n
GESLOTEN!
I
Buitenlaodsclie Revue.
1
■s'i
I
De Bolswardsche Courant en Westergoo
RADIO EN CULTUUR.
In verband met overname der zaak
zijn wij vanaf Donderdagmiddag 4 uur
tot Zaterdag 2 Maart des middags 3 uur
I
't
Stadsnieuws.
362*2 Jaargang
Woensdag 28 Februari 1940
No. 16
A
t
Toename van het aantal
zelfmoorden.
DE MICROFOON OP DE
DOODKIST.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS
Leesgcld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
n
v.
e
n
r
door muziekpaedagogen in dat opzicht
te laten verheffen.
Ik heb eens van een spotter gele
zen, dat het aantal zelfmoorden onrust
barend toenam, toen voor de microfoon
een tijd lang veel moderne muziek ten
beste werd gegeven. Ik geloof haast in
de droeve werkelijkheid van dezen spot
mijn eigen leven althans heb ik enkele
keeren slechts weten te redden door tij
dig mijn toestel af te zetten.
De radio-programma’s behooren po
pulair te wezen, qmdat ze voor de bont
samengestelde massa bestemd zijn. Po
pulair kan zeer goed samengaan met
beschaafd, hoogstaand en opvoedend.
De fout der huidige programma’s is niet,
dat ze populair zijn, maar vaak al
thans vulgair.
Tegen het misbruik van de radio door
de luisteraars en het verkeerde streven
der omroeplelding om de slechte in
stincten der massa te voeden, zou slechts
beperking in de uitzending dienstig
kunnen zijn. De uitzendingen moesten nu
en dan eens een uur of enkele uren op
den dag worden onderbroken. Dan zou
er weer aandacht groeien voor wat er
straks (even naslaan wat er komt)
zal worden geboden.
En de omroepvereenigingen dienen,
hoe dan ook, door de heffing van een
radiobelasting of anderszins, onafhanke
lijk te worden gemaakt van den gunst,
de grillen der luisteraars. Md.
FILMAVOND IN DE DOELE.
Een komische film schijnt nog altijd te
trekken. We kregen tenminste den in
druk, dat het Zondag drukker was dan
vorige week.
Het programma was nu weer zeer
goed verzorgd. Een actueel journaal en
daarna de heel mooie kleurenfilm „De
reuzen van het oerwoud”, prachtige na-
tuurtafereelen die uitstekend gekleurd,
een lust voor het oog vormden.
Daarna de clou van deze filmvoorstel
ling, de komische film: „De kop van Jut”
Wie Stan en Hardy uit vorige films ken
nen, weten dat de lachspieren geducht
in beweging komen bij de dolzinnige,
maar nooit schunnige humor van deze
ras-komieken.
Geheel passend in de lijn van onzen
tegenwoordigen rusteloozen tijd verdrin
gen de belangrijke gebeurtenissen zich
met een snelheid, die ons, indien dat nog
mogelijk was, verbaasd zouden doen
staan.
Pas heeft het incident met de „Alt
mark” de kwestie van de neutraliteit van
aan: „Een voorbeeld, tot welke excesseh<| Noorwegen in de volle belangstelling
geplaatst, of we worden weer opnieuw
wakker geschud door een Engelsche
vloot-actie in de Noordelijke Ijszee.
Terzelfdertijd komen uit den Balkan
dermate alarmeerende berichten, dat we
reeds meenen ons te moeten instellen op
een belangrijke uitbreiding van het oor-
logstooneel.
Een teveel in de berichtgeving kunnen
de meesten onder ons niet zoo spoedig
meer verwerken en zoo komt men al
gauw tot de conclusie, dan maar wat
minder nieuws.
Toch meenen we goed te doen voor
deze groep onder het lezende publiek,
telkens in zoo beknopt mogelijke vorm,
een overzicht te geven van de spannin
gen en de ontwikkeling van het wereld
gebeuren.
Beginnen we met de beweerde blok
kade van de Russische haven .Moer-
mansk door de Engelsche vloot, dan stel
len we ons onwillekeurig de vraag: is
dit een zijdelingsche hulp aan Finland?
Niet geheel en al. Deze Russische haven
is n.l. ’n toevluchtsoord geworden voor
vele Duitsche schepen die bij het uitbre
ken van den oorlog nog niet in het eigen
land waren teruggekeerd. Den laatsten
tijd is evenwel bij de Duitschers een stre
ven merkbaar deze schepen via de
Noorsche territoriale wateren naar
Duitschland terug te voeren. Zoo ia de
„Bremen” veilig en wel in Duitschland
aangekomen en zoo moesten ook de
„Altmark” en de andere Duitsche sche
pen naar de Heimat terugkeeren.
Het is te begrijpen, dat de Engelsche
vloot niet stilzwijgend deze gang van
zaken kan^laten voortduren, temeer niet,
nu die Russische haven eveneens ge-
AdVÉtfefitlêrt per regel:
Woensdagsnummer 10 cent
Zaterdagsnummer 12,cent
Tusschen de tekst dubb. prijs
Giro no. 87926
Zuiden van Etiropa.
Reeds meermalen hebben we erop ge
zinspeeld, dat een versterking van het
Balkan-blok een factor van groote rust
In het Zuiden van Europa zou kunnen
worden. Wanneer we thans evenwel if.
de Italiaansche bladen vetgedrukte kop
pen aantreffen als „een oorlogsfront van
Zwarte Zee tot Noordelijke Ijszee” dan
beginnen we ons toch af te vragen: kan
dat Balkan-blok ook als instrument ge
bruikt worden voor een nieuw offensief
tegen Rusland en Duitschland? De pas
gehouden vlootdemonstraties van Rus
sische oorlogsschepen in de Zwarte Zee
geeft te denken, maar ook het geweldige
leger dat onder generaal Weygand in
Syrië is samengetrokken, doet ernstige
vermoedens rijzen op belangrijke gebeur
tenissen in de eerstkomende weken.
Eén product speelt hierbij een belang
rijke rol en dat is: de petroleum. Wan
neer een Engelsch-Fransche vloot de pe-
troleum-toevoer naar Duitschland zal
kunnen stopzetten, is de oorlog voor de
helft gewonnen, maar bovendien berooft
men daardoor Rusland van een rijke
bron van inkomsten.
Bijna alles hangt hier af van de hou-
Het vraagstuk van radio en cultuur
staat op het oogenblik midden in de
belangstelling van onze Nederlandsche
pers. Bladen van allerlei richting kla-
'gen over te ver gaande populariseering
der radio, tot bij het banale of scanda
leuze af. De cultureele taak van den
omroep komt in de verdrukking en de
terrerrabondiejé-programma’s vormen,
vooral sedert de mobilisatie is „uitge
broken”, schering en inslag. Het karak
ter van de vele lievensliedjes, welke
thans voor de microfoon worden ge-
Ik hoop, dat de lezer er geen bezwaar
tegen heeft, dat ik wel eens een par
tijtje biljart. Van de verschillende tak
ken van sport, welke ik graag mocht
beoefenen, is het biljarten de eenige,
welke me bij het klimmen der jaren en
mijn groeiend embonpoint ter lichame
lijke ontspanning is gelaten. Helaas
moet men voor het biljartspel naar het
café, een gang, welke de overheid nog
steeds blijft bevorderen door het heffen
van een onmogelijk hooge belasting op
billards, welke men ter bevordering van
huiselijkheid en gezelligheid in een of
andere kamer van de eigen woning in
stalleert. Uitgezonderd dan het kinder
speelgoed, dat men „tafelbillards” heet.
De lezer stelle het zich dus voor: ik
ben aan het biljarten in een café en ter-
mijl ik een mooje serie aan het opbou
wen ben, zeurt een stem door dé radio
over de menging van geklopt eiwit en
geraspte amandeltjes plus geschilferde
citroenschilletjes, met de bedoeling om
daarvan ik-weet-niet-wat-voor-lekkers
te maken. Juist heb ik mijn keu hoog
geheven voor een moeilijke piqué, als
de leuteraar met nadruk waarschuwt:
denk om den slagroom! Natuurlijk raak
ik mijn bal nu veel te zacht en mis ik
mijn piqué.
Onlangs zat ik bij een kapper, toen ik
te hooren kreeg, hoe een mijnheer in
Bremen het onderwerp: „God strafe En
geland” voor de microfoon behandelde.
Gelukkig kon ik me er van overtuigd
houden, dat mijn kapper mijn onver-
valschte Nederlandsche neutraliteit kent
en dus geen behoefte zou krijgen om de
Voorzienigheid een handje te helpen,
maar toen even later blijkbaar in de
huiskamer van station verwisseld
werd en een grimmig mensch de vivi
sectie kwam te verdedigen tegenover de
volgelingen van Ds. van der Pijl, kreeg
ik een wee gevoel in de maag.
Het gebeurt me wel eens, dat ik hier
of daar beleefd vraag, of de radio mis
schien ook een oogenblik mag worden
afgezet. Meermalen kijkt men dan ver
baasd op. De radio? O ja gunst, ik
had er niet eens erg in! Niet altijd wordt
zoo’n „zonderling” verzoek ingewilligd,
men vergenoegt er zich soms mee om
een schikking te treffen tusschen de we-
derzijdsche behoeften door het ding wat
zachter te stellen.
De radio is voor zeer vele menschen
oen geluidssfeer geworden, waaraan ze
zich hebben gewend en welke ze niet
meer kunnen missen, al verschaft het ge
luid ze geen enkel genoegen meer. Ze
zijn als de menschen, die vlak aan de
kust wonen en steeds het ruischen van
de zee om zich heen hebben zonder het
geruisch te beluisteren. Ze hooren het
niet meer; ze zijn nog slechts in staat
om het gemis van het ruischende geluid
waar te nemen, wanneer ’t plotseling
zou ophouden.
Talloozen zetten ’s morgens om 8 uur
de radio aan om met een half oor de
persberichten op te nemen en daarna
laten ze het apparaat gedachteloos aan
staan.
Het program vervolgt zich automa
tisch: gramofoonplaten, de morgenwij-
ding, kookles, piano-recital, een praatje
over kunstmeststoffen en vervolgens.
Zou men op een gegeven moment het
toestel afzetten en den „luisteraars”
vragen, wat ze het laatst gehoord heb-
ben, dan zouden ze het in vele gevallen
niet weten.
Het is een onzinnig gebruik van een
technische vinding, welke op zich zelf
voor de menschheid van een hooge cul
tureele waarde zou kunnen zijn. Gemak
zucht en egoïsme (de drift om zich niets
te laten ontgaan van wat geboden
wordt) voert to+ het geschetste misbruik
van de radio. De ondeugd straft zich zelf
want wat een genot zou kunnen zijn,
wordt smakeloos of erger door overver
zadiging.
rika zelve deze vredesoriëntatie niet als
een rechtstreeksche poging om tot een
vergelijk te komen, beschouwt, maar al
leen om een juist beeld van den Euro-
peeschen toestand te krijgen. Misschien
dat na de terugkeer van Sumner Welles
positieve vredesklanken kunnen worden
beluisterd.
bruikt wordt als basis voor onderzee-
booten van de Duitschers.
Een derde factor van niet minder
groot belang is de positie van Zweden,
dat thans door zijn neutraliteitspolitiek
kans ziet het voor Duitschland zoo hoog
noodige ijzererts te leveren.
Reeds meermalen heeft men van be
paalde zijde gezinspeeld op de onmoge
lijkheid voor staten als Noorwegen en
Zweden hun neutraliteitspositie te hand
haven. Van Duitsche zijde heeft men
reeds nadrukkelijk verzekerd, dat Enge
land dit twee landen in den oorlog zou
moeten betrekken. Voor Zweden komt
daar dit persoonlijke argument nog bij,
dat wanneer de Russische druk op Fin
land in de naaste toekomst succes mocht
hebben, ook Zweden de gevolgen van de
Russische expansie zal ondervinden.
Verschillende groepen in Zweden vra
gen zich daarom reeds af: is het niet
beter thans Finland te helpen, omdat ’n
overwinning voor Finland ook beteekent
een vrij en onafhankelijk Zweden.
Zoowel van binnen als van buiten
wordt op de Scandinavische landen druk
uitgeoefend en het valt moeilijk te zeg
gen hoe lang men hieraan weerstand zal
kunnen bieden. Gespannen is en blijft
dus de toestand in het hooge Noorden,
maar niet minder is dit het geval in het
zongen en de „moppen", welke in con
ferences worden ten beste gegeven,
hebben vaak óf een te „bont" karakter
óf ze zijn van een zoutelooze dan wel
brutale geestigheid.
Zoo is de vrij algemeene beoordee-
ling in. de pers.
De misvorming van de radio-pro
gramma’s houdt m.i. nauw verband met
wat we hierboven schreven over het
misbruik van het luistergenot. Waar
talloozen hun toestel den geheelen dag
hebben „aan" staan, is de aandacht
verslapt en trachten de omroepen deze
voor zich de luistervinkbijdragen I
te wekken en te boeien door pro
gramma’s, welke aan de volksche senti
menten in het gevlei komen: banale, hui
lerige mejodiën, vulgaire beeldspraak,
sentimenteel geleuter, bombastische
spectacles e. d., welke de aandacht van
de massa uit haar verslapping moet op
wekken. Sensatie-stukken zijn eveneens
geliefde programma-nummers. De micro
foon wordt overal heengesleept, waar
men ze niet verwachten zou. Verras
sing, enormiteit I
Van deze sensatiezucht in het om
roepbedrijf gaf de gewezen Avro-repor-
ter Gustav Czopp een „treffend” staal
tje in een boekje, dat hij over zijn erva
ringen schreef:
Bij de begrafenis van een minis
ter werd de microfoon onzichtbaar
tusschen de bloemen op de kist
verstopt. „Het ging gesmeerd!”
zegt de vroegere Avro-reporter.
Maar hij had te vroeg gejuicht, want
even later verstijfde hij van schrik,
toen „bij het omlaag-laten van de
kist onze kostbare electro-dynami-
sche microfoon meedaalde”; geluk
kig kon „het ding” echter nog net
van „een ontijdige teraardebestel
ling” worden gered.
De „Avondpost” teekent hierbij terecht
ding van Turkije. In het laatst der vo
rige week is de telefonische communi
catie tusschen Turkije eenige keeren
verbroken geweest en dan circuleercn
direct de meest uiteenloopende geruch
ten.
Als vaststaand mag men evenwel aan
nemen dat zoowel Turkije’als Roemenië
Griekenland, Bulgarije enz. enz. tot de
tanden toe gewapend zijn en elk per
soonlijk of in samenwerking met ande
ren zijn neutraliteit zal verdedigen. Wan
neer men iets verdedigt, zu|t U zeggen,
moet er ook een aanvaller zijn. Zeer
juist en die aanvaller uit vrije wil of ge
dwongen is Rusland, dat nooit zal toe-»
staan, dat er door Engeland of Frankrijk
beslag gelegd wordt op een van de fun
damenten van hef Russische bestaan:
de olie.
Ten slotte is er nog één mogendheid s
in die Balkangroep, waarvan men nooit
vooruit weet, welke richting zal worden
gekozen. We bedoelen hiermee Italië.
Tot nu toe is Italië, neutraal in de vrije
opvatting van het woord, maar wanneer
de heksenketel op de Balkan eenmaal
begint te koken, dan zal en moet Italië
in zijn welbegrepen eigenbelang mee
spelen in dit orkest. Nu eens treedt Italië
bemiddelend op, wanneer Hongarije
moeilijkheden heeft met Roemenië, dan
weer tracht Mussolini zijn invloed a/n
te wenden bij Koning Boris van Bulga
rije of brengt de Duce eeq bezoek aan
Joego-Slavië.
Men bemerkt aan alles, dat Italië 'de
toestand verkent om op het juiste oogen
blik de meest vordeelige positie te kun
nen kiezen. Afwachten is dus voorloopig
de boodschap.
En tusschen al deze oorlogsgeruchten
beweegt zich de vredesgedachte van
Amerika’s president Roosevelt. Sumner
Welles is te Napels aangekomen en zal
een conferentie met den Duce hebben,
waarna een bezoek aan Berlijn op het
programma staat.
Over ’t algemeen staat de pers in de
verschillende landen een beetje scep
tisch tegenover deze vredespoging van
president Roosevelt, die men niet de
juiste man acht voor een vredesinitiatief.
Samen met Sumner Welles is Taylor,
ook een Amerikaansche vredesbemidde-
laar, in Rome aangekomen. Deze Myron
Taylor is de bijzondere ambassadeur bij
het Vaticaan en zijn taak bestaat in het
contact houden met de Heilige Stoel om
daardoor elke kans op vrede zoo spoe
dig mogëlijk aan te grijpen.
Nu is het eigenaardige van de zen
ding van Sumner Welles, dat ook Ame-
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 451
en tot welk cynisme de ontwikkeling der
radio, ook op het gebied der reportage
leidt. En tal van andere voorbeelden,
die de heer Czopp geeft, wettigen deze
conclusie”.
Nu is de pers aan het zoeken gegaan
wét er in de programma’s dient te ver
anderen. De benoeming wordt aanbevo
len van omroepadviseurs en van advies
raden. Vóór alles moet de omroep
zich weer haar opvoedende, cultureele
taak bewust worden. Dat is ontegenzeg
gélijk waar.
Maar we vreezen zoozeer het tegen
gestelde uiterste van wat thans wordt
geboden. Het verzet tegen de populari
seering van de radio mag niet „ontaar
den” in een streven om slechts lezingen
e. d. voor de microfoon te doen uitspre
ken, welke de intellectualiteit van de
massa te boven gaan. En het allerver
schrikkelijkste zou zijn, als men weer
eens zooals eerder de massa vat
baar ging pogen te maken voor de ver
hevenheid van de zeer klassieke of heel
erg moderne muziek. Deze muziek heeft
niet enkel met de intellectualiteit van
den mensch te maken, maar vooral met
diens muzikale gevoelens, ’t Is een ho
peloos werk om te trachten, die gevoe
lens om te vormen. De meeste menschen
kunnen enkel melodieuze klanken ver
staan; sommige klassieke en veel moder
ne muziek komt slechts tot de massa als
een cacophonie van wangeluiden, die
van binnen verscheurt. Zelf kan ik dat
zoo goed weten, omdat ik die muziek
niet Anders voel dan de massa. Ik vind
ze iets verschrikkelijks en dat gevoel is
volkomen gelijk gebleven, nadat ik mijn
uiterste best heb gedaan om mijn geest
Beter dan
een hoop zakdoeken
te verslijten Is het. 'n opkomende
kou den kop In te drukken. Dat
bereikt U door tijdig Aspirin In
te nemen. Aspirin Is onschadelijk
voor de maag.
i
JONG s N
«5
■'T
I
HAWEKO
■•’4
t
UWSBLAD
waarin opganomafi
