Buitenlandsche Revue.
III. V. d. IIIEUFF
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELER 550
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
KOMT ER OORLOG?
Stadsnieuws.
Woensdag 8 Februari 1939
No. n
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
35gg Jaargang
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
c
Md.
Advcrtcntiön per regel:
Woensdagsnurnincr 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
Speciale inrichting voor
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leeagcld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f 2.-; fan. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Lee»g. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
Wanneer men de verschillende berich
ten, die er binnenkomen over den toe
stand aan de
Fransch-Spaansche grens
leest en zich eens met een weinig fan
tasie den toestand aldaar voor oogen
stelt, krijgt nog maar een flauw beeld
Ja, want er is geen
vredesorganisatie.
Eiken dag stellen de menschen van
alle Europeesche landen elkaar deze
vraag: zou er oorlog komen? Iemand,
die een militair pakje draagt, wordt voor
een deskundige gehouden en hem wordt
de bange vraag met extra nadruk ge
daan. Maar het meest van allen wellicht
krijgen journalisten haar te hooren. Zij
immers „weten alles’’ - al glimlacht men
natuurlijk, wanneer men den journalist
dit compliment maakt en zij zijn van
de internationale verhoudingen haarfijn
op de hoogte.
Het verwonderde me daarom niet, dat
ik op reis zijnde door Frankrijk, Corsica
en Italië om enkel het eerste deel van
het program te noemen in eiken brief
en op iedere kaart, welke ik onderweg
uit het vaderland ontving, wederom de
vraag tegenkwam: wat dunkt je komt
er oorlog? Want nu, nadat ik zóóveel
gehoord en gezien heb, moet ik het toch
wel weten!
Ik wil mijn zienswijze graag geven,
maar stel op den voorgrond, dat Ik geen
profeet ben. Mijn meening Is volstrekt
niet méér waard dan die van vele an
deren, die zich van de huidige interna
tionale verhoudingen op de hoogte heb
ben gesteld. De zaak van oorlog of vre
de zoo mogen we ook niet vergeten
hangt van politieke omstandigheden
af en niets is zoo wankel en zoo aan
vervorming onderhevig als de politiek.
Met het voorbehoud dus van het een
en van het ander, beantwoord ik de
vraag: Komt er oorlog? bevestigend.
De oorlog kan betrekkelijk gauw uitbre
ken, het kan ook nog enkele jaren duren,
maar m.l, zal er binnen afzienbaren tijd
een groote Europeesche oorlog uitbre
ken.
En nu In het kort de verklaring van
mijn zienswijze.
Tot nog toe was „oorlog” een perio
diek verschijnsel in.de wereldgeschiede
nis. Tal van volken hebben een tijdperk
van cultureelen opgang gekend, welke
gepaard ging met toenemende macht en
ze veroverden zich dan de positie, wel
ke hun naar hun geestelijke en mate-
rleele kracht toekwam, althans „pas
te”. Na een zekeren tijd een overheer-
schende positie te hebben ingenomen,
ontwikkelde zich een l
dentie, verminderde de materieele sterkte
en.werd het volk overweldigd door
een ander volk, dat zich In jeugdige
kracht had vernieuwd en versterkt.
Nu heeft de menschheid gepoogd om
tegenover dit oorlogsnoodlot in 's we
relds gang een Internationale rechtsorde
op te bouwen van deze beweging was
o.m. onze Hugo de Groot een der voor-
loopers en ze culmineerde, althans in
theorie, in den Volkenbond. Het Is nu in
de na-oorlogsche jaren steeds duidelijker
geworden, dat de Volkenbond er minder
was om de internationale rechtsorde te
verzekeren dan wel het behoud der on
derlinge machtspositie, zooals die hei
resultaat van den oorlog 1914-1918 was.
Deze poging heeft gefaald. Duitsch-
land en Italië hebben zich ontwikkeld
tot machten, welke in staat kunnen wor
den geacht om met kans op succes een
greep te doen naar alles, wat hun
machtsbegeerte ingeeft. Deden ze dat,
dan zouden ze niet anders handelen dan
Engeland en Frankrijk en b.v. óók Por
tugal en Nederland het hebben gedaan,
toen zij zich sterker wisten dan andere
volkeren. Maar tegenwoordig hebben
we andere en betere begrippen van recht
en menschelijkheid. Juist, maar die zullen
de nieuw opgekomen machten toch niet
weerhouden om te nemen, wat ze mee
nen dat hun toekomt, wanneer de inter
nationale rechtsorde niet de mogelijkheid
verzekert om langs vreedzamen weg die
veranderingen in den internationalen sta
tus tot stand te brengen, welke door de
ontwikkeling der werkelijke volks- en
ook dat zal een factor blijven! van
de internationale machtsverhoudingen
worden vereischt.
Om mijn bedoeling practisch te ver
duidelijken: in 1918, toen Frankrijk den
oorlog had gewonnen, nam het Elzas
Lotharingen als prijs. Zeker, dat was te
verdedigen, want Elzas Lotharingen
was aan de hand van de geschiedenis
(welke deze provincies echter wisselend
als deel van Duitschland en van Frank
rijk vermeldt) tot Fransch gebied te ver
klaren. Maar toch is het zeker, dat b.v.
het eiland Corsica, méér Italiaan)sch is
dan Elzas Lotharingen Fransch. Zal
echter Frankrijk er aan denken om Cor
sica zonder oorlog aan Italië af te
staan?
Ik wil maar zeggen: oorlog zal er
blijven, zoolang In vrede geen wijzigin
gen in den polltleken status van landen
Voorzitter Dr. ten Cate opende de vrij
goed bezochte vergadering met 'n woord
van welkom. Notulen werden gelezen en
goedgekeurd.
Uit het jaarverslag stippen we de
volgende feiten aan: Na eerst gewezen
te hebben op het fel bewogen jaar, dat
achter ons ligt, wijst de ser.esse op en
kele lichtpunten in het vereenigingsle-
ven. Het ledental bedraagt 1335. Er is
een bestuursvacature door het vertrek
van den heer Pannekoek Loois.
1 ledenvergadering en 2 bestuursver
gaderingen werden gehouden. Het tekort
over 1937 is gedekt.
Wijkverpleging. De zusters brachten
5870 bezoeken in 115 gezinnen.
T.B.C.bestrijdlng, Ingeschreven ston
den dit jaar 27 gezinnen met 34 patiën
ten; 7 nieuwe patiënten werden inge
schreven, één overleed en 3 werden af
gevoerd. In een sanatorium werden 7
patiënten verpleegd.
Eveneens 7 gezinnen ontvingen huur-
toeslag. In totaal werden in 161 gezin
nen 967 bezoeken afgelegd.
Uit het magazijn werden 773 artike
len uitgeleend.
Het consultatiebureau mag zich in 'n
toenemende bloei verheugefi.
Op 8 Maart werden alle doctoren aan
het bureau verbonden en elk behandelde
op de aangewezen uren de zuigelingen
uit eigen patiëntenkring.
In totaal werden 1039 consultaten ge
houden.
102 zuigelingen werden ingeschreven
en 81 afgevoerd. De zusters verrichten
voor deze afdeeling 303 bezoeken.
Nog werd gememoreerd het overlijden
van den heer G. C. Eisma, die veel ge
laan heeft voor 't Groene Kruis en wiens
werk steeds tot een voorbeeld gesteld
mag worden.
Badhuis. De bonboekjes blijken een
succes te zijn. Het aantal kuipbaden be
droeg 2199, stortbaden 7219, in het ge
heel 9418 baden, een vooruitgang met
het vorig jaar van 144 baden.
Het Groene Kruis boekte aan inkom
sten en uitgaven f 4978 met een nadee-
lig saldo van 167 gulden.
De t.b.c.-rekening sloot met een be
drag van f4252,98. Het Badhuis heeft
een batig slot, n.l. f248,95; inkomsten
f3273.64, uitgaven f3024.69. De begroe
ting 1939 sluit met een nadeelig slot van
125 gulden; uitgaven f5685, Inkomsten
f5560.
Dr. ten Cate maakt enkele opmerkin
gen, betreffende ons Volksbadhuis. Het
aantal baden ruim 9000 komt zoowat
neer op een verbruik van 1 >/2 bad per
jaar per persoon. Wanneer nu elk eens
een bad per maand nam, wat heusch
geen overbodige weelde is, zou daar
door de exploltatie-rekenlng van het
Volksbadhuis belangrijk verbeteren.
De heer H. R. Kingma spreekt namens
de financieele commissie een woord van
lof aan het adres van den penningmees
ter, den heer Roelants voor het vele werk
in het belang van de Vereen, verricht.
De Voorzitter brengt daarna èn secr.esse
én penningmeester hartelijk dank voor
hun werk.
De bestuursverkiezing had tot resul
taat, dat werd herkozen Ds. Boerma en
gekozen in de vacature Mooij, die be
dankt heeft en de heer Pannekoek Loois
wegens vertrek, de heeren Dr. de Bos
Kuil en S. Hollander.
De Voorzitter richt nog eenige welge
meende woorden tot den heer Mooij en
aan het adres van den heer Pannekoek
voor hun arbeid in dienst van deze
mooie vereeniging.
Daarna kwam aan de orde een con-
tributieregeling, noodig geworden om
enkele misstanden weg te nemen.
Het bestuur stelde voor de nieuwe ar
tikelen aldus te lezen:
Art. 4 van 't Huishoudelijk Reglement
worde gewijzigd en gelezen als volgt:
De leden der vereeniging worden on
derscheiden in donateurs en gewone
leden.
Donateurs zijn zij, die aan de vereeni-
ning een gift ineens schenken van min
stens f 100.of een jaarlijksche con
tributie betalen van meer dan f5.
De contributie voor gewone leden be
draagt minimum fl.maximum f5.
per jaar, vast te stellen volgens het in
komen, door het bestuur, bijgestaan
door een commissie. De rechten van alle
categoriën zijn dezelfde.
Art. 5 lezen men als volgt:
Iedere man, vrouw of rechtspersoon
wordt lid van de vereeniging door zich
aan te melden bij één der leden van
het bestuur of bij den bode. Wie In den
loop van het jaar lid wordt, of als lid
bedankt, Is over dat jaar zijn volle con
tributie verschuldigd.
Hij, die van de diensten van „Het
Groene Kruis” gebruik wenscht te ma
ken en in het afgeloopen jaar geen lid
van de jammer en ellende, die er in die
streken heerscht.
Over onbegaanbare wegen, volgepropt
met alle mogelijke rijdend materiaal, dooi
bijna onbegaanbare bergpassen, waar
in de sneeuw zich had opgehoopt, sleept
de opgejaagde burgerbevolking zich
voort naar Frankrijk, dat men hoopt te
bereiken en eindelijk veilig te zijn voor
de vliegtuigen van Franco, die ook in
onbeschermde steden dood en verderf
zaaien. Een schunnige taak, die aan het
vliegtuig in den modernen oorlog is toe
bedeeld. Geen strijd met de wapenen
tegenover een gelljkwaardige tegenstan
der ge?n strategie geen bereke
ning. maar strooi neer uw duizend
kilo bommen. Het komt er niet op aan,
waar ze terecht komen, hoe meer on
schuldige vrouwen en kinderen ver
moord worden, hoe meer de haat zal op
laaien, maar ook hoe vlugger de weer
kracht van het achterland gebroken
wordt. Spanje geeft een voorloopig beeld
hoe het eventueel in een komende oorlog
zal worden. Kunnen wij, eenvoudige
menschen, nog iets doen dat noodlot,
dat als een zwaard boven ons hoofd
hangt, te keeren?
Het gevleugelde woord
bidt en werkt
komt ons in de gedachte. Gewerkt heb
ben we aan den vrede op alle mogelijke
manieren, maar ook gewerkt hebben
onze leiders aan een grenzelooze bewa
pening. Naar hun inzicht de beste re
medie om den vrede te bewaren. Nog
is het laatste woord in deze twee stroo-
mingen niet gesproken en we mogen nog
altijd hopen, dat het gezord verstand te
eeniger tijd zal zegevieren.maar dat
we wel als een vaststaand feit mogen
aannemen is dat, dat we veel te weinig
gebeden hebben.
Bidt en werltó
dan komt bidden het eerst. Hebben we
niet veel te veel dat woord omgekeerd.
altijd maar gewerkt en te weinig gebe
den?
Wanneer ons Godsvertrouwen maar
groot genoeg is, al onze daden door
weven zijn met dat geloot aan Zijn on
eindige wijsheid en goedertierenheid en
dan mogen we zeker verwachten, dat Hij
ons zal lelden door den druk van dezen
tijd naar een betere gemeenschap,
„Maar,” zoo zal heel logisch een
Fransche grensbewoner zeggen, „mo
menteel zitten we .met een honderd dui
zend Spaansche vluchtelingen, waarvoor
gezorgd moet worden. Dit wordt voor
Frankrijk een probleem van de eerste
orde. Voedsel is er waarschijnlijk ge
noeg, maar onderdak Is veel moeilljker
en de tallooze zieken moeten extra hulp
hebben.
Uit een correspondentie uit Perpignan
lezen we volgende beschrijving die be
ter dan alle andere berichten een beeld
geeft van de schier hopelooze verwar
ring die men daar in grensstreken moei
aantreffen.
In Le Perthus was het gedrag der daar
over de grens geslopen deserteurs der
mate schandelijk, dat men besloot ze
eenvoudig weer allemaal door de Sene-
galeezen te laten terugdrijven op
Spaansch gebied. De jonge meisjes van
het dorp, die melk warmden en uitdeel
den onder de drijfnatte en van honger
en koude ontzettend lijdende kinderen
er stierven even over de grens al op
zijn minst zes, alleen op dezen sector
werden niet alleen door deze bandieten
zóó lastig gevallen, dat ze ten slotte
haar liefdewerk moesten staken tot ne-
gersoldaten haar een lijfwacht boden,
maar uit baldadigheid werden zelfs si
naasappelschillen en modder geworpen
in de emmers met drinkwater; kinderen
werden van hun voedsel en van gouden
medaljes van heiligen, die ze, naar
Spaansche gewoonte, dikwijls om de
halsjes dragen, beroofd, levensmiddelen
en dekens gestolen; bij eenzaam wonen
de boeren en boerinnen werd ingebro
ken of onder bedreiging met pistolen,
alles leeggeplunderd.
Tegen een dergelijke gedegenereerde
groep past van Fransche kant strenge
maatregelen, die dan ook eindelijk ter
bescherming van de eigen bevolking ge
nomen worden. Naar verluidt, zijn nu
50.000 man troepen naar de grens ge
zonden. Het gevaar is nu weer, dat
Italië deze bescherming van Fransch
eigendom
en burgers gaat beschouwen als een
verkapte manier om op alles voorbereid
te zijn, wanneer Italië zijn eischen ten
opzichte van Tunis, Algiers en Dzjiboeti
wil doorzetten.
De algemeene verwachting Is dat
Mussolini deze week een groote rede zal
houden waarin de buitenlandsche poli
tiek scherp omlljnd zal worden. De
eischen van Italië zullen In deze rede
nader omschreven worden, waartegen
over staat, dat de J.l.> Vrijdag In da
Fransche Kamer aangenomen resolutie
en volkeren zijn te verkrijgen. Of ik
daarom meen, dat Corsica om me bij
dit voorbeeld te blijven bepalen Ita-
liaansch behoort te worden? Volstrekt
piet. Reeds eerder schreef ik van de Cor-
sicanen, dat idezen zich in de eerste
plaats Corsicanen voelen. Dat zegt op
zich zelf niet zoo heel veel, want de
meëjste eilandbewoners voelen zich in
de eerste plaats als zoodanig, dus als
bewoners van dit of dat eiland.
In de tweede plaats, zoo schreef Ik
óók, zijn de Corsicanen Franschen. De
ze Franschgezindheid is nochtans slechts
ontsproten aan zeer oogenblikkelijke po
litieke verhoudingen. De Corsicaan is een
hartstochtelijk minnaar van de vrijheid
en verfoeit daarom het fascisme. Kende
Italië de democratische staatsorde, dan
zou het bij den Corsicaan veel meer
spreken dan thans, dat hij is: Italiaan
van naam, van afstamming, van taal,
naar aard ën zeden.
Voor de Italianen in Italië zal het een
ondragelijke gedachte zijn en blijven
nu dit volk zich van eigen macht en
kracht bewust is geworden dat vanaf
zijn kust de kust is te zien van een eiland
met een voor bijna 100 Italiaansche
bevolking, welke tot een vreemd staats
verband behoort.
Wanneer de vrede geen mogelijkhe
den biedt om vooreerst de cultureele
banden te verinnigen tusschen in ver
schillend staatsverband levende deelen
van één volk, met de mogelijkheid van
een vrije lotsbepaling in de toekomst,
dan is de oorlog en het herstel van het
vroegere oorlogs„recht” onafwendbaar.
Dan neemt een volk, dat zich zelf be
wust en machtig is geworden, datgene,
wat het meent, dat het toekomt. Dat
deed Duitschland ten aanzien van Oos
tenrijk en Tsjecho Slowakije. Hieruit
groeide nog geen oorlog, omdat deze
kleine staten te overweldigen waren.
Maar als Italië gaat nemen, dan moet
het Frankrijk te lijf. En zóó iets wordt
een algemeene Europeesche strijd, om
dat Frankrljk’s ondergang het einde zou
inluiden van het Britsche overwicht in de
wereld. Engeland zou dus in een oorlog
van Italië tegen Frankrijk partij moeten
kiezen.
Internationale vraagstukken als die,
welke wij hier aanroerden, zijn uiterst
moeilijk en geconfpliceerd.
Men mag inderdaad uit mijn betoog
concludeeren, dat ik van meening ben,
geestelijke deca- dat de volkeren, die thans nog de mees
te macht en het meeste bezit hebben,
offers hebben te brengen voor de vrede,
ten bate van andere, opkomende groot
machten, die zich nu sterk genoeg wa
nen om haar portie te eischen van ’s
werelds rijkdommen. Het brengen van
zulke offers is een eisch van de rechts
orde, welke men uit zedelijke overwe
gingen In de plaats van het oorlogsrecht
wil stellen.
Maar gesteld nu eens, dat Engeland
en Frankrijk om een paar der bezit
tende mogendheden van thans te noe
men uit een gevoel van zedelijken
plicht tot het brengen van zulke offers
overgaan, welke waarborgen hebben
zij dan, èn de overige wereld, dat
Duitschland er. Italië tevreden zullen zijn
en er.ten slotte niet toch op los zul
len slaan om zich de onbetwiste hege
monie te verwerven, nadat de offerenden
zich hebben afgezwakt?
geen twijfel overlaat aan de manier,
waarop Frankrijk op Mussolini’s eisch
zal reageeren.
Deze resolutie luidt als volgt:
„De Kamer van afgevaardigden ver
klaart plechtig, dat, op dezelfde wijze
als het continentale Frankrijk, alle dee
len van het rijk ohder de bescherming
van het vaderland staan met de bevol
king, welke die deelen herbergen.
De Kamer verklaart plechtig, dat de
Fransche souvereinlteit ondeelbaar is en
niet overgedragen, gedelegeerd of ver
deeld kan worden.’’
De Kamerfractie der republikeinsche
federatie heeft voorts een motie aange
nomen, waarin gezegd wordt dat de
fractie zich met de grootste kracht keert
tegen de gedachte van een internatio
nale conferentie of andere onderhande-
lingen, welke de itegriteit van het Fran
sche koloniale rijk in gevaar zouden kun
nen brengen.
De fractie verklaarde, dat zij slechts
een regeering kan steunen, die vastbe
sloten is Frankrljk’s rechten ten volle te
handhaven.
Een zeer gespannen toestand heerscht
er momenteel in België tusschen
de Vlamingen en de Walen,
welke dezer dagen een eerste uitbarsting
vond in de mishandeling van den Bel
gischen minister-president Spaak.
De dagbladen van beide partijen gaan
fel tegen elkaar te keer.
Maar, zoo zult U misschien vragen,
waarom deze kwestie? Het antwoord is
gauw gegeven. De taalstrijd en alles wat
er mee samenhangt. Wat men evenwel
in veel jaren hard werken niet heeft kun
nen bereiken is nu met één slag ver
wezenlijkt, n.l. dat de partlj-tegenstellin-
gen plotseling zijn overbrugd. Vlaamsche
Katholieken, socialisten, nationalisten en
liberalen hebben zich eendrachtig achter
de regeering geschaard, terwijl aan de
tegenovergestelde kant stonden de Wa
len en de Brusselaars. Deze laatsten zijn
de bij uitstek Fransch gezinde groep,
die er alles opzet de mogelijkheid van
eenige vorm van xel’Jbelptuur voor de
Vlaamsch sprekende bevolking uit te
sluiten. Ook België zal dus nog wel eeni
ge weken een onrustig beeld geven.
Verschillende berichten, welke uit
Duitschland binnenkomen, geven een
eigenaardige kijk op de geestesgesteld
heid, maar ook op de economische toe
stand in dat land.
Dat de Duitsche pers op zeer scherpe
wijze reageert op de rede van president
Roosevelt behoeft ons niet te verwonde
ren. Het Is de oude strijd tusschen fas
cisme en democratie... maar ook inner
lijk gebeuren er verschillende dingen,
die voor een buitenstaander een ietwat
vreemd licht werpen op de binnenland-
sche toestanden aldaar. Zoo b.v. het be
sluit van de spoorwegautoriteiten, om,
gezien den steeds ernstiger wordenden
toestand bij de spoorwegen, op groote
schaal personentreinen te laten verval
len, wekte algemeene verwondering.
De speciale treinen, extra treinen, win-
tertreinen en pleiziertreinen zullen allen
uit de dienstregeling geschrapt worden.
Deze maatregel wordt gemotiveerd door
de steeds grooter wordende eischen,
welke ’t goederenvervoer stelt, maar
en hier komt waarschijnlijk de rechte
aap uit de mouw de electriciteits-
voorziening voor het spoorwegverkeer
in Zuid-Duitschland is onvoldoende
voor de behoefte. De motorwagens zul
len nu vervangen worden door locomo
tieven.
Nog een ander beeld van de geestes
gesteldheid van machthebbers en volk in
het Duitsche rijk is het verbod aan vijf
Duitsche conferenciers om in het pu
bliek te mogen optreden. Deze artisten
hebben het zich verbeeld, dat het ip
Duitschland mogelijk was een mop te
tappen. Waar wij in Nederland smake
lijk om lachen, is voor Duitsche ooren
niet ernstig genoeg. De Localanzeiger
drukt een van deze moppen af. De con
ferencier begroette het publiek met de
fascistische groet. Toen het welkomst-
applaus was bedaard, zeide hij: „Zoo
hoog sprong mijn hondje, toen ik uit de
nor thuis kwam” en nu vraagt U waar
schijnlijk, heeft het Nationaal Socialis
tisch opgevoede Duitsche volk dezen
conferencier van het tooneel gesleurd en
buiten de volksgemeenschap gestooten?
Welnee men heeft gebruld om deze
mop.
We weten het nog uit de mobilisatie
tijd dat eenheidsworst niet altijd even
lekker was en zoo zal het in Duitschland
ook wel gaan.
JAARVERGADERING
GROENE KRUIS.
De afdeeling Bolsward van bovenge
noemde vereeniging hield Vrijdagavond _.or...
een jaarvergadering in hotel Boermans. j was, betaalt bij intree tweemaal de con-
waarin opgenomen
I
DÉ JONGs NIEUWSBLAD
