HET BLOEDIGE SCHAAKSPEL
Buit eiilandsche Revue.
De eerste schrede
Hengst
I
i
Aspirin
De Bolswardsche Courant en Westergoo
v.
&a£coii.
J
36= Jaargang
Woensdag 17 April 1940
No. 29
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
f
I
Uit den Omtrek
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
Md.
Dit no. bestaat uit 2 bladen.
Porto Binnenland l1^ ct.
Buitenland 2H ct.
NEUTRALE VOLKEREN ZIJN DE
STUKKEN WAARMEE DE GROOT
MEESTERS ELKAAR MAT POGEN
TE ZETTEN.
Maar we hebben en houden oog voor
realiteiten. Het leggen der mijnen in de
Noorsche territoriale wateren bedreig
de niet de levens van neutralen en was
een oorlogsdaad van de eene oorlogvoe
rende partij tegen de andere. Toen deze
daad werd gesteld, waren van het kleine
Noorsche volk (2J£ millioen zielen)
reeds meer dan 400 kloeke zeelieden ten
offer gevallen aan de Duitsche strijd-
methoden ter zee.
15 April 1940.
De collecte voor
heeft alhier f22.02
het Emmabloempje
opgebracht.
Neen, we willen de handelwijze der
geallieerden niet verontschuldigen, inte
gendeel: we veroordeelen ze ten scherp
ste. Maar de eenigen, die ter zake recht
vaardig oordeelen, en recht van protest
hadden, dat zijn de kleine neutrale staten
van Europa, die sedert maanden worden
bedreigd en niet slechts enkel van de
zijde der geallieerden.
We veroordeelen de geallieerden om
wat ze deden, omdat we recht recht
heeten. We veroordeelen, omdat het
recht van anderen nooit mag wor
den opgeofferd aan het belang, dat men
zelve heeft. Een schending van recht van
anderen, hoe gering deze schending ook
moge zijn en hoe groot het belang van
de andere partij daarbij ook weze, is
en blijft onrecht.
En daarom veroordeelen we de eigen
gerechtigde daad der geallieerden, die
mijnen legden in de Noorsche territoriale
wateren.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS
Leesgcld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
r
1
L
i
i
I
1
Het antwoord van Duitschland op d?
schending der Noorsche neutraliteit door
de geallieerden is een nieuwe inbreuk
geweest op de neutraliteitsrechten van
volkomen ook in het nieuwe conflict
onzijdige staten. Duitschland laat
systematisch de neutralen boeten voor
wat een machtige tegenstander het aan
doet. De heele oorlogvoering ter zee is
er het bewijs van. En ook nu weer moest
Denemarken in de eerste plaats, weldra
gevolgd door de andere Scandinavische
rijken, den prijs betalen; het zijn landen
waarmee noch Engeland of Frankrijk,
noch Duitschland eenig geschil hadden.
Een oorlog werd niet verklaard
onverwachts, in den donkeren nacht to
gen Duitsche Jegers en marine-sjtrijd-
krachten uit om het neutrale land te
overweldigen.
Duitschland heeft op elke daad zijner
tegenstanders zooals het zelf trotsch
erkent een antwoord klaar. Maar het
is steeds eeh antwoord, dat den mach
tigen tegenstander onverlet laat, maar
kleine, onzijdige volkeren, doet sidderen
en in de grootste ellende dompelt. Met
dapperheid en krijgsmanseer heeft zulk
antwoord niets gemeen.
Het is niet onze bedoeling om te
dezer plaatse de ontwikkeling te schet
sen van de gebeurtenissen, welke heel
Scandinavië in den oorlog hebben be
trokken.
We willen hier slechts constateeren,
hoe gevaarlijk een neutraliteitspositie is
in het huidige conflict. Ook de onze,
Het gaat er niet enkel om zelfs niet
in de eerste plaats of een neutraal
volk zijn neutifaliteitsplichten ionvejr|et
nakomt, maar óók ja: vóóral of
zijn afzijdigheid al dan niet een belang
der oorlogvoerende partijen is.
De feiten hebben ’t uitgewezen: noch
de eene, noch de andere partij zal onze
rechten ontzien, wanneer het zich met
eem schending dier rechten gebaat acht.
De Scandinavische rijken, in het bij
zonder Denemarken en Noorwegen, mis
sen een weermacht, welke in staat is om
een onverwachten vijandelijken stoot op
te vangen. Wat dót betreft, verkeeren
wij in een andere en gunstiger positie.
Onze weermacht moet van dag tot dag,
van uur tot uur paraat blijven. Een aan
val, van welken kant hij ook worde on
dernomen, moet kunnen worden opge
houden, tot de groote vreemde strijd
macht, welke door den loop der gebeur
tenissen automatisch tot medestander
wordt gemaakt, zich aan onze zijde
kan hebben geschaard.
Als onze eigen weermacht tot tijde-
lijken weerstand aan een vijandelijken
inval in staat is, vervalt daarmeë elk
voordeel, dat een schending van onze
neutraliteit voor een der oorlogvoerende
partijen zou kunnen hebben.
in de wereldberoemde Welf-
schoen, is eeu stap in de
goede richting.
Verjongd en onvermoeid,
overal te kunnen gaan en
staan dat is pas voet-
comfort
Eens proberen
is steeds begeren!
Alleenverkoop voor
BOLSWARD e.o.
Schoenwinkels
één slag die geheele productie voor het
eigen land te reserveeren en daarmee ook
de verscheping naar Engeland onmoge
lijk te maken, is de militaire bezetting
van Duitschland in snel tempo voltooid.
Gelden deze overwegingen ook voor
Denemarken? Gedeeltelijk wel, omdat de
verbindingsweg *Over Denemarken be
langrijk korter is, maar bovendien speelt
betreffende Denemarken een andere fac
tor een belangrijke rol, n.l. de vetvoor-
ziening voor Duitschland. Zooveel is de
laatste tijd wel van het Duitsche econo
mische leven bekend geworden, dat we
zeker weten, hoe de vetpositie van dit
land is. Denemarken nu is een belang
rijk landbouwcentrum met een boterpro-
ductie, welke voor een belangrijk deel
naar Engeland wordt uitgevoerd. Heeft
Duitschland nu getracht door de bezet
ting van Denemarken de vetuitvoer naar
Engeland stop te zetten en deze geheele
productie voor het Duitsche volk te
reserveeren?
Met zeer groote belangstelling wach
ten we deze week de komende gebeur
tenissen af.
Wacht U voor
verkoudheidsbacillen
ZURICH.
AUTO TE WATER.
12 April 1940.
Hedenmiddag geraakte even buiten
ons dorp een militaire vrachtauto van de
smalle Pingjumerweg af te water. Door
een kraanwagen uit Den Helder is het
met veel moeite gelukt de wagen weer
op den weg te krijgen, zoodat hij de reis
naar Den Helder kon vervolgen. Al met
al was de heele middag er mee ge
moeid.
Slechts leger en vloot kunnen ons
buiten den oorlog houden op rech
ten” alleen kan geen vrij en onafhanke
lijk bestaan meer steunen. Willen we
buiten den oorlog blijven, dan moeten
we er op bedacht zijn, dat we er elk
oogenblik in kunnen worden betrokken.
Oorlogsverklaringen worden niet meer
gedaan. Als een oorlogvoerende er be
lang bij heeft, verrast deze ons volk en
onze weermacht op een onverwacht mo
ment in den slaap.
En daarom mogen we bij wijze
van spreken geen oogenblik slapen,
vóór de vrede is geteekend.
o
houding van de geheele Italiaansche
pers is de| laatste week uitgesproken
pro-Duitsch. Dat behoeft ons niet te ver
wonderen, immers de Italianen zijn de
bondgenooten van de Duitschers, maar
we weten maar al te goed uit den vo-
rigen oorlog, dat Italië zich schaart aan
die kant, waar het meeste voordeel te
behalen is. We meenen de veronderstel
ling te mogen uitspreken, dat die pro-
Duitsche houding van de Italiaansche
pers, geïnspireerd was op het oogen-
blikkelijke succes van den Duitschen
aanval. Maar naar mate de toestand zich
iets meer consolideert wordt de toon in
een deel van die pers wat voorzichtiger.
Zoo schreef de Popolo d’Italia, het
lijfblad van Mussolini: „Het wekt ver
wondering, dat er van Duitsche zijde
niet van te voren voor werd gezorgd,
dat het doordringen van vijandelijke
schepen in het Skagerrak ónmogelijk
was gemaakt”.
Een ander Italiaansch blad, de Tele-
grafo schenkt meer dan de andere pers
aandacht aan de zware verliezen, die
de Duitsche vloot heeft geleden.
Gebeurt deze draai onder invloed van
de redevoering van Churchill, Enge-
land’s oorlogsminister? De Britsche
vloot (aldus een gedeelte uit deze rede
voering) is sterk genoeg, niet slechts om
de Duitschers het hoofd te bieden, maar
ook om de wacht te houden in de Mid-
dellandsche Zee. Daarom mogen we
vragen: is deze nieuwe zet van Duitsch
land van beslissenden; invloed op het
verloop van den oorlog, volkomen met
„ja” beantwoorden, maar dan dient men
ook nauwkeurig acht te slaan op de ont
wikkeling van oen toestand in het Zui
den van Europa.
Heeft Daladier, de Fransche minister
van oorlog, dezer dagen met generaal
Gameln en maarschalk Weygand gecon
fereerd met het oog op bepaalde ge
beurtenissen in de Middellandsche zee?
Ook hier zal de tijd ons de oplossing
komen brengen. Die tijd is ook een be
langrijke factor van Duitschland bij het
eventueel slagen van het Noorsche ex
periment. Met alle beschikbare krachten
moet een samenvloeiing van de Noor
sche en Engelsche strijdkrachten wor
den voorkomen en kan dit niet over zee,
dan komt als laatste alternatief: de neu
traliteit van Zweden moet er dan ook
maar aan gelooven.
Wil men nii^t goedschiks doortocht
aan de Duitsche troepen via de spoor
weg van Gothenburg verleenen, dan
wordt ook dit land onder Duitsche voog
dij gesteld.
Het behoeft geen nader betoog, dat de
positie van Zweden uiterst gevaarlijk is.
Gevaarlijker dan die van Nederland?
zult ge misschien vragen. Ja, naar onze
bescheiden meening voorloopig nog wel.
Zweden ligt momenteel iets meer in de
belangensfeer dan dit met ons land het
geval is. Zooals we evenwel aan het
begin van dit overzicht opgemerkt heb
ben, ontwikkelen de gebeurtenissen zich
met zoo’n razende snelheid, dat een
thans nog volkomen veilig object, mor
gen voor een geheel veranderde situatie
komt te staan. Paraat te zijn langs alle
kant, is daarom het parool. We komen
thans aan de beantwoording van onze
tweede vraag: Wat was het doel?
Zooals iedereen zoo langzamerhand
wel weet, is de Duitsche oorlogsindustrie
voor verschillende grondstoffen aange
wezen op toevoer uit ’t buitenland. Spe
ciaal het ijzererts uit Noorwegen en
Zweden is voor Duitschland onmisbaar.
In die verscheping ontstond den laat-
sten tijd door een verscherpte Engelsche
actie eenige vertraging en om nu met
Advertentiën per regel:
Woensdagsnummer 10 cent
Zaterdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs
Giro no. 87926
WITMARSUM
HICHTUM.
Maandagmiddag is het 4!/2-jarig
zoontje van den heer R. Koopmans, dat
op den weg speelde, door een passee-
rende auto uit Parrega gegrepen en
deerlijk gewond'.
Het kind is later overleden.
Met welk een verbazende snelheid
het wereldgebeuren zich in onzen tijd
voltrekt, bewijst weer de afgeloopen
week. De oorlog aan het Westfront was
zoo langzamerhand in een stellingsoor-
log gekomen, zonder noemensvVaardige
gevechten en daardoor ook weinig ver
andering in den toestand.
Trouwens, die muur van staal en be
ton, waarachter de millioenen legers op
wacht staan, is moeilijk te doorbreken,
maar ook zullen we het er allen over
eens zijn dat deze toestand niet besten
digd kon blijven. Financieel gaat elk
oorlogvoerend land ten gronde en eco
nomisch gaat er ook heel wat kapot. We
denken b.v. aan de handelsrelaties tus
schen de landen onderling. Handel kan
alleen gedijen in een sfeer van vertrou
wen en wanneer dit vertrouwen verdwe
nen is, dan ligt ook de handel stil, met
alle gevolgen daaraan verbonden. Naar
ieders berekening moest er dus op de
een of andere manier verandering ko
men; alleen wist niemand waar en door
wie de veranderde toestand zóu worden
ingeluid. Aan die twijfel is vorige week
op wel zeer drastische wijze een einde
gekomen door de Duitsche overrompe
ling van Denemarken en Noorwegen.
Verschillende thans vaststaande feiten
hebben duidelijk aangetoond, dat dit een
door de Duitschers zorgvuldig vooraf
voorbereid plan is geweest en ook ge
heel past in het kader van de Duitsche
blitzkrieg.
Het is niet de eerste keer in dezen
oorlog dat Duitschland door een over
rompelende actie een tactisch succes
heeft weten te behalen. Dit is in Dene
marken en Noorwegen ook weer gelukt,
maar de vraag dient gesteld: Is deze
zet van bijzondere beteekenis op de ge
heele |oor|log^si|tuatie? en ten tweede:
wat was het doel?
Zeer zeker mag reeds thans worden
geconcludeerd, dat aan deze inval een
buitengewone beteekenis moet worden
gehecht. De stellingsoorlog is naar een
open terrein verplaatst de frontlijn
is belangrijk uitgebreid en de Duitsche
vloot heeft de bdschefimende thuisha
vens verlaten en ligt nu versnipperd irï
de verschillende havens van Noorwegen.
Militaire deskundigen achten deze zet
van Duitschland een grove strategische
fout.
Op enkele markante punten willen we
eens wijzen.
Op zeer snelle wijze hebben de Duit
schers de meest strategische punten van
Noorwegen bezet en hebben daardoor ’t
voordeel met een betrekkelijk kleine
troepenmacht de landing van geallieer
de troepen te kunnen beletten. Oogen-
schijnlijk is het voorloopige succes aan
den kant der Duitschers. Het niet te
weerspreken feit, dat de Engelsch-Fran-
sche vloot de zee beheerscht, maakt de
positie van een Duitsch expeditieleger
in Noorwegen zeer gevaarlijk, temeer nu
tegen de Duitsche verwachting in het
verzet der Noren allengs beter georgani
seerd wordt. Nu kunnen zeer waar
schijnlijk de Engelsche landingstroepen
samenwerken met de Noorsche verde
digers en zoo langzaam maar zeker de
Duitsche troepen térugdrijven of inslui
ten. Daar komt nog bij, dat de verzor
ging van een belangrijk troepencontin
gent een regelmatige aanvoer vraagt en
deze moet voor de Duitsche troepen in
Noorwegen voor een groot deel over zee
gebeuren. Deze factor is naar onze mee
ning van beslissende invloed op dezen
strijd, maar hiermee is nog niet /ten
volle antwoord gegeven op de boven
gestelde vraag.
We moeten ons dezer dagen alleen
niet bezig houden met wat er in het
hooge Noorden gebeurt. Ook de zuide
lijke route verdient onze onverdeelde
aandacht.
Let eens op hoe Italië op deze nieu
we schending van het volkerenrecht door
Duitschland reageert. Geen woord van
sympathie met het Noorsche volk. De
De verbijstering over het geweld en
onrecht, dat in deze dagen opnieuw,
thans weer anderen, neutrale volkeren
wordt aangedaan, moeten we terugdrin
gen, want we hebben ons rustig hoe
zal het mogelijk zijn? te bezinnen
over wat er nu weer doende is. We
moeten in meerderlei opzicht ons een
oordeel vormen, al ware het maar
uit eigenbelang. Dan kunnen we ons be
dacht houden op de dingen, welke mo
gelijk blijken. Van den oorlog in onze
dagen schijnt gezegd te kunnen worden,
wat altijd ten aanzien van den Dood
heeft gegolden: hodie tibi, gras mihi.
Heden gij, morgen wij (ik).
Laten we het wél in het oog houden,
dat de nieuwe feitenreeks begonnen
is met het leggen van mijnen door ma-
rine-strijdkrachten der geallieerden in
Noorsch territoriaal water.
In Duitschland heeft men daar vree-
selijk over getoornd, maar deze par-
tijd mist het recht om er over te oor
deelen. Duitschland heeft herhaaldelijk
tevoren de rechten van andere vol
keren met voeten getreden: we herinne
ren aan de overweldiging van Tsjecho-
Slowakije en van Polen; we herinneren
aan de wijze, waarop de Duitsche ma
rine reeds maanden lang ter zee eigen
dommen en levens van neutralen vernie
tigt; we herinneren aan Duitsche schen
dingen van neutraal rechtsgebied, b.v.
aan het beschieten van neutrale vliegtui
gen boven het eigen neutrale land
(België en Nederland) en aan het weg
sleuren van Nederlanders en twee En-
gelschen van Nederlandsch grondge
bied.
Duitschland heeft, wat den eerbied
betreft voor het internationale recht,
niets te zedemeesteren over anderen.
Er zijn voorts machtige „neutralen”,
die óók beter doen om met hun bebo
terd hoofd niet in het zonnetje van het
internationale recht te gaan staan; we
denken aan Rusland en Italië.
Toen de geallieerden mijnen legden in
de Noorsche territoriale wateren, deed
men in Rome vreeselijk verontwaardigd.
De „Tribuna” b.v. schreef dat de En-
gelschen en Franschen, behalve dat zij
het volkerenrecht met voeten treden, ’n
zeer ernstigen aanslag op de belangen
der neutrale landen doen.
Ziet: het tijdstip, waarop de Italianen
bemerken, dat er aanslagen worden ge
pleegd op de rechten van neutrale lan
den, disqualificeert het thans uitgespro
ken oordeel.
Wie het geweld niet tellen, dat jegens
Abessinië werd begaan en Albanië, wie
de Oostenrijkers bij hun overweldiging
aan hun lot overlieten, wie slechts hoon
en verachting over hadden voor de
Tsjechen, toen dezen zich hun onafhan
kelijk bestaan ontroofd zagen, wie hun
politieke vriendschap met de Polen heb
ben verraden, toen dezer land verwoest
werd, wie voor de zwakke aangevallen
Baltische en Finsche volkeren nog geen
partij durfden kiezen tegen de zoo ver
achte Russische communistische impe
rialisten die moeten niet doen, alsof
toen pas recht en vrijheid van neu
trale volkeren op ernstige wijze werden
bedreigd, toen Engeland en Frankrijk op
duidelijk aangewezen plaatsen mijnen
legden in Noorsche wateren.
r
I
I
I
I
3
i
i
i
I
wfathïrpmoï
•ZI
I
I
Laat ze U niet de baas worden I
Een opkomende verkoudheid is
zoo gemakkelijk met Aspirin te
onderdrukken.
i
©<2)©©©©©©©©©@©©
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
k GEEFT
