Builenlandsciie Revue.
is
I
BEUIEGIHG TOT GERSTERKIRG
UAH RE REDERLAHGSCHE
REIREEHSCHAF.
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
III.I. IIIEIFF
D. S. KEIZER, Tandarts
De Bolswardsche Courant en Westergoo
afwezig
35gig Jaargang
Woensdag 26 Juli 1939
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
Stadsnieuws.
No. 57
BOVEN VERDEELDHEID.
EENB
I
Md.
-
Advertentiën per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
Wanneer men zoo nu en dan in ge
zelschappen de vraag lanceert: Wat den
ken jullie van een komenddn oorllog?
dan staat men allereerst versteld, hoe
weinig menschen met ernst de verschil
lende buitenlandsche beschouwingen le
zen, maar ook hoe door de lange duur
van deze crisis het juiste onderschei
dingsvermogen is zoek geraakt. Wan
neer b.v. zooals in de laatste week er
eenige berichten lanceeren, dat Duitsch-
land niet bereid is vpor de (kwestie-
Dantzig een wereldoorlog te riskeeren,
dan is men o zoo spoedig geneigd daar
aan de conclusie vast te knoopen: dus
komt er geen oorlog.
Evenzoo met de kwestie Japan-Enge-
land. Het feit, dat men thans een ronde
tafelconferentie in het leven roept tus
schen die op gespannen voet levende
landen, is dan ook weer een bewijs, dat
het wel een beetje meevalt. Voor een
zeker optimisme zijn we altijd nog ont
vankelijk, maar dat mag ons de oogen
niet doen sluiten voor de vaststaande
en niet te loochenen feiten. Dat is wat
betreft Dantzig de nog niet weersproken
houding van Duitschland.
In de afgeloopen week, na de vele
vredesgeruchten is dit door Duitschland
nogmaals uitdrukkelijk verklaard: Hitler
wenscht een vreedzame oplossing van ’t
vraagstuk-Dantzig, maar denkt niet aan
concessies of een compromis. Dantzig
Speciale inrichting voor
I
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
AFSTANDZWEMMEN.
Begunstigd door mooi zomerweer,
hield Zaterdagmiddag de Vereen. Zwem
school haar jaarlljksche afstandzwemmen
van 1000 M. in de Sneekervaart.
Het frissche, heldere water op een
temperatuur van 21 graden, maakte het
9FF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 550
in ieder geval genoeg voor de met veel
succes toegepaste guerilla-tactiek.
Bij een gedeeltelijk succes van de
stopzetting van munitie-aanvoer moet
men nog altijd rekening houden met een
zeer langen duur van dit conflict.
Ook in de kwestie Japan-Engeland, dat
duidelijkheidshalve de kwestie-Tienitsin
kan worden genoemd, schijnt een kleine
verbetering ingetreden, maar ook hier
drijven nog heel wat donkere wolken
aan den diplomatieken hemel.
Blijft ten slotte nog de kwestie Japan-
Rusland. We hebben reeds eerder als
onze meening gelanceerd, dat de scher
mutseling tusschen Russisch-Mongool-
sche troepen en Japan-Mandsjoekwo-
sche soldaten een onderdeel vormt van
de politiek tusschen de twee wereld-
stroomingen. Wanneer Rusland er in
slaagt door een plaatselijke actie, die
vroeger wel, maar nu niet meer een oor
log genoemd wordt, een gedeelte van
de Japansche troepenmacht weet vast te
houden, wordt daardoor het strijdtoo-
neel in China met eenige honderddui
zenden ontlast. Het Chineesche leger
krijgt weer wat bewegingsvrijheid, maar
bovendien ligt een grootere troepen
macht dan in normale omstandigheden
in Mongolië gereed om in geval het voor
China critiek zou worden, bij te kunnen
springen. Of zouden al deze zetten op
het wereldschaakbond behooren bij het
spel dat op schaakmat moet uitloopen?
Een vacantie op de fiets?
Dan Purol meenemen I Dit voorkomt, ver
zacht en geneest doorzitten en zonnebrand.
Doos 30 ct.
Vanaf Zaterdag
verblijf in het water tot een waar ge
not.
Aan dit afstandzwemmen, waarbij het
karakter van een wedstrijd geheel werd
vermeden, namen 22 dames en 23 heeren
deel, van deze laatsten moest een deel
nemer het opgeven.
Het diploma werd uitgereikt aan de
dames: J. Gerritsma, M. Gaarmann, D.
Foekema, H. Laagland, G. Ypinga, Y. v.
d. Meulen, H. Huisman, H. Palstra, J.
Wijma, J. de Ree, B. Breeuwsma, Sj.
Groenewold, A. Dekker, G. de Groot, H.
Dijkstra, S. Ybema, L. Huisman, K. Ha-
genus, A. de Groot, J. Beswerda, G. van
Wieren en E. Foekema.
En aan de heeren: K. Hagenus, S. Sie-
monsma, H. Foekema, F. Siemonsma, P.
van der1 Wal, Joh. Jorritsma, S. Terbraak,
L. Teernstra, Tj. Flapper, H. Potma, D.
van der Zee, J. van de Ven, H. Visser,
J. Albada Jelgersma, R. Bootz, Joh. de
Jong, Jac. van der Meer, Mr. A. Hol-
werda, A. Osinga, H. Gaarmann, H. Eize-
ma en W. Bootsma.
De eerst aankomende van de heeren
was K. Hagenus in den tijd van 26 min.
en van de dames Jul. Gerritsma 26
minuut.
Een bijzondere prestatie leverde de
heer Tj. Flapper; nog geen twee maan
den geleden ontving deze van badmees
ter Postema de eerste les in het zwem
men en nu reeds het diploma van 1000
Meter.
De jongste deelneemsters van dezen
goed geslaagden miiddag warqn Dora
Foekema en Janke Wijma, beiden 11 jaar.
De temperatuur van het water is he
den 19 graden.
moet Duitsch worden, aan deze eisch
houdt Duitschland zonder meer vast,
liefst zonder oorlog, maar als het moet,
zijn we op alles voorbereid.
Zoo ongeveer is de Duitsche gedach
tengang.
Momenteel tracht men in Duitschland
stemming te maken ten opzichte van
Polen, in dien zin, dat men het vertrou
wen van Polen in Engeland’s hulp wil
ondermijnen. De'Duitsche redeneering is
aldus: Wanneer Engeland mocht komen
tot eert pact met Rusland, raakt dit land
in een stelsel van garanties, zoo vast,
dat het geen vrijheid van handelen meer
zal hebben en ten tweede indien er geen
pact met Rusland tot stand komt, zal
Ehgeland aan Polen niet die hulp kun
nen geven die noodig zal blijken. In belde
gevallen wordt dus Polen het kind van
de rekening en daarom.de sug
gestie ligt er dik op doet Polen ver
standig, reeds nu wat water in den wijn
te doen.
Meer dan eeift heeft Polen echter ver
klaard, dat de kwestie-Dantzig niet op
gelost kan worden in Duitschen geest en
ook Engeland heeft onomwonden ver
klaard, geep genoegen te nemen met ’n
annexatie van Dantzig.
Het komt er nu voor ons, als buiten
staanders, maar op aan, in hoeverre men
in onzen tijd nog kan bouwen op het
woord of de belofte, door staatslieden
gegeven.
Wanneer Engeland voet bij stuk houdt
en de eens gegeven verklaring aan Polen
ook werkelijk gestand doet.wanneer
aan den anderen kant ook Duitschland
vast besloten blijft Dantzig bij het Duit
sche rijk te voegen.welnu, dan zien
we geen andere oplossing, dan: oorlog.
Dat kan nog weken of maanden duren,
maar ligt onvermijdelijk in het verschiet.
Stelselmatig wordt de bevolking in
Dantzig voorbereid op de komende ver
andering.
Ffet niet in alle opzichten sympathi-
seerende deel der bevolking verdwijnt en
daarvoor in de plaats komen ;ie Huizen
den gewapende toeristen uit Deutschland.
Dat duurt net zoo lang, totl e geheele
bevolking verduitscht is en dan krijgen
we hetzelfde spelletje als in het Sudeten-
land, in Ysjecho-Slowakije, in Bohemen
en Moravië. Ook deze landstreken zijn
op uitdrukkelijke wil van de bevolking
zoo zegt men bij Duitschland ge
komen en verheugen zich, zult U mis
schien denken in de zegeningen van het
groote Duitsche rijk? Nu de toestand is
een klein beetje minder rooskleurig. De
spanning tusschen de Tsjechische bevol
king en de Duitsche overheerschers
neemt met den dag toe. De nationale
trots van de Tsjechen is gekwetst. Op
alle mogelijke manieren trachten zij nu
aan dat nationale gevoel uiting te geven
in tooneel en zang en muziek.
Dikwijls wordt in een groote bijeen
komst plots alle licht uitgedraaid, de
bezoekers staan als op commando in
de houding en ontroerd klinkt dan het
Tsjechische volkslied.
We zijn er vast van overtuigd, dat,
wanneer er ooit oorlog komt, de Tsje
chen niet zullen meevechten aan Duit
schen kant, maar dat dan onmiddellijk
een nationale beweging op touw gezet
wordt om het land weer vrij te maken.
Uit het gedrag van de Duitsche min
derheden in Tsjechische steden blijkt,
dat de regeering te Berlijn meer be
zorgd is om de Sudeten Duitschers ter
wille te zijn, dan om goede betrekkingen
met de Tsjechen aan te kweekën.
Mep behoeft zich evenwel geen illusie
te maken, dat dezg ontevredenheid on
der de Tsjechen zal uitloopen op een
georganiseerd verzet. Daar zorgt de
Duitsche taktiek wel voor. Het gevaar
voor sabotage wordt verminderd door ’t
plaatsen van Duitsche technici in de fa
brieken, het overbrengen van Tsjechische
arbeiders naar Duitschland; een strenge
grens-contröle en de regelmatige wisse
ling van garnizoenen. Zoo kan met ijze
ren hand een volk onderdrukt worden,
maar men dient niet te vergeten, dat
deze onderdrukking de oogen van hen,
die voorheen meenden ook bij ’t groote
rijk te behooren, doet open gaan en de
animo voor aansluiting heel wat doet
verminderen.
Ook op andere deelen van onze we
reldbol is de toestand nog weinig opge
klaard. China-Japan, Japan-Engeland en
Japan-Rusland, het zijn elk afzonderlijke
problemen, die onze volle aandacht
waard zijn. China en Japan, zal dit pro
bleem worden opgelost met de wapenen
of zal de economische oorlog den door
slag geven? We vragen ons af: wat dan?
Wanneer Japan er in zou slagen de toe
voer van oorlogsmateriaal naar China
stop te zetten, is daarmee dan de oor
log gewonnen? Natuurlijk niet, langs niet
officieele wegen komt er in China ook
nog wel een hoeveelheid munitie binnen,
De lezer sta me toe, dat ik dit artikel
begin met een woord van Sint Bernar-
dinus. Deze beoordeelde den partijstrijd
zijner dagen eivin zijn land (het huidige
Italië) op de volgende wijze:
Weet gij zegt de heilige
als iemand een perzik schilt, of
knoflook doormidden snijdt als
hij dan zijn perzik op een bepaalde
manier schilt, dan staat een ander
toe te zien en zegt: o, dat is een
Welf, of een Ghibellijn”.
„Twee dingen zijn er overgeble
ven, die gij nog niet wdfsch of ghi-
bellijnsch hebt gemaakt, en mis
schien zou het goed zijn, als gij dat
ook nog deedt. Weet gij, wat dat
is? Brood en wijn. Als gij ook deze
dingen zoudt maken tot partij aan
gelegenheden, dan zoudt gij niet
meer eten, om maar niets met de
tegenpartij gemeen teJiebben.”
waarin opgenomen
wijze tegen elkaar te keer; we z o e k e n
er naar wat ons in anderen hindert en
maken ruïnes om dat uit te roeien, ter
wijl er toch zóóveel is, waar we allen in
gelijke voldoening naar zouden kunnen
heenblikken.
Tot dat laatste roept ons op de Be
weging tot Versterking der Nederland-
sche Gemeenschap, welke in een mani
fest aan het Nederlandsche volk wijst
op de binding van krachten, welke men
op het oogenblik bij andere volken kan
constateeren, nu het wantrouwen zich in
de wereld heeft opgezameld en tot een
gewelddadige uitbarsting dreigt te ko
men. Wij blijven ten prooi aan mach-
telooze verdeeldheid.
„Ik weet zoo klonk eenige maan
den geleden een Koninklijk woord te
midden van ons dat de wil tot op
bouw, uitgaande boven alle 'Verdeeldheid
bij zeer velen aanwezig is.”
Inderdaad, maar tot nog toe schijnt
deze wil zich niet geldend te kunnen
maken. Tot wat een hopelooze verwar
ring b.v. heeft de huidige kabinetscrisis
niet reeds geleidl
In de Nederlandsche politiek is het
zóó gesteld, dat we elkaar duidelijk
trachten te maken, waarom bepaalde
strevingen van ahderen verkeerd zijn en
dienen te worden tegengegaan. Maar als
we nu eens uit gingen zien naar de din
gen, waarover we het eens zijn, dingen,
die voor het grijpen liggen wat zou
er dan veel goeds voor ons volk tot
stand kunnen komen en wat een nuttig
werkprogram voor jaren achtereen, zou
er dan te formeeren zijn.
Een program, dat ons volk kan binden
tot de eenheid, welke meer dan ooit noo’-
dig is bij de gevaren, welke ons natio
nale bestaan omringen.
Zóó versta ik ook den wensch van
de Beweging tot Versterking van de Ne
derlandsche Gemeenschap, wier manifest
werd Onderteekend door mannen van
onderscheiden politieke richting, t.w. mr.
J. J. Fokma, Rotterdam; Dr. W. F. van
Gunsteren, Den Haag; Mr. H. Ph. de
Kanter, Wassenaar; Dr. P. Kuin, Den
Haag; Prof. mr. P. Lieftinck, Rotterdam;
Prof. dr. J. E. de Quay, Tilburg; Mr. J.
J. Schokking, Wassenaar.
4de ORGELCONCERT.
Mevr. P. Steensma-Hofmeester heeft
het auditorium weten te boeien met een
hoogst belangrijk programma, te belang-
rijker omdat er een tweetal liederen
zelfs drie op voorkwamen, die tot
heden vrijwel onbekend gebleven zijn.
Het eerste was „By Memme dea”.
Voorafgegaan door de als koraal ge
speelde ^melodie van „It HeitelHn” (waf
klinkt dit heerlijk op het Bolswarder or
gel), waardoor de onontbeerlijke Frie-
sche sfeer werd voorbereid, zong de zan
geres dit lied van J. Nieuwenhuis. Zoo
als gezegd: het lied was ons onbekend.
Het is een eenvoudige, ongekunstelde
doch ontroerende melodie welke bij
eventueele uitbreiding van het „Liete-
boek” stellig daarin moet worden opge
nomen en dan een voorname plaats in
veler hart zal verwerven. Het twedde
ons eveneens onbekende lied, was de
„Maria-Zeegroet” van Th. Enderlé en
Enderlé’s toondicht omgaf de etherische
figuur der Moeder met zulk een aureool
van verheven licht, dat een schier vol
maakte idealiteit werd bereikt: zeker wel
niemand, die niet iets onderging van den
stillen eerbied waarmede ieder geloovi-
ge Haar gedenkt.
Diep doorvoeld was dan ook de ver
tolking der zangeres. Haar donkere stem
leent zich bij uitstek tot verklanking van
het dévote, zooals ook in de drie Passie
liederen van J. M. Franck.
Alt’s begeleiding was heel mooi, maar
welke bewerking hierbij werd gebruikt,
konden wij niet vaststellen. Als het die
van Herzog, Biedermann of Riedel is
geweest, werden die in ieder geval nogal
„vrij” behandeld (bon entendeur demi
mot suffit) wel moeten wij toegeven,
dat de indruk daarbij sterk won aan
kleur. Iets aparts was ook de bijna ver
geten toonzetting van Franz Liszt over
de apodictische strofen van Victor HuT
go’s „Crucifix”. Dit goed te zingen stelt
hooge eischen, en wat betreft voordracht
en nuanceering was mevr. Steensma’s
vertolking uitstekend, nu en dan zelfs
treffend, doch haar dictie (juist bij
Franschen tekst zoo uiterst gewichtig)
was niet overtuigend genoeg: de vocalen
en ook bepaalde medeklinkers moeten
nadrukkelijk worden uitgesproken, ter
wijl het geheel meer als recitatief moet
worden voorgedragen.
Van de orgelnummers zullen de hoor
ders ongetwijfeld de Passacaille en voor
al aan het Largo in de Suite van Handel
de beste herinneringen hebben meegeno
men. Voor ons viel het accent in de eer
ste plaats op de Toccata F dur van Bach
(verzoeknummer) die wij met Alt’s
boeiende registratie een van Bach’s
heerlijkste orgelwerken blijven vinden.
Men verzoekt ons, mede te deelen,
dat volgend concert hoopt mede te wer
ken Piet Molenaar, cellist te Leeuwarden.
„Al dat welfen- en ghibellijnen-
dom is een uitvinding van den dui
vel wien het te doen is om uw
zielen.”
Het lijkt me raak en scherp gezegd;
het is overduidelijk, waarheen St. Ber-
nardinus de menschen wenscht, die de
tegenstellingen in de denkbeelden zóó
toespitsen, dat ze uit futiliteiten eikaars
verworpenheid concludeeren. Het ware
wenschelijk, zoo meent de heilige, dat
dezulken door hun gekunstelden afkeer
werden bewogen om het eten en drin
ken te staken.
Het komt ons voor, dat het niet pre
cies op grond van deze uitlating zal
zijn, dat St. Bernardinus de eer der al
taren waardig werd geoordeeld, maar
hij verdient er een standbeeld van zich
voor te plaatsen op het Haagsche Bin
nenhof en bekostigd uit een inzameling
van de Beweging tot Versterking van
de Nederlandsche Gemeenschap.
Het is ten onzent nog wel niet zóó ver
dat we onze perziken schillen op z’n
welfsch of ghibellijnsch, maar wel kun
nen we aan een meisjesjurk met een ze
kere mate van waarschijnlijkheid zien
let op, of de mouwen tot boven of onder
den elleboog reiken uit welk milieu de
draagster stamt. Wie zich aan de ge
nietingen van een draaimolen overgeeft,
distanceerf zich daarmee al weer van be
paalde beginselen. Er zijn méér van
soortgelijke zaken, welke ons scheiden
in „Welven en Ghibellijnen”. Daar heb
ben we het al of niet gemengd zwem
men, het zich verfrisschen met een ijsco
op Zondag enz. enz.
Meen niet, dat ik de beteekenis onder
schat de overwegingen, die tot een be
paald standpunt in vorengenoemde aan
gelegenheden leiden. De ondergrond
dier dingen is inderdaad b e 1 a n g r ij k;
die ondergrond is ook voor me zelf, zoo
goed als voor ieder, aanleiding om over
de mouwen van jurken, het snoepen van
ijsco’s op Zondag, het zitten in een
draaimolen en het gemengd zwemmen
een „oordeel” te hebben vóór of te
gen.
Het zijn echter te veel de uiterste con
sequenties der beginselen, welke
hoofdzaken werden.
Het gaat zóó: ik bewooh een huis en
in dat huis zweeft een vlieg. Mijn bu
ren komen op visite, ze zien het beest
en raken vervuld van ontzetting. „Een
vlieg hoort niet in een huis,” zeggen ze
me. Die moet worden uitgebannen, want
zij brengt hygiënische bezwaren met
zich. Gelijk hebben ze. Maar ik oordeel:
laat dat beest leven, want een zoo’n
vlieg zal geen groot kwaad aanrichten.
Mijn buren echter blijven op hun prin-
cipieele standpunt staan. Ze slepen mi
trailleurs en kanonnen aan en beginnen
te schietert op de vlieg. Wat het lot van
het beest daarbij wordt, weet ik niet,
maar mijn huis gaat er aan en ik kom
dakloos te staan.
't Is een dwaas verhaal, dat ik deed
en met groote voldoening stel ik vast,
dat mijn huis nog overeind staat en mijn
buren de vriendelijkste menschen zijn,
die ik ken.
Maar in het huis onzer maatschappe
lijke samenleving gaan we inderdaad
met z’n allen op de geschetste
KAATSPARTIJ
HOLLANDIA-PERSONEEL.
Zooals de vorige week reeds werd ge
meld, werd j.l. Zaterdagmiddag boven
genoemde kaartspartij gehouden. Werd
door menigeen ’s morgens bedenkelijk
naar de lucht gekeken en geleek het er
ook wel op, dat de dag in het water zou
vallen, bleek toch het bekende gezegde
bewaarheid te worden, dat een droeve
morgen een blijde dag geeft, want in den
namiddag bleek het ideaal kaatsweer te
zijn.
Om 1 uur marscheerde men vanaf de
fabriek, met het muziekkorps voorop,
naar het sportterrein aan het Oordje.
Hier lag alles tot in da puntjes gereed,
dank zij de medewerking van de kaats-
vereenigingen „Bolsward” en „De
Vriendschap” door het afstaan van het
materiaal.
In 4 perken werd een aanvang ge
maakt en al spoedig bleek, dat er me
nige spannende partij kon worden ver
wacht en door allen werd dan ook' volop
genoten van werkelijk mooie partijen.
Menigmaal kwam alles aan de hang.
Niet alleen dat er in de jongste klasse
herculesslagen werden gemaakt, maar
ook bij de veteranen bleken nog sterren
te zijn en menig applausje viel dan ook
den betrokken speler ten deel van het
talrijk opgekomen publiek. Ook de heer
en mevrouw Popma hebben tot het eind
de partij bijgewoond.
Het was dan ook reeds vrij laat toen
de laatste slag viel.
De uitslag is als volgt:
Oudste klasse:
1ste prijs: G. Schuurmans, P. de Jong
en Y. de Jong.
2de prijs: J. Bangma, Bern, de Jong J
en F. Bijlsma.
3de prijs: J. van Dalen, D. de Jong
en Fr. Hosper.
Koning werd P. de Jong.
Jongste klasse:
1ste prijs: D. Wiersma, H. Schoone-
beek en B. Meinen.
2de prijs: P. van der Molen, D. Kete
laar en J. Dijkstra.
3de prijs: C. de Walj, E. Buma en KI.
Adema.
4de prijs: J. Ferwerda, J. Postema en
G. van der Wal.
Koning: D. Wiersma.
De troostprijzen vielen ten deel aan:
E. Brandenburg, H. Draaisma en D.
Vallinga; en
K. de Boer, D. Adema, H. Foekema.
Daarna ging het in optocht de stad
door en vervolgens naar de schaftzaal
waar de prijzen door den heer B. Velt-
man op de hem eigene wijze aan de
winnaars werden uitgereikt.
Spreker bracht dank aan allen en in
het bijzonder aan hoofd- en plaatselijke
directie voor de financieele en moreele
steun dezen dag ondervonden.
De heer P. van der Veer was de tolk
van allen die de commissie dank bracht.
Het leste was het beste: de heer Pop
ma verklaarde de commissie permanent
en sprak zijn voldoening uit over de re
sultaten van deze partij. Hij feliciteerde
de prijswinnaars hartelijk en.tot de
volgende keer.
MHM
DE JONG s NIEUWSBLAD
1
