3
Buit eniandsche Revue.
I
3
LOOPEH OHZE KOLOIHEn
BEVAAR
1
De Bolswardsche Courant en Westergoo
1
d
t
I
I
W.U.d.WERFF
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
Jt' I]
.LJ
I
Mi
1J
1
HUfU
Stadsnieuws.
No. 81
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
I
34= Jaargang
Woensdag 19 October 1938
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
^aard
ard
r
I
en
Advertentlën per regel
Woensdagsnumrner 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
nke
ilde
Speciale inrichting voor
GESLAAGD.
Aan de R.-K. Universiteit te Nijmegen
is geslaagd voor het candidaatsexamen
geschiedenis, de heer H. Andela alhier.
Probeert U eens onze „heerlijke
snert”, Schil kookt zoo goed
als geheel weg.
BRANDSMA’s WINKELS.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
China in de actie te betrekken, moet
hoofdzakelijk zijn oorzaak vinden In den
wil en ook de noodzakelijkheid voor Ja
pan dit conflict zoo spoedig mogelijk tot
een goed einde te brengen. Voordat het
zoo ver is, zullen nog weer duizenden
mannen in de kracht van het leven aan
den oorlogsgod moeten worden geof
ferd.
Na dit uitstapje in de Oostersche lan
den, keeren we nog even terug naar
Europa en wel naar het door Duitschland
geannexeerde Oostenrijk en meer speci
aal de vroegere hoofdstad Weenen.
Wat zich daar gedurende de laatste
week op godsdienstig terrein heeft afge
speeld grenst aan het ongelooflijke. Het
paleis van kardinaal Innitzer, den ka
tholieken kerkvorst, is bestormd en door
het gepeupel werden de meubelen, beel
den en schilderijen op straat geworpen
en op het plein verbrand. Zelfs ontzag
men zich niet een bejaarde priester uit
het raam van de eerste verdieping op
straat te werpen, waardoor deze geeste
lijke levensgevaarlijk gewond naar een
ziekenhuis moest worden gebracht, en
dat in Weenen, zult ge misschien zeg
gen, met zoo’n overwegend katholieke
bevolking?
Laten we hier direct op antwoorden,
dat de bedrijvers van deze wandaad
niet met den katholieken godsdienst te
maken hadden. De vrije opvoeding in
de jeugdkampen, maakt van deze Hitler-
jugend jonge menschen zonder eerbied
en naastenliefde. Godsdienst is overbo
dige luxe en we zien het maar al te dik
wijls dat de mensch zonder godsdienst
het juiste begrip over de maatschappe
lijke en geestelijke verhoudingen in deze
wereld kwijt raken. Tot deze geestelijke
abnormale figuren moet niet in de laat
ste plaats gouwleider Bflrckel, de felle
bestrijder van de godsdienst, gerekend
worden.
VERKEERSONGELUK OP DE
HARLINGERWEG.
Gisteravond gebeurde op den Harlin-
gerweg ter hoogte van het Schettenser-
hof een verkeersongeluk, dat wonder
genoeg zonder persoonlijke ongelukken
afliep.
Een vrachtauto reed pardoes boven op
een met een paard bespannen melkwa
gen. De cabine van de melkwagen werd
van den wagen gerukt en met den be
stuurder in de sloot langs den weg ge
smakt. Het paard lag tusschen de tram
rails. Het onderstuk van den melkwagen
zat gedeeltelijk onder de vrachtauto.
Behoudens enkele schrammen en bui
len hadden beide bestuurders geen letsel
bekomen. Het materiaal was ernstig be
schadigd. Doordat de wagen het ver
keer stremde werd het doorgaande ver
keer geruimen tijd opgehouden. Onger
veer van half zeven tot half 10. Ook de
tramdienst ondervond eenige stagnatie.
DE ONBEKENDE MISDADIGER.
Dat is de titel van de film, die mor
gen (Woensdag) avond in „Ons Ge
bouw” voor de Nat. Chr. Geheelonthou-
dersvereen. zal worden gedraaid.
Deze vereeniging heeft reeds meerma
len getoond met uitstekende propagan
da-films te komen en ook deze film moet
buitengewoon spannend zijn. Het bij-
programma is eveneens goed verzorgd,
zoodat we gerust deze filmavond kunnen
aanbevelen.
Voor nadere bijzonderheden zie men
de advertentie.
15
2
garije de beschikking krijgt over een
groot deel van Sub-Karpatisch Roethe-
nie en daardoor een gemeenschappelijke
grens gaat vormen met Polen.
Dan zouden deze twee staten, ge
steund door Roemenië een dam kunnen
opwerpen tegen verdere machtswellust
van Duitschland naar het Oosten.
Mussolini staat daar even anders te
genover. Reeds meermalen is het geble
ken, dat bij alle vriendschap tusschen
Duitschland en Italië, de Duce er toch
niets van móet hebben, dat het Duitsche
Rijk ongehinderd verder in het Oosten
doordringt. Een natuurlijke wig Honga-
rije-Roemenië-Polen past geheel in de
sfeer van den Duce. Van dien kant be
schouwd staat de toestand dus in het
evenwicht. Maar dan komen we aan de
vraag: hoe reageeren Engeland en
Frankrijk op deze nieuwe verwikkelin
gen?
We gelooven niet, dat men zich in
genoemde landen buitengewoon druk
maakt over deze kwestie. Het is vol
gens Engelsche begrippen vergeleken bij
het Sudeten Duitsche vraagstuk, van on
dergeschikt belang. Bovendien staan er
voor Engeland veel grootere belangen
op het spel en hiermee zitten we direct
in de tweede actueele kwestie uit onzen
tijd: het Oostersche gevaar.
Men vraagt zich wel eens af, na rus
tige sorteering van het buitenlandsche
nieuws der laatste maanden: Was de
buitenlandsche geheime diplomatie en
speciaal die van Engeland, er mee be
kend, dat Palestina door middel van
buitenlandsche agenten rijp gemaakt
werd voor een opstand? Wist Engeland,
dat Japan teneinde het conflict in China
zoo spoedig mogelijk te beëindigen, er
niet voor terug zou schrikken de risico
van een inval in Zuid-China op zich te
nemen? Moest daarom de zoogenaamde
vrede van München tot eiken prijs wor
den geteekend?
Het zijn vragen die bij ons opkomen,
nu we de onntwikkeling der internatio
nale toestand der laatste weken gade
slaan.
Wij kunnen ons ervan overtuigd hou
den, dat Engeland een open oog heeft,
niet alleen voor de belangen in Palestina
maar niet minder voor de Engelsche ne
derzetting in Zuid-China. Door de lan
ding van de nieuwe Japansche troepen
in de Biasbaai is het gevaar voor con
flicten met andere mogendheden en in
dit geval speciaal Engeland, niet denk
beeldig, maar niet alleen Engelsche be
langen spelen hier een rol, ook Ameri
ka volgt met stijgende belangstelling de
ontwikkeling van het Japansch-Chinee-
sche conflict.
Wanneer we zoo eventjes de balans
moeten opmaken, dan blijkt het, dat Ja
pan wel een groot deel van China reeds
bezet heeft, maar dat de tegenstand van
de Chineezen met den dag sterker wordt.
Ontzaggelijke offers aan menschen,
materiaal en geld moet Japan zich ge-
zonder ons den tijd te geven om ons ver
weer gereed te maken.
Het is zeer goed mogelijk, dat ons een
zwaren strijd te wachten staat, nu wij
hebben gezien, hoe weinig rekening ge
houden wordt met de belangen der klei
ne staten; en daarom is het goed, dat
Nederland zijn zienswijze en zijn vasten
wil, om te behouden wat het heeft, aan
de wereld kenbaar maakt. Gelukkig is
de nieuwe stelregel, dat macht boven
recht gaat, nog niet verheven tot een
universeele wet; en wij hebben dan ook
het vaste vertrouwen, dat Nederland’s
stem niet zal zijn de stem eens roepen
den in de woestijn, doch dat zij bij alle
weldenkenden weerklank zal vinden,
doch dan moeten wij er ook niet me
de wachten tot het wellicht te laat is!
Over het algemeen een telepatische
avond, die geheel aan de verwachtingen
beantwoord heeft.
GYMNASTIEK.
Bij de j.l. Zaterdag gehouden wed
strijden van het Ned. Chr. Oymnastlek-
verbond werden voor Bolsward de vol
gende prijzen behaald:
Dames 3de graad: Durate Tonevido I
147 pnt., 1ste prijs; Durate Tonevido II
129 pnt., Ie prijs; Durate Tonevido III
125 pnt., 2e prijs;
Persoonlijke prijs: Dames 3de graad:
1ste prijs: T. Jonkmans.
VOETBAL.
C. A. B. ILemmer I 2-3.
Onder groote belangstelling en op een
door den regen zeer glad terrein werd
Zondagmiddag deze wedstrijd gespeeld.
Over het verloop van den wedstrijd in
het kort het volgende:
Het begin is met een paar goede aan
vallen van C. A. B., waardoor reeds vrij
spoedig C. A. B. de leiding kan nemen.
Ondanks de gladheid van het veld be
looft het nog een goede wedstrijd te
worden. Direct na den aftrap weer een
vlugge aanval van C. A. B., een goede
voorzet van den linksbuiten gaat juist
naast. Dan komt Lemmer iets meer op
zetten en door goed werk van den snel
len rechsbuiten is het spoedig gelijk, 1-1.
Een drietal corners voor C. A. B. wor
den slecht genomen, evenals een paar
goede kansen voor Lemmer. Bij een goe
de aanval van C. A. B. houdt de Lem-
mer-keeper zeer klemvast. Een kans
voor open doel voor Lemmer wordt
eveneens niet benut. Even later een mis
verstand in de C. A. B.-verdediging en
Lemmer heeft de leiding, 2-1.
Ook de derde goal ontstaat doordat de
juiste verhouding tusschen halflinie en
backs zoek is. Voor de rust noteeren we
nog een goed schot van den midvoor.
Juist tegen de lat.
Na de rust een eigenaardige wedstrijd,
een steeds aanvallend C. A. B. Ver
schillende corners, die zelfs goed geno
men worden, maar alles mislukt Soms-
tijds kopt en schopt de geheele voorhoe
de mis. Een overtreding van Lemmer
wordt door den scheidsrechter veel te
zwaar met een penalty gestraft.
Dit geeft C. A. B. de tweede goal
waarin epgenomen
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
JIM MURRAY TE BOLSWARD.
Deze naam heeft gisteren wel be
kendheid gekregen, vooreerst door de
openbare telepatische opdracht, die s
middags zeer correct door genoemden
heer werd uitgevoerd en ten tweede door
de goed bezochte uitvoering in de Doele-
zaal op Maandagavond.
De diverse staaltjes van persoonlijke
en massa-suggestie werden door de tal
rijke bezoekers ten zeerste gewaardeerd.
Zeer sterk was de heer Murray in het
contactlooze experiment Natuurlijk ont
brak oök de vroolijke noot aan deze
suggestie-proeven niet en somwijlen
werd er onbedaarlijk gelachen.
Een Fransch spreekwoord zegt: „Hom-
me averti en vaut deux” hij, die ge
waarschuwd is, kan op zijn hoede zijn!
De kleinere mogendheden hebben onge
twijfeld uit de gebeurtenissen van de
laatste weken de wijze les kunnen trek
ken, dat de groote mogendheden er niet
afkeerig van zijn, om riemen te snijden
van andermans leer, wanneer dit in hun
kraam te pas komt. In den regel wacht
men daarmede tot 't beslissende oogen
blik; en dan blijft de lijdende partij wei
nig anders over, dan zich er met een
bloedend en wrokkend hart bij neer te
leggen.
Wij mogen er dus wel dankbaar voor
zijn, dat men zich ditmaal misschien in
een onbewaakt oogenblik heeft laten
ontvallen, dat er in een nabije toekomst
over kolonies zal worden „gepraat”. En
nu verkeert Nederland dat ook bij
die conferentie aanwezig zou zijn
in de positie, dat het de eenige kleinere
mogendheid is, die zich verheugt in een
groot en rijk koloniaal bezit.
Is het wonder, dat wij ons afvragen
wat ons land op die conferentie te ma
ken heeft? Nederland heeft niets, hoe
genaamd niets te maken met de koloniale
kwesties van andere mogendheden! Wij
hebben geen enkel geschil op dat ge
bied, met niemand. Wij hebben er geen
onderdrukte minderheden. Wij hebben
nooit den wensch te kennen gegeven,
afstand te willen doen van ook maar één
vierkanten meter van het gebied waar
over, in welk werelddeel dan ook, de
Nederlandsche driekleur wappert in
tegendeel!
Wij hebben dan ook het recht, ons
af te vragen waaraan wij de onderschei
ding te danken hebben, dat wij mede
plaats zullen mogen nemen aan een con-
ferentietafel, waar wij niets te maken
hebben. Wil men afstand doen van de
mandaatgebieden? Wij hebben er geen
bezwaar tegen; maar als men diArvoor
bijeenkomt, zal naar onze meening niet
worden gevraagd, evenmin als wanneer
men onder elkaar de Sahara of de Noord-
poolgebieden wil verdeelen. En al zou
men onze meening vragen, dan zullen
wij ons er liever buiten houden.
Trouwens, al deze mogelijkheden zijn
wel uitgesloten. Het is overduidelijk, dat
de vriendelijke uitnoodiging om deel
te nemen aan een dergelijke conferentie
niet anders betrekking kan hebben dan
op een gedachtenwisseling, waarbij ons
eigen koloniaal gebied ter sprake zal
worden gebracht; en dat geeft ons een
minder aangenaam gevoel.
Het is reeds lang geleden, doch namen
als Ceylon, Mauritius en Kaap de Goede
Hoop hebben bij ons volk onaangename
herinneringen achtergelaten aan den
grijpgragen John Buil. Het wekt een stil
vermoeden, dat Engeland misschien zal
trachten, koloniale aspiraties te bevre
digen ten koste van derden in casu
wellicht van Nederland.
Dat Duitschland daarop zou aansturen
is minder waarschijnlijk,* immers, de
Duitsche regeering heeft steeds ver
klaard, dat het haar bij den elsch tot
teruggave van Duitschland’s vroegere
kolonies alleen te doen is om een kwes
tie van eer en van rechtsherstel. Zij wil
de kolonies terug hebben, welke Duitsch
land ontnomen zijn. Deze aanspraak van
Duitschland zou krachteloos worden, in
dien het zich inliet met eventueele En
gelsche plannen, als hierboven aange
stipt
Het Duitsche standpunt is, dat „het
mandatenstelsel berustte öp veronder
stellingen, welke onjuist waren en thans
eerst goed blijken onjuist te zijn.
Duitschland moet dus in zijn recht
matig eigendom worden hersteld en ver
langt niets, wat eerst weer onrechtmatig
van derden zou moeten worden afgeno
men.” Dat laatste spreekt toch nogal
vanzelf, zouden wij zoo zeggen.
Het is natuurlijk niet mogelijk, om
reeds bij voorbaat met juistheid te voor
spellen, wat op deze conferentie zal
worden behandeld; doch het is wel mo
gelijk, om ons reeds bij voorbaat krach
tig te kanten tegen elke poging, welke
daarbij zou kunnen worden gedaan om
ons, in welken vorm dan ook, te bewe
gen tot afstand van een duimbreed van
ons gebied, en elke mogendheid, welke
daartoe neiging aan den dag mocht leg
gen, op ondubbelzinnige wijze te kennen
te. geven, dat wij daartoe onder geen
enkele voorwaarde voor te vinden zijn.
Laten wij een goed gebruik maken van
de omstandigheid, dat de groote mo
gendheden ons althans een wenk heb
ben gegeven en ons dus niet op het laat
ste oogenblik hun wil kunnen opleggen,
I'
De verwachting, dat de Midden-Euro-
peesche kwestie of de verdeeling van
Tsjecho Slowakije langs geleidelijke
weg zou worden opgelost, Is de vorige
week niet bewaarheid geworden.
Na de groote hap uit dit land, zoo
juist passend voor den grooten Duit-
schen mond het wat bescheidener
stukje wat Polen zich had toegeëigend,
bleef er de Hongaarsche kwestie.
Naar het voorbeeld van zijn Duitschen
buurman vroeg Hongarije niet te wei
nig, zelfs zooveel dat Tsjecho Slowa
kije meende aan een dergelijke eisch
niet te kunnen voldoen.en we zouden
durven zeggen: zeer terecht. De ver
brokkeling waaraan dit land in de laat
ste weken is blootgesteld, laat ook in
het economisch leven van dit land diepe
sporen na.
Verschillende producten worden in dat
industrie-rijke land met ondergang be
dreigd. Wil Tsjecho Slowakije na de
zeer beddnkelijke antipathie voor zijp
groote buren nog bestaansmogelijkheid
scheppen, dan moet er krachtig voor troosten erj het besluit om ook Zuid-
worden gewaakt, dat het land niet ver- r"‘
der afbrokkelt.
We hebben in onze vorige revue be
toogd, dat de minderhedenkwestie onbe
rekenbare gevolgen kon hebben. Boven
dien, niet alle inwoners van de gean
nexeerde landstroken sympathiseeren
met het nationaal socialistische regiem.
Volgens de laatste berichten zijn
lO.OOOden bewoners van het Sudeten-
Duitsche land naar Praag gevlucht. Zij
wenschen niet de zegeningen van het
Duitsche nationalisme deelachtig te wor
den. Zoo zullen ook waarschijnlijk be
woners van het door Hongarije opge-
eischte gebied niet met die verandering
genoegen nemen.
Wat vraagt Hongarije eigenlijk?
Niet te weinig. 11.268 K.M.’ grond
gebied, waarop 1.112.000 inwoners leven
Slowakije wil genoegen nemen met 5784
K.M.a grondgebied met 395000 inwoners.
Het is gebleken, dat op de conferentie
tusschen deze twee genoemde commis
sies men niet tot overeenstemming kon
komen, de klove was te groot om daar
over een brug te kunnen slaan.
Wat nu? Wel, Hongarije mobiliseert
5 lichtingen. Ook dit is naar het voor
beeld van den Duitschen buurman, maar
veel indruk maakt deze mobilisatie niet.
Het Hongaarsche leger voor w.at zijn op
bouw en gevechtswaarde betreft, nog
van zeer recenten datum is tegen het
goed geoefende Tsjecho Slowaaksche
leger niet opgewassen. Hongarije voelt
zelf, dat dit gebaar niet voldoende is en
heeft daarom direct afgezanten gezon
den naar Rome en Berlijn ten einde bij
deze machtige naburen hulp en steun
te vinden. Nu doet zich de eigenaardig
heid voor, dat voor wat deze Hongaar
sche eischen betreft, de meening van de
genoemde staatshoofden niet parallel
loopt.
Hitler gevoelt er niets voor, dat Hon-
AUTO TEGEN EEN BOOM.
Op den Sneekerweg dicht bij de stad
reed Zondagavond een auto met een
zeer matige snelheid tegen een der boo-
men. Ook hier geen persoonlijke onge
lukken en een bescheiden materieele
schade.
13e ORGELCONCERT.
Met dit concert werd de reeks van
Alt’s orgelbespelingen helsloten, waar
mede ons weer een seizoen gebracht is
van een muzikaal gehalte, waarop Bols-
ward trotsch mag wezen. Want er heb
ben zich hier bij het prachtige orgel
eenige vocaal- en instrumentaal solisten
laten hooren op een wijze, die zich gun
stig onderscheidt van wat men op dit
gebied gewoonlijk zelfs in de groote
steden te hooren krijgt.
Over het orgelprogramma, bestaande
uit de Sonates- 4 en 6 van Mendelssohn
het „Duyvenkoraal” van Sweelinck en
„Berceuse” van Lefèbre Wely schreven
we reeds vroeger en kan dus nu onbe-
sproken blijven, temeer omdat dit laat
ste concert werd opgeluisterd door de
medewerking van het Vrijzinnig Kerk
koor onder leiding van Alt als directeur.
Ziet men dit talrijk koor zich opstellen,
dan treft ons onwillekeurig de gedachte,
dat „in hoe passionis tempora” nu er
zoovele vereenigingen aan bloedarmoede
ten onder gaan, men hier integendeel
schijnt te groeien tegen de verdrukking
in. Een flinke bezetting en met uitste
kend stemmenmateriaal.
Het koor kwam met een prachtig ker
kelijk programma. En of het aan het
koor ligt of aan de gunstige accoustiek
van het kerkgebouw of aan beide
dit kunnen we niet beoordeelen, maar de
klank van dit koor is zonder voorbehoud
schoon te noemen. In ff geldt dit vooral
van de vrouwenstemmen, die hierin
en niet te vergeten in de crescendl
een uiterst beschaafd geluld ontwikke
len. Daartegenover in pp de mannen
stemmen weer subliem zijn, alhoewel de
bassen in laag register nog wel eenige
versterking konden gebruiken.
Van de uitgevoerde stukken achten
wij de beide Motetten van Palestrina het
belangrijkst. Toch dienen we te beden
ken, dat Palestrina zijn composities
schreef voor de warmglanzende vibree-
rende stemmen van Italië, die men in
onze streken slechts sporadisch aantreft.
Zoo moet de strakke klaarheid van den
zang onzer noordelijke koren de R.K.
kerkkoren niet uitgezonderd van Pa
lestrina wel een vertolking geven die
niet zuiver Palestrijnsch kan wezen, al
wekt zij daarmede stellig een andelre
niet minder schoone suggestie, b.v. van
eenvoud en ootmoedige betrachting, die
in den zang der Italianen minder op den
voorgrond treedt. Hier klonken opvat
ting, voordracht en dictie zeer indruk
wekkend, vol overgave aan den verheven
ernst der gewijde woorden, veel meer
dan in Mendelssohn’s „Beat! Mortul”,
waarvan de Schriftwoorden: „Zalig zijn
de dooden” het wel stempelen tot Motet,
maar dat toch eigenlijk gecomponeerd
is in liedvorm buiten kerkstijl. Ook de
uitvoering hiervan stond voor ons ten
achter bij die van Palestrina; en waren
onregelmatigheden bij de mannenstem
men en ook de tonaliteit bleef niet on
gewijzigd en wat de uitspraak betreft:
ware de Duitsch-Latijnsche uitspraak
hier niet juister geweest dan de kerke
lijke?
Psalm 122 van Sweelinck genoot een
voortreffelijke vertolking. Het is een
stoere compositie met pakkende momen
ten, waarop echter een zwak gedeelte
volgt vanaf: „Jeruzalem, gij stad des
heils” alwaar Sweelinck’s inspiratie lang
zamerhand schijnt uit te dooven, als
raakte hij uitgeput. Als gewoonlijk was
Alt’s interpretatie van dezen Psalm van
een sterk sprekenden aard en leverde een
bloemrijk schilderij vol levendige kleu
ren, met hier en daar felle contrasten,
zoodat de Oostersche poëzie van den
Psalmist -zeer werd benaderd. En het
koor volgde alle indicaties alleszins voor
beeldig, reageerde op lederen wenk.
Deze leiding is dan ook nog iets an
ders dan uitsluitend muzikaal zij is
dichterlijk. Een wijsgeer heeft eens ge
zegd: „In den Musicus moet een dichter
huizen en omgekeerd Tn den dichter een
musicus.” Een gelukkige combinatie.
Aan koor en leider onzen welgemeen-
den dank.
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
DE JONG s NIEUWSBLAD
I
i
i
I
i
1 II M—I Rill II
met
maal
luctie
t
1
J
i i
i