VERPLICHTE ARBEIDSDIENST.
Buit enlandsche Revue.
F
O
UI. U. d. UI ER F F
2
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
2
t
O
MAISON DE 'LUXE 1.0. roMiioor
Stadsnieuws.
O
2
Uit den Omtrek
IlULACm
34— Jaargang
Woensdag 26 October 1938
No. 83
pi
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Permanent voor f2.-
Onze Reclame-maand
is een groot succes.
"0
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 12
L,. 'SS
le.
l
Md.
t
1.
I
5.
1
r
t
Speciale inrichting voor
A dvertentiën per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
HET VRAAGSTUK DER JEUGDWERK
LOOSHEID EISCHT EEN
OPLOSSING.
i 1
r
1
f
t
e
1
t
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 86
2.
3.
4.
Roemenië en voor Joego-Slavië, welke
beide landen zich dan ernstig bedreigd
achten. Hoe deze kwestie zich nog zal
ontwikkelen is voorloopig niet te zeggen
de bedoelingen van Polen zijn daarvoor
te duister. Wel mogen we als vaststaand
aannemen, zoolang de onrustige toe
stand in dit hartje van Europja voort
duurt, is er van werkelijke vrede en ont
spanning geen sprake.
De Kerkvervolging
in Duitschland en in het voormalig Oos
tenrijk neemt ongekende vormen aan. De
ontwikkeling wordt ook in het Vaticaan
te Rome met groote bezorgdheid ge
volgd. De Paus heeft vorige week een
rede gehouden en daarin verklaard, dat
de vervolging van de kerken in Duitsch
land en Oostenrijk met een waarlijk ver
bijsterende vermetelheid voortgaan.
Wat ons troost op onzen hoogen leef
tijd van tachtig jaren, zoo vervolgde
de Paus, is, dat wij altijd hebben ge
zien dat groote gebeurtenissen in Gods
hand zijn en niet in die der menschen.
De heerschappij van Napoleon III, die
van Bismarck en die van Keizer Wil
helm II zijn tijdens ons leven opgekomen
en weer verzonken en zoo zien wij ook
nu het oprijzen van een heerschappij, die
zich over de wereld tracht uit te breiden
en wij vragen ons af: Wat de Voorzie
nigheid ons nog zal brengen. Het Gods
vertrouwen dat uit deze woorden op
klinkt, moge ook voor de geloovige we
reld een stimulans en een steun worden.
r.
t
I
1
De verrassende wending
In de Chineesche tegenstand
door de vlugge verovering van de be
langrijke Chineesche stad Kanton door
de Japanners, heeft toch wel eenige
twijfel gebracht, omtrent het moreel van
de Chineesche troepen. Allereerst hebben
we ons er over verwonderd, dat de
Chineesche legerleiding de mogelijkheid
van de Japansche troepenlanding in de
Biasbaai niet voorzien heeft en toen het
nog tijd was, die kustlijn in staat van
verdediging gebracht.
Toen er in allerijl troepen naar het
bedreigde punt moesten worden gezon
den, kwam deze tegenstand te laat om
de oprukkende Japansche troepen tegen
te houden. Toen had men nog gedacht,
dat rondom Kanton een verdedigingslinie
zou worden getrokken, maar ook dat
ligt naar het schijnt, niet in de plannen
van den Chineeschen legercommandant.
De val van Kanton, dit belangrijke Chi
neesche centrum, wordt natuurlijk in
Japan met veel vreugde begroet. Het is
een nieuwe phase in deze worsteling,
maar we betwijfelen of dit nu wel een
beslissende factor zal worden. De tak-
tiek, welke de Chineesche troepen nu
reeds bijna een jaar lang toepassen is
die van de guerilla, met de bedoeling de
Japansche troepen zooveel mogelijk in
kleine gevechten schade te doen. Dat
lukt hun vrij goed, maar kon toch niet
verhinderen, dat de Japanners zich steeds
dieper in dit Chineesche rijk nestelen en
het daardoor voor de Chineezen uiterst
belangrijk beter, toch kwam de eerste
goal voor C. A. B. door een mistrap van
een der backs.
De gelijkmaker volgde nog voor de
rust, door precies dezelfde fout, nu van
de C. A. B.-back.
Na de rust neemt C. A. B. het spel
meer in handen; de afwerking van de
verschillende aanvallen is nu weer beter,
maar het middentrio weet van de gebo
den kansen geen gebruik te maken.
Een ver schot van de C. A. B.-midden-
linie stopt de keeper, maar achter de
lat, dus 2-1 voor C. A. B. en met dezen
stand komt het einde.
De totaalindruk van dit derde C. A.
B.-elftal is: zeer goede keeper, vrij goed
backstel, heel goede middenlinie, maar
zeer, zeer matige voorhoede en dan spe
ciaal het middentrio in dit verband.
BURGEMEESTER PRAAMSMA
70 JAAR.
In intiemen huiselijken kring werd Za
terdag dit feit herdacht. Toch meenden
we dit gebeuren niet orvermeld te mogen
laten, nu burgemeester Praamsma niet
alleen de oudste burgemeester van Fries
land, maar zelfs van Nederland is.
De Leeuw. Crt. schreef hierover o.m.:
Den 22 October 1868 werd de heerS.
J. Praamsma te Joure geboren als zoon
van een meubelfabrikant en na het vol
brengen van de schooljaren moest hij
terstond in het vak opgeleid worden.
Reeds op 20-jarigen leeftijd vestigde hij
zich te Bolsward en stichtte daar een
eigen meubelfabriek.
Zijn rustelooze geest bracht hem reeds
spoedig in aanraking met de politiek, de
school en ook op kerkelijk gebied.
Al spoedig nam hij hier een vooraan
staande plaats in. Hij werd mede-op-
richter van de Chr. School Rehoboth, ja
renlang diende hij de Gereformeerde
Kerk als ouderling en al spoedig werd
hij raadslid voor de A.-R. partij.
Later werd hij wethouder en in 1921
volgde zijn benoeming tot burgemeester.
In den tijd van zijn burgemeesterschap
die veel van zijn krachten vroeg de
stad heeft in die jaren een geheel ander
beeld gekregen trok hij zich meer en
meer uit andere posities terug, maar uit
hoofde van zijn ambt werd hij weer in
andere bestuurscolleges gekozen. Zoo is
hij thans o.a. nog bestuurslid van de
Schoonheidscommissie voor Friesland.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
De jeugdwerkloosheid is het ernstig
ste der crisisvraagstukken. Voor zoover
men het vrijwel normaal geworden sa
menstel van economische wanverhoudin
gen heden ten dage nog „crisis” kan
heeten.
De oudere werkloozen, de gezinshoof
den vooral, zijn tenminste nog te hel
pen met steun en zoo meer. Ook zij
beloopen overigens het gevaar van de
moralisatie als gevolg van den ledig
gang, maar toch, wie een beetje kerel is
en zich zijn verantwoordelijkheid tegen
over het gezin bewust blijft, zal steeds
hunkeren naar de mogelijkheid om door
arbeid de levensomstandigheden van
zich en de zijnen wat te verbeteren. Erg
is het evenwel, dat in verscheidene stre
ken des lands de loonen in het vrije be
drijf niet of uiterst weinig verschillen
van de steunnormen en de basis-uurloo-
nen in de werkverschaffing, waardoor de
vreugde van den arbeid sterk wordt ge
drukt
De huidige jeugd voelt in het alge
meen, voor wat de bestaanszekerheid
betreft, weinig verantwoordelijkheid.
Zoowel ten aanzien van zich zelf als
tegenover het gezin, waarvan de jonge
man deel uitmaakt. Het verantwoorde
lijkheidsgevoel ter zake werd - in tal
van gevallen nimmer gewekt. De jon
gen groeit op buiten de idee van ar-
beidsnoodzaak. Zijn vader is altijd thuis
en haalt wekelijks zijn stempelgeld bij
de gemeente. De jongen leert uit deze
practijk, dat het zoo hoort. Nu en dan
moet vader naar de werkverschaffing en
de zoon leert deze verplichting zien als
een soort straf of een onbillijke dwang.
De jongen komt van school en hij
vindt geen werk. Hij zoekt er trouwens
ook niet bijzonder naar, want de heele
gedachte „werken” staat hem vreemd.
Enfin, na de noodige aansporingen en
soms uit een instinctieve arbeidslust, ko
men sommigen aan den slag. Ze verdie
nen een grijpstuiver en.met een be
drag, gelijk aan twee-derden van het
eerste arbeidsloon van den knaap wordt
de schamele steunuitkeering verminderd.
Dat is de straf van mijn werken, denkt
de jongen.
De idee „verplichte arbeidsdienst”
scheidt de massa in twee groepen, vóór-
en tegenstanders. En toch is het eigen
lijk, zooals wij het zien, niet de idee als
zoodanig, welke deze scheiding wekt.
Het woord is verbonden helaas
aan een practijk, welke velen en wij
scharen ons persoonlijk onder dezen
verwerpelijk achten.
Dat is de Duitsche practijk. In de
Duitsche arbeidskampen worden den
jongelui marcheeren geleerd; hun wordt
de militaire tucht bijgebracht; ze wor
den tewerk gesteld aan militaire wegen
en aan de inrichting van verdedigings
werken, het is er een soldatenscholing.
We hebben geen bezwaar, dat de
jeugd haar bijdrage levert aan de natio
nale verdediging, maar daartoe is het le
ger. Soldaterij kan niet worden be
schouwd als een opleiding tot normalen
maatschappelijken arbeid.
In de Arbeiderspers lazen we onlangs
een artikel, waarin de redactie, polemi-
seerend tegen „Ons Noorden”, zich te
gen den verplichten arbeidsdienst ver
klaarde op grond van de Duitsche prac
tijk. Op dien grond is men er ook in ker
kelijke kringen tegen.
Néén, zei de redactie van de A. P.,
geen verplichte arbeidsdienst, maar een
verplichte vakopleiding. Gedurende een
aantal jaren. Zooals dat b.v. reeds ge
beurt in Ossendrecht en Oostelbeers en
in Egmond. Maar dan uitgebreid, dus
niet beperkt tot acht weken.
„Dat ware aldus de A.P. goede
en Nederlandsche methode.”
Inderdaad! Maar het zou dan (toch
verplichte arbeidsdienst wezen.
Daar is veel vóór en nog meer tégen
geschreven, terwijl we het over het we
zen van de zaak eigenlijk allemaal eens
zijn.
We willen de jeugd beschermen door
haar tot arbeid en het leeren van een
vak te verplichten. We willen niet de
Duitsche practijk van den verplichten ar
beidsdienst.
Welnu, laten we de zaak dan anders
heeten.
En haar spoedig aanpakken.
We bedoelen niet om critiek te leve
ren op de bij ons bestaande steun- en
werkverschaffingsregelen waarlijk
niet. Ook wie deze onvoldoende oor
deelt, weet dient althans te weten
dat die regelingen voor de werkloozen
gunstiger zijn dan waar ter wereld ook.
We wilden slechts duidelijk maken,
dat de werkloosheid als maatschappelijk
verschijnsel voor de jeugd het bijzonde
re gevaar meebrengt, dat ze tot een zin
voor werkloosheid, tot arbeidsschuwheid
zal leiden. Zonder dat men zulks den
jongelui ten volle kan aanrekenen. Wan
neer men ter zake oordeelt en veroor
deelt zonder den ondergrond te peilen,
dan is dat onrechtvaardig.
De jeugd moet aan arbeid worden ge
holpen, niet enkel om de financleele
voordeelen van dezen, maar om den ar
beid zelven; aan de jeugd moet de ar
beid als een noodzakelijke levensfunctie
worden geleerd.
In deze richting ondernamen de vak
centrales tot heden iets door de inrich
ting van arbeidskampen voor de jeugd,
velen vonden in die kampen een mo
rale verkwikking. Maar het wordt hoe
langer hoe moeilijker de leiding van
zoo’n kamp verzekerde het ons onlangs
nog met grooten nadruk om de jon
gelui bereid te vinden een achttal weken
gezond buitenwerk te komen doen, een
pretige kameraadschap onder velen te
komen deelen en nog met een paar gul
den zakgeld per week beloond te wor
den. Men vroeg me om een opwekkend
stukje in de krant.
Dat zóóiets noodig is, zegt duidelijk
hoe mis het op het oogenblik met de
werklooze jeugd is.
Maar, lezer, veroordeel ze niet. Om
u van haar geestesgesteldheid inzicht
bij te brengen, daartoe diende de aan
loop tot dit artikel.
De jeugd beseft niet, wat ze ver
werpt; ze gaat blindelings haar moree-
len ondergang tegemoet. Ze moet wor
den beschermd tegen zich zelf; ze moet
worden gedwongen in het zegenrijke
gareel van den arbeid.
waarin opgenomen
Dus verplichte arbeidsdienst?
We hebben het woord nog niet wil
len noemen, want het maakt vele men
schen kopschuw. We zouden willen ra
den: noem het anders, maar laat het ver
plichte arbeidsdienst zijn.
VERGADERING van den Raad der
gemeente Wonseradeel, op
Donderdag 27 Oct. 1938, des
nam. 2.30 uur ten gemeente-
huize te Witmarsum.
Agenda:
Notulen van de vergadering van
10 October 1938.
Ingekomen stukken.
Mededeelingen.
Voorstel van B. en W. tot het aan
gaan van een overeenkomst met het
rijk tot uitgifte in erfpacht aan de
gemeente Wonseradeel van gedeel
ten van de Makkumerwaard.
Alsvoren tot intrekking van het
raadsbesluit van 23 Juni 1938, no. 4
en tot vaststelling van een nieuwe
verordening, regelende de eischen
van benoembaarheid en de bezoldi-
1
8
-
R.K. VOETBAL.
R. E. S. II—R. E. S. BI 5-1.
In een spannende wedstrijd is het R.
E. S. II gelukt beide puntjes in de wacht
te sleepen.
De uitslag doet vermoeden, dat R. E.
S. II het gemakkelijk heeft gehad, dit is
echter allerminst het geval geweest.
Na de aftrap ontwikkelt zich een ge
lijk opgaand spel, speciaal op het mid
denveld.
Bij een snelle aanval maakt de mid-
voor geen fout en heeft R. E. S. de lei
ding met 1-0.
Direct hierop brengt de R.-binnen van
het 3de met een fraai doelpunt de par
tijen gelijk, 1-1.
Met dezen stand gaat de rust in.
Na de rust weer een gelijk opgaande
strijd. Aan weerskanten worden mooie
kansen gemist.
R. E. S. II doet alle moeite om de
leiding te heroveren, iets wat haar voor
loopig niet gelukt. Tot 10 min. voor het
einde de spil den bal te pakken krijgt
en van verre afstand een schot lost, het
welk doel treft, 2-1.
Na dit doelpunt is het met ’t 3de ge
daan. In enkele minuten maakt de mid-
voor er 4-1 van.
Even voor het einde maakt de R.-bui-
ten er 5-1 van, met welke stand het ein
de aanbreekt.
De keeper van het 3de kan op een
goede wedstrijd terugzien.
R. E. S. I—ROBUR I 5-1.
R. E. S. trekt direct ten aanval en het
laat zich aanzien dat zij in dezen wed
strijd een geducht woordje zal mee
spreken. Een mooie aanval van Robur
strandt op den keeper.
Een aanval van R. E. S. volgt, waar
uit de rechtsbinnen, hoewel zwaar ge
hinderd, weet te doelpunten, 1-0.
Enkele minuten later brengt dezelfde
speler den stand op 2-0. Robur probeert
wel het spel te verplaatsen, het wil hun
echter niet gelukken.
R. E. S. komt telkenmale verwoed op
zetten. Met een hard schot brengt de
spil, via het hoofd van een tegenstander
den stand op 3-0. Met dezen stand breekt
de rust aan.
Na de rust ongeveer hetzelfde spel-
beeld. Robur komt nu echter iets meer
in den aanval, daar R. E. S. een eenigs-
zlns teruggetrokken houding aanneemt.
Bij een snelle Robur-aanval krijgt de
keeper geen schijn van kans en het is
3-1.
R. E. S. gooit er nu nog een schepje
op. Uit een goed genomen corner brengt
de rechtsbinnen de stand op 4-1.
R. E. S. begint te verdedigen, reden
waardoor Robur gevaarlijk komt opzet
ten. Niets lukt echter.
Bij een snelle aanval maakt de rechts
buiten een goed doelpunt, 5-1. Kort
hierop breekt het einde aan en heeft R.
E. S. verdiend gewonnen.
Voor R. E. S. een goede dag, 6 pun
tjes uit 3 wedstrijden, daar ook de R.
E. S. adsp. van hun Harlinger vriendjes
met 4-2 wonnen.
moeilijk wordt ze weer uit het land te
verdrijven. De tijd is onze bondgenoot,
zoo redeneeren de Chineesche generaals
en daarmee bedoelt men, dat op den
duur Japan zal worden uitgeput, zoo
wel in economisch als financieel op
zicht.
In hoeverre deze veronderstelling
juist is, valt uit de vele tegenstrijdige be
richten niet op te maken. Een bepaalde
groep in Japan en we kunnen dat de
gematigde partij noemen, wil het con
flict zoo spoedig mogelijk door onderling
overleg regelen. Hoewel het stadium
voor concrete voorstellen nog niet is be
reikt, schijnt het dat een schikking tot
stand zou kunnen komen, gebaseerd op
de volgende principes:
Aftreden van Tsjiang Kai-sjek,
die zou worden vervangen door een
nieuwe Chineesche regeering, geleid door
een vooraanstaande persoonlijkheid.
2e. Samenwerking met Japan.
3e. Verbreking der betrekkingen met
de Komm-intern.
De nieuwe regeering zou dan moeten
bestaan uit Chineezen en ook voor de
Chineezen, dus niet meer het eerst ge-
propagejetfde marionetten-yysteem. Bo
vendien zou Japan geneigd zijn af te zien
van een oorlogsschatting.
Op het eerste gezicht zit er aan deze
nieuwe voorstellen een grondslag, waar
op gebouwd kan worden. Meer valt er
momenteel niet van te zeggen.
De toestand in Palestina
is de laatste v^eek, nu Engeland een
krachtiger houding heeft aangenomen,
belangrijk verbeterd. Jeruzalem is nu
bijna geheel van opstandige Arabieren
gezuiverd. Thans is volgens de laatste
berichten de stad Jaffa aan de beurt. De
opstandelingen hebben alsnog besloten
hun tegenstand voort te zetten. De door
hen gestelde eischen luiden als volgt:
le. dat wordt afgezien van het ver-
deelingsplan;
2e. dat de Joodsche immigratie wordt
stopgezet;
3e. dat de grondtransacties worden
verboden;
4e. dat een constitutioneele regeering
wordt gevormd;
5e. dat een alliantie-verdrag met En
geland .wordt gesloten.
Er valt over te praten, is ongeveer de
gedachtengang van de Engelsche regee
ring, maar eerst de orde herstellen. Daar
toe worden thans de sinaasappelplanta
ges van Arabieren, gelegen langs den
grooten weg van Jerzalem naar Jaffa,
omgehakt, omdat deze plantages ge
bruikt werden om hinderlagen te leggen
voor het verkeer over den weg. De op
stand wordt nu door Engeland resoluut
aangepakt en dat lijkt ook de eenigste
weg om de rust in dit deel van de wereld
terug te doen keeren.
We blijven vandaag nog even ver van
huis en reizen nu naar Amerika. Het
meest actueele punt wat we in dat land
de afgeloopen week mochten constatee-
ren is
het groote spionnageproces.
We staan eenvoudig versteld over de
geraffineerdheid van de spionnage, maar
toch het is toch eigenlijk ook weer zoo
heel gewoon. Alle landen doen er aan
mee. Weet ge wat me bij het lezen van
al die spionnageverhalen telkens weer
opvalt? Dit, dat men officieele cijfers
zoo slecht betrouwbaar acht.dat men
de verzekering van goeden wil en na
buurschap, nu ja, accepteert, maar on-
dertusschen langs geheimen weg tracht
uit te visschen wat de ander nu eigenlijk
in zijn schild voert.
Spionneeren is dan pas goed, wanneer
er niets aan de buitenkant zichtbaar
komt. De openbare meening heeft zich
met dit werk nog niet vertrouwd kunnen
maken. We keuren het af, het is niet
reëel, maar geniepig, achterbaks.
De strijd gaat met alle middelen ook
de me^st ongeoorloofde, maar dat is
zeker, zoolang wantrouwen en onder
linge naijver op onze wereld hoogtij vie
ren, zoolang zullen er ook spionnen
blijven.
We keeren dan tot het Europeesche
vasteland terug en constateeren aller
eerst, dat
de houding van Hongarije
in de minderhedenkwestie, betreffende
Tsjecho Slowakije heel wat geluwd is.
Waarschijnlijk heeft het antwoord van
de mogendheden, betrokken bij de vrede
van München een beetje als een koude
douche gewerkt Men is dus maar be
gonnen met onderhandelingen en Tsje-
cho-Slowakije heeft door een zachte
wenk van zijn groote buurman, nieuwe
voorstellen gedaan, die echter door Hon
garije nog niet voldoende worden ge
acht.
Deze Hongaarsche grenswijziging is
evenwel niet een kwestie tusschen Boe
dapest en Praag. Een gemeenschappe
lijke grens Hongarije-Polen is niets voor
VOETBAL.
C. A. B. IIILangweer I 2-1.
Slechts enkele schakels van het com-
petitierad hebben Zondag in verband
met den internationalen wedstrijd Dene-
marken-Nederland gedraaid en alles nog
op den voormiddag.
C. A. B. II speelde uit 'tegen H. Z. C. II
en wist te winnen met 4-1; de adspi-
ranten I wonnen van idem H. Z. C. II
met 4-0.
Thuis speelde C. A. B. III tegen Lang
weer. Voor de rust speelde Langweer
DE JONG s NIEUWSBLAD
I
i
i
b
1
i
i
i
i
i
i
t
t
e
i
Ui
