Buit enlandsclie Revue.
DE HEDERLARDSCHE ULflG
ID OORLOGSTIJD.
I
I
De Bolswardsche Courant en Westergoo
fi
Stadsnieuws.
Uit den Omtrek.
35— Jaargang
Woensdag 25 October 1939
No. 83
I
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
6
e
n
e
!1
de
:h
g
le
I-
n,
3.
5
ARUM
3.
Md.
:n
n
si
:n
ROOD-WIT-BLAUW BIEDT GEEN
VEILIGHEID.
voorstellen formuleert, waarbij
weer i
granaten onophoudelijk in de vijande
lijke veste. Verschillende uitvallen wer
den door de militairen ondernomen en
een enkele had door de onoplettendheid
van de roodwitte verdedigers succes.
Een veranderde opstelling van de mi
litaire middenlinie na de rust, waardoor
de zware korte houwitsers wat meer in
de verdediging werden teruggetrokken,
had evenmin het zoo zeer gewenschte
resultaat. Tegen de van strijdlust bla
kende roodwitte aanvalstroepen was dit
militair elftal niet opgewassen.
Het scoringsbord op het terrein be
schikte over te weinig schijven om al de
voltreffers uit het roodwitte kamp te
kunnen noteeren.
BENOEMING.
Tot onderwijzeres in tijdelijken dienst
aan de Xjerefschool te Hoogeveen werd
benoemd mej. T. van Es te Bolsward.
k
VAKWEDSTRIJD.
Op de Donderdag j.l. gehouden vak-
wedstrijd van den Bond van Chr. Bak
kerspatroons te Leeuwarden, behaalden
onze stadgenoot L. Offinga voor tarwe
brood een 1ste en voor wittebrood een
4de prijs;
Te Groningen door dezelfde, voor be
schuit een 2de prijs en voor wittebrood
een 4de prijs.
De heer G. Visser alhier voor witte
brood een 3de prijs.
3
3
J
1
5
3
o
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
WITMARSUM.
3.
3.
r.
t.
t.
I
Adverts ntiön pc? regel
Woensdagsnummer 10 cent,
Zaterdagsnummer 12 cent.
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
HARKENSJUCH.
Tusschen Bloemfontein en Moddergat
is aan een nieuwe weg, ver van de ru
moerige drukte van de groote stad, in
een landelijke, knusse omgeving een
doende. Van verre vallen kleuren veel
beter op dan geschilderde benamingen,
met het begrip waarvan vreemdelingen
bovendien vaak groote moeite hebben.
Een algemeen erkende neutraliteits-
kleur zou m.i. de beste oplossing zijn en
zoolang deze niet is bepaald en aan
vaard, zou het den Nederlandschen be
langen ten goede komen, wanneer we
het Oranje niet spaarden op de markante
deelen van onze schepen.
Onder Oranje zullen we veilig varen 1
21 October 1939.
Terwijl men gisteren bezig was met 't
schetsen van een roodbont kalf, van
den heer S. Dijkstra te Achlum, be
merkte men ook nog een groote zwarte
vlek, zoodat dit kalf als driekleurig kan
worden beschouwd, hetwelk een zeld
zaam voorkomend geval is.
Geen wonder, dat men in Duitschland
geen enkel commentaar bemerkt met
betrekking tot dit Engelsch-Turksch ver
drag. Het is en blijft een gevoelige klap
voor de Duitsche diplomatie. Dat men
te Berlijn een beetje ontstemd is, nu, dat
is verklaarbaar, maar het feit van deze
diplomatieke nederlaag dient men nauw
keurig onder de oogen te zien.
Von Papen, de Duitsche gezant in
Turkije, heeft dezer dagen een onder
houd met den Duitschen rijkskanselier
gehad en is daarna onmiddellijk naar z’n
standplaats vertrokken. Verandering kon
deze reis niet in de algemeene situatie
gebracht hebben. Het verdrag is getee-
kend en daarmee van kracht geworden.
De directe bedreiging van het Zuide
lijk deel van Europa is nu wel voor een
groot deel weggenomen, maar daarmee
is nog geenszins een normale toestand
geschapen. Men moet in die landen nog
op alle gebeurlijkheden voorbereid zijn.
Geheel anders is de toestand in het
Noorden van Europa.
De conferentie van de vier Noordsche
staatshoofdeh heeft opnieuw de aan
dacht gevestigd op de gevaarlijke lig
ging van deze Noordelijke landen in het
Europeesch conflict. Vooral Rusland
speelt in dit concert de eerste viool. Tot
nu toe was de Oostzee voor een groot
deel het bolwerk van de Duitsche vloot.
Rusland had niet zoo buitengewoon veel
in te brengen. De verovering van Polen
en de daarmee gepaard gaande nieuwe
re oriëntatie van Sovjet Rusland naar
het Noorden heeft een algeheele veran
dering gebracht.
De randstaten van de Oostzee zooals
Estland en Letland hebben zich moeten
22 October 1939.
Hedenmiddag nam Ds. H. P. Tuiner,
Doopsgezind predikant afscheid van de
gemeenten Witmarsum, Pingjum en
Makkum.
Na het uitspreken van het Votum, be
gon spreker over de persoonlijke predi
king, welke in de gewone godsdienstige
bijeenkomsten tot zwijgen moet worden
gebracht, maar thans meen ik dit wel
te moeten doen.
Wanneer men afscheid neemt, is het
hart vervuld met weemoed, d.w.z. droef
heid met dankbaarheid vermengd, welke
gevoelens mij in de afgeloopen drie jaar,
dat wij onder U waren, lief zijn gewor
den. Zelf waren wij kinderen van de
oude Friesche stam en dat Friesche
volkskarakter hopen wij trouw te blij
ven.
In den laatsten tijd hebben wij banden
moeten verbreken. Weemoed is er, nu
van het goede afscheid moet worden
VOETBAL.
Rood-Wit-Militair Elftal.
Ergens op een voetbalveld midden in
de Friesche klei.... zoo blijven we in
de trant van de berichtgeving omtrent
militaire handelingen speelde Zon
dag ’n militair elftal tegen een roodwit
te groep. Zooals je in de burgermaat
schappij onderscheid kunt maken tus
schen sportieve en minder sportieve ele
menten (in de goede zin van ’t woord),
zoo kun je dat ook aantreffen bij mili
tairen.
Een voetbaltunue behort nu eenmaal
niet tot de uitrusting van een soldaat en
daardoor komt het waarschijnlijk ook,
dat dit militair elftal op deze Zondag
middag ergens in de rimboe gestoken
was in de meest fantastische kleuren.
Matbl-auwe broek met witte bies en roo-
de shirt met witte mouwen, zwart met
rood, groen met grijs en rood, grijs met
zwart enz. enz. Een kleurenmengeling
die op het groene grastapijt weldadig
aandoet. Voeg hierbij dat voor de wed
strijd een specifiek plaatselijk cullinair
product werd geoffreerd, dan voelt men
dat de goede sfeer voor een vriend
schappelijke strijd aanwezig was.
De aftrap werd bij gebrek aan een
luitenant verricht door een sergeant-
majeor en daarna ging het full speed
op de diverse keepers los. In het eerste
kwartier hield de verdediging van de
militairen stevig stand; het artillerie
vuur van de roodwitte voorhoede was
slecht gericht, mara toen op aanwijzing
van de waarnemer langs de lijn de goe
de richting was gevonden, sloegen de
„Veilig onder Oranje”, zoo las ik als
kop boven een bericht, hetwelk sprak
van een overleg tusschen de luchtvaart
maatschappijen van neutrale landen om
hun toestellen op uniforme wijze kenbaar
te maken. Er is thans een plan in over
weging om alle verkeersvliegtuigen van
de bedoelde landen geheel oranje te
schilderen en bovendien op romp en
vleugels in flinke letters den naam van
het land van herkomst aan te duiden.
ander lijkt ons .een goede
genomen. Verder betreur ik het zeer,
dat ik voor sommigen niet meer kon zijn
hetwelk ik uit de] gesprekken voelde,
die van mond tot mond gaan, maar
waaraan het geestelijke geen deel had;
dat was dan een reden tot droefenis.
Moge mijn opvolger het beter kunnen
doen.
Bij het zoeken en vinden van God, als
daar niet bij komt de rechte verhouding
tot den naaste, wordt er meegeholpen
om het Christendom af te schaffen.
In hoeverre ik geslaagd ben U nader
tot het Evangelie te brengen, is alleen
God bekend. Wij blijven ons tekort ge
voelen. Naar een leven uit en door het
gebed in een wereld van thans, wordt
meestal niet gehoord .Onze stem wordt
met rust gelaten. Het wereldsche lied
spreekt. Waar is nu onze trouw aan
den Heer? Christus’ Woord zal donde
rend in het oordeel worden toegeroe
pen: Het laatste woord is aan God. De
hemel en de aarde zullen voorbij gaan,
maar God blijft.
Wij hebben als kleine gebrekkige
menschen onder u gearbeid. Het is zulk
een vreemd ambt, dat van predikant.
Ernstig heb ik gepoogd u het beste van
het beste mee te geven. Veel heb ik ge
beden dat ik een nuttig werktuig mocht
zijn. Neem het voor wat het was. God
zij ons genadig. Wij weten in vele din
gen gevallen te zijn.
Hierna werd gezongen Gezang 29 1
en 5.
Ook is er blijde dankbaarheid voor
wat wij mochten ontvangen. Waarlijk
hebben wij menschen ontmoet, die uit
hooger kracht leven. U weet niet wat
dft beteekent voor een predikant. De
omgang met hen heeft mij bemoedigd en
gesterkt. God vergelde het U.
Dankbaar ben ik voor de enkele
vruchten, die ik heb mogen zien rijpen.
Meestal is het het zaad, dat wij uit
strooien en de hoop het groote vertrou
wen, dat God het zal doen ontkiemen.
Ik meen dit enkele malen te hebben mo
gen zien.
Daar is ook een groote dankbaarheid
voor de trouw, waarvan onze bijeen
komsten getuigden. Hoeveel en vaak
moeilijk is het de bezoekers te boeien,
maar door uw trouw hebt gij mij gedra
gen. Mijn eerste gemeenten zullen wij
nimmer vergeten. Ik denk hierbij her
haaldelijk aan het Bijbelwoord: „Heer,
Uw dienaren gaan, maar God blijft. God
blijft als de Albestuurder. Hij blijft de
Vader van Zijn kinderen.
Dat is de troost in deze afscheids-
ure.
Eerwaarde Kerkeraden, hartelijk dank
zeg ik u. Het was mij een groote vreug
de hoe zeer de belangen der beide ge
meenten U gold. God sterke u verder in
uw arbeid. Aan kosters, organisten en
uitgezonderd aan koster Bonnema te
Makkum werd bijzondere dank gebracht.
God zegene u allen op uw verder levens
pad.
V. C. J. B., met u had ik een goede
verstandhouding. Hartelijk dank voor
uw vriendschap, verder een woord van
dank aan medewerkers Zondagsschool,
catechisanten, collega’s der Ned. Herv.
gemeenten; dank aan ring, sociëteit en
ten slotte aan de leden der gemeente.
Het ga u goed in uwe gezinnen. Blijf
trouw aan onze broederschap en verder
naar aanleiding uit de brief aan de Filip-
penzen 1ste hoofdstuk vers 27: Gedraagt
U zooals het betaamt bij de Christus-
verkondiging.
Ds. Tuiner sloot met het „Onze Va
der”, waarna diaken Bierma namens de
gemeente gevoelvolle woorden van
hoogachting en waardeering sprak. Ook
bij ons is weemoed. Uw persoonlijk
Friesch karakter heeft bijgedragen, dat
gij spoedig in contact stond met de le
den. onzer gemeente. Het ga u goed in
uw nieuwe woonplaats.
Ds. M. Kosters sprak namens den
Ring, waarin hij wees op het „FryslAn
Boppe”, maar in dit geval moest Fries
land het afleggen. Uw afscheid hier, be
teekent vooruitgang. Blijf trouw en God
zal u zegenen.
Ds. de Bruin en Ds. Roelofsen, Ned.
Herv. predikanten van de gemeenten
Witmarsum en Pingjum dankten voor de
vriendschap en in het bijzonder me
vrouw Tuiner, die haar medewerking
aan de Zondagsschool had verleend.
Op verzoek van bn I. A. Bierma werd
den scheidenden predikant toegezongen
Gez. 115 1 en 2.
Een en
maatregel. En we vragen ons af: zou
voor de neutrale scheepvaart niet iets
dergelijks zijn overeen te komen? Alle
oorlogvoerende partijen zeggen van
zorg vervuld te zijn ten aanzien der be
langen van de neutrale staten. Welnu,
indiert zij aannemen om geen hunner
vaartuigen te verven in de kleur, welke
voor de neutrale scheepvaart wordt ge
reserveerd laten we zeggen „oranje”
dan zou voor ons en andere volkeren
die geen partij zijn In het huidige con
flict, de veiligheid ter zee aanmerkelijk
worden verhoogd.
We moeten helaas vaststellen, dat
onze eigen nationale kleuren, het rood-
wit-blauw, deze veiligheid niet bieden.
In den vorigen oorlog zijn deze kleu
ren herhaaldelijk verward met de kleu
ren van de Fransche vlag, welke dezelfde
zijn, maar in omgekeerde volgorde zijn
aangebracht.
Onze vlag is rood-wit-blauw;
Fransche vlag is1 blauw-wit-rood.
Zooals gezegd: in den vorigen oorlog
heeft deze kleurenovereenkomst her
haaldelijk 'tot noodlottige vergissingen
aanleiding gegeven. In ’t bezette gebied
van België is het me tot tweemaal toe
gebeurd, dat Duitsche militairen het
Nederlandsche vlaggetje, dat ik veilig
heidshalve vóórop de auto, waarin ik
reisde had aangebracht, van den wagen
rukten. Een derde maal werd het mis
verstand opgehelderd vóór men opnieuw
aan vernieling was toegekomen, maar
toen werd me verzocht om het vlaggetje
liever zelf te verwijderen.
Ik zei hiervoren, dat de kleuren van
waarin optJenomen
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
■O
Veel meer dan het nieuws van het
oorlogstooneel staat het verdrag van
Ankara (het Turksch-Engelsche pact) in
de belangstelling.
Daaruit blijkt eens te meer dat ook
en met succes in diplomatieken zin oor
log gevoerd kan worden. We herinne
ren ons de voorgeschiedenis van dit
pact.
Door de verovering van Polen was de
Balkankwestie weer in belangrijkheid
toegenomen, vooral Rusland dacht ge
makkelijk zijn invloedssfeer in die Bal-
kanlanden te kunnen vergrooten. De
vastberadenheid van die kleinere Staten
heeft evenwel aan die wensch een ge
heel andere richting gegeven. Roemenië
was niet gediend van die Russische be
langstelling in eigen huis en toen de
Turksche regeering aan ’t verzoek van
Stalin om in Moskou te komen praten,
gehoor gaf, hebben we toch een oogen-
blik in twijfel gestaan over de afloop
van deze conferentie. Veronderstel eens
even, dat Turkije ook aan de Russische
dreiging ten offer viel, wat een geheel
veranderde situatie voor de andere Bal-
kanlanden en zeker voor Italië.
Dit Bolsjewistische gevaar is nu door
het gesloten verdrag tusschen Turkije
en Engeland en Frankrijk volkomen ge
keerd. De bijna vriendschappelijke toon,
waarop dit verdrag in de Russische pers
besproken wordt, doet veronderstellen,
dat voorloopig althans de Russische in
vloedssfeer genoeg heeft aan de Noor
delijke kant.
Niet alleen voor de andere Balkan-
landen als Bulgarije, Roemenië, Joego
slavië, Griekenland, enz. is dit verdrag
van zeer groot belang, maar ook, zoo
als we reeds terloops memoreerden, voor
Italië. De onzijdigheidspolitiek, die
wanneer de zaak eens de andere kant
was uitgedraaid) in een zeer moeilijke
positie kwam, is nu verstevigd en daar
door de kans, dat Italië buiten dit con
flict in Europa zal blijven.
Voor Engeland is het verdrag een
diplomatiek succes. De Middellandsche
Zee, de Zwarte Zee, de Dardanelles het
zijn allen punten van het allergrootste
belang voor Engeland. We denken b.v.
aan de Engelsche blokkade van Duitsch-
i land, die, wanneer de genoemde water
wegen tot de Engelsche belangensfeer
i gerekend kunnen worden, veel effectie-
de Fransche vlag in de omgekeerde orde ver zal kunnen plaats vinden.
van de onze behooren te zijn aan
gebracht. Vast te stellen valt, dat de
Franschen ter zake van die orde er nogal
slordige opvattingen op na houden. Ik
heb dat in het jongste voorjaar herhaal-
delijk ervaren, toen ik de Middelland
sche Zee doorkruiste op Fransche sche
pen. Van een groote maatschappij bleek
me al het glaswerk, dat ter tafel kwam,
versierd met een rood-wit-blauw vlag
getje en toen ik eens argeloos aan den
hofmeester vroeg, waarom de maat
schappij de Nederlandsche driekleur op
haar servies had laten aanbrengen, deed
de man verbaasd en verzekerde hij me,
dat rood-wit-blauw de Fransche natio
nale kleuren waren.
Blauw-wit-rood bedoel je.
Blauw-wit-rood, zoo lachte hij,
of rood-wit-blauw, dat is hetzelfde!
Dat men in Frankrijk deze opvatting
meer huldigt, bleek me, toen ik in som
mige Middellandsche Zee-havens den
romp van Fransche vrachtschepen even
eens gelukkig waren het uitzonderin
gen met rood-wit-blauw zag geken
merkt. Ook wanneer Franschen bij bij
zonder gelegenheden den gevel van hun
huis met het nationale dundoek sieren,
ervaart men, dat het velen volstrekt geen
zorg is, in welke volgorde de kleuren
zijn te lezen.
Door deze omstandigheid biedt onze
vlag in oorlogstijd helaas geen veiligheid.
Natuurlijk mag dat geen reden wezen
om van vlag te gaan veranderen, maar
wèl behoort de genoemde omstandigheid
aanleiding te zijn tot een kenmerking
ter zee en op vreemden grond van
Nederlandse!) bezit, op éndere wijze dan
met onze nationale kleuren. Althans op
een aanvullende wijze. De extra- schikken naar de wenschen van de Sov-
beschildering met letters „Nederland” jet Unie, waardoor de Russen belang-
of „Holland” vormende is niet af- rijke havens in de Oostzee in het bezit
krijgen. Ook enkele eilandjes die als
strategische punten benut kunnen wor
den. Maar dit was nog niet genoeg. Ook
Finland kreeg een boodschap eens te
komen praten en de ondervinding leert
dat dit praten neerkomt op zekere
eischen. Finland heeft zich van den be
ginne af krachtig verzet tegen elke
schending van zijn souverelnitelt en het
schijnt voorloopig, dat dit doelbewust
streven de Russen tot eenige matiging
gestemd heeft. Ook Zweden zag zich
door de toenemende expansiezucht van
de Sovjet bedreigd en uit dit oogpunt
I;
I
moet men de conferentie van de vier
Noordelijke staatshoofden Noorwegen,
Zweden, Denemarken en Finland bezien.
Niet alleen een massaal bewijs van de
ernstige vredeswil, maar ook een zoeken
naar onderlinge steun, teneinde krach
tige weerstand te kunnen bieden aan de
Russische druk.
De afgeloopen week heeft zich dus
wel gekenmerkt door een politieke be
drijvigheid, een soort papieren oorlog,
waarin voorloopig Duitschland de ver
liezende partij is. Het schijnt, dat men
in Duitschland langzamerhand de hoop
op een vreedzame regeling begint te
verliezen. Wij voor ons kunnen een der
gelijke naïviteit (zoo die nog bestaat)
niet indenken. De verovering van Polen
kan door Engeland en Frankrijk nooit
in zijn tegenwoordigen vorm worden
goedgekeurd. Deze bewering doet ver
onderstellen dat er dus over de verdee-
ling van Polen valt te praten. Natuurlijk
kan dat. Stel het geval, dat Duitschland I r
volg^nd jaar ten e(nde raad, jvrades- v*"a gebouwd: Harkensjuch.
--_;j poien Weet u wat dit opschrift beteekent?
in zijn recht zal worden hersteld,1 We hebben dit^ woord om en om ge-
gebied niet teruggeven. Reeds nu beluis- I bete oplossing. In deze villa woont een
groot gezin, uitsluitend bestaande uit
mannen. Men kookt, men veegt, men
stoft, men glazenwascht op mannenma
nier en de eenige toenadering tot het
vrouwelijk geslacht bestaat in een on
schuldig praatje op den weg, of een
stille groet van achter de koffiekan. De
villa bestaat uit een keuken, een woon
kamer en een slaapkamer, gezellig en
knus is alles ingericht, schoon. Geen
sigarenpeukje op de vloer, geen stof
deeltje op de schoorsteenmantel. Stoe
len, die minstens alle weken worden ge
wreven en een keuken, neen maar om te
zoenen, pardon dit woord past eigenlijk
heelemaal niet in deze vrijgezellen-om-
geving.
De stemming onder deze mannelijke
villabewoners is uitstekend en geen
wonder, elk op zijn beurt rust hier ge
durende een dag uit van de beslomme
ringen, die het grocte stadsleven met
zich meebrengt. Standsverschil, vooral
in kleeding bestaat er niet in villa Har
kensjuch. De groengrijze kleur harmo
nieert buitengewoon goed in de lande
lijke omgeving.
De leider van de groep er moet in
villa Harkensjuch eenige orde zijn is
herkenbaar aan een sobere kraagversie-
ring.
Men vertelde ons dezer dagen, dat de
gezelligheid en vooral de huiselijkheid
kon worden verhoogd door de toezen
ding van wat boeken of andere lectuur.
Wie deze vrijgezellentroep eens wil
verrassen zende gelezen tijdschriften en
boeken naar villa Harkensjuch ergens
tusschen Bloemfontein en Moddergat.
Misschien is het 't gemakkelijkst,
wanneer U deze gave aan het bureau
van dit blad bezorgt.
Er wordt dan voor verdere expeditie
naar het bewuste adres gezorgd.
Polen
dan. zal Rusland het bezette Poolsche draaid,.maar krijgen geen representa-
gcuicu mei iciuggcvcn. rvecus nu uciuis-
teren we enkele Engelsche persstemmen
die met deze mogelijkheid rekening hou
den. Engeland zal voor dat gedeelte van
Polen niet een oorlog met Rusland ris-'
keeren. Voorloopig zal Duitschland dus
moeten trachten militaire successen te
behalen.
Is dat mogelijk aan de Fransche grens
waar de Maginot- en Siegfriedlinie als
twee onneembare vestingen tegenover
elkaar liggen? We zijn haast geneigd
deze vraag ontkennend te beantwoorden.
Maar wat dan? Er zijn twee mogelijkhe
den: óf Duitschland zet alle krachten in,
om de blokkade te verbreken en moet
daarvoor de Engelsche heerschappij ter
zee aanvallen, óf men zou het landleger
weer een omtrekkende beweging laten
voltrekken en daarvoor is alleen de ge
legenheid door Nederland of door Bel
gië.
De eerste veronderstelling gaat niet
op, om de eenvoudige reden, dat de En-
gelsch-Fransche vloot zoo sterk is, dat
van een vernietiging in welken vorm
ook geen sprake kan zijn. De tweede ge
dachte heeft ook heel veel bezwaren.
Toch wordt in enkele Duitsche bladen
met de mogelijkheid van een omtrekken
de beweging rekening gehouden, even
als in ons land en België.
Ten slotte blijft dan nog over het
luchtwapen.
Naar de laatste berichten uit Duitsche
bron melden heeft Hitler een conferentie
belegd met de districtleiders teneinde
met hen als vertegenwoordigers van het
volk, te beraadslagen wat hun in de
komende dagen te doen staat. Een gis
sing daaromtrent valt moeilk te maken,
maar wel kan men met eenige zekerheid
.zeggen, dat de luchtoorlog in de ko
mende week met alle hevigheid zal los
barsten. In welken vorm? Dat blijft een
open vraag. Misschien dat de burgerbe
volking evenals in Polen weer het slacht
offer wordt.
1
I
I
I
5
t
i
if
t
i
I
I
i
I
I p
DE JONG s NIEUWSBLAD
