Buit enlandsche Revue.
ill. V. d. OF
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 550
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
DUIKBOOTEN.
35g*2 Jaargang
Woensdag 14 Juni 1939
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Stadsnieuws.
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Uit den Omtrek.
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
^VdTEAL
UITSLACEM
No. 45
SLUIPMOORDENAARS.
Md.
AdvcrtcntlCn per regel:
Woensdagsniifiimer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
DE ELLENDIGSTE DER
ZEEMONSTERS.
Er heerscht in de laatste weken in de
algemeene Europeesche verhoudingen ’n
zekere rust, die door velen als een soort
ontspanning wordt beschouwd. Volgens
deze optimisten is het oorlogsgevaar ge
heel geweken en bestaat er goede kans,
dat met een beetje goede wil alles tot
De Commissie:
J. B. KOOISTRA, Voorz.
D. TIMME, Secretaris.
Bolsward, 12 Juni 1939.
IXCEZIXLEX -
/TUKKIN
ZWEMSCHOOL.
De temperatuur van het water is heden
17 graden.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per halt jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
BEGRAFEN1SVEREENIG1NG.
Vrijdag j.l. hield de voor eenigen tijd
opgerichte Algemeene Bolswardsche Be-
grafenisvereeniging haar eerste ledenver
gadering.
Tot bestuursleden werden gekozen J.
Nawijn, voorzitter; D. Muizelaar, secre
taris; Y. van Kampen, penningm.; M.
Brinksma, S. Hibma, J. Zelle en KI. Bak
ker, terwijl als financieele contröle-com-
missie werden gekozen de heeren H. R.
Kingma, H. A. J. Alma en J. Visser.
De voorzitter deelde mede, dat het le
dental reeds tot boven 300 was geklom
men.
wordt. We behooren persoonlijk niet tot
die optimisten voor zoover het dan de
kwestie wereldoorlog of niet betreft. Die
goede wil of beter gezegd, de goede
trouw waarmee de optimisten nogal eens
komen aandragen, is uit onze samenle
ving verdwenen. Wat geeft het of Mus
solini in een rede te Turijn verklaarde:
er zijn geen vraagstukken, die een oor
log rechtvaardigen; of Halifax verklaart:
dat de weg open is vo.or nieuwe vredes-
kansen, wanneer Duitschland die toege
stoken vriendenhand onder zeker voor
behoud wil aanvaarden en dan nog wat
voor waarde heeft een verklaring in dien
geest van Hitler.
Het accoord van München was door
Hitler geheel vrijwillig aanvaard en de
schending van dit accoord heeft aan de
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Mijnheer de Redacteur,
Verzoeke beleefd plaatsing van on
derstaande in Uw veelgelezen blad. Bij
voorbaat dank.
De commissie voor een tocht van
ouden van dagen is weer met haar werk
zaamheden begonnen. De commissie doet
binnenkort weer een beroep op de bur
gers van Bolsward, om door hun bij
drage! deze tocht, welke vorige jaren zoo
schitterend is geslaagd, weer mogelijk te
maken. Zij hoopt dan ook, dat de lijsten
welke U ter inteekening zullen worden
aangeboden, mogen getuigen van spon
taan meeleven met onze oudjes, om hun
een prettige middag te bezorgen.
Burgers van Bolsward, geeft mild, een
ieder naar vermogen. Heeren autobezit
ters, stelt ook dit jaar uw auto weer
beschikbaar, de oudjes zullen U zeer
dankbaar zijn.
Nadere berichten over de tocht zullen
per advertentie in dit blad bekend wor
den gemaakt.
ker, dir. Kreger, 2de prijs met 124 pnt.
Fanfare. Eere-afd. „Rich. Hol”, Kou-
dum, dir. Koopmans, 1ste prijs met 150
pnt. Sted. Muziekkorps Harlingen, dir.
Spêckle, 2de prijs 134 pnt.
Speciale inrichting voor
goede trouw een geweldige slag toege- 1
bracht. Er is meer. Tsjecho-Slowakije I
is als een etnografische minderheid in i
het Duitsche Rijk opgenomen, met dit j
rechtsmotief, dat de Tsjechen de Sude- i
ten-Duitschers in politiek, cultureel en i
economisch opzicht onderdrukten. Ook 1
van deze belofte van Hitler, n.l. de vol- i
ledige rechten als minderheid in het
Duitsche Rijk is voor Tsjecho-Slowakije I
niets overgebleven.
De groote groep Tsjechen, die eigenlijk
tegen hun wil in het Duitsche Rijk zijn
opgenomen, worden stelselmatig onder
drukt en doet weer terugdenken aan dé
voor-oorlogsche jaren, toen dit land be
hoorde tot de Oostenrijk-Hongaarsche
dubbel-monarchie.
Al deze feiten hebben voor ons het
geloof aan de goede trouw beïnvloed
en toch zonder die goede trouw is geen 1
vredige samenleving mogelijk.
De jongste onthullingen, zoowel van
Duitsche als Italiaansche zijde, na de
met veel bravour gevierde terugkomst
van de vrijwilligers uit den Spaanschen
oorlog, geven niet den indruk dat er bij
de as-mogendheden tot nu toe ook maar
eenige waarde aan de goede trouw is
toegekend. Eenheden van de Duitsche en
de Italiaansche vloot hebben in de Mid-
dellandsche Zee gestreden aan den kant
van Franco, een handeling, volkomen in
strijd met het volkerenrecht; maar bo
vendien heeft Italië zich bereid verklaard
in het najaar van 1939 deel te nemen aan
een conferentie ter beteugeling van de
zeeschulmerij die, het blijkt nu uit de
eigen snoeverij op de heldendaden van-
de Italiaansche duikbooten, door hen zelf
werden voorbereid en uitgevoerd.
Met deze feiten voor oogen moet men
blijven twijfelen aan de mogelijkheid om
tot een wereldvrede te geraken.
Dit over de algemeene Europeesche
toestand. Een stilte, die wel eens aan den
storm kon, voorafgaan.
Om nog even op die kwestie van de
inlijving van Tsjecho-Slowakije terug te
komen. De laatste dagen is dit land in
geweldige beroering wegens een moord
op een Duitsch politie-agent te Kladno.
De Duitsche rijksptrotector von Neu-
rath heeft strenge maatregelen genomen
waardoor de onrust onder de Tsjechi
sche bevolking in belangrijke mate is
toegenomen. Eerst thans beseffen de
Tsjechen wat het zeggen wil als vrije
volk opgenomen te worden in het be
schermende Derde Rijk.
Een leerzame les voor al de vrije en
kleine volken in Europa.
Men versta ons goed, een moord blijft
een misdaad, onverschillig onder welke
omstandigheden deze wordt gepleegd,
maar er is onderscheid in de omstandig
heden. Het is zelfs mogelijk, dat de
Tsjechen, het voorbeeld van Duitschland
volgende, den moordenaar zullen ver
heerlijken als een nationale held.
Voor den moordenaar van de vroe
gere Oostenrijksche bondskanselier Dol-
fuss heeft men in Duitschland zelfs een
standbeeld opgericht, en hoe heeft men
de moordenaars van Erzberger en Rathe-
nau tot nationale helden verheven.
Er is een Friesch spreekwoord dat
zegt: ,,’t Skeelt een bult, hwa ’t docht”,
dit is wel in buitengewone mate op dit
onderwerp van toepassing. Wanneer het
overgroóte deel van de Tsjechen het
Duitsche regiem gaat beschouwen als
dat van onderdrukkers en tyrannen, dan
is op hetzelfde moment een nieuwe on
afhankelijkheidsstrijd in het land gebo
ren. Deze strijd kan lang of kort duren,
maar één ding is zeker, voor de rust in
dit midden-gedeelte van Europa is een
dergelijke onrust niet bevorderlijk. Wan
neer de Tsjechische lezing van het in
cident te Kladno (waarin verzekerd
wordt, dat een Duitscher de schoten ge
lost heeft) blijkt waar te zijn, komen
de drastische Duitsche maatregelen in
een zeer bedenkelijk licht te staan.
Naast dit betrekkelijk kleine gedoe
blijft het groote Europeesche schaakbord
onze aandacht vragen. Het is nog niet
zooveel jaren geleden, dat b.v. Rusland
in de Europeesche politiek werd uitge
schakeld. Thans trachten zoowel Enge
land als Duitschland bij de Rus in het
gevlei te komen. De onderhandelingen
met Rusland door Engeland voor enkele
maanden terug ingezet, verloopen niet
zoo vlot als men dit verwacht had. Mede
daarom heeft Engeland in overleg met
Frankrijk besloten eenige vertegenwoor
digers naar Moskou te zenden.
Volgens madame Tabouis zou Strang,
de Engelsche vertegenwoordiger, ver
trekken met niet minder dan vijf teksten
die aan Moskou zouden worden voor
gesteld. De eerste zou beoogen, de ver
melding van de Oostzeestaten te vervan
gen door een van de clausules van het
Engelsch-Poolsche verdrag, zeggende
dat elk der contracteerende partijen in
alle onafhankelijkheid te beoordeelen
11 Juni 1939.
Heden had alhier in het gymnastiek
lokaal een turnwedstrijd plaats van de
gymnastiekvereen. „Felicitas” te Sexbie-
rum, „V. en O.’’ Witmarsum en „Sparta”
te Arum. Door bijzondere omstandighe
den konden de heeren van „Sparta” niet
aan den wedstrijd deelnemen.
De uitslag luidt als volgt:
Dames.
1ste prijs: „V. en O.” 3?9i/2 p.
2de prijs: „Felicitas” 376% p.
„Sparta” 359% p., geen prijs.
Heeren:
1ste prijs: „Felicitas” 383% p.
2de prijs: „V. en O.” 354% p.
„Sparta” afwezig.
Personeele prijzen.
Dames:
1ste prijs: mej. N. Zijlstra, „Felicitas”
69 pnt.
2de prijs: mej. M. Hofstra, „V. en O.”
65% pnt.
3de prijs: mej. E. Yntema, „V. en O.”
64% pnt.
Heeren:
1ste prijs: Tj. Zijlstra, 66% pnt.
2de prijs: J. Kramer, 65% pnt.
3de prijs: A. Braam, 65 pnt, allen van
„Felicitas”.
De zilveren wisselkrans viel ten deel
aan „Felicitas”, Sexbierum.
MAKKUM
EXCURSIE FRYSKE GEA
10 Juni 1939.
De omgeving van Makkum mag zich
tegenwoordig verheugen in de speciale
belangstelling van „It Fryske Oea”,
EINDEXAMEN RIJKSZUIVELSCHOOL.
Bij beschikking van den directeur-ge-
neraal van den landbouw zijn benoemd
tot deskundigen, te wier overstaan in
1939 het eind-examen aan de Rijkszuivel-
school alhier zal worden afgenomen:
Ir. p. van der Burg, hoogleeraar aan
de Landbouwhoogeschool te Wagenin-
gen; ir. W. R. Zuidema, rijkszuivelcon-
sulent te Roermond en A. L. van Dijk,
directeur der Coöperatieve Zuivelfabriek
te Sybrandaburen.
CONCOURS IN DEN PRINSENTUIN
TE LEEUWARDEN.
De Friesche Bond van Harmonie- en
Fanfarecorpsen hield Zondag j.l. het
jaarlijksche muziekconcours.
De jury bestond uit de h.h. J. R. van
der Glas, H. D. van Voorst en B. D.
Peters.
We vermelden even de in onze omge
ving behaalde prijzen:
Fanfare. 2de afd. „Apollo”, Makkum,
dir. Spêckle, 1ste prijs, met 151 pnt.
Idem. afd. Uitmuntendheid „O. K. K.”
Kimswerd, dir. Spêckle, 3de prijs met
116 pnt.
Harmonie. 1ste afd. Sted. Muziekkorps
Sneek, dir. te Strake, 1ste prijs met
157 pnt.
Idem. afd. Uitmuntendheid. Sjed. Mu
ziekkorps, Bolsward, dir. Konlng, 2de
prijs met 131 pnt.; „Harmonie”, Frane-
heeft of haar levensbelangen inderdaad
bedreigd worden en zij dus een beroep
mag doen op den bijstand der anderen.
Mocht de Sovjet-regeering dit niet af
doende achten, dan ze in worge-
steld, dat de drie mc&—n zuh ver
binden de neutraliteit der Oostzeestaten
te respecteeren en te doen respecteeren.
Omtrent de drie andere formules is niets
bekend.
Zoo wordt nog voortdurend gewerkt
aan de omsingelingspolitiek van Duitsch
land. Met de Oostzeestaten Finland, Est-
land, Letland en Litauen heeft Engeland
‘geen succes gehad. Deze landen zien
(evenals dit ook in ons land de opvat
ting is) in een absolute neutraliteit een
werkelijke bescherming van hun zelfstan
digheid. Natuurlijk wordt dit feit in de
Duitsche pers als een succes voor de eer
lijke Duitsche vredespolitiek beschouwd,
maar in hoeverre deze uitlating serieus
moet worden genomen, laten we graag
aan het oordeel van onze lezers over.
Intusschen zit de as Rome-Berlijn ook
niet stil. Een nieuwe schakel in deze as
moet Spanje worden. Franco heeft wel
zooveel verplichtingen aan Italië en
Duitschland voor hunne hulp in deze z.g.
vrijheidsoorlog, dat een steviger aanha
len van de anti-kominternband zeer ze
ker verwacht mag worden. De Duitsche
pers spreekt nu reeds met een zeker
leedvermaak van de derde Fransche
lerens, die bedreigd kan worden. Een Ita-
Haansch blad schrijft: de reeks des-illu-
sies, welke Spanje aan de pluto-demo-
cratieën heeft veroorzaakt, is nog niet
ten einde. De Pyreneeëngrens kan niet
worden ontbloot van troepen en materi
aal.
Dergelijke uitlatingen bevorderen de
vredesgedachte niet.
tonnenmaten gingen ook menschenle-
vens verloren; op Terschelling dreven
in, het begin van den oorlog de lijken der
duikbootslachtoffers bij tientallen aan.
Alleen reeds het torpedeeren van de
„Lusitania” kostte aan 1200 opvarenden
burgers, mannen, vrouwen en kinde
ren het leven.
Dat deden Duitschers, maar dat zullen
als de omstandigheden omgekeerd
zouden zijn waarschijnlijk ook En-
gelschen doen, of Franschen, of.Ne
derlanders.
Dat is.„de uitoefening van hun
plicht.”
Duikbooten zijn de gemeenste mon
sters, welke er bestaan; ze zijn de sluip
moordenaars der zee.
Nochtans kunnen en zullen de opvaren
den even brave menschen zijn als welke
andere menschengroep ook. Want de
duikboot is als oorlogsmonster gescha
pen om in de eerste plaats andere
oorlogsmonsters te vernietigen. Het ge
bruik zal door sommige machten zelfs
worden beperkt, daarvan kan men ver
zekerd zijn, om land en volk te bescher
men tegen de aanvallen van die andere
monsters.
Daarom kan men er inderdaad van
gewagen, dat duikbootbemanningen ’n
honorabele taak vervullen. Zooals een
doodgraverstaak honorabel is en de po
sitie van beul het kan zijn.
Ook te dezer plaatse zij^een eerbie
dige groet gebracht aan de negen en ne
gentig slachtoffers van de „Thetis”
slachtoffers van hun plicht. Maar we
willen het doen in mede-herdenken van
de duizenden en duizenden slachtoffers
welke de duikbooten in de 25 jaar van
haar bestaan reeds hebben gemaakt en
van de honderdduizenden, die nog zul
len sneven aan haar duister geweld
vanuit onderwatersche stellingen.
Mocht er eens een groot wonder ge
beuren: dat de doosrochel der 99 van
de „Thetis” zich losbreke uit de stalen
wanden van den gezonken onderzeeër
en zich vermenge met de wanhoopsschrei
waarmee de duizenden slachtoffers van
duikbooten zijn ondergegaan In zeeën en
Oceanen opdat dit koor ons en de
machtigen dezer wereld overtuige, hoe
barbaarsch en onmenschelijk elke oorlog
is.
Pas als we allen afzien van geweld
en we onderzeeërs, slagschepen en an
der wapentuig omsmeden in ploegen of
dergelijk nuttig materiaal, dan hebben
ook wij de redactie van den Völki-
schen Beobachter incluis onzen plicht
Wat is het toch, dat de wereld, de
menschheid zoo diep schokt en beroert
als een aantal mannen, levend opgeslo
ten in hun doodkist de duikboot op
den bodem der zee wanhopig worste
len met den dood om het leven?
Zeker, hun lot is erg, ondenkbaar erg;
de slachtoffers zijn diep beklagenswaar-
dig. Maar wat beteekenen voor ons, wat
beteekenen voor de menschen van van
dezen tijd, negen en negentig levens?
Het moderne verkeer eischt er dagelijks
veel meer. Als ze in Amerika memorial-
day vieren, lees je ’s anderen daags in
de kranten, dat deze jaarlijksche gebeur
tenis weer aan 700 tot 800 Amerikanen
het leven heeft gekost. Een gemengd
berichtje, dat we lezen met dezelfde
aandoening alsof het een marktbericht
ware omtrent den eierprijs.
Vorige week greep ik mijn avondblad
efe ik nam, als gewoonlijk, allereerst
notitie van de rubriek „voornaamste
nieuws”. Dan weet je met één oogopslag
wat er voor waarlijk bijzonders in de
laatste 24 uur is gepasseerd. Ik vond ge
noteerd, dat Daladier een rede had ge
houden en ook Hitler; dat Frank van der
Goes was overleden, dat de denaturatie
van consumptieaardappelen ten einde
loopt en dat Ajax gelijk had gespeeld
met D. W. S. Later vond ik in de ge
wone kolommen ook een bericht omtrent
een bioscoopbrand in Mexico, waarbij
70 menschen in de vlammen om kwa
men de redactie had het niet noodig
geoordeeld om deze gebeurtenis ook
onder het „voornaamste nieuws” te ver
vatten.
En waarom ook eigenlijk? Wat betee
kenen 70 menschenlevens? In China
strooien Japanners dagelijks om hun
eigen menschen wat aah den gang te
houden bommen over dichtbevolkte
inlanderswijken. En de Chineezen verlee-
ren er het huilen bij. Als Chineezen en
Japanners eikaars verliescijfers open
baar makeir, verschillen ze in de tien
duizenden. Wat zou het? Wat beteeke
nen eenige tienduizenden Chineesche en
Japansche lijken méér of minder?
Om dichter bij huis te blijven: in één
nacht lieten de machthebbers van den
dag, in Duitschland, 50 mede-standers, gedaan,
die ze niet vertrouwden, zonder vorm
van proces overhoop schieten en je mag
daar niet eens meer over praten zoo’n
kleinigheid anders toon je je anti-
Duitsch. Zeggen ze. En op het oogenblik
komen uit het Derde Rijk nog regelmatig
berichten, dat oude menschen, soms
ruim 70-jarigen in een concentratiekamp
zijn „overleden”; een concentratiekamp,
waarin ze zaten opgesloten, omdat ze
b.v. vroeger hoofdredacteur waren ge
weest van een Katholiek Dagblad (de
Weensche Reichspost) of minister of lei
der van een niet nat. socialistische orga
nisatie.
Wat tellen we tegenwoordig nog men
schenlevens
MÊAr, toen de Engelsche duikboot
„Thetis” op den bodem der zee lag heb
ben we allemaal dagen lang gehuiverd
en gegriezeld, tot de menschen in Ber
lijn toe. Zelfs de „Völkische Beobach
ter” schreef:
„En ook óns warme medegevoel
„gaat thans niet alleen uit naar de
„nabestaanden der slachtoffers,
„maar evenzeer naar heel de natie,
„waartoe deze mannen behoorden,
„die omkwamen bij de uitoefening
„van hun plicht.”
Men zou geen mensch zijn, wanneer
men de «(ngelukkigen niet beklaagde,
die op zoo rampzalige wijze den dood
hebben gevonden. Maar er is veel valsch
sentiment in dit beklag. Eiken dag ster
ven duizenden een wreeden gewelddadi-
gen dood we tellen het niet. Maar die
menschen in de gezonken duikboot.een bevredigende oplossing gebracht
We kunnen ons hun ellende zoo goed
indenken en die gedachte kwelt ons, doet
ons pijn, ’t Is die eigen pijn, welke ons
doet spreken en huiveren.
En we geven ons gemoed lucht in ge
weeklaag. We jammeren om de mannen,
die „omkwamen bij de uitoefening van
hun plicht.”
Waarin bestaat deze plicht
In het zich prepareeren op sluipmoord.
De taak van duikbooten is om vanuit
hinderlagen, onder water, zelf ongezien,
menschenlevens te vernietigen. Een taak,
welke in de jongste oorlogsjaren met
daverend succes vervuld is; 20 millioen
ton handelsschepen werden door duik
booten naar den bodem der zee gejaagd.
Om te zwijgen van de getorpedeerde
oorlogsschepen. In verhouding tot de
C. A. B. I—GORREDIJK I 0-3.
De beslissingswedstrijd, Zondag in ’t
Sneeker Sportpark gehouden, is door
Gorredijk verdiend gewonnen. Daarmee
willen we niet beweren, dat C. A. B. de
overwinning cadeau heeft gegeven. Inte
gendeel, de eerste speelhelft was C. A.
B. beduidend sterker, maar we misten
dat rustige combineeren uit vorige wed
strijden. Het heeft weinig zin nu weer
een geheel verloop van dezen wedstrijd
te geven.
Over het algemeen zijn dergelijke voor
beide partijen belangrijke wedstrijden,
uit het oogpunt van goede voetbalsport
weinig genfetbaar, de zenuwen spelen
daartoe een te groote rol.
De vele goede aanvallen door midden-
linie en vleugels opgezet, werden niet
benut, terwijl daarentegen Gorredijk
door forsch spel menige aanval van C.
A. B., welke een .goede kans inhield, om
zeep bracht jk
Over het algemeen zijn de G.-spelers
iets zwaarder gebouwd, wat grooter dan
onze C. A. B.-voorhoedespelers en
daardoor bij kopwerk wat eerder bij den
bal.
Technisch moet deze club nog heel
wat van het voetbalspel leeren, met li
chaamskracht alleen wint men op den
duur de wedstrijden niet.
De scheidsrechter, de heer Aukema
van Groningen, hield de Teugels zeer
strak, wat aan den eenen kant bevorder
lijk is voor het tegengaan van ruw spel,
maar aan den anderen kant ook menige
goede aanval onderbreekt.
Was naar onze meening het spelpeil
in de eerste helft ten voordeele van C.
A. B., na de rust waren de bordjes om
gekeerd. Telkens was Gorredijk in den
aanval, waardoor de C. A. B.-keeper
druk werk krijgt. Hij verdedigde zijn doel
buitengewoon goed. Wel eigenaardig,
dat de drie tegen Gorredijk gespeelde
gespeelde wedstrijden allen in een 3-0
uitslag eindigden.
WITMARSUM
I
DE JONG s NIEU WSBL A
waarin opgenomen
