Buit enlandsche Revue.
1
L. L. VAN GEUNS
ARTS
practijk hervat
De Bolswardsche Courant en Westergoo
SLAGKRUISERS VOOR
INDIË.
Uit den Omtrek.
Stadsnieuws.
E. OLDENZIEL
Woensdag 21 Februari 1940
36™ Jaargang
No. 14
i-
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
1
wil
KIMSWERD
TJERKWERD
voedings-
i
BIJ DE VERDEDIGING ONZER
GRENZEN VERGETE MEN DE
DEFENSIE VAN DE GRENS
ONZER DRAAGKRACHT NIET.
IS HET NOODIGE OOK HET
MOGELIJKE?
FILMAVOND IN DE DOELE.
De reeks bioscoopvoorstellingen werd
Zondag j.l. voortgezet met een Wild-
West-film, waarvoor in de avondvoor
stellingen weer bevredigende belang
stelling was, De beeldweergave even
als het geluid was weer goed verzorgd
en ook het bijprogramma werd met be-
Zoo verkouden
als ten snip?
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
I
ACCOUNTANCY - BELASTINGZAKEN
BOEKHOUDEN
Opleiding voor de practijk-examen»
en het Middenstandsdiploma.
Zij, die voor het as. Middenstands
examen nog willen repeteren, gelieven
xich zo spoedig! mogelijk op te geven.
LAGE TARIEVEN
Leraar Boekhouden M O.
Gedipl. Belastingconsulent
MARKTSTRAAT BOLSWARD
Telefoon 425
19 Februari 1940.
Op Donderdag 15 Febr. werd op de
zaal „Harmonie’’ de jaarvergadering ge
houden van de afd. Tjerkwerd-Dedgum
van de vereen, voor ziekenhuisverple-
ging.
De heer W. Bruinsma, waarn. voor
zitter, opende deze vergadering op de
gebruikelijke wijze en sprak den wensch
uit, dat de voorzitter, die in het zieken
huis verpleegd wordt, spoedig hersteld
daaruit mag terugkeeren en, op een eerst
volgende vergadering de voorzittersha
mer weder mag hanteeren.
Hierna volgden de notulen der vorige
vergadering, alsmede het jaarverslag,
waaruit bleek, dat 10 personen ten koste
van de vereeniging onder behandeling
zijn geweest en wel 5 1-daagsche geval
len en 5 gevallen met een totale verple
ging van 90 dagen. Het ledenaantal be
staat uit 97 gezinshoofden en 68 alleen
staande personen.
Uit het veöslag van den penningm.
bleek, dat het een goed jaar voor de
vereen, was geweest. 5 heffingen werden
gehouden en thans bedraagt het kasgeld
met het vorige saldo f 456.94.
Door enkelen der aanwezigen werden
de rekening nagezien en in orde bevon
den. Beide bestuursleden werd dank ge
bracht voor hun werkzaamheden in het
belang der vereeniging
De aftr. penn. C. van der Werf, werd
met algemeene stemmen weder herkozen
en nam deze benoeming wederom aan.
Bij de rondvraag werden nog eenige
opmerkingen gemaakt, waarna door den
voorzitter deze vergadering met dank
voor de medewerking aan de leden werd
gesloten.
Het gaat met de oorlogsberichten,
evenals met de beursberichten, een re
gelmatige stijging en daling. Een han
dige zet op de eene helft van het we-
reldschaakbord doet de oogenblikkelijke
kansen voor de tegenpartij iets donker
schijnen, totdat deze tegenstander de
juiste afweer gevonden heeft en door een
even handige tegenzet de partijen weer
op gelijke voet brengt.
Deze beeldspraak, die geheel toepas
selijk is op het gebeuren aan het Weste-
langstelling gevolgd. Meer dan een to
taalindruk valt er van een dergeiijke
filmvoorstelling niet te geven. Het ge
geven waarop b.v. de hoofdfilm is ge
bouwd, valt moeilijk een aaneengesloten
relaas van te geven. Hoofdzaak is en
blijft een avond van amusement en daar
in slaagt de filmonderneming Gebr. Mie-
dema tot nu toe zeer goed.
Volgende week een zeer humoristische
film: De kop van Jut. We komen hierop
a.s. Vrijdag terug.
waarin opganomen
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Telefoon No. 451
lijk front, gaat niet geheel op voor den
strijd in het Noorden, waarmee we na
tuurlijk Finland bedoelen. De herhaalde
en geen menschenlevens ontziende aan
vallen van de Russen hebben eindelijk
de Finsche verdedigers zoo murw ge
maakt, dat men een gedeelte van de
eerste linies heeft moeten prijsgeven.
Ten koste van geweldige offers is dit
povere succes door de Russen bereikt.
Groote bewondering heeft de geheele
beschaafde wereld voor de heldhaftig
heid waarmee Finland zijn grondgebied
verdedigt.een tegenstand, die alleen
verklaarbaar is door de ernstige wil om
als vrij land en als vrij volk te leven.
De strijd van Finland is eigenlijk de
strijd van de kleine naties tegen de
levensruimte van de groote buur en daar
om is die Finsche tegenstand niet alleen
van groot belang voor Finland zelve,
maar ook een steunpunt voor andere
kleine neutralen, die op de een of an
dere manier liggen binnen de invloeds-
kring van een grootere mogendheid.
Juist daarom is hulp aan Finland zoo
sympathiek. Geld en goed, voedsel en
kleedlng, het is alles nuttig, noodig en
zal dankbaar worden aanvaard, maar
boven dit alles moet staan de daadwer
kelijke hulp met manschappen en oor
logsmateriaal. Dat is het wat Finland in
de allereerste plaats noodig heeft. Nieu
we bataljons die de vermoeide mannen
op de Karelische landengte kunnen af
lossen. Vliegers en vliegtuigen, die de
verbindingen van het Russische leger
kunnen bestoken. Gelukkig gaat het de
laatste weken iets beter met die directe
hulpverleening aan Finland; 200 Pool-
sche vliegers zullen dezer dagen in Fin
land aankomen.
In Engeland is de recruteering van
vrijwilligers opengesteld, in Canada
eveneens, bovendien heeft Engeland
toegezegd volop materiaal te zenden,
heeft een ïtaliaansch corps Garibaldisten
van 10.000 man zich naar Finland inge
scheept. Laten we hopen, dat deze hulp
op tijd komt.
Hoe langer de oorlog duurt, hoe moei-
lijker de positie der neutralen wordt.
De Duitsche „Volkische Beobachter”,
het blad dat reeds meermalen als spreek
trompet van de Duitsche leiding ge
noemd is, was zoo belangstellend dezer
dagen een waarschuwing aan het adres
der kleine neutralen te plaatsen. De zin
van deze waarschuwing is wel typisch
Duitsch: „Laat U niet tot schaakfiguren
maken in het valsche spel van Enge
land, want dan speelt ge slechts al te
gemakkelijk met Uw eigen bestaan.”
We weten maar al te goed, dat vol
gens Duitsche opvatting neutraliteit
eigenlijk een onding is. Meermalen is dit
door de Duitsche woordvoerders ver
kondigd en daarbij aangedrongen op ’n
meer positieve politiek van die kleine
neutralen. De bedoeling is doorzichtig
genoeg, n.l. een aansluiting bij de Oos
telijke buurman.
Voorloopig lijkt ons de toestand in het
eigen land heel wat beter, dan die bij
onze Oostelijke buren en daarom prefe-
reeren we vooralsnog onze eigen neu
traliteitspolitiek.
Verschillende particuliere berichten
hebben ons den laatsten tijd iets verteld
over de minder gunstige economische
toestand in Duitschland.
Thans heeft een der Duitsche leiders,
n.l. Göring, in een rede, die speciaal
voor den landbouw bestemd was, aan
gedrongen op een zoo hoog mogelijk
opvoeren van de productie. De gedachte
aan een z.g. bliksemoorlog in den geest
zooals men in Polen beleefd heeft, wordt
door Göring in tegenstelling met zijn
partijgenoot Göbbels niet gedeeld. Het
kan ook wel jaren duren is de meening
van Rijksminister Göring en als dictator
voor Duitschlaind’s levensmiddelen- en
grondstofvoorziening zullen hiernaar
maatregelen moeten worden genomen.
Het beroep op de landbouw-, veeteelt
en zuivelbedrijven om de productie tot
het hoogste peil op te voeren, geeft toch
wel eenige waarde aan de veronderstel
ling dat de economische blokkade, door
Engeland ingesteld, tastbare resultaten
heeft opgeleverd. Het Duitsche ant
woord op deze blokkade is nu de onbe
perkte duikbootoorlog en daarvan wor
den de neutralen de dupe.
We zien dat aan de torpedeering van
het Nederlandsche s.s. „Burgerdijk”, ge
laden met graan en andere
stoffen voor onze regeering.
De argumentatie door den
duikbootkapitein naar voren
COLLECTE FINLAND.
Mogen we nog even in herinnering
brengen de collecte ten bate van Fin
land, die morgen Woensdag wordt ge
houden?
De voor Finland te schenken kleeding
zal Zaterdag o. worden opgehaald.
ernstige wijze onder het oog te
worden gezien, want niet enkel, dat de
bouw van slagkruisers millioenenschat-
ten kosten, maar ook de exploitatie van
zulke schepen vergt uitgaven van mil-
lioenen per jaar en per stuk.
De nationale defensie kan, althans in
de omstandigheden van het ©ogenblik,
niet te hoog worden opgevoerd. De des
betreffende desiderata zijn derhalve on
begrensd, maar de nationale economi
sche en financieele draagkracht is wèl
begrensd. Er moet dus ter voldoening
aan het eene en rekening houdende met
het andere, naar een evenwichtspunt ge
zocht worden.
We zeggen niet, dat door den bouw
van drie slagkruisers de schaal zal dóór
slaan we weten het niet.
We vragen slechts van de autoritei
ten op dat gebied de grootst mogelijke
voorlichting. Er moet rekening worden
gehouden met het gevoelen van de
groote massa, welke zich wel degelijk
een oordeel vormt, ook al is ze ter zake
niet deskundig.
Ik geloof niet mis te zijn, als ik het
publieke gevoelen zóó versta: wat kun
nen we met die slagkruisers beginnen
als Indië wordt aangevallen door een
groote mogendheid als Japan of om
„neutraal”’ te blijven de Vereen. Sta
ten, Engeland of Frankrijk? We kunnen
geen slag leveren tegen de vloten van
zulke mogendheden. We zouden slechts
kunnen doen, wat de Duitschers thans
doen: de groote schepen veilig opge
borgen houden en met het beschikbare
kleine materiaal onderzeeërs, mijnen
leggers, vliegtuigenkusten en havens
verdedigen.
Slagkruisers geven ongetwijfeld ca
chet aan een marine en zijn indrukwek
kend materiaal in vredestijd, maar heb
ben we er iets aan in oorlogstijd tegen
over een numeriek veel sterkere vloot
van een machtige tegenstander?
Wat we ons voor de defensie finan
cieel kunnen permitteeren, is van een
beperkte waarde. Behoort daarom
de uitbreiding van het zuiver verde-
dilgjende apparaat der marine niet
vóór te gaan?
Vergeten mag ook niet worden, dat
de bouw van slagkruisers verscheidene
jaren vergt en dat deze bouw dus de
defensie van moederland en koloniën in
den tijd van de huidige internationale
moeilijkheden niet zal kunnen beïnvloe
den.
En wat zal de vrede ons brengen?
Heel de menschheid verhoopt van het
einde van den thans gevoerden onmen-
schelijken strijd een volkerenverzoening
welke uitzicht schept op een langdurig
tijdperk van vrede. Deze kan enkel een
vér gaande ontwapening tot basis heb
ben.
Moeten we deze hoop als illusoir ken
merken?
Er is in elk geval een mate van waar
schijnlijkheid, dat over enkele jaren de
bouw van slagkruisers voor onze marine
overbodig zal blijken. En daarnaast
staat het feit, dat reeds vóór de huidige
moeilijkheden door onze regeering is er
kend, dat de belastingen de grens der
draagkracht van het volk hadden be
reikt. Toch hebben we daarna nog vele
nieuwe lasten moeten aanvaarden. Ter
dekking van de kosten der mobilisatie
schijnen zelfs geen wegen van directe
heffingen meer open te staan nieuwe
extra-belastingen zijn ons aangekondigd
op erfgoederen, benzine, koffie en sui
ker.
De grens der draagkracht lijkt over
schreden.
En nu nog de lasten van slagkruisers?
’t Is mogelijk, dat het moet en niet
anders kan, maar men geve daarom
trent dan een ruime voorlichting. Zelf
zullen we óók trachten om deze van be
voegde zijde te verkrijgen. Van de resul
taten dezer pogingen zullen we laten
blijken.
Maar ik meende goed te doen met
onder woorden te brengen, wat velen,
zeer velen, over de slagkruiserskwestie
denken. Dat kan een doelmatige
voorlichting bevorderen.
A d v.e r t e n 11 n per regel
WoensdagsnuiMiner 10 cent
Zaterdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb prijs
Giro no. 87926
Duitschen
gebracht,
zijn weinig steekhoudend en op die ma
nier is geen enkel schip meer veilig en
komt bovendien de voedselvoorziening
van de neutrale landen in ernstig ge
vaar. Dat onze regeering ten sterkste
protesteert tegen deze schending van 't
internationaal recht, is begrijpelijk, hoe
wel we ons niet de illusie maken, dat
Bij het schrijven van dit artikel
ik om alle misverstand te voorkomen, 't
volgende vóórop stellen: ik ben voor
stander van een zoo sterk mogelijke Ne
derlandsche weermacht te land en ter
zee; ik betreur het ten zeerste, dat de
belangen onzer defensie in de jaren,
welke tusschen den vorigen en dezen
oorlog zijn gelegen, zeer is verwaar
loosd, al respecteer ik vele der overwe
gingen, welke aan de inkrimping onzer
weermacht ten grondslag hebben gele
gen, ik ben ook voorstander van den
bouw van slagkruisers voor de verde
diging van Ned. Indië, wanneer door
dien aanbouw de meest doelmatige ver
sterking der Indische defensie wordt ver
kregen, en de lasten, welke deze het
moederland en de koloniën oplegt, te
dragen zijn.
Men kan een goede vaderlander zijn
en een voorstander van een sterke weer
macht en toch om technische of (en) fi
nancieele redenen afwijzend staan te
genover den nu eindelijk ook door de
regeering voorgestanen bouw van slag
kruisers.
In den kring zelven van regeerings-
personen is men omtrent de doelmatig
heid van zulken aanbouw pas dezer da
gen tot overeenstemming gekomen,
waarschijnlijk door een compromis.
Slagkruisers vonden in de hoogste ver
antwoordelijke kringen des lands vóór-
en tegenstanders. Zooals men die óók
aantrof in marine-kringen. Er zijn hoo-
ge marine-officieren, die er zich van
overtuigd houden, dat duikbooten of(en)
een aanmerkelijke uitbreiding van de In
dische luchtvloot de defensie van Indië
meer direct ten goede zullen komen dan
slagkruisers.
Zelf matig ik me daartomtrent geen
oordeel aan.
Evenmin over het zeer moeilijke
vraagstuk der financieele consequentie.
Maar ik meen hief te moeten vaststel
len, dat sommige vóórstanders van den
bouw van slagkruisers zich van de fi
nancieele gevolgen van den bouw van
slagkruisers op wel wat Él te lichtvaar
dige wijze afmaken.
Zondag j.l. beluisterde ik de rede van
een vice-admiraal, uitgesproken voor de
Avro-microfoon en toen viel me het vol
gende op:
Kunnen we zoo vroeg de vice-
admiraal zich af de kosten van
zulke vlootuitbreiding betalen? Ik
aarzel niet om daarop in beslist
bevestigenden zin te antwoorden
en om dat te bewijzen behoef ik
er slechts aan te herinneren, dat
deze kosten ongeveer gelijk zijn
aan die van de drooglegging der
Zuiderzee.
Zulk gezegde wijst m.i. op een ge
mis aan verantwoordelijkheidsgevoel
voor de financieele consequenties van
wat iemand als vakman en natuur
lijk als goed vaderlander voorstaat.
Dat men een bepaalde groote uitgave
kan doen, zegt volstrekt niet, dat men
zich zulke uitgaven nog eens en mis
schien wéér eens zou kunnen permittee
ren. De drooglegging der Zuiderzee is
bovendien een éénmalige uitgave, welke
blijvenden arbeid en inkomsten schept
voor velen, terwijl de bouw van slag
kruisers helaas slechts improductieve
uitgaven vergt.
De financieele gevolgen behooren op
een dergelijk protest veel succes zal
hebben.
Pas is het rumoer rondom deze tor
pedeering een beetje geluwd of een an
dere neutrale kwestie komt de gemoe
deren in beweging brengen. Het feit is
in de laatste dagen in extenso door de
radio bekend gemaakt. In het kort hier
op neerkomende, dat het Duitsche tank
schip „Altmark” in de Noorsche terri
toriale wateren door een Engelsche oor
logsbodem is aangehouden, althans dat
is de lezing, die door Duitsche bericht
geving wordt verspreid.
Was deze lezing de juiste, dan zou
hiermee een accute schending van het
oorlogsrecht door Engeland gepleegd
zijn; iets wat, gezien de strikte inacht
neming tot nu toe van het internationale
recht door Engeland als zeer onwaar
schijnlijk moet worden beschouwd. Het
Engelsche standpunt in deze veel stof
opwaaiende kwestie, is dat er nooit
sprake geweest is van een poging een
vijandelijk schip buit te maken, binnen
de neutrale territoriale wateren. In dit
verband wijst men op het gedrag van
den Engelschen duikbootkapitein die de
„Bremen” ongehinderd liet passeeren
toen ’t schip zich in territoriale wateren
bevond.
Van Engelsche kant wordt daarom het
vermoeden uitgesproken, dat er aan de
Noorsche kust een treffen heeft plaats
gehad tusschen Engelsche en Duitsche
schepen. Nadere berichten ontbreken
hier voorloopig nog over.
In zeer bijzondere vorm trekt momen
teel Zweden de aandacht. Door de wei
gering van Zweden om rechtstreeksche
hulp aan Finland te verleenen, handhaaft
dit land zijn tot nu toe gevoerde neu
traliteitspolitiek.
Is hiermee het lot van Finland beze
geld? zoo zullen velen zich afvragen.
Naar onze bescheiden meening kan bui’-
tenlandsche hulp hetzelfde resultaat be
reiken als de directe Zweedsche hulp.
Aan den anderen kant staat er voor
Zweden ook een zeer belangrijke kwes
tie op het spel. Indien Engeland en
Frankrijk bereid zijn Finland te hulp te
komen, dan zal hiervan een der eerste
gevolgen zijn, dat deze landen vrije
doorvoer van hun troepen door Zweden
zullen eischen. In dat geval zou de neu
traliteit van Zweden evengoed aan een
zijden draadje hangen.
De mogelijkheid, dat Engeland en
Frankrijk eenige druk op Zweden zullen
uitoefenen is niet uitgesloten, omdat men
zich zeer goed realiseert het gevaar, dat
de maritieme positie van deze twee lan
den in het Noorden bedreigd zou wor
den, wanneer de Russische invloed ver
der naar het Westen zou doordringen.
Bovendien zal Engeland niet kunnen
toestaan dat de twee Oostelijke bondge-
nooten, Duitschland en Rusland, ook in
Noord-Europa de kans krijgen zich ter
zee te vereenigen.
De onafhankelijkheid van Finland is
dus in zekeren zin ook het welbegrepen
eigenbelang van Engeland en daarom is
directe hulpverleening aan het bedreig
de Finland nog niet zoo onmogelijk.
Laat men hier vooral de waarde van
het spreekwoord beseffen: Wie snel
helpt, helpt dubbel.
17 Februari 1940.
Onder leiding van den heer D. Douma
hield hedenavond de afdeeling „Kims-
werd” van de Vereen, voor Ziekenhuis-
verpleging „Wonseradeel” haar jaarver
gadering.
Uit het financieel verslag van den
penningmeester bleek dat de inkomsten
en uitgaven f 1360.40 bedroegen. De af
deeling telt 123 gezinsleden en 105 al
leenstaande personen. 20 patiënten ver
kregen hulp met gezamenlijk 209 ver-
pleegdagen.
De secretaris de heer W. Smits, werd
bij acclamatie herkozen. Tot afgevaar
digden werden een of twee bestuurs
leden aangewezen, deze kregen vrij
mandaat. Verder werd er nog op ge
wezen om bij eventueele ongevallen de
ziekenauto van de R. A. M. I. te gebrui
ken, aangezien deze voor de vereeniging
het voordeeligst uitkomt.
DE JONG s NIEUWSBLAD
i
Md.
1
i
Had dan ook bijtijd, Aspirin geno
men I Zorg iteed. Aspirin bij de
hand te hebben, het onovertroffen
middel bij verkoudheid en griep.
5.
k
r,
r
