Buit enlandsche Revue.
REDERLARO'S
MILITAIRE MAATREGELEN.
III. V. 0. UIEÜFf
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELER 550
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Reparatie
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Stadsnieuws.
Woensdag 26 April 1939
35— Jaargang
No. 32
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Md.
Advertentiën per regel:
Woensdagsnuinmer IQ cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
IN TIJDEN VAN INTERNATIONALE
SPANNING.
Speciale inrichting voor
aan alle merken
Automobielen
ten. Eigenlijk draaien
kringetje rond.
Wanneer president
Italië en Duitschland
INGEZOMO -
/TUKKEN
kelijkheid van verdere studie. Vooral het
geregeld lezen van het Friesch Land
bouwblad is nuttig en noodig en daar
naast meewerken aan het organisatie-
leven, de jongeren en dat metterdaad.
Spreker richt zich speciaal met een
woord van dank tot de ouders van de
leerlingen voor hun groote medewerking.
Dei heer Hoekstra spreekt een Ikort
slotwoord.
M. TEN CATE, Voorz.
M. C. VAN DER ZEE—
de Vroede, Secr.esse.
Van welken kant en uit welken hoek
men den tegenwoordigen internationalen
toestand ook beziet, het draait alles
weer terug tot die groote tegenstelling
in onze samenleving: democratie en
fascisme, dus uiteindelijk ook om de
overwinning van een van deze stelsels.
Reeds gedurende meerdere jaren tracht
men een brug te slaan tusschen deze
twee wereldbeschouwingen, maar de
fundeering van deze bruggenbouw is
veel te zwak. Wil men ooit komen tot
een compromis, dan moet een der voor
naamste pijlers, n.l. de waarde van het
eens gegeven woord niet op drijfzand
gebouwd worden. Wanneer het recht
ondergeschikt is aan de macht, dan blij
ven we doorgaan met ’n onzinnige alles-
verslindende bewapening; dan rukken
we ten koste van deze bewapening de
volkswelvaart uit zijn verband; dan sre-
ken we ons tot over de ooren in de
schulden, ten nadeele van enkele groot
kapitalisten, dan worden belastingen tot
de allerhoogste norm opgevoerd en
wordt het hoe langer hoe moeilijker gel
den te voteeren voor dringend noodige
sociale uitgaven.
We zien aan Frankrijk en Engeland
om van de andere Europ'eesche landen
nog maar niet te spreken, wat die inter
nationale rechtsloosheid aan bewape
ning kost.
De nieuwe maatregelen die de Fran-
sche minister van financiën, Paul Rey-
noud, meende te moeten treffen, bestaan
dan ook weer hoofdzakelijk in belasting-
verhooging en bezuinigingen.
Tot dit laatste hulpmiddel behoort
onder meer ook het afschaffen van de
vrije Zaterdagmiddag voor ambtenaren
en de verlenging van de werktijden in de
particuliere industrie. Bovendien zullen
een aantal spoorweg -en trambeambten
worden ontslagen en tewerkgesteld in
de bewapeningsindustrie. Een nieuwe
belasting zal worden ingevoerd op alle
betalingen, die naar men verwacht een
paar mille zal bedragen, dan een ver-
hooging van de belasting op de salaris
sen en van andere directe belastingen en
invoering van bons met korten looptijd,
zooals die tijdens den wereldoorlog heb
ben bestaan.
In de radiorede, welke j.l. Zaterdag
door Paul Reynoud is uitgesproken, ko
men deze merkwaardige zinnen voor: Of
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
Ik herinner me nog uit de kritieke
Septemberdagen van het vorige jaar een
avondtoespraak van minister Colijn, per
radio verbreid. De bedoeling ervan was
om mededeeling te doen van door de
regeering verordende militaire maatre
gelen aan de grens en voorts om ons,
d.i. het Nederlandsche publiek, gerust
te stellen.
Nog hoor ik het vaderlijk vermaan
van den grijzen staatsman om nou maar
kalm en vol vertrouwen te gaan
slapen. De heer Colijn meende het goed
en zijn woord was den luisteraar ook
inderdaad een weldaad. Het was hem,
als werd-ie nog eens ’n keer, zooals heel
vroeger, naar bed gebracht en lekker
warm ingestopt.
Ik beken het eerlijk: ik vond Colijn’s
manier van zeggen en doel heel sym
pathiek, goedig, zorgzaam en verstan
dig.
Thans ben ik van meening veranderd,
piet aangaande de bedoeling van
een avondpreek als die uit de vorenbe
doelde Septemberdagen, maar inzake ’t
nuttig effect ervan.
In den critieken tijd van rond Paschen
was ik ver, heel ver van het vaderland.
In geen twee maanden had ik meer een
Nederlandsche krant gezien en waar ik
in de buitenlandsche bladen al dien tijd
met geen woord uitgezonderd één
berichtje over een Nederlandsche order
tot het bouwen van torpedobooten
iets over ons vaderland had gelezen,
kan men begrijpen, hoe onkundig ik was
over de binnenlandsche situatie in Ne
derland.
En daarom verraste het me te meer,
toen ik de aandacht van de buitenland
sche pers ineens op ons vaderlandje ge
concentreerd vond en in „koppen” van
meerdere kolommen breedte sensatio-
neele mededeelingen vond vermeld over
„militaire maatregelen”, door de Neder
landsche regeering genomen. Zóó bleef
het enkele dagen achtereen. De grens-
bataljons waren onder de wapenen ge
roepen en hadden hun stellingen be
trokken; eenige lichtingen hadden een
waarschuwingsorder ontvangen om zich
voor mobilisatie gereed te houden, alle
bruggen waren ondermijnd en binnen
enkele uren tijds kon de stelling Holland
worden geïnundeerd. Minister-president
Dr. Colijn had in een radiotoespraak tot
het Nederlandsche volk op de noodzaak
van deze militaire maatregelen gewezen
daarbij den nadruk leggende op den
vastbesloten wil van volk en regeering
om de onafhankelijkheid van het land
tot eiken prijs te verdedigen.
Toen ik dat las, wist ik, wat dat alles
beteekende, n.l. dat de gewone militaire
voorzorgsmaatregelen waren genomen,
welke in tijden van nog verwijderd oor
logsgevaar zijn geboden om bij nader
komend oorlogsgevaar de mobilisatie
van de weermacht vlot te laten verloo-
pen.
is door de Japanners een afleidings-of- evenals de heer Leupen op de noodza-
fensief begonnen, maar het blijft een
open vraag of dit de val van Kanton zal
kunnen tegenhouden.
leerlingen voor het diploma, dat was
reeds de vorige week geschied.
Nadat de leeraar gedurende een vol
uur zijn leerlingen had ondervraagd,
verkreeg de heer Leupen, waarnemend
directeur van de landbouwwinterschool
het woord.
Spreker brengt een woord van hulde
aan den Directeur, voor de bevattelijke
en leerzame wijze, waarop deze cursus is
ingericht. Hij wijst de jongelui er met
nadruk op dat het geleerde nu in prac-
VERGADERING GEORGANISEERDE
MIDDENSTAND.
Maandagavond werd in de bovenzaal
Groene Weide een vergadering gehou
den, uitgeschreven door de drie midden-
standsvereenigingen ter plaatse, waarin
als spreker optrad Dr. Otten, de secreta
ris van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken.
Het bezoek was zeer goed.
De heer H. R. Kingma opende deze
bijeenkomst met een woord van welkom
tot de aanwezigen en inzonderheid tor
den heer Dr. Otten, die hedenavond een
voor den middenstand belangrijk onder
werp zal behandelen. De groote belang
stelling voor deze vergadering is een
bewijs, dat er voor het onderwerp van
dezen avond belangstelling is.
Dr. Otten begint zijn causerie met de
opmerking, dat het nog niet zoo is, dat
het bekende gezegde: de burger wordt
geacht de wet te kennen, bewaarheid is.
Het terrein van deze spreekbeurt is zoo
omvattend dat spreker slechts in vogel
vlucht een overzicht zal kunnen geven.
Van de verschillende in de laatste jaren
afgekondigde wetten zijn er meerdere,
die in uitvoering aan de Kamer van
Koophandel zijn toegewezen. Deze Ka
mers van Koophandel 36 in het ge-
heele land vormen voor de regeering
even zoovele voorposten. Spreker staat
hierna even stil bij de organisatie van
de Kamer van Koophandel. De wensch,
die later is opgekomen om een handels
registerwet in het leven te roepen, gaf
aan de bestaande Kamers van Koophan
del meer levensvatbaarheid.
De beteekenis van het handelsregister
is in de laatste jaren belangrijk gewij
zigd; met de invoering van de vestigings
wet is een toename van leden merkbaar,
dit bewijst dat men de waarde van hef
handelsregister meer en meer erkent.
Hierna bespreekt Dr. Otten in vogel
vlucht enkele wetten. Ten eerste de con-
tingenteeringswet, die, voor wat de in
voer en uitvoer betreft, zeer goed werkt.
Gewezen moet worden op de vergun
ning die voor den aanvrager strikt per
soonlijk blijft.
Ten tweede, de wet op de uitverkoo-
pen en opruimingen. Deze wet is be
doeld om excessen op dit terrein tegen
te gaan. Men moet evenwel niet meer in
deze wet zoeken dan er in zit. Ver
schillende personen die aan de Kamers
van Koophandel inlichtingen vragen,
doen dat naar de bekende weg. Een be
hoorlijke verbouwing geeft de mogelijk
heid van een extra opruiming, maar niet
een nieuwe plank in de vloer. Elke aan
vrage wordt serieus behandeld.
Uitverkoop beteekent het einde van
de zaak, wegens opheffing, overlijden of
verkoop. In den regel mag deze uitver
koop 3 maanden duren, behalve uitzon
deringsgevallen.
Spreker wijst daarna op het borgstel-
llngsfonds; op het economisch Instituut
voor den middenstand en de wet op het
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Medeburgers,
Morgen, Woensdag, is er al weer een
collecte, al weer een bloempjesdag, hoo-
ren wij U zeggen. Ja, maar een collecte
met de oudste rechten:
de Ernmabloem-collecte.
Is deze nog noodig?
Hard noodig, bitter hard zelfs.
Ingewijden weten maar al te goed, hoe
ook in onze gemeente de tuberculose met
vermetelen euvelmoed de kop weer op
steekt. Ge kent misschien zelf uit uw fa
milie, uit uw omgeving gevallen van
deze sleepende ziekte.
Wij vragen U daarom met den mees
ten aandrang: Helpt ons door Uw gave,
door uw vele kleine bijdragen, de tuber
culose afdoende te bestrijden.
Het bestuur van „Het Groene Kruis”
zal U dankbaar zijn voor deze medewer
king.
De regeering heeft het volk opgeroe
pen om het land te verdedigen.
Zeker, ik weet wel: zóó was het niet.
Maar het is te begrijpen, dat zóó de
extra-militaire maatregelen van het
land, bovendien toegejuicht in een radio
toespraak van den eersten minister tot
het volk, werden geïnterpreteerd. Het
gaf den menschen in den vreemde het
gevoel van „nu is er geen houden meer
aan.”
Wanneer w e r k e 1 ij k, gedurende
de Paaschdagen, èenige regeering een
mobilisatie-order had gegeven, dan zou
deze de rollende steen hebben beteekend
welke de oorlogslawine had geklit. De
onjuiste interpretatie van de Nederland
sche regeeringsmaatregelen had een ge
lijk gevolg kunnen hebben.
Er zijn, al hooren we daaromtrent
geen extra regeeringsmededeelingen, in
elk land van Europa enkele bijzondere
militaire voorzorgen genomen in de
Paaschdagen. Ik geloof, dat we ten on
zent een zekerheidsmaatregel als het
oproepen van eenige grensbataljons, zijn
karakter van eenvoudige, eigenlijk „nor
male” voorzorg ontnemen, wanneer we
hem plaatsen in het kader van regee-
ringstoespraken tot het volk en aanma
ningen tot het bewaren van rust, kalmte
en vastberadenheid.
men de laatste dagen iets meer positieve
berichten los.
De Sovjet-Unie wordt thans definitief
in de besprekingen betrokken, welke
thans tusschen deze groote mogendhe
den plaats vinden.
De Sovjet-regeeijing heeft enkele
voorstellen ingediend, welke zullen moe
ten bijdragen, de agressie af te wenden.
Aan den anderen kant tracht Italië vas-
teren voet in den Balkan te krijgen door
voorloopig op vriendschappelijken voet,
met Zuid-Slavië besprekingen te voeren
over de nieuwe toestand, zooals deze
zich na de annexatie van Albanië heeft
ontwikkeld.
De in 1937 gesloten verdragen tus
schen Italië en Zuid-Slavië moeten in
verband met de nieuwe toestand worden
herzien. Zuid-Slavië, Roemenië, Honga
rije, zij vormen alle drie even zoovele
punten welke om een oplossing vragen.
Ten slotte nog een enkel woord over
den oorlog in China. De berichten uit dat
Verre Oosten zijn moeilijk te controlee-
ren, maar we mogen toch wel aannemen
dat de Chineezen het de Japanners de
laatste weken erg lastig maken. Sterke
druk wordt door het Chineesche leger
uitgeoefend op Kanton en mocht de leger
leiding er in slagen deze plaats te her
overen, dan is niet alleen een belangrijk
spoorwegknooppunt weer in Chineesche
handen teruggekomen, maar ook zal dit
aan het moreel van de Chineesche troe
pen in groote mate ten goede komen. Wel
tijk moet worden gebracht. Uit jaren
lange ervaring weet spreker de waarde
van het landbouwonderwijs. Onze tegen
woordige maatschappij vraagt ook van
de boeren meer kennis van hun bedrijf,
de uitkomsten van het bedrijf worden
daardoor beïnvloed.
Na dit opwekkend woord worden aan
de volgende leerlingen een diploma uit
gereikt:
Ate Wiersma, Hartwerd; Siebren Wij
nia, Wons; Jan Ybema, Schettens; Tide
Vellinga, Abbega; Epke Zijlstra, Bols-
ward; Age, Roorda,, Wijtgaard; Harm
Hoekstra, Lutkewierum; Siebe Ydema,
Abbega; Herman Zonderland, Scharne-
goiltbm; Broer Tilstra, Wons; Petrus
Kuipers, Workum; Taeke Roorda, Rood
huis; Jozef Miedema, Greonterp; Jelle
Heeres, Bolsward; Evert Yntema, Lutke
wierum; Sjoerd Westendorp, ’Heiden
schap; Jacob Landman, Westhem; Evert
Kramer, Heidenschap; Bonte de Bruin,
Almenum; Herman Witteveen, Koetille.
Hierna brengt een der leerlingen in ’n
kort, hartelijk dankwoord hulde aan den
leeraar voor zijn prettige en leerzame
omgang.
De heer Monkelbaan spreekt eveneens
een gelukwensch tot directeur en leerlin
gen, evenals de heer Galama. Deze laat
ste wijst op de maatschappelijke plicht
die we ook als boeren hebben te ver
vullen.
Ten slotte spreekt meester De Jong
nog even zijn jongeren toe en wijst hun
wij willen of niet, wij zijn allen meespe
lenden in het drama dat zich tegenwoor
dig in Europa afspeelt. In het westen
leven bewonderenswaardige kleine vrije
volken, waarvan één klaar staat, zoo
noodig zijn land onder water te zetten
en een ander verklaart dat het liever zal
sterven, dan het hoofd te buigen. Daar
naast ligt Frankrijk dat groeit, naarmate
het ernstiger wordt bedreigd. De nieuwe
krachtsinspanning zal het Fransche volk
15 milliard kosten. Het opbrengen van
deze 15 milliard beteekent een kracht
proef tusschen het totalitaire stelsel en
het democratische regiem. Dit ons stel
sel beschikt over tal van hulpbronnen en
wij zullen deze krachtproef dan ook win
nen.
Niet minder groot is de financieele
last, welke Engeland zich met de nieu
we bewapening op den hals haalt. Het
gaat daar alleen een beetje meer En-
gelsch, dat wil zeggen, wat rustiger.
Het opvoeren van dit bewapenings-
tempo vindt, zooals we reeds schreven
nog altijd zijn oorzaak in de oorlogsdrei
ging van den kant der fascistische sta-
we hier in een
R.K. LAGERE LANDBOUWSCHOOL.
Maandagmiddag had in het schoolge
bouw aan de Gasthuissingel de eindles
plaats van de vierjarige cursus aan deze
school.
Aanwezig waren de geestelijke advi
seur pater Groothuizen, het bestuur van
den A. B. T. B., de heer Leupen als
regeeringsvertegenwoordiger en de
ouders van de leerlingen.
De heer Hoekstra opende deze bijeen
komst met den Christelijken groet en
roept de heer Leupen, afgevaardigde en
belangstellende ouders een hartelijk wel
kom toe.
Daarna is het woord aan den Direc
teur van de school, den heer Tj. de Jong
Deze wijst in zijn openingswoord op de
ontwikkeling van het landbouwonderwijs
en de schakel die deze lagere landbouw
school in dat onderwijs vervult. Alles in
dit onderwijs is gebaseerd op de prac-
tische ervaring noodig in dit bedrijf. In
deze openbare les behandelde de leeraar
voorts een der belangrijkste zaken van
het landbouwbedrijf, n.l. de voeding van
het vee.
Op zeer prettige wijze werden aan de
leerlingen vragen gesteld, die over het
algemeen vlot werden beantwoord. Deze
Roosevelt aan
vraagt nu toch
eigenlijk eens onomwonden te verklaren,
dat men geen verdere vreedzame ver
overingen in den zin heeft, antwoordt
de Duitsche en Italiaansche pers met de
verklaring, dat alles wat Duitschland en
Italië tot nu genomen hebben hun als het
ware door de geannexeerde bevolking is
opgedrongen. Het verwijt van eenige
agressie wordt dan ook als een beleedi-
ging geacht. Het antwoord door Mus
solini op deze boodschap van Amerika’s
president gegeven, is nog een beetje
vaag, maar men verwacht dat Hitler op
28 April het Amerikaansche voorstel uit
voerig zal beantwoorden.
Zooals u weet zal dit antwoord in de
Rijksdag worden voorgelezen, wat er o.i.
op wijst, dat men in Duitschland in de
leidende kringen dit antwoord zeer be
langrijk acht. Intusschen is de verjaardag
van Hitler met gepaste luister gevierd
en hebben zich geen ernstige incidenten
voorgedaan. Natuurlijk hebben in enkele
groote steden van in het geannexeerde
gebied weer Jodenvervolgingen voorge
daan. Dat schijnt nu eenmaal een hobby
van het Nationaal Socialisme te zijn,
maar van een annexatie van de vrije stad
Dantzig, zooals de geruchten ons wilden
doen gelooven, is niets gekomen.
Het wachten is nu op 28 April, hoewel
naar onze persoonlijke overtuiging de
toestand ook na deze rede voorloopig
gelijk blijft. Ook het reeds dikwijls uit
gestelde overwinningsdéfilé van de
Spaansche, Italiaansche en’Duitsche troe
pen in Madrid zal nog niet kunnen bij
dragen tot ontspanning van den inter
nationalen toestand.
De verzekering van Italië, dat de door
dat land in Spanje beschikbare leger
afdelingen direct na deze parade, welke
in Madrid zou worden gehouden, zou
den worden teruggeroepen, heeft langza
merhand weinig waarde meer.
Onwillekeurig vraagt men zich af:
wat speelt zich daar om en bij de
Spaansche kust af? We hebben in ons
vorig overzicht iets meer uitvoerig ge
wezen op de verschillende versterkte ha
vens in de Straat van Gibraltar en ook
op het eigenaardige feit, dat nu juist in
deze rumoerige dagen de Duitsche vloot
oefeningen gaat houden aan de Spaan
sche kust
Men ontkomt niet aan de gedachte,
dat de Duitsche vloot die bij een moge
lijk conflict in de Oostzee kon worden
opgesloten reeds bij voorbaat is uitge
varen om bewegingsvrijheid te krijgen
en de vloot van Italië in de Middelland-
sche zee te versterken.
Dit is waarschijnlijk ook de reden, dat
de Fransche vloot in de Middellandsche
Zee is versterkt. De vorige week b.v. zijn
acht Fransche oorlogsschepen uit Gibral
tar in Oostelijke richting vertrokken, ter
wijl 8 andere Fransche oorlogsbodems
in deze vesting bleven.
Bovendien concentreert zich een deel
van de Engelsche en Fransche vloot
rondom Malta. Een blik op de Europee-
sche kaart doet ons zien, dat vlak tegen
over die vlootbasis het Italiaansche Sili-
cië ligt. Die situatie in de Middelland-
sche Zee is de bestudeering zeker waard, openbare les was niet een testing van de
De Balearen, Spaansch bezit, Corsica
aan Frankrijk, Sardinië aan Italië, Malta
Engelsch bezit, Kreta aan Griekenland
om van de verschillende havenplaatsen
in Fransch-Marokko, Algerië en Tunis
nog maar niet te spreken.
Een heterogeene belangen-gemeen-
schap, die het gevaar van een conflict
niet weinig kan. vergrooten.
Over de vorderingen vain een non-
agressiefront waarover van Engelsche
kant heel wat geconfereerd wordt, ko-
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
Het zijn tenslotte gewone voor
zorgen, welke elk land, zij het in on
derscheiden vorm, toepast, zoo gauw
er van eenige oorlogsdreiging spra
ke is. Het zijn voorzorgen, waarfpe
men elders zelfs vlugger pleegt
te besluiten dan ten onzent, maar
die als „normaal” worden bezien
en waarvan dan ook geen ophef ge
maakt wordt, noch in de pers van
het betrokken land, noch in buiten
gewone regeeringsmededeelingen.
De wijze, waarop een order tot het
oproepen van eenige grensbataljons ten
onzent aan het volk wordt medegedeeld,
moge passend zijn in ons zeer demo
cratisch bestel en ons binnenlands een
gezellig gevoel van gemoedelijke huise
lijkheid verschaffen, naar buiten
is het effect ervan paniekach-
t i g.
Ik zou dat evenmin als in de Septem
berdagen hebben kunnen voorzien
dit artikeltje is dan ook geenszins als
critiek bedoeld maar ik heb dit effect
thans ervaren. En ik ben er van
geschrokken.
Heel de wereld verkeerde in de
Paaschdagen in vrees voor oorlog.
Nieuwe krantenedities werden den ver-
koopers uit de handen gegrist, want men
wist: het oorlogslkruit lag overal ge
spreid; één vonk was voldoende om de
vlammen te doen uitslaan.
En opeens schreeuwde men
het elkander toe, op straat en in de
café’s: Holland heeft al gemobiliseerdI
DEJONG5 NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
