. „betere kringen” waar het
lang niet altijd beter en dikwijls zelfs
niet goed is, heeft men minder bezwaar
om den zoon een trede lager te laten
stappen op de maatschappelijke ladder,
als die lagere trede voldoende stevigte
biedt. In die kringen heeft men in den
loop van jaren al lang ervaren, hoe
moeilijk dikwijls ónmogelijk het is
om het standpeil te bewaren en de eigen
materieele welvaart aan een volgende
generatie te verzekeren.
In onze eeuw echter is de groote ar
beidersklasse omhoog gekomen: in zelf
bewustzijn, in materieele welvaart, in
geestelijke ontwikkeling. Ze hééft de
wereld niet, maar deze heeft zich aan
haar geopenbaard in al haar voor de
arbeiders nooit gekende mogelijkhe
den. En ieder voor zich zou die moge
lijkheden willen grijpen voor zijn kinde
ren en nog weinigen hebben erva
ren, hoe moeilijk dat is.
De weg 1 ij k t eenvoudig. Kennis is
macht We moeten de kinderen laten
1 e e r e n, met drang en geweld, met o f-
f e r s. Goed, de kinderen leeren.
Ze hebben Mulo doorloopen, H. B. S„
hoogeschool misschien.Maar nou
komt de practijk, voor de ouders en voor
de kinderen.
Nou moet er een klaar en duidelijk
een precies antwoord worden gege
ven op de vraag: Wét moet de jongen
worden?
Straks leeren ze het inzien, dat ken
nis nog geen macht maakt. Naast kennis
komt het vooral aan op de persoonlijke
geschiktheid. En naast alles te-
samen op de kans.
En kansen biedt de huidige maat
schappij weinig, zoo bitter weinig.
TANDARTS - SNEER
We vestigen met nadruk op beide de
aandacht.
Men klaagt wel, dat onze tijd zoo wei
nig mogelijkheden biedt aan jongelui,
maar elke wijziging in de maatschappe
lijke structuur schept nieuwe be
staansmogelijkheden. Deze nieuwe mo
gelijkheden moeten we leeren zien.
Er is een teveel aan menschen met
„parate kennis”, algemeen ontwikkelden,
schoolgeleerden. Allemaal lui, die voor
„hooger-op” bestemd waren en zich zóó
verdringen bij de eerste trede van de
maatschappelijke ladder, dat niemand er
op kan komen.
Maar we lazen het dezer dagen wéér
in verslagen van Kamers van Koophan
del, dat er in verschillende industriën
gebrek is let welgebrek
aan behoorlijk gevormde v a k m e n-
sc h e n, dus aan lieden die bij alle
schoolsche wijsheid ook geleerd hebben
om en h o e hun handen te
gebruiken. Leerlingen, die een diploma
van een ambachtschool hebben verwor
ven, behoeven op het oogenblik geens
zins zonder werk te loopen. Ziet daar
tegenover eens het lot van de jongelui
met einddiploma H. B. S., of nog meer
in hun zak!
En dan: het leger. Het Nederland-
sche leger is nog slechts aan het begin
van zijn hervorming, flinke jongelui
maken in het leger een beste kans. Ook
in Indië. Het is niet meer zoo, dat voor
het leger alleen het maatschappelijke uit
schot goed genoeg Is. Een modern leger
eischt karakters en die poogt men
te vinden en een goede kans te geven.
Het beroep als zoodanig staat mis
schien tegen?
De vredestaak van den militair
behoeft geenszins tegen te staan. En
als er onverhoopt oorlog komt, dan
komen we allemaal voor hetzelfde vuur
te staan, of we „van het vak” waren of
niet!
Koninklijk bezoek. De Tour
de France. Spanje China,
Japan en Rusland.
Met geweldige geestdrift heeft het
Fransche volk de Engelsche souvereinen
gehuldigd. Wanneer men de berichten
over dit Koninklijk bezoek uit de buiten-
landsche bladen leest, dan treft ons tel
kens die eene zin, n.l. dat het schijnt dat
de oude tijden herleefden. Weg dus met
alle democratie, met vrijheid, gelijkheid
en broederschap. Wat geen president,
geen republiek kan brengen, dat is het
ornament voor elke staat, het koning
schap. Beteekent dit, dat we dus weer
terug gaan tot de tijd dat de vorsten ge
heel willekeurig regeerden en alleen de
beschikking hadden over het wel en wee
van hun onderdanen? Gelukkig niet. Ook
het koningschap heeft zich aangepast
aan de veranderde tijdsomstandigheden.
Dat is de groote verdienste ook van het
Engelsche Koningshuis. Draagster van
het hoogste wettige gezag, maar steu
nende op de geheele natie, niet geïso
leerd maar levende onder en voor her
volk. Is er mooiere taak denkbaar? Dat
is gezonde democratie die zelfs in het
conservatieve Engeland mogelijk blijkt.
Ook het Fransche volk, van nature
hunkerende naar aloude pracht en praal,
heeft bij het bezoek van het Engelsche
Koningspaar kunnen constateeren dat al
leen een Souverein de juiste sfeer kan
brengen die de Fransoos zooveel jaren
reeds verdwenen waande. Het vive-La-
Roi klonk nu weer minstens zoo geest
driftig als In de tijd van de eigen Fran
sche vorsten. De positie van het Engel
sche Koningshuis vergeleken met die van
sommige andere Europeesche landen is
HET GAS- EN ELECTRISCH BEDRIJF
OVER 1937.
We ontvingen het jaarverslag over
1937 en memoreeren daaruit enkele bij
zonderheden. Een bruto winstsaldo is
geboekt van f26.611,91. Na afschrij
ving enz. blijft een netto provenu van
f 14.636,74. Van dit bedrag ontving de
gemeente f 5000 voor recognitie, ter
wijl haar verder nog gedeelte van de
dan overblijvende netto-winst
f 7.227,56 zal worden uitgekeerd.
Uit de reserve van het bedrijf werd
voorts f 3.500,in de gemeentekas
gestort.
Naar analeiding van een desbetref
fende vraag, gesteld door adviseurs van
Workum, werd door den directeur een
project uitgewerkt voor de gasvoorzie
ning van Workum vanuit de Bolswar-
der gasfabriek.
Tot uitvoering kwam dit plan echter
niet.
Op 10 December werd het 75-jarig
bestaan van het gasbedrijf feestelijk
herdacht. Aan het Personeel dat aan
het gemeentebestuur een huldeblijk aan
bood werd een gratificatie verleend.
Gasproductie. Geproduceerd wer-
1.015.950 m3 gas, zijnde 366.6 m3/
1.000 kg. De grootste etmaalproductie
bedroeg 3795 en de kleinste in normaal
bedrijf 1.830 m3.
Per retortlading werd 121 ms gas
verkregen.
Cokes. De totale opbrengst van de
30.658J/£ hl verkochte cokes was
f 19.695,44 of 64,2 cent/hl (53,3) en
die van de 2.037 hl verkochte bries
f312,23 of 15,3 cent/hl (14,—).
De loket prijzen per hl waren voor
grove, geklopte en parelcokes
van 1 Jan. tot 1 April f0.54 f 0.60
f 0.66.
van 1 April tot 1 Jui f 0.60 f 0.65,
waarin opgenomen
zooveel mooier en eerlijker en misschien
heeft het Fransche volk dat zoo juist
aangevoeld. Neem b.v. de Italiaansche
Koning, ook een ornament, maar in han
den van de dictator Mussolini, die het
gebruikt naar eigen goeddunken. We
zouden nog een lange beschouwing over
deze tegenstellingen kunnen houden
maar voor vandaag genoeg. Andere
kwesties vragen weer de aandacht.
Om een beetje in de buurt te blijven
is daar allereerst de Tour de France, een
fietstocht van geweldige afmetingen over
bergtoppen en met sneeuw bedekte
hoogten. Gedurende een groot gedeelte
van dezen tocht is de Belg Vervaecken
de leider geweest, maar nu is het de Ita
liaan Bartalie, die naar de eindzege
grijpt. Dat moet ge niet te gering ach
ten daar is zooveel als de nationale
eer mee gemoeid. Stel u eens even voor
dat deze Italiaan die Tour de France
wint. Wat een eer voor de natie van het
superieure ras. Reeds nu de eindzege nog
niet bevochten is lezen we in een onzer
Hollandsche bladen zinnen als „tusschen
afgronden en rotswanden .verpletterde
Bartali met zijn trouwgeblevenen de
keurploegen aller wielernaties” of deze
oratie „de eindzege zal zijn voor Italië
dat in Bartali een nog nooit te voren
gekende wielerwonder bezit, een bergen
wonder”. Dit is geachte lezer nog maar
een voorproefje van het menu wat u
wordt opgedischt wanneer dezer dagen
die Italiaan ook werkelijk winnaar
wordt.
Misschien dat het Italiaansche volk
een dergelijke afleider ook hard noodig
heeft. De verkapte steun aan Spanje, die
zoo langzamerhand de proportie’s van
een gewapend conflict gaat aannemen,
brengt niet alleen finantieele onkosten
mee maar maakt ook de verstandhouding
tusschen de andere mogendheden niet
beter. Die Italiaansche inmenging in
Spanje is, ondanks plechtige verzekerin- I
gen en bereidwilligheid voor het terug
trekken van de troepenmacht, nog wel
beduidend groot. De vorige week circu
leerde zelfs een bericht dat 40.000 Ita
lianen toegerust met het meest moderne
materiaal oprukten naar Valencia. Indien
dit bericht juist is (en dat is door de
Italiaansche pers niet ontkend) dan moe
ten we in zekeren zin bewondering heb
ben voor de Spaansche republiek, die ’t
zoolang tegen die buitenlandsche over
macht heeft kunnen stellen. Zeker, lang
zaam dringen de z.g.n. troepen van
Franco vooruit, geen wonder ook met
een dergelijke buitenlandsche hulp. Fran
co moet winnen want dan wint het fas
cisme en voor dit ideaal mogen duizen
den menschenlevens worden opgeofferd.
Wat is die massa die zich voor een der
gelijke zegewagen laat spannen nog
ontzettend dom maar dit verschijn
sel vinden we niet alleen bij het fascis
me, ook aan den tegenover gestelde kant
is men niet veel wijzer.
Japan heeft een gewapend conflict met
China bezet met z’n legers onge
veer een derde van dit onmetelijk groote
rijk, getroost zich geweldige offers aan
menschenlevens, geld en goederen
maar alweer de strijd gaat niet tegen
China maar tegen de Kwomintang, in
onze taal het communisme. Dit wekt na
tuurlijk reactie bij de Chineezen, de on
vermijdelijke wreedheden die met eiken
oorlog gepaard gaan, kweeken een ver
bittering, een volkshaat en dan is de
juiste sfeer geschapen voor een meedoo-
genlooze volksvernietiging._ Japan doet
dit, nu de militaire operaties niet naar
wensch verloopen, op een meer geraf
fineerde wijze. Het mag voldoende be
kend geacht worden dat de Chineezen
nog al verslaafd zijn aan het gebruik van
verdoovende middelen, zooals opium,
morphine en heroine. De Chineesche ge
neraal Tsjang Kai Tsjek heeft energiek
de strijd tegen deze volkskrachtverwoes-
tende kwaal aangebonden en voor een
deel met succes. Nu echter een deel van
dit Chineesche land door de Japanners
is bezet, hebben deze, teneinde het Chi
neesche volk te deprimeeren overal
opiumkitten opgericht. De invoer van
verdoovende middelen uit Japan is ver
tienvoudigd. Volksvergiftiging op groote
schaal kan men zich afschuwelijker
oorlogs apparaat indenken?
Ziet Rusland het gevaar dat China
bedreigt? We vermogen niet in de toe
komst te zien, maar de grensincidenten
in Mandsjoekwo geven voldoende stof
tot overpeinzing. Een krachtig Russisch
leger ligt aan de grens van deze Chinee
sche bufferstaat tusschen Rusland en Ja
pan. Is het de bedoeling van de Sovjet
nu Japan al zijn krachten moet inzetten
om het avontuur tot een goed einde te
brengen eens en vooral de Japansche be
dreiging uit Korea en Mandsjoekwo af
te wentelen door de Japanners weer
naar hun eigen land terug te zenden?
2e ORGELCONCERT.
De Japiks-psalmen. Voor de toehoor
ders en ook voor ons vormden deze be
grijpelijker wijze de hoofdschotel van
den avond. En we willen terstond ver
klaren: aan koor en leider allen lof voor
de wijze waarop deze taak werd ver
vuld. En dat niet omdat hieraan bij
zondere technische moeilijkheden zou
den zijn verbonden integendeel, deze
Psalmkoralen zijn vrij eenvoudig, althans
voor het Vrijz. Kerkkoor. Maar onze lof
geldt hier vooral de voortreffelijke voor
dracht en de fraaie ensemble-klank.
Wondermooie pp’s, waarbij de bassen
een prachtige klankbodem aan de har-
moniën gaven, hoorden we b.v. de woor
den: „Hear, siikj’ jou tsjinner, dy ynn’
stillichheyt”.en bij den inzet van „Ut
grounleas djippe kolcken”. Treffend ook
was de geacheveerde dictie der vrou
wenstemmen in de mooie crescendo’s:
....„der eangst tillt ’t hier oereyn!” of
de demonstratieve accentuatie op: „Mey
sundemounlestiennen”. Evenzoo de
climax op: „ütherpje, pryzj’ en tanckje”
en,as ’t paed spoar bjustre skiep”
(Een klein ongelukje van de mannen
stemmen bij den Inzet zullen we maar
op rekening van de zenuwen schrijven).
Ziet, als we dit alles zóó hooren zin
gen in dezen historischen tempel, ver
vuld als hij is van Bolswarder Japiks-
traditie, dan ondergaan we iets als eer
biedige ontroering, die nog lang bijblijft.
Want waarlijk, dit is de roeping van een
Kerkkoor en de leider verstaat deze.
Als organist bleef Alt met Bach's
machtige Es Dur weliswaar in de ver-
eischte klassieke sfeer, doch niet was dit
het geval met Eelke Mobach’s Preludium
in D. O zeker, de compositie van Mo-
bach kan zeer wel voor klassiek door
gaan, ze is er degelijk genoeg voor,
maar tevens op vaderlandsche wijze zóó
correct volgens de regelen der kunst be
werkt, dat elke uitvoering ervan reeds
voorbeschikt tot zekere saaiheid.
Deze muziek nu werd door Alt (met
zijn bekende voorliefde voor de school
van Brahms, Schumann en die der Rus
sische componisten) gespeeld in een stijl
la Tsjaikowsky, d.w.z. met heftige,
suggestieve voordracht en grandioze be
wogenheid. Stellig boeide dit geweldig,
sleepte mee maar van Eelke Mobach
bleef zoodoende weinig meer over dan
de noten, om van de klassieke opzet
maar niet te spreken. Niettemin mooi
was het.
1647 noemde Qljsbert een volgende zoon
wederom Jacob. In 1650 een dochtertje
wederom Antje. Deze beide kinderen
stierven in 1656, waarschijnlijk aan de
pest. Salves stelt zijn ouders door zijn
levenswijze te leur. Eerst gevestigd als
heelmeester te Rien, gaat hij spoedig
naar Ameland. Hij maakte in 2>/2 jaar
ruim 1634 gulden schuld, zooals bij zijn
sterven uit zijn papieren is gebleken.
Vondel werd op zijn ouden dag ge
kweld door het wangedrag van zijn
zoon. Zooveel hartzeer had hij ervan,
dat hij tot zijn vertroosting de Psalmen
van David berijmde. Deze bard zeide
hiervan: Indien ik de troost en de ver
kwikking der psalmen niet had, ik ver
ging in mijn ellende. Hoeveel temeer re
den had Gysbert om zich op de Psalmen
te werpen. Hij zocht verkwikking aan
dezelfde bron. En stuurde aan zijn vriend
Gabbema een tiental berijmingen op 17
Januari 1655. In September had hij er
reeds 50 klaar.
Bovendien was Gysbert er getuige van
dat zijn zuster en zwager kort na elkaar
stierven. Het waren Janke Japiks en
Arrien Buwes. De negenjarige wees An
tje vond een onderkomen bij Gysbert.
Haar geschied is is interessant, omdat
zij de stammoeder werd van de nako
melingen uit het geslacht, maar dit doet
hier minder ter zake.
Zooals bekend ligt de grafsteen van
Gysbert en zijn zoontje Japik Gijsberts in
de zuiderbaarhoek. Ook de grafsteen van
Janke Japiks en Arrien Buwes is nog
aanwezig en de laatste geeft alle namen
nog duidelijk weer, wat niet kan gezegd
worden van Gijsbert’s steen.
We lazen dezer dagen een vermaning
aan de ouders om hun kinderen niet te
hard te vallen, maar ze te helpen,
als ze voor een of ander examen waren
„gestraald”. Hoe onbegrijpelijk dat ook
zij er zijn inderdaad menschen, die in
zoo’n geval hun kinderen met verwijten
overladen.
Hoe dwaas en onredelijk.
Gesteld nu eens, dat een kind het ge
geven onderwijs niet benut, omdat het
niet wil. Welnu, brom dan niet, maar
haal den knaap van school af. Als-ïe niet
leeren wil maar het wel kan dan
is de jongen ongeschikt voor de studie,
misschien lui, misschien heeft ie meer
lust in ander werk. Stuur ’m dan naar
een ambachtsschool, pf naar een baas
als die te vinden is of animeer hem
voor het leger. Niet dat ze daar luie jon
gens noodig hebben! Een jongmensch,
dat zich lui betoont, heeft tucht noo
dig. Dan zal-ie niet langer lui zijn.
En als een jongen onmogelijk
mee kan op school, martel hem dan
niet langer. Doe ook hem naar een am
bachtschool of in het leger.
In aansluiting met bovenstaand ver
slag van onzen muzikalen medewerker
schrijft ons de heer H. B. het volgende
in verband met de Japiks Psalmberij
ming: -
Gysbert Japiks Holckema.
Gysbert, de schoolmeester van Bols
ward, was een eenvoudig man. Hij dorst
met kracht de fouten van zijn medemen-
schen aan te vallen. Zoo schreef dominee
Joost Halbertsma van hem. Hij stelde
zich tegenover de dubbelhartigheid der
fatsoenlijke wereld. Deze dubbelhartig
heid druist recht in tegen het oude Frie-
sche karakter. Toch is Gysbert geen vij
and van welgemanierdheid. Hij is in zijn
brieven bij uitstek hoffelijk en toont zich
een liefhebber der wellevendheid. Dit is
het natuurlijk uitvloeisel van een be
schaafde geest en een welwillend hart.
Hij haatte hoffelijkheid, die alleen men-
schengunst en wereldsch voordeel na
joeg. Hoffelijkheid, die de menschen door
aangename manieren poogt in te nemen
en welke op deze deugd slechts lijkt door
de valsche vertooning. Een hoffelijkheid
die met een gewond hart leert glim
lachen. En met het woord vriendschap
op de lippen het voorwerp van zijn af
gunst weet te benadeelen. Deze verra
derlijke wellevendheid maakt zelfs de
boerschheid van een degelijk en oprecht
man eerbiedwaardig.
Tegenover deze wellevendheid stelde
Gysbert zijn sljoecht en rjioecht. En hij
bad:
Joedeis leit de wréd omkere
Yn klcar duwbeid-hertigheit:
Jou uwz lén wer, ijoeve Heere,
D’éde roune ienfédigheit.
Gysbert ondervond in zijn leven veel
verdriet. Anno 1637 vestigde hij zich te
Bolsward als opvolger van meester Mi-
chiel van der Malen. Hij was toen ge
huwd en had, volgens dominee Joost
Halbertsma, een dochter, die hem ont
viel in 1654. In 1637 werd Antje geboren,
die stierf vóór 1650. In 1641 zag Salves
het levenslicht In 1644 werd Jacob gebo
ren, die op 2-jarigen leeftijd stierf. In
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
tie genoten. De loketverkoop bedroeg
7.890J^ hl.
Afdeeling Electriciteitsbedrijf.
Het stroomverbruik nam toe met 6
pet. Het aantal aansluitingen bedroeg
op 31 December 618.
De stroominkoop vermeerderde met
11.453 k\Vh, de verkoop met 11.766
kWh of met 6.127 pet.
Het gemiddeld stroomverbruik per
hoofd en per jaar was 32,21 kWh
(30,34) gerekend naar het aantal in
woners op 31 Deo.
Gemiddelde inkoopprijs, kostprijs
en verkoopprijs per 100 nuttig
afgeleverde kWh, gedurende de
laatste 5 jaren.
f 13.955
- 14.097
- 13.620
- 12.811
- 11,472
f 0.70.
van 15 Juni tot lö.Sept. f 0.65 f 0.70,
f 0.75.
van 16 Sept, tot 13 Oct. f 0.70, f 0.75,
f 0.80.
van 13 Oct. tot 1 Jan f0.80, f0.85,
f 0.90.
De meeste cokes liep over de con-
tractueele wederverkoopers, die reduc-
DE JONG s NIEUWSBLAD