DE UIERELDRIJKDOIYIIYIEH.
Buitenlandsche Revue.
III. V. O. IV EU F F
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 550
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
DAM PO
GRIEPenKOU
VOITEAL
UITSLAGEN
MMHi
35= Jaargang
Woensdag 22 Februari 1939
No. 15
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Uit den Omtrek
Stadsnieuws.
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
de volgende resul-
Md.
we
WITMARSUM
Advcrtentlün per regel;
WocriBtliigsniimmcr 10 cent.
Zatcrdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
Speciale inrichting voor
16 Februari 1939,
Hedenmiddag werd in tegenwoordig
heid van H.H. Burgemeester en Wethou
ders en Seer, van Wonseradeel, de gem.
architect, de bouwkundige opzichters, de
armmeesters en verdere genoodigden ’t
Vcrsdiljnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgcld Ir. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal
Mooie blanke Stokvisch
(met gebruiksaanwijzing).
BRANDSMA’s WINKELS.
3.
dan zooveel waarde? Zeker, In de eer
ste plaats werden van hieruit heel wat
wapens naar China gesmokkeld en ten
tweede toont ons een blik op de we
reldkaart dat er ook zooiets als een stra
tegische politie in die Chineesche zee is.
De Japansche pers beweert, dat Hainan
gebruikt kan worden als middel van
pressie op Engeland en Frankrijk en ook
op Nederland.
Volgens deze Japansche pers heeft
Japan thans het lot van Honkong, Birma
en Singapore in handen en voor de Fran-
sche belangen dat van Indo-China. Ne
derland komt er dan ook niet zonder
kleerscheuren af en krijgt nu reeds den
wenk over verkoop van Nieuw-Guinea
te praten.
We betwijfelen dan ook of de bewe
ring van Japan, dat Hainan slechts tijde
lijk bezet zal worden, geheel op waar
heid berust. Een dergelijke voorpost in
de Chineesche wateren zal Japan ook in
de toekomst niet onwelkom zijn. Hoe
men deze kluwen alsnog zal ontwarren
valt voor niemand te voorspellen.
20 Februaji 1939.
Gekozen tot voorzitter van de com
missie tot wering van schoolverzuim in
de gemeente Wonseradeel, de heer D.
Douma te Kimswerd.
Vereen, betreffende. Van de Vereen,
voor huisvrouwen was zij presidente en
bestuurslid van het Nutsdepartement al
hier.
Dat Mevr. Nijk dit maatschappelijk
werk naast haar drukke huishoudelijke
plichten kon waarnemen, wijst wel op
een zeer bijzondere werkkracht.
Haar nagedachtenis zal dan ook bij
bestuurderen en leden van de verschil
lende Vereenigingen in dankbare her
innering blijven. j
nu weer tot diezelfde benauwdende pro
porties is teruggebracht. Zelfs de voed
selvoorziening komt in het gedrang en
dit is een zeer gevaarlijk verschijnsel,
omdat de liefde, ook voor het vaderland
nog wel een beetje gaat door de maag.
In ons eigen land voteert men ton
nen gouds voor de bewapening, terwijl
er zoogenaamd geen geld is voor de
verzorging van ouden van dagen en ver
betering van de werkloozensteun. We
willen daarover in dit buitenlandsch
overzicht niet verder uitweiden. In En
geland zijn de bewapeningsplannen
thans in volle uitvoering. Het pas ver
schenen Engelsche witboek geeft daar
van eenige sprekende cijfers.
Verleden jaar zijn ruim 37000 recruten
toegetreden tot het leger, driemaal meer
dan het voorafgaande jaar en een record
in de recruteering na den oorlog. 77000
recruten traden toe tot het terrioriale
leger, vergeleken met 45000 in het voor
afgaande jaar. 31000 namen dienst bij de
luchtmacht, onder wie 1700 vliegers, ter
wijl gedurende het begrootingsjaar dat
in Maart eindigt, het totaal gesteld kan
worden op 35000. Twaalf scholen voor
vliegopleiding zijn opgericht, terwijl
binnenkort nog drie in Schotland wor
den geopend. Ruim 2500 vrijwillige re
servisten worden thans tot vlieger opge
leid.
De regeerlng deelt dan mee, dat de
aanvankelijke moeilijkheden om dit reus
achtige defensie-lppparaat op gang te
brengen, zoo goed als overwonnen zijn
en dat de productie van week tot week
toeneemt. Ten slotte herhaalt de regee-
ring dat, zooals iedereen weet al deze
maatregelen niet voor aanvallende maar
uitsluitend voor defensieve beweegrede
nen genomen zijn en dat de regeering al
deze uitgaven eigenlijk betreurt en on
middellijk bereid is tot overleg over
spoedige beperking der bewapening
zoodra de internationale toestand dit
zou dulden. In den tusschentijd ver-
OORZAAK VAN VOLKERE.NHAAT
EN OORLOG.
te Nijland werden
taten behaald:
„Westergoo”
„Nijland”
15J/3 punt.
punt.
Door 58 spelers werd aan den strijd
deelgenomen.
De zegen der schepping
tot een vloek geworden.
De oorlog lijkt voor het oogenblik
weer wat verder af dan eenige weken
geleden. Hitler’s Rijksdagrede heeft het
de wereld duidelijk gemaakt, dat
Duitschland zich in de ernstigste finan-
cieele en economische moeilijkheden be
vindt; het Derde Rijk zou een oorlog
kunnen beginnen, maar niet althans
niet zegevierend weten te beëindi
gen. En met Italië staat het eigenlijk net
zoo. Het „woud van bajoneten” door
Mussolini geschapen, staat .droog. Er
is geen drinken en gen voedsel voor den
bodem. Er is geen geld en geen econo
mische kracht, Italië moet bedelen
voor een beetje crediet.
En Mussolini heeft in Spanje on
danks de overwinning van Franco’s troe
pen en de Italiaansche „zwarte pijlen”
een dure les gehad. Een oorlog thans,
met zijn moderne aanvals-, maar ook
met zijn moderne verdedigingsmiddelen,
is niet in een vloek en een zucht uit te
vechten. Italië kan slechts een oorlog
winnen, die niet langer dan zes weken
hoeft te duren na dien tijd volgt de
ineenstorting van het land.
Deze waarheiden beginnen haar er
kenning in stilte te vindein te
Berlijn en te Rome. Hitler’s Rijksdag
rede was er een afspiegeling van. En
Chamberlain trok er met groote zelfvol
doening zijn conclusie uit, „Ik heb den
indruk,” zei hij, „dat dit niet de taal
was van een man, die Europa in een
nieuwe crisis wil storten.”
Kunnen we het oorlogsgevaar dus
voorbij achten?
MEVR. NIJK—TERHENNE. f
Geheel onverwachts voor de buiten
staanders is j.l. Zaterdag overleden
Mevr. Nijk-Terhenne. Een werkzaam
leven en niet alleen huishoudelijk, maar
ook op maatschappelijk terrein is hier
mee afgesloten. Mevr. Nijk was onge
veer 17 jaar secretaresse van de be
kende vereen. Floralia en een bestuurs
lid met een geweldige stuwkracht. Vooi
de Floralialeden was Mevr. Nijk de
trouwt de regeering dat het volk de on- 1 vraagbaak en niet alleen inzake de
getwijfeld zware lasten opnieuw met
blijmoedigheid zal aanvaarden en zijn
deel wil bijdragen tot de uitoefening der
hoogste en voornaamste regeeringstaak:
het waarborgen van de vrijheid en onaf-,
hankelijkheid van het land en zijn over-
zeesche bezittingen tegen elk mogelijk
gevaar.
Dit Engelsche witboek heeft natuurlijk
weer de Italianen wakker geschud. Reeds
nu wordt er geschermd met de Engel
sche 580 millioen pond sterling voor de
bewapening om stemming te maken voor
een verhoogde activiteit in de bewape
ning van Italië. Dat is juist het funeste
in deze beweging. Wanneer niet door
onderling overleg aan deze wedloop een
einde gemaakt wordt, zal op den duur
het geheele economische leven aan die
bewapening ten offer vallen.
Allereerst gaan we nu na deze wel
wat lange beschouwing over het bewa-
peningsprobleem een kijkje nemen in de
Chineesche Japansche kwestie. De ge
weldige krachtsinspanning welke Japan
ontwikkelt is niet evenredig aan de tot
nu toe bereikte resultaten. Dat een groot
deel van China bezet is, zegt op zich zelf
niet zooveel, omdat die militaire bezet
ting enorme bedragen kost en er zich
geen economische voordeelen tegenover
stellen. Bovendien maken de ongeregel
de Chineesche troepen het de Japanners
erg lastig en loopt de wapenvoorziening
van het Chineesche leger, ondanks de
Japansche blokkade van de Chineesche
kust nog regelmatig door. Thans heeft
Japan door de bezetting van het aan de
Chineesche zuidkust gelegen eiland Hai
nan opnieuw getracht aan die wapen-
leveringen een einde te maken. Reeds
eerder had Japan het voornemen tot de
bezetting van dit eiland over te gaan,
maar heeft daar toen onder protest van
Londen en Parijs van afgezien en zelfs
de uitdrukkelijke belofte gedaan dat hef
niet zou overgaan tot. een bezetting van
dit eiland.
Japan vreesde niet zoozeer militaire,
dan wel economische sancties. Speciaal
denken we hier aan ruwe zijde, een uit-
voerproduct van Japan, welke haar afzet
hoofdzakelijk vindt in Amerika, Enge
land en Frankrijk.
Het nieuwe kabinet Hiranoema, dat in
de plaats is gekomen van het kabinet
Konoje, heeft waarschijnlijk minder re
kening gehouden met deze vroegere eco
nomische overwegingen en met verwaar-
loozing van een eens gegeven belofte,
het eiland Hainan bezet. We constatee-
ren in dit geval ook weer het bedroe
vende feit, dat in diplomatieke kringen
het eens gegeven woord geert waarde
meer heeft. Dat is een bedenkelijk ver
schijnsel.
Misschien dat bij enkele lezers, die
niet regelmatig de buitenlandsche poli
tiek volgen, de gedachte opkomt: Heeft
die bezetting van dat eiland voor Japan
40-JARIG AMBTSJUBILEUM.
A.s. Zondag 26 Febr. hoopt Ds. B.
Scholtens, Em. predikant alhier, zijn 40-
jarig ambtsjubileum als predikant te vie
ren.
Geboren den 4den Juni 1872 te Grijps-
kerk, heeft hij te Groningen gestudeerd
en werd hij in 1898 cand. tot den H.
Dienst bij het Prov. Kerkbestuur van
Utrecht. Den 26 Febr. 1899 deed hij zijn
intrede te Sellingen (W.) na des mor
gens bevestigd te zijn door Ds. Moutijn,
roen predikant te Nieuw-Stadskanaal. In
1904 vertrok hij naar de gemeente van
Annerveen c.a. waar hij 14 jaar werk
zaam is geweest. Daarna diende hij nog
de gemeente Lellens (1919), Stavoren
(1921) en Foudgum c.a., 9 Mei 1926.
Wegens het bereiken van den 65-jari-
gen leeftijd heeft hij aldaar het ambt
neergelegd den 6 Juni 1937 na vooraf
eervol emeritaat te hebben verkregen.
In Foudgum c.a. heeft hij verschillen
de functies waargenomen en was hij
voorzitter van het Schoolbestuur der
Chr. School Eben-Haëzer te Betterwird;
voorzitter van de plaatselijke C. H. Kies-
ver. Bornwird en Omstr.; voorzitter van
de Gem. C.-.H Kiesvereen. Westdon-
geradeel; praetor van den Ring Hol-
werd; lid van het Class. Bestuur van
Dokkum; lid van de Zendingscommissie
der classis Dokkum.
Na zijn afscheid van Foudgum heeft
hij zich metterwoon alhier gevestigd.
Gesteld, dat Duitschland koloniën
krijgt toebedeeld, omdat het daarop als
machtig geworden volk een moreel
recht heeft zal het over 25 jaar, wan
neer b.v. Spanje aan zijn hervonden
kracht en sterkte „rechten" kan gaan
ontleenen, weer een deel zijner koloniën
willen overdragen? (Zóó maar, zonder
oorlog, enkel om der rechtvaardigheids-
wille?
Oorlog, om bezit der wereldrijkdom-
men, zal de aarde blijven teisteren, als
de menschheid niet de middelen weet te
vinden om die rijkdommen te denatio-
naliseeren. Voor wat thans koloniën zijn,
moet een bestuursstelsel gevonden kun
nen worden, dat uit de aanwezige rijk
dommen eerstens de welvaart verzekert
van de oorspronkelijke bevolking en al
len overigen het recht om er zooveel
mogelijk dekking te verwerven voor de
eigen tekorten in grondstoffen.
's Werelds rijkdommen moeten, op
gereglementeerde en rechtvaardige wijze
worden geïnternationaliseerd.
Dén alleen kan de vrede worden ver
zekerd.
V. P. R. O.
Vrijdag 24 Febr. organiseert de Vrijz.
Prot. Radio-Omroep (de V. P. R. O.)
een propaganda-avond in het nieuwe
dienstgebouw der Ned. Herv. gemeente
het z.g. Convent op de Groote Kampen.
De groote toeloop, die ook in andere
plaatsen deze propaganda-avonden
trekken, wettigt de verwachting, dat dit
ook in Bolsward het geval zal zijn. En
wellicht vormt het feit, dat de groote
zaal van het nieuwe Convent dan voor
het eerst in gebruik wordt genomen een
attractie temeer.
Voor bijzonderheden verwijzen
naar de advertentie in dit nummer.
Dat zou een onvergeeflijke stoutmoe-’
digheid zijn. Hitler heeft de omstandig
heden genoemd, waaronder Duitschland
de consequenties van een oorlog „ijs
koud” onder de oogen zou zien. En dat
3ou zijn, ‘wanneer de as-^enooten óf
een hunner tot den oorlog zouden wor
den geprest als eenig overgebleven mid
del tot bevrediging van hun nationale
aspiraties.
Ik beschouw deze woorden niet als
bluf. Het is het noodlot van de totali
taire staatsgedachte, dat ze óf als
maatschappelijk stelsel zich moet of
feren, zich gewonnen moet geven, óf al
les en ook het laatste, den vrede zelfs,
moet inzetten om de nationale doelein
den te verwezenlijken.
Wanneer de democratische wereld
machten voor het behoud van den vrede
niet anders zouden weten te doen dan
bewapenen en afwachten of de tegen
partij den oorlog zal aandurven dan
komt er op den duur inderdaad oorlog.
Wij bezitters van ’s werelds rijk
dommen moeten weten te offeren
voor den vrede, zoo schreef ik in Januari
j.l. en daarmee ons recht verzekeren op
den vrede, óf we dwingen anderen om
zich door geweld een weg naar de wel
vaart van de eigen volkeren te banen
precies zooals wij dat vroeger óók ge
daan hebben.
Men kan met zijn sympathieën, zooals
ondergeteekende, voor honderd procent
aan den kant der groote democratieën
staan het zou nochtans van blind
vooroordeel getuigen, wanneer men de
objectieve waarheid niet erkende, welke
de inhoud was van deze uitspraak des
Führers in diens jongste Rijksdagrede:
Het is duidelijk: de rijkdommen der
wereld worden met geweld ver
deeld en dan zal deze verdeeling
van tijd tot tijd steeds weer met
geweld gecorrigeerd worden, óf de
verdeeling geschiedt volgens de be
ginselen der billijkheid en gezond
verstand, maar dan moeten billijk
heid en verstand ook werkelijk de
rechtvaardigheid en daarmede ten
slotte de doelmatigheid dienen.
Eerst een wereld met geweld ver
overen en dan met moreele theo
rieën den roof verdedigen is voor
de bezitters misschien gemakkelijk
en kalmeerend, maar voor de niet-
bezitters even onbelangrijk als on
interessant en niet bindend.
Nu behoeft men dezen passus uit
Hitler’s rede overlezende, niet om te val
len van respect voor het juiste en recht
vaardige inzicht van den Führer. Zoo
goed als er volkeren zijn, die, na eerst
ge.gestolen te hebben, zich op de
beginselen van het eigendomsrecht be
roepen om te kunnen behouden, wat ze
bezitten zoo zijn er ook volkeren, die
naar de beginselen van „billijkheid, ge
zond verstand en rechtvaardigheid” zich
een buit wenschen te zien toebedeeld,
omdat.de andere methode, oorlog,
duurder is en vol risico’s.
Reeds meer dan een jaar lang stellen
we ons op geregelde tijden de vraag:
komt er nu werkelijk een wereldoorlog?
en het antwoord is in al die tijd ook
steeds hetzelfde geweest: „nog niet”.
Deze bewering is gebaseerd op de
volgende feiten: de geneigdheid tot vre
de bij een deel der Westersche mogend
heden en speciaal die van de democrati
sche inslag en de geweldige bewapening,
waardoor men wel een beetje huiverig
geworden is de tegenstellingen op de
spits te drijven. Bezien van dit stand
punt zou men dus de conclusie kunnen
trekken, dat de enorme bewapening de
beste preventieve werking van een oor
log is, maar in zijn algemeenheid is
deze bewering niet geheel juist. We
kunnen dit het beste vergelijken met een
eenvoudig voorbeeld. Wanneer in den
zomer het bosch door de dagelijksche
zonnestralen is uitgedroogd en daardoor
zeer brandbaar materiaal geworden is,
waarschuwt de overheid telkens weer
voor het onachtzaam omgaan met vuur,
het wegwerpen van sigaretten enz. enz.
en deze waarschuwing is zeer logisch.
Een enkel vonkje kan in dit brandbare
hout de grootste onheilen teweegbren
gen.
Zie, zoo gaat het ons inziens ook met
de groote bewapening. In de geweldige
hoeveelheid ontplofbare stoffen, die mo
menteel in de wereld ligt opgestapeld,
kan één vonkje ontzettende gevolgen
hebben en wat het eerste betreft de ge
neigdheid tot vrede.dat kan op den
duur niet alleen van één kant komen. In
de totalitaire staten wordt de volkswil
zoo goed als uitgeschakeld, de leiding
alleen beslist. Zou het eventueel tot een
gewapend conflict komen, dan wordt er
wel zooveel gelasterd en gelogen, dat
reeds spoedig oorzaak en gevolg ver
geten zijn en alleen de haat kunstmatig
opgekweekt, overblijft.
De leiding beslist,
schreven we daarnet, zeker ook in de
democratische Staten. Uitgave voor
leger en vloot die ver de draagkracht
van het volk te boven gaat, worden door
de volksvertegenwoordiging goedge
keurd. Inproductieve arbeid, welke nooit
kan bijdragen aan de economische op
bouw van een Staat.
In Duitschland heeft dit systeem een
grenzelooze verarming gebracht, die in
h<ü afgeloopen jaar, eerst door de staats
kas van Hongarije en Tsjecho Slowakije,
toen door het wederrechtelijk toe-eige-
nen van het Joodsche geld, weer een
kleine opleving kon vertoonen, maar ook
C. A. B. I-G. A. V. C. 3-1.
Onder zeer ongunstige weersomstan
digheden werd Zondagmiddag deze
voetbalwedstrijd gehouden. Het terrein
was erg glad en modderig en vooral
voor de goals zeer slecht. Het slechte
weer is ook steeds van invloed op het
bezoek.
C. A. B. speelt de eerste helft met den
wind mee en is mede daardoor voortdu
rend in den aanval. Achterhoede en mid-
denlinie stuwen geweldig op, maar de
voorlinie weet hiervan niet te profitee-
ren.
De rechtsbinnen staat nog iets vreemd
tegenover dit spel van het eerste elftal
en verspeelt te veel tijd met de bal te
plaatsen. Een sneller doorgeven zou veel
meer kansen scheppen. Toch meenen we
dat «er in deze periode een doelpunt
voor C. A. B. moet komen en dat duurt
dan ook niet lang meer. Goed combinee-
ren van de voorhoede geeft ten slotte
1-0.
Direct daarna gaat een prachtkans
voor C. A. B. verloren. G. A. V. C. doet
uitstekend haar best tegen den sterken
wind in een aanval op te bouwen en een
enkele maal gelukt dat vrij goed. Wan
neer bij een dergelijke aanval de C. A.
B. -keeper de gladde bal verliest, ver
wachten we reeds de gelijkmaker, maar
een der backs redt op het nippertje. Ver
schillende corners van C. A. B. leveren
niets op en met de stand 1-0 komt de
rust.
Na de rust speelt G. A. V. C. voor den
wind, maar ook dat brengt hen geen
voordeel. Steeds is het de C. A. B.-mid-
denlinie en achterhoede die de bal op de
G. A. V. C.-helft brengt en telkens ont
staan nu zeer gevaarlijke situaties voor
het Grouwster doel.
De tweede goal ontstaat doordat de
G.-keeper in de gladde modder uitgleed
en pas de derde is een werkelijk mooie
goal na goed samenspel in de voorhoe
de. Grouw weet de eer te redden door
een tegenpuntje te maken. De eindstand
was 3-1 voor C. A. B.
De competitiestand is nog gelijk aan
die der vorige week.
o
Verdere uitslagen:
C. A. B. IIWarga
C. A. B. Ill—Sneek IV
20 Februari 1939.
Hedenavond werd in de Consistorie
kamer der Doopsgezinde gemeente een
Zusterkring opgericht mer aanvankelijk
18 leden.
Het doel der vereeniging is voor de
Doopsgezinde Zending te werken.
Het bestuur is als volgt samengesteld:
Presidente mevr. A. M. Tulner-Hepkema,
Secretaresse F. H. Bierma-Piekema en
penningm.esse T. Piersma-Buitenga.
ARUM.
JAARVERGADERING
CHR. NAT. SCHOOLVEREENIGING.
17 Februari 1939.
De Vereeniging van Chr. Nat. school
onderwijs hield haar jaarvergadering in
de Chr. School.
De Voorzitter de heer A. Bosch, open
de de bijeenkomst met het laten zingen
van Ps. 36 2, het lezen van Efeze 4 1-
16 en gebed en sprak vervolgens een
woord ter opening.
Hierna volgden notulen en jaarverslag
waaruit bleek, dat het aantal schoolkin
deren er niet op vooruitging.
Herkozen als bestuursleden werden de
h.h. A. Bosch en M. van Althuis. Van
het punt rondvraag werd nog druk ge
bruik gemaakt, vele zaken werden daar
in besproken. Ds. van der Woude sloot
daarna met dankzegging.
MAKKUM
MASSA-KAMP SCHAKEN.
In de vriendschappelijke wedstrijd
hier gisterenavond gespeeld tusschen de
clubs „Westergoo” alhier en „Nijland"
9
Dan rug en borst flink met Dampo
Inwrijven en Dampo diep Inademen.
Wonderlijk zooali dat helptl
Dooi 30 et.
Tube 40 ct. Pot 50 ct
DE JONG s NIEUWSBLAD
wanrin opgenomen
