Buit enlandsche Revue.
III. II. UIEIFF
De Bolswardsche Courant en Westergoo
DE RADIO.
Reparatie
aan alle merken
Automobielen
Groote voorraad
Onderdeelen
en Banden
Uit den Omtrek.
Stadsnieuws.
n
35g!± Jaargang
Woensdag 13 September 1939
No. 71
r.
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
k
TEN VLOEK EN TEN ZEGEN.
ie
et
g,
I-
1.
5.
5.
1
Advertentiën per regel:
Woensdagsnummer 10 cent.
Zaterdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
et
er
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
Speciale inrichting voor
LUCHTBESCHERMING.
September 1939.
Ten einde in tijd van oorlog zooveel
mogelijk paraat te zijn, wat betreft de
dorpsbevolking, werden door de plaat
selijke luchtbeschermingsdienst Donder
dagavond oefeningen gehouden. Uiter
aard, beperkte men zich in hoofdzaak tot
het centrum, de kom van het dorp, waar
denkbeeldige bomaanvallen enz. werden
gedaan en de brandspuit in dienst werd
gesteld, terwijl de dienst „Eerste Hulp
bij Ongelukken” hierbij hare verrichtin
gen deed. Vooraf was reeds bekend ge
maakt, dat buiten noodzaak niemand
zich op straat mocht begeven, zoodat ’n
ieder zich eenigszins een beeld kon vor
men als in oorlogstijd.
We willen echter hopen, dat zich een
dergelijke toestand niet zal voordoen.
e,
;n
bericht per radio, soit! Maar de nor
male berichtgeving late men een taak
van de pers, die haar schotels, geleerd
door de practijk, zóó gevareierd opdient,
dat ze nimmer onlust zullen wekken.
Md.
OFF. FORD DEALER
BOLSWARD - TELEF. 550
er
i-
el
ie
OOSTERLITTENS.
FLORALIA UITGESTELD.
9 September 1939.
In verband met den huldigen interna
tionalen toestand werd door de vereen.
„Volksonderwijs” Oosterlittens besloten
hare te houden Floralia-tentoonstelling
annex feestavond voorloopig uit te stel
len.
ZWEMSCHOOL,
De temperatuur van het water is heden
19 graden.
SCHRAARD.
Ds. J. C. H. ROMIJN MET EMERITAAT.
Ds. J. C. H. Romijn, predikant der
Ned. Herv. gemeente te Apeldoorn, heeft
ondersteunen. Deze opvatting van den
toestand wordt door Moskou gedeeld,
slechts met de beperking, dat de Rus
sische hulp aan China binnen de grenzen
moet worden gehouden, waarvan de
overschrijding het gevaar van een on-
tijdigen Japanschen aanval op Rusland
dreigt teweeg te brengen.
De Russische hulp aan China voltrekt
zich in twee vormen: als directe steun
door levering van oorlogsmateriaal en
het beschikbaar stellen van militaire in
structeurs en adviseurs en indirect door
aan de Mongoolsche en Oost-Siberische
grenzen van Mandsjoerije en Korea een
houding aan te nemen, die in deze lan
den zeer sterke Japansche strijdmachten
bindt die daardoor voor den oorlog te
gen China niet kunnen worden gebruikt.
In beide richtingen is de hulp, die China
van de Sovjet Unie ondervindt, zeer ef
fectief.
September 1939.
Benoemd tot hoofd der Chr. School
te Oldebroek de heer E. Janzen, thans
hoofd der Chr. school alhier.
zijn ambt neergelegd. Hij had in 1914
het predikambt te Schraard aanvaard en
heeft daarna te Parrega, Workum en
Charlois gestaan. Sinds 1931 diende hij
de Hervormde gemeente te Apeldoorn.
WOMMELS
BENOEMINGEN.
9 September 1939.
Benoemd tot leerares in de naaldvak-
ken aan de Landbouwhuishoudcursus,
uitgaande van de afdeeling „Hennaarde-
radeel” der Friesche Maatschappij van
Landbouw te Wommels, mcj. J. Wier
sma, gedipl. coupeuse te Hennaard.
Benoemd tot tijdelijk onderwijzeres
aan de Chr. school te Oosterwolde (Fr.)
mej. G. Wijma te Wommels, thans kw.
met acte aan de School voor C. V. O.
(Hofkamp) alhier.
VERVOERVERBOD VOOR HOOL
De Minister van Economische Zaken
maakt bekend, dat met ingang van
Maandag 11 September 1939 het ver
voeren of doen vervoeren van alle soor
ten hooi, in grootere hoeveelheden dan
100 kg is verboden.
In uitzonderingsgevallen kan voor dit
verbod dispensatie worden verleend
door den provincialen voedselcommissa-
ris in het gebied, waar degene, die het
genoemde product wenscht te vervoeren
gevestigd is.
IJTENS.
AUTO TE WATER.
September 1939.
Toen Maandagmiddag een personen
auto uit Bolsward met groote snelheid
uit de richting Hennaard ons dorpje na
derde, bleek de bestuurder bij het ne
men van een vrij scherpe bocht de macht
over de stuurinrichting verloren te heb
ben, althans de auto kwam pardoes in
de bermsloot terecht. De chauffeur kon
zich echter zonder veel moeite op het
droge werken en kwam er dan ook be
houdens een nat pak, zonder letsel af,
terwijl de auto een weinig averij opliep.
Met een kraanwagen van de garage
Van der Werf uit Bolsward werd de
auto weer op den weg gebracht.
Rijks- en gemeente-politie van Oos- e
terend en Rien waren spoedig ter plaat
se en evenzoo de Verkeersinspectie,
waarna de gestrande auto aan een gron
dig onderzoek werd onderworpen, waar
bij bleek, dat de remmen volkomen in
orde waren.
Maar helaas alles wat den
mensch ten zegen strekt, wordt hem
ook ten verderve aangewend.
We prijzen de radio om het nut, dat
ze ons in oorlogstijd verschaft, méér
zou er op het oogenblik wel oorlog zijn,
als de radio er niet was geweest? Is
ook deze uitvinding, evenals die van de
boekdrukkunst, niet misbruikt om de
volkeren tegen elkaar op te zetten en
een propaganda te voeren, welke tot
haat, nijd en afgunst leidde? Is door de
verspreiding, per radio, van leugenbe-
richten, de huidige oorlog niet voorbe
reid? Zou een zekere staatsman er zon
der de radio wel in geslaagd zijn om
zijn volk op te zweepen tot nationale
hartstocht en de overige wereld te ver
vullen van weerzin?
De radio heeft dus ook veel slechts
op haar geweten. Zij zelf is goed en
nuttig, maar de menschheid belaadde ’t
radio-geweten met een ontzettende
schuld.
Het is de vloek der menschheid, dat
zoovelen er op bedacht zijn, hoe ze het
goede, ons geschonken, ten kwade kun
nen aanwenden.
Wanneer we na de eerste 10 dagen
van den oorlog de balans opmaken, dan
blijjkt, dat, behoudens eqn ftinkq ter
reinwinst van de Duitsche legers, alles
zich nog in het voorbereidende stadium
bevindt. De situatie is thans heel wat
anders dan in 1914. Toen een snelle op-
marsch van Duitschland in het Westen
op de gedeeltelijk onvoorbereide Fran-
sche legermacht, terwijl toen het Oosten
in de tweede plaats kwam.
Thans een eveneens snelle opmarsch
in het Oosten en een artillerie-oorlog in
’t Westen. De bedoeling van de stra
tegie is duidelijk. Polen moet zoo spoe
dig mogelijk onder den voet worden ge-
loopen, opdat Duitschland zijn geheele
weermacht in kan stellen aan het West
front. In hoeverre deze Duitsche taktiek
gelukt is, kunnen we aan de hand van
eenigszins betrouwbare berichten na
gaan. De opmarsch in Polen is gedeel
telijk gelukt, dank zij de natuurlijke ge
steldheid van deze grensstrook in Polen.
Vlak land, zonder eenige dekkingsmo
gelijkheid, waardoor de Poolsche leger
leiding reeds direct voor het probleem
geplaatst werd een veel te lange grens
strook te moeten verdedigen. Men heeft
van Poolsche zijde ingezien, dat ’t beter
was langzaam terug te trekken en de
Duitschers het voordeel van een flinke
terreinwinst te gunnen. Dit succes was
voor Duitschland |zeer gemakkelijk te
behalen nu de Duitsche legerleiding
nergens in contact kwam met de kern
van het Poolsche leger. Behoorden dan
die 25000 gevangen genomen Poolsche
soldaten misschien ook tot de voorhoe
de? zult ge misschien vragen. Natuurlijk
niet, maar de situatie in de Corridor was
ook wel een beetje anders.
Polen moest hier, om de vereeniging
van de Duitsche legers uit Noord-
Duitschland en Oost-Pruisen tegen te
gaan, een betrekkelijk groote troepen
macht in deze corridor samentrekken.
Men verbond hieraan van Poolsche kant
de risico, dat, wanneer de troepen uit
Oost-Pruisen wat succes hadden, het
Poolsche leger in de Corridor gevaar
liep van de hoofdmacht te worden af
gesneden. Polen heeft lat 'risico aan
vaard en het snelle opdringen van de
Duitsche gemotoriseerde afdeelingen
maakten het voor Polen onmogelijk in
tijds deze troepenmacht terug te trek
ken.
Momenteel zal het Poolsche leger zich
rondom Warschau hergroepeeren en
volgens de verklaringen van de legerlei
ding zal Warschau met alle ten dienste
staande middelen worden verdedigd. Dat
brengt dus mede, dat voorloopig het
groote deel van het Duitsche leger vast
gehouden wordt in Polen en niet ter
versterking van de Westgrens gebruikt
kan worden.
Hoe staat de zaak aan het Westfront?
De lakonieke communiqué’s van de
Fransche legerleiding zeggen ons niet
veel en Engeland is momenteel het meest
geïnteresseerd bij' den duikbootoorlog.
De artillerie-oorlog hier in het Westen
is een gevolg van de krachtige verdedi
gingswerken die hier aan weerszijden
van de grens gebouwd zijn. De Fran
sche Maginot-linie, welke zich van de
Zwitsersche grens uitstrekt tot Luxem
burg, en een deel van België wordt aan
de Duitsche kant begrensd door de Sieg-
friedlinie, die niet alleen langs de Fran
sche grens, maar ook langs geheel Bel
gië ert van zelfs een deel van Nederland
loopt.
Volgens de Fransche oorlogsbulletins
zoekt men thans naar een zwak punt om
deze verdedigingslinie als het eenigste
middel een doorbraak te forceeren. Be
staat hiervoor eenige kans?
Ja, die mogelijkheid is er en wel ge
baseerd op verschillende feiten, welke
dit voorjaar in de pers gepubliceerd
werden. Het tweede deel van de Sieg-
friedlinie, n.L het deel van Trier naar
Aken, is in een snel tempo afgewerkt
De betonnen fundeeringen hebben
daar van een overstrooming zeer veel
geleden en waarschijnlijk concentreert ’t
Fransche leger op dit punt een krachtige
actie. Of dit plan kans van slagen heeft,
zal de tijd moeten leeren.
Bij een beschouwing van het kaartje,
waarop deze verdedigingswerken staan
afgebeeld, komt onwillekeurig de ge
dachte boven, dat men meer vertrouwen
gehad heeft in de Nederlandsche, dan
wel in de Belgische neutraliteit.
Tot Aken een versterkte Siegfriedlinie
en verder langs Nederland de gebruike
lijke kazematten, die we ook aan Ne
derlandsche kant kunnen vinden. Is die
open grens voor ons land een voordeel
of een nadeel?
Dit valt vooralsnog niet te zeggen.
Pas wanneer de toestand zich aan het
Westfront dermate wijzigt, dat Duitsch
land in het defensief komt en vooral
wanneer de voedselvoorziening van
Duitschland niet meer aan redelijke
eischen kan voldoen, is het gevaar voor
een Duitsche invasie niet denkbeeldig.
Met enkele woorden hebben we de
duikbootoorlog aangeroerd en toch
speelt deze vorm van oorlog een be
langrijke rol. De geheele Dutsche koop
vaardijvloot ligt thans stil. Geen schip
komt Duitschland meer binnen, met als
gevolg geen aanvoer van goederen en
grondstoffen. Deze duikbootoorlog is
een zuivere copie van den vorigen oorlog
toen ook in het jaar 1916 de Duitsche
duikbooten schrik en ontzetting teweeg
brachten. Men mag als een vaststaand
feit aannemen, dat vóór Augustus ver
schillende Duitsche duikbooten in den
Oceaan hun plaats was toegewezen.
In zekeren zin is voor Duitschland een
succes te boeken. Het tot zinken brengen
van Engelsche schepen is voor Engeland
een financieele schadepost, maar meer
ook niet en dan, wat geeft geld in dezen
tijd? Dagelijks worden er millioenen aan
het oorlogsbedrijf geofferd. Het verlies
van de Engefsche handelsvloot tracht
men hier te completeeren door de in
beslag genomen Duitsche schepen weer
in de vaart te brengen. Bovendien, En
geland heeft den tijd. Dat bewees ook
de radio-rede Zondag door een der En
gelsche minsters gehouden. Alles moet
er aldus deze woordvoerder op
ingesteld worden, dat deze oorlog min
stens drie jaat zal duren.
Met alle kracht wordt de veronder
stelling tegengesproken, dat Engeland
er in zou toestemmen de vijandelijkheden
weder te staken wanneer de Duitschers
Polen eenmaal veroverd hebben.
Deze opvatting was in breeden kring
in Japan verspreid. De Engelsche am
bassadeur te Tokio heeft in opdracht
van zijn regeering dit gerucht nadrukke
lijk tegengesproken. Zelfs indien Polen
zou vallen (en dit is nog zoo zeker niet)
zou dit niets kunnen veranderen aan het
Engelsche voornemen het regiem van
Hitler te vernietigen.
Ook de leidende Engelsche bladen
schrijven in diezelfde geest. De „Times”
zegt: de vijandelijkheden zullen eerst
dan worden gestaakt, als het regiem van
Hitler is omvergeworpen en Polen al zijn
gebieden en al zijn rechten terug heeft.
Een andere en niet minder belangrijke
vraag in verband met dit conflict is de
eventueele houding van Rüsland. Voor
loopig blijft Rusland in Europa belang
stellende toeschouwer, misschien eenigs
zins gedwongen door den toestand in
het Verre Oosten. De vele grensinciden
ten tusschen Rusland en Japan bij de
verovering van China, vooral aart de
Mongoolsche grens. De oorlog in China
vergt geweldige inspanning van Japan
en daardoor kan de oude veete tusschen
Rusland en Japan momenteel niet in een
daad worden omgezet.
Deze toestand dicteert de Russen, zoo
betoogen de Chineezen verder, de on
dersteuning van China in zijn strijd te
gen Japan, want de oorlog tegen China
is de voornaamste moeilijkheid van de
Japanners. De verlenging en verscher
ping van dezen oorlog belooft verwe
zenlijking van de Japansche aanvals
plannen tegen Rusland te vertragen en
zou China zich al strijdend handhaven
of zelfs een overwinning behalen, mis
schien geheel te verhinderen.
Het is daarom in het belang van de
Sovjet Unie, China zooveel mogelijk te
(Rraat me jni^t r over
den oorlog.”
In de laatste weken is den mensch de
radio een onwaardeerbaar bezit ge
weest. Terwijl we in bange verwach
ting waren, of we den vrede zouden be
houden dan wel den oorlog kregen te
aanvaarden, wekte de voortdurend pei
radio verspreide berichten over den
stand van zaken of het door den aether
gestuwde bemoedigende woord van de
Koningin of van een anderen gezags
drager de ontspanning des gemoeds wel
ke we van tijd tot tijd noodig hadden.
Deze uitvinding is den mensch waar
lijk tot grooten zegen geworden. Om
dat goed te- beseffen, lette men maar
eens op het gemak, dat de regelmatige
berichtgeving over crisis-, in het bij
zonder over distributiemaatregelen ons
oplevert. En men lette vooral op de
vele S.O.S.-berichten, die per radio
naar onze gemobiliseerde medeburgers
uitgaan. Eiken dag tientallen 1
Vijf en twintig jaar geleden waren er
ook ’n paar honderdduizend jongeman
nen onder de wapenen geroepen en ook
toen konden dezen slechts per veldpost
worden bereikt; ook toen was hun
standplaats, althans gedurende den eer
sten tijd, aan hun familie onbekend. Hoé
velen toen hun vader of moeder, hun
echtgenoote of kind hebben moeten ver
liezen zonder dat ze in staat zijn ge
weest om deze dierbaren nog levend te
zien en afscheid van ze te nemen, be
grijpen we nu pas, terwijl we dagelijks
de tientallen bliksemsnelle S.O.S.-be
richten hooren. Denken we ons in dat
ieder gemobiliseerde gemiddeld vier
naaste familieleden heeft dan beteekent
dat voor 300.000 gemooiliseerden een
familieaanhang van 1.200.000 perso
nen. Welnu, in een bevolkingsgroep van
tesamen anderhalf millioen zielen doen
zich dagelijks gevallen van sterfte voor
of andere schokkende evenementen.
Een S. O. S. per radio en de naast be-:
trekkenen, thans in dienst van het va
derland, weten wat er is gebeurd en ze
weten dus ook, wat ze te doen staat.
Radio is een zegen.
Over de wijze, waarop in den laat-
sten tijd persbureau en omroepver-
eeniging de radio ons volk ten nutte
heeft doen zijn, kan men slechts dank
baar gestemd wezen. Maar thans ga
men een voorzichtige matiging betrach
ten.
We herinneren ons, hoe in het laatste
jaar van den vorigen oorlog speldjes
ter markt verschenen welke ’n schildje
voerden, waarop zwart op wit te le
zen stond: „Praat me niet over den
oorlog”. De meeste menschen hechtten
zich aanstonds zoo’n speldje op den re
vet van hun jas.
Deze aanstellerij was nu juist niet be
paald karaktervol. Men mag niet voor
geven, dat men geen iriïeresse heeft
voor een wereldgebeuren, dat talloozen
millioenen nood, leed en rouw bezorgt.
Maar overigens is het wel te begrijpen
dat menigeen het te machtig werd om
dag-in en dag-uit thuis, in tram en trein
en café en bij den kapper en op straat
dóór gezaagd te worden met gepraat
over den oorlog.
Men passe op, dat straks niet alge
meen de wensch groeit: zet asjeblieft
geen radio aan!
Een uitzonderlijk-belartgrijk oorlogs-
waarin opgenomen
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
UITSLAG VERKOOPING.
Gisteren werden ten overstaan van
notaris F. J. Bruinsma te Bolsward, fi
naal verkocht twee Saten en Landen in
de Haanmeer o.d. Koudum en Hinde-
loopen, resp. groot 20.52.17 H.A (55.8
pdm.) in huur bij den heer Fr. Tj. Wier
sma en 25.10.62 H.A. (68.3 pdm.) in
huur bij den heer Tj. Wiersma.
Bij deze geanimeerde toewijzing wer
den zoowel de perceelen afzonderlijk, als
ieder der Staten bij combinatie verhoogd.
Bij de eind-combinatie van het geheel
werd kooper de heer Hylke Brants van
der Goot, rentmeester te Balk, voor de
som van f48.524.95 voor nader te noe
men lastgever.
10e ORGELCONCERT.
Orgelrecital door A. Alt, met Guilmant-
Widor-programma.
Ofschoon wij behooren tot hen die
de afwisselende medewerking van vo
cale- of instrumentale solisten op prijs
stellen, weten we toch heel goed, dat
een orgelvoordracht van groot formaat
als deze, ontegenzeggelijk haar bekoring
heeft. En te oordeelen naar wat men zoo
hier en daar onder het publiek opvangt
kan veilig worden aangenomen, dat het
meerendeel der bezoekers er precies zoo
over denkt
Alzoo nu deze orgelavond van de
Fransche meesters Guilmant en Widor.
Beider werken gelijken in stijl wel
eenigszins op elkaar, al doet Widor stra
lender, virtuoozer aan tegenover de meet
in zich zelf gekeerden, melodieuzen Guil
mant. Maar beiden weten zij ons te voe
ren in de sfeeren van die onvergelijke
lijke Fransche schoonheid, waarin een
wijle te vertoeven een ware verkwikking
beteekent in deze dagen van geweld en
ruwe wreedheid.
Dan ruischt W|idor’s 6e Symphonic
op ons toe als een mysterie-woord uit
hoogere regionen en op de (ontstelde
vraag: „waarom dit alles?” antwoorden
de tonen: „nietwaar menschenkind, gij
kunt het niet rijmen, laat af.
Dan hooren we het van stil geluk en
liefdevolle herinnering vervulde Canta
bile uit de 4e of het Allegretto pastorale
uit de 5e met zijn reine blijdschap en
diepd vrede. Ook de 5de Sonate van
Guilmant is één prediking, zoowel in het
Adagio, vol stil schreiend verdriet, als
in dat heerlijke Geloofskoraal aan het
slot, trillend van moed en vurige be
geestering.
Elk van deze kunstwerken op zich
zelf spreekt van edele momenten die ’t
leven kan bieden en die wij zoo goed
als allen wel eens hebben meegemaakt.
Doch het zijn de kunstenaars, die hun
poëtisch licht hierop laten vallen en ons
openbaren hoe ontroerend schoon ze
waren. En zoo wisten we ons ook in
deze Maandagavondure een wijle te
verzoenen met het leven dat naast veel
nutteloos leed, toch ook zoovele koste
lijke herinneringen geeft. Beide, de or
ganist en zijn orgel, zijn voor de ver
tolking van deze Fransche muziek ge
schapen en er is waarlijk geen sprake
van vooringenomenheid, als wij een ieder
aanbevelen deze zelfde orgelstukken
voor de radio te beluisteren en dan eens
op te letten wéér ergens men ze zóó
hoort verklanken als in de Martinikerk.
Inderdaad, zulk een avond, van alleen
orgel, brengt rust, bezinning en verdie
ping.
It Frysk Parsburo skriuwt üs:
FRYSK EKSAMEN.
Fen ’e earste ploech for it rysk eksa-
men binne der Snjeon 9 Sept, troch-
kommen:
C. S. Stapensea to Menaem; Jiff. W.
Siebma to Aldeboarn, Mefr. G. Teijema-
Stamhuis to Drachtster Kompanije; Jiff.
A. Porte to Ljouwert; Y. Jongbloed to
Marrum; Jiff. A. M. Hepkema to Peinjum
S. Wiersma to Easter Nijtsjerk; H.
Scheffer to Birdaerd; H. van Zwol to
Houtigehage; J. P. Prins to Kollum; Jiff.
T. Landmeter to Drachten; W. Dijksma
to Arum.
len fen ’e kandidaten koe de akte net
jown wirde.
DE JONG s NIEUWSBLAD
I)
i
