1
Buit enlandsclie Revue.
i
REUTRALITEIT. - GEEK
KARAKTERLOOSHEID.
n
k
36— Jaargang
Woensdag 6 Maart 1940
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Stadsnieuws.
Xm~^(ba1ek
I
No. 18
n
No.
No.
No.
No.
No.
4.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS
Lecsgcld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 et.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
e
t.
e
t.
JAARVERGADERING
GROENE KRUIS.
Vorige week Vrijdag hield bovenge
noemde vereeniging haar jaarvergade
ring in de Doele.
Dr. ten Cate opende deze bijeenkomst
met een woord van welkom en verheug
de zich over de belangstelling, welke ’t
Groene Kruiswerk steeds in Bolsward
mag ondervinden. Een woord van harte-
lijken dank mag worden gesproken tot
allen die op eenigerlei wijze dit werk
hebben gesteund.
Ingekomen is een schrijven van Ds.
Kosters en P. Wiersma, inhoudende de
mededeeling dat wijlen mevr. J. de
Jong-Zeilmaker aan de Vereen, heeft ge
legateerd een som van f500.vrij van
successierechten.
Met grooten dank werd dit geschenk
aanvaard en de overleden schenkster ge-
ONS VOLKSBESTAAN ZOU ZIJN
VERDEDIGING NIET WAARD
ZIJN ALS DE VOLKSRECHTEN
WERDEN MISKEND.
Vipurie gevallen.Dat is wel het
meest belangrijke oorlogsnieuws van
Wacht niet tot U üerhooging krijgt 1
maar neem Aspirin zoodra U zich
grieperig begint te gevoelen. Aspirin
werkt snel en afdoendel
traal zijn, in onze meening en meenings-
uiting moeten we „wAAr” zijn en „ob
jectief”, maar we kunnen daarin van
geen onverschilligheid laten blijken. Dat
zou karakterloosheid wezen.
In feite ben ik het voor een keer eens
met wat de heer Mussert blijkens een
verslag in „Volk en Vaderland” op 3
Februari in Amsterdam zeide:
„Alleen wie zonder verstand en
hart is, zou in dezen tijd een nieu-
trale houding kunnen aannemen.
De fascisten in de geheele wereld
zijn evenmin neutraal als de de
mocraten.”
Ik neem aan, dat de heer Mussert hier
enkel de geesteshouding van fascisten en
democraten bedoelt. In daden moeten we
ons natuurlijk van inmenging onthou
den. Spionnagediensten ten behoeve van
een der oorlogvoerenden zijn natuurlijk
uit den booze. Ook het afschieten van
lichtkogels, b.v. om daarmee aan een
der partijen iets kenbaar te maken en
het smokkelen van uniformen voor duis
tere doeleinden, is zéér verwerpelijk.
Dat zal ook de heer Mussert ongetwij
feld toegeven.
Maar wat óók verwerpelijk moet wor
den geheeten, is het herhaaldelijk en op
eenzijdige manier aan de justitie, mees
tentijds geheel te onpas, overbrengen
van klachten over vermeende neutrali-
teitsschendingen in de pers. Zij betref
fen dan uitlatingen, die objectief en ge
rechtvaardigd daden van onrecht, in den
oorlog begaan, brandmerken. Het is een
der oorlogvoerende partijen, welke zelf
telkens aanleiding geeft tot zulke uit
latingen. Achter het doen van aanklach
ten blijkt systeem te zitten. Natuurlijk
leiden .ze tot niets, maar helaas moet
nu eenmaal automatisch een voorloopig
onderzoek volgen op elk beklak dat wij
den en dwazen meenen te moeten doen.
De klagers rekenen op een groeiende
v.iees van uitgevers en schrijvers, als
gevolg van de incidentjes, door de kla
gers gewekt. Ziet, deze bedoeling, welke
achter zulk optreden voorzit, is niet neu
traal, want de klagers pogen hier daad
werkelijk de vrije meeningsuiting in de
pers te beïnvloeden of te beknotten, ten.
faveure van een vreemde, oorlogvoeren
de mogendheid.
We vertrouwen, dat geen uitgever en
geen collega zich door de gekenschetste
methode van sommige volksgenooten zal
laten beïnvloeden.
We moeten ons eerlijk onzijdig stel
len ten aanzien van de directe belan
gen der oorlogvoerenden. In dat opzicht
zegeviert, gelet op wat reeds vóór den
oorlog en vóór een zege der wapenen
van Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije en
Polen is geworden, dan zijn er Neder
landers, die meenen, dat met dergelijke
oordeelvellingen aan onzen ncutraliteits-
plicht te kort wordt gedaan.
Zij hebben het mis. Wanneer neutra
liteit zou beteekenen; dat we geen oor
deel mogen hebben, althans niet mogen
uiten, over de politieke situatie in Euro
pa, over de wijze, waarop de oorlog zich
ontwikkelt en over de methoden, waar
mee de oorlogvoerenden tegenover el
kaar èn tegenover de neutralen optreden
dan moet dat ook gelden ten aanzien
van het Russisch-Finsche geschil.
Anders zou men van ons kunnen zeg
gen, dat we pas neutraal zijn en een
karakterloos zwijgen bewaren in geval
len, waarin we bang zijn voor de con
sequenties van de uitgesproken mee
ning en dat we niet-neutraal zijn en
dapper met den mond, als het volk en
de regeering, welke we veroordeelen.
onze buren niet zijn.
Regeering en volk hebben ten aanzien
van de Nederlandsche neutraliteit den-
zelfden plicht: n.l. geen der oorlogvoe
rende partijen op werkelijke wijze te
steunen of te bevoordeelen. Maar tegen
over ons zelve hebben we den plicht van
behoud en verdediging onzer menschen-
rechten, ’t recht van oordeel en veroor
deel, het recht onzer vrije meenings
uiting al vereischen de omstandighe
den het, dat we daarvan een bedacht
zaam (maar geen angstig of lafhartig)
gebruik maken.
Onze weermacht staat gereed om onze
nationale vrijheden, zoo noodig, met de
wapens in de hand te verdedigen. Wan
neer we van plan zijn om in onze schulp
te .kruipen, vóór we worden aangeval
len en we onze nationale vrijheden prijs
geven, opdat men maar geen geweld
jegens ons zal begaan, och, laten we
de jongens maar liever naar huis terug
sturen. Of het Hitler zal wezen, die zegt,
dat we onzen mond hebben dicht te
houden, of dat zulks ons door eigen
volksgenooten wordt gecommandeerd,
dat blijft me precies gelijk.
In daden kunnen we, moeten we neu-
kant niet even groot gevaar dreigt. In
het naburige oosten, met name in Syrië
en Palestina ontplooien Engeland en
Frankrijk een buitengewone bedrijvig
heid. Voor Engeland ligt hierbij ten
grondslag de economische blokkade van
Duitschland geheel te sluiten. De Zwarte
Zee vormde tot nu een groot lek in die
blokkade-ring. Duitsche en Russsische
schepen onderhouden ongestoord het
transport van Russische petroleum. Dat
dit een der; eerste belangen voor Duitsch
land is, behoeft geen betoog, maar in
niet mindere mate is dit voor Rusland
het geval.
De petroleumbronnen van Bakoe en
Grosni vormden den grondtoon van het
economisch leven in Rusland. Wanneer
nu Engeland en Frankrijk de tijd geko
men achten ,dit petroleumtransport te
beteugelen, dan komt vooral Turkije in
een zeer bijzondere positie ten opzichte
van Rusland te staan.' Daarop slaat dan
ook de algeheele mobilisatie in Turkije
de afwachting van een eventueel op
treden van Engeland en Frankrijk in dit
deel van het oude Europa. De toon in
de boven aangehaalde redevoering van
de premier Saydam is dan ook wel in
staat de veronderstelling te maken, dat
Turkije een spoedige verandering in den
toestand verwacht. Misschien zou men
dan eindelijk kunnen spreken van een
afleidingsóffensief, waardoor de kans
voor de Finnen, om geheel onder de
voet te worden geloopen, iets vermin
dert.
Tusschen al deze nieuwe oorlogsge-
ruchten beweegt zich de vertrouwens
man van president Roosevelt Sumner
Welles. Na zijn bezoek aan Rome heeft
Welles Zaterdag twee en een half uur
met von Ribbentrop en daarna met Hit
ler geconfereerd. De algemeene indruk
in Duitschland is, dat er weinig ten gun
ste van den vrede verwacht mag wor
den. Over het algemeen wordt de bedoe
ling van president Roosevelt in Duitsche
kringen als van weinig waarde be
schouwd.
Ook in Amerika verwacht men geen
direct resultaat van de reis van Sumner
Welles. Men is er in Washington, aldus
een Amerikaansch blad op voorbereid,
dat Engeland en Frankrijk den oorlog
zullen willen voortzetten tot dat het na
tionaal socialisme is vernietigd en dat
Duitschland iets minder positief zal ant
woorden. Dat baseert men op de den
laetsten tijd ontvangen berichten, dat de
Duitschers dezen oorlog liever zonder
een bloedige botsing zouden zien ein
digen. Dat is naar het oordeel van ver
schillende Amefikaansche bladen ook de
redenen, dat het verwachte offensief jan
het Westfront uitblijft. Het aantal on
beantwoorde vragen is in den loop der
laatste weken niet verminderd, integen
deel, telkens dringen zich nieuwe be
langrijke vraagstukken naar voren. Een
van de meest actueele van den laatsten
tijd is wel deze:
Als Sovjet-Rusland via ’t schiereiland
van Kola,' dat door den belangrijken
strategischen Moermanskspoorweg
rechtstreeks met Leningrad wórdt ver
bonden, zijn voelhorens verder naar het
Westen uitstrekt, wat kan dan na Noord-
Finland het verdere doelwit van dit
hernieuwde Russische offensief zijn?
deze week. Na drie maanden de Russi
sche stoomwals weerstand te hebben
geboden hebben de dappere Finnen ein
delijk voor de overmacht van menschen
en materiaal moeten wijken. Nog is Fin
land niet verloren, zoo schrijft men.
Neen.zoolang er nog een groep
Finsche onderdanen met een geweer in
de hand en de noodige munitie zijn vrij
heid kan verdedigen, zoolang zal men
kunnen zeggen: Finland is nog niet ge
heel van de wereldkaart verdwenen,
maar of die ongejijke worsteling ook op
den duur nog eenig succes zal hebben,
beginnen we langzamerhand te betwijfe
len. Tegen de overmacht van het Rus
sische leger is het Finsche volk niet be
stand, daar helpt geen strategie, geen
dapperheid, daar spreekt alleen de dom
me taal van het aantal, dé brute kracht.
Het lot dat Finland te wachten staat, is
een waarschuwend voorbeeld voor al de
kleinere neutralen, die momenteel tus-
schene aambeeld en hamer bekneld zit
ten. Het is een schrale troost voor Polen,
Tsjecho-Slowakije en Finland en?
wanneer een Engelsch blad de opmer
king maakt, wanneer eenmaal de vrede
haar intrede doet, zullen al die landen
weer in hun ouden vorm worden her
steld, tenminste wanneer Engeland deze
oorlog wint en zoover zijn- we nog niet.
Die wissel op de toekomst, daar heb
ben de Finnen niet veel aan.directe
krachtige hulp, dat is het allereerste
wat noodig is. Kan Finland die van de
Westersche mogendheden Engeland en
Frankrijk verwachten? Op papier, ja,
zooals Engeland zooveel beloofd heeft'
en nooit uitgevoerd. In werkelijkheid -is
de Engelsche hulp misschien wel op den
langen duur van invloed, maar het ge
vaar, dat die hulp te laat komt, is niet
denkbeeldig. Onwillekeurig komt de
vraag op: bewaart Engeland zijn geheele
kracht voor een groot offensief aan het
Westfront? Geen enkel teeken wat hierop
wijst. Maar wat dan? We kunnen toch
niet jaren in deze zenuwsloopende tijd
doorbrengen en rustig afwachten, dat ’t
oude Europa zich zelf de strop om de
hals doet. Het is zoo immoreel, zoo diep
tragisch en gespeend van elk greintje
gezond verstand, wat we thans in Euro
pa zien gebeuren. Willen en wetens ge
heele volkeren in armoede dompelen en
daarmee rijp te maken voor den chaos.
Geen wonder, dat in een dergelijke be
wogen tijd de meest fantastische ge
ruchten de ronde dperi. Gewoonlijk ne
men we niet veel notitie van al die be
trekkelijke onzin die wordt rondgeba-
zuind, maar we willen deze week een
uitzondering maken voor een artikel in
de Maasbode, waarin de stelling verkon
digd wordt dat Duitschland door zijn
geweldige versterkingen in het Westen
'een soort Chineesche-muur rondom het
land heeft gebouwd. Tusschen deze
muur en het aangrenzende land wordt ’n
Niemandsland gelegd, doorploegd met
mijnen en andere versperringen.
Zoo volkomen veilig geworden in en
tegen het Westen, zal het Derde Rijk te
zamen met Sovjet-Rusland en deszelfs
aanhoorigheden een onmetelijk, volko
men autarkisch economisch gebied gaan
vormen, hetwelk geen enkele betrekking
meer met de overige wereld zal onder
houden, doch binnen die grenzen de
eigen leer tot in de uitsterste consequen
ties zal uitleven; met dien verstande, dat
men in Berlijn hoopt in het Eurazische
en Aziatische land'het bolsjewisme ge
heel door een actief nationaal-socialisme
te verdringen.
Een dergelijke idee lijkt fantastisch:
maar erkend moet worden, dat zij vol
komen (in het najtionaal-socialicstis^he
dogma past. Zij zou anderzijds ver
eischen, dat de oorlog niet in zijn volle
werkelijkheid oplaait; ook niet op bij
komstige fronten. Het streven zou veel
eer moeten zijn om de strijd een lang
zame, maar zekere dood te doen sterven.
Het is geen opwekkend beeld wat ons
met deze fantasie voor oogen wordt ge
schilderd, maar onmogelijk zegt men te
genwoordig niet zoo gauw.
We hebben zoo juist de vraag ge
steld: Is er hulp voor Finland mogelijk
en dan denken we in de allereerste plaats
aan een afleidings-offensief op een ge
heel ander deel van Europa. De radio-
redevoering van den Turkscheivpremier
Saydam werpt een eigenaardi^icht op
de gespannen verhoudingen in die Bal-
kanstrook.
In de afgeloopen zes maanden is, al
dus deze minister, geen wijziging ont
staan in onze betrekking met Rusland.
Wij kunnen niet inzien, dat er voor de
Sovjet een reden is om ons aan te val
len. Zoolang de oorlog in Finland de
Russen noodzaakt al hun kracht op dit
front te concentreeren, behoeft Turkije
zich niet ongerust te maken, maar de
vraag is gewettigd, of van den anderen
In sommige, gelukkig nog maar zeer
beperkte kringen, ontwikkelt zich ten
aanzien van den neutraliteitsplicht van
het Nederlandsche volk een opvatting,
waarmee het niet in orde is. Deze op
vatting steunt niet zuiver meer op de
beginselen van het recht, maar op die
van de opportuniteit. In de practijk valt
het verschil, wat we hier aangaven, dui
delijk waar te nemen. In het Russisch-
Finsche geschil staat Nederland formeel
precies zoo neutraal als in het geschil
van de groote Westersche democratiën
met Duitschland. Tegen de Russen ech
ter mag in openbare vergaderingen en
in de pers net zoo fel gereageerd wor
den als men wil niemand die (’t on
machtige communistische groepje in ons
land uitgezonderd) daaraan aanstoot
zal nemen of zich verontrust betoont
over schending van onzen neutraliteits
plicht. Let wel: ik voel allerminst be
hoefte om de Russen in dit artikel te
gaan verdedigen tegen Nederlandsche
agressie! Ik heb groote bewondering
voor den met zooveel moed en offer
bereidheid betoonden vrijheidszin der
Finnen en ik verafschuw het Russische
imperialisme en de communistische ideo
logie. Over den Russischen aanval op
den kleinen nabuur heb ik me herhaal
delijk even scherp uitgelaten als wie ten
onzent ook. Ik wil er slechts de aan
dacht op vestigen: dat mag! Daarmee
schenden we blijkbaar onzen newtrali-
teitsplicht niet!
Maar als vele Nederlanders telkens in
woord en schrift opkomen tegen de
weerzinwekkende daden van onrecht,
welke ter zee worden begaan wan
neer we van verontwaardiging la
ten blijken, dat de Duitsche duikbooten
meer neutrale schepen tot zinken bren
gen dan vaartuigen van den vijand en
daarbij moeten vaststellen, dat vele
honderden zeevarenden uit de neutrale
(enkel de kleine!) landen aan kou, dood
en ellende wórden prijsgegeven wan
neer we de herhaaldelijke schendingen
door Duitschland van Nederlandsch en
ander neutraal gebied brandmerken
wanneer we onze zorg te kennen geven zjjn we Nederland en de Nederlan-
over wat er van ons land en onze vrij- ders neutraal en we hopen dat te
heid zou worden, wanneer Duitschland kunnen blijven. We gelooven niet aan
de volstrekte onbaatzuchtigheid van een
der oorlogvoerende partijen zij vech
ten, elk voor zich, voor hun eigen zaak.
Maar ook als neutralen kunnen we niet
vergeten, dat de zaak van den een ons
meer kan schaden dan de zaak van den
ander.
We kunnen niet vergeten, hoe we ons
hebben gevoeld, toen er onrecht werd
begaan jegens Abessinië, Albanië en
Tsjecho-Slowakije. We kunnen niet ver
geten, dat, toen Polen aan de beurt
scheen om te worden aangevallen en
vernietigd, we hebben ons afgevraagd:
wanneer zullen wij aan de beurt zijn om
door welke sterke mogendheid dan
ook te worden afgeslacht?
We waren na München teleurgesteld
laten we het erkennen omdat En
geland en Frankrijk Tsjecho-Slowakije
tot toegeven, tot te grooten gebiedsaf-
stand hadden bewogen. In Augustus
van het vorige jaar beefden we van op
winding over de mogelijkheid een
mogelijkheid, waarover we ons zelfs
schaamden dat Engeland en Frankrijk
ook Polen weer aan zijn lot zouden over
laten.
Zij hebben dat niet gedaan.
En wij zouden wij, nu het zóó ge
loopen is, nu verder moeten doen alsof
de zaken ons volstrekt niet 'aangaan en
alsof het ons niet kan schelen, wie
en met welke methoden zal winnen?
Laat ik dit artikel besluiten met en
kele regelen uit het Boek der Openba
ringen, naar welke ik onlangs in ver
band met de kwestie onzer „onzijdig- of
afzijdig”-heid verwezen vond:
„Ik weet uwe werken, dat gij
noch koud zijt, noch heet. Waart
gij maar koud of heet. Zoo dan,
omdat gij lauw zijt en noch heet,
noch koud, zal ik u uit mijnen
mond spuwen.”
Openbaring 3 15-16.
Md.
huldigd voor haar medeleven met de
lijdende menschheid.
Met een krachtig applaus toonde de
vergadering haar erkentelijkheid.
De notulen van de vorige vergadering
werden gelezen en goedgekeurd.
Uit het jaarverslag, op keurige wijze
samengesteld dóór de secr.esse, mevr.
Van der Zee-de Vroede, memoreeren we
de volgende punten; Het ledental be--
droeg 1329. Door de nieuwe contributie-
regeling werd een bedrag van f 176.75
meer ontvangen, maar de eindrekening
sluit met een klein tekort. De rijkssub-
sidie is nu tot het laagste niveau ge
daald.
In 150 gezinnen werden door de zus
ters 6491 bezoeken afgelegd, dat is 600
meer dan in 1938.
In de t.b.c.-bestrijding werden 4 nieu
we gezinnen ingeschreven met 5 patiën
ten. Afgevoerd werden 5 gezinnen met
6 personen. In tenten kuurden 2 patiën
ten en in sanatoria'werden 7 patiënten
verpleegd; 2 woningen werden verbe
terd en 1 ontsmetting van lijf- en bedde-
goed vond plaats. Voot~deze afdeeling
werden door de zusters 1280 bezoeken
afgelegd, of 300 meer dan in 1938.
Uit het magazijn werden geleend 1921
artikelen.
Het consultatiebureau mag zich in een
stijgende belangstelling verheugen, aan
tal consulten 1034, de zusters bezochten
215 zuigelingen met 345 huisbezoeken.
Het badhuis werd in den nazomer ge
bruikt door de militairen, die in de om
geving gelegerd zijn, hiervoor werden
5704 baden gebruikt. De inrichting van
het badhuis kon deze zwaardere belas
ting zeer goed verdragen en dank zij het
ambitieuze werk van den concierge, is
alles vlot verloopen. De inrichting wordt
dan ook door alle gebruikers ten zeerste
geroemd.
In 1939»werden genomen:
49 kuipbaden a 40 ct., 1416 a 25 ct.
en 580 op bonboekjes, is 2044 kuipba
den. 40 stortbaden a 20 ct., 4588 a 10 ct.,»
1301 5 5 ct., 1520 bonboekjes, is totaal
9890 met het militaire verbruik 15.594
stortbaden.
Aan den badmeester werd een bijzon
der woord van dank gebracht voor het
vele werk.
Uit de rekening van den penningm.,
den heer Roelants, putten we de volgen
de cijfers:
Badhuis: ontvangsten f3940.95, hier
van waren ontv. aan baden f 1142.65,
evenzoo militairen f570.40. Batig slot
f 248.95 van 38.
Uitgaven: f3940.75, waarvan voor
verlichting f206, waterleiding f328 en
brandstoffen f470. Onderhoud gebouw
f312, aflossing f870, loon badmeester
f912, batig slot f553.73.
Groene Kruis: Ontvangsten f4722.62,
evenals de uitgaven, terwijl er een na-
deelig saldo is van f863. De ontvang
sten aan contributie waren f2427.
T.b.c.-bestrijding: Ontv. f5833.40,
waarvan subsidie Rijk f 680, gemeente
f 540. Uitgaven f 5853.40 met aan salaris
f 1053.
De commissie voor het nazien van
deze rekening brengt bij monde van den
heer H. Lunter rapport uit. Alles is in de
beste orde bevonden e|n een speciaal
woord van dank aan den penningmees
ter is zeer zeker verdiend. De Voorzit
ter brengt alsnog èn secr.esse en pen
ningm. dank voor het door hen ver
richte werk in het belang van de lijden
de medeburgers.
Bij de bestuursverkiezing werden de
aftr. leden Dr. van Geuns, mevr. Van
der Zee-de Vroede en Dr. ten Cate met
algemeene stemmen herkozen.
Een 10-tal aandeelen werden uitge
loot, n.l.:
18 ten name van J. Postma.
No. 151 van Dr. ten Cate.
83 van Dr. ten Cate.
No. 204 van mej. F. van Ringh.
69 van Tj. de Jong.
No. 182 van B. H. Beekhuis.
39 van Wed. T. S. Dijkstra.
No. 299 van Erven S. J. de Boer.
No. 142 van A. van der Meer.
50 van wijlen S. J. T. Plantinga.
De rondvraag bracht weinig nieuws,
waarna de voorzitter met een hartelijk
woord van dank deze geanimeerde ver
gadering sloot.
Advertentlfin per regel:
Woensdagsnummer 10 cent
Zaterdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs
Giro no. 87926
1
i |i
'1
:9
3:
3j
7
3.
t.
ll
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
