Mededeelingen.
Friesch feuilleton
Geachte
Ge westgenooten 1
De Bolswardsche Courant en Westergoo
r
Nieuw
A. DIJKSTRA,
Algemeen Overzicht.
Uit de oude doos.
Tronwcoupé
met volgwagens
Stadsnieuws.
Uit den Omtrek.
36gig Jaargang
Woensdag 22 Mei 1940
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Rijkscommissaris voor
Nederland benoemd.
Dr. Seyss Inquart
benoemd tot Rijkscommissaris voor Ne
derland.
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
No. 39
Deze
H. J. B.
mo-
de belangstelling
opgevoerd. Reeds
P. LUNTER,
Appelmarkt,
BOLSWARD.
van Bolsward
8.10
10.10
13.10
15.35
17.10
1935
BOLSWARD, 15 Mei. De oude doos
is ruim en wijd. Als hij open komt, ligt
er heel wat, dat kan dienen om de krant
aan copie te helpen.
Ditmaal een praatje over belastingen.
Het was vroeger de gewoonte de be
lastingen te verpachten aan den meest
biedende, een methode, welke tegen
woordig niet meer gevolgd wordt. De
bruggen zijn nog een ouderwetsch voor
beeld. De pachter betaalt pacht aan de
stad (een overeen gekomen bedrag) en
beurt meer van de schippers. Zoo blijft
er voor den pachter een winstje over.
Het Hollanderzet valt onder deze re
geling.
Een lijst van pachters’overnemende uit
1601, hebben wij tevens de gelegenheid
eenige namen van burgers uit het ver
leden te leeren kennen.
Abbe Poppes heeft d’ Import van de
wynen ende bieren gepacht ingaende den
len May ende eyndigende den laetsten
Octobris 1601 voor 1887 Carolus gul
dens. Ocke Syouckes pacht het Bestiael
voor 510 C.g. Burgemeester Pytter Ger-
ryts had het gemael voor 1525 C.g.
evenals de turf, voor 322 C.g. De Twie-
back had hij ook en betaalde daarvoor
83 C.g.
Gedurende het tweede halfjaar waren
de wijnen en bieren voor Burgemeester
Paule Fransz. Ens voor 1830 C.g. Ocke
Syouckes had wederom het bestiael. Jan
van Marsum het gemael voor 850 C.g.
Frans Paulus, de zoon van den burge
meester d’ Import van turf. Uyt handen
van Dirck Thyssen pachtener van den
Twieback werd ontvangen 38 C.g. En
uyt handen van Johannes, de bode,
kwam 'nog tgene de Import van den
Twieback, had opgebracht. De nuijve
tauxatie 24 July 1601 bij de Magistraat
ende den gesworen gemeente over de
Burgerije beraempt 1545 C.g.
Bij den Ontvanger voor dit Jaer vuit
de Besten van de huysen ingevordert
comen hier mede voor Ontfanck ter Sum
ma van 36 C.g. 8 st. 8 penn.
Evenals nu was er belasting op bier
en wijn. We meenen dat onze goede
oude stad de toestemming tot deze hef
fing voor de eerste maai heeft ontvan
gen van Karel V, nadat de gemeente in
INGEZONDEN.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Mijnheer de Redacteur,
Bij de zeer vele copie met alle narig
heden, is het misschien goed, ook een
berichtje te plaatsen, wat van rust en
kalmte kan getuigen.
Hier bij ons op Andljk hebben we tot
nog toe bijna niets van den oorlog on
dervonden.
Honderden vluchtelingen zijn hier ge
weest, maar trekken alweer naar hunne
woonplaatsen Muiderberg, Soest, enz.
Eenige bollenschuren waren ingericht
voor nood-ziekenhuizen, maar behoef
den niet te worden gebruikt
Met kalme gelatenheid ziet men ook
hier de toekomst tegemoet en ik raad
ook mijn Friesche landgenooten aan:
tracht met kalmte en vastberadenheid
deze nieuwe toestand te dragen.
L. REINSMA.
Andijk-Oost, 17 Mei 1940.
20 Mei 1940.
De ontvanger der Dir. Belastingen
maakt bekend, dat de belastingen nor
maal doorgaan en dat om vervolging te
voorkomen deze week nog de achterstal
lige Inkomstenbelasting 1930-’40 en
Grondbelasting 1940 moeten worden be
taald.
weer een
leven
bet
hun harddravers Kol
In dit nummer maken wij een be
gin met een nieuw Friesch feuilleton
„DE GOUDEN SWIPE”, roman
üt it Fryske boerelibben, fen de
Fryske skriuwer Abe Brouwer.
worden drooggelegd
herschapen.
In Amerika wordt
voor het luchtwapen
in 1941 kunnen 6000 piloten per jaar
worden opgeleid. De bouw van vliegtui
gen wordt met den meesten spoed on
dernomen.
In Parijs is een ministerraad gehou
den, waaraan ook de nieuw benoemde
Fransche opperbevelhebber Weygand
heeft deelgenomen.
den Gelderschen oorlog schrikkelijk had
geleden.
Het vee of bestiael wordt ook ge
noemd. Of nu van alle vee betaald werd
of alleen, van wat er aan de markt ver
scheen, is niet aan te geven. Het laatste
is waarschijnlijk, daar een stad niet veel
vee bezit. Echter telde het grondgebied
buiten de wallen eenige boerderijen
evenals thans. Ónmogelijk is de eerste
veronderstelling niet Het gemael was ’n
belasting, welke ten slotte drukte op den
broodprijs, evenals de belasting op de
beschuit.
De familienaam Ens komt in Bolsward
niet meer voor, doch elders wet Een
van de meest bekende uit deze familie
was Ruijerdt Ens.
In de stadsregeering bekleedde hij de
functie van raadsman. In de maatschap
pij was hij chirurgijn, ook stadsbarbier
geheeten. Bij zijn dood in 1661 woonde
hij onder het stadhuis. Een andere Ens,
die het tot aanzien bracht, was Minne.
Als klerk teekende hij in 1678 de stads
brieven bij afwezigheid van den secre
taris en noemde zich toen Menelaus.
Ook is een Ens in 1680 in de Groote
Kerk begraven en deze was „candida-
tus”. Een dame uit deze familie verkocht
in 1723 een boerderij, de Bleecq die
stond, waar nu een nieuwe vaart het
Kruiswater gaat vergrooten naar het
Zuiden.
Jan van Marsum is burgemeester ge
weest. Hij was een man in goeden doen
en kocht van de stad de Doele, samen
met Reimer Harings, stadssecretaris,
waarvan de 1ste termijn werd betaald
in 1632. Jan huwde met Hylck Pytters
en samen met haar leende hij in 1634
aan de stadsregeering 1000 gld. als lijf
rente op naam zijner beide dochters, die
herhaaldelijk genoemd zijn. Jan stierf
24-1 1653 en de weduwe staat in 1654
nog eens genoteerd als huurderes (van
een stuk land) h^t jYmswollder Ikerk-
hooff.
Nederland en Duitschland op de meest
gunstige wijze verder te regelen.
SNEEK.
De eind-examens aan de H. B. S. al
hier zullen worden gehouden op 24, 25,
26 en 27 Juni.
Deskundigen zijn: C. de Bruyn te
Zwolle, L. Jansen te Apeldoorn en mej.
A. C. der Kinderen te Ede.
K T. M.
D< dienst tusschen Bolswand-Sn eek
v.v. is weer met eenige trammen uitge
breid.
De vollege dienstregeling is thans:
van Sneek
735
9.35
12.15
15.—
16.15
19.—
De Auto’s mogen maar heel
weinig rijden, alleen voor
zieken en begrafenissen.
Doch ik heb niet alleen
ROUW-AUTO’S en LIJK-
AUTO, maar o«k
nog zeer modern.
Beleefd aanbevelend,
Stalhouder BOLSWARD
Telefoon 484
Advertentiën per regel:
Woensdagsnummer 10 cent
Zaterdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs
Giro no. 87926
Het A. N. P. meldt:
Teneinde de openbare orde en het
normale leven van de onder bescherming
der Duitsche troepen staande Neder-
landsche gebieden te leiden, heeft de
Führer
De Rijkscommissaris oefent het hoog
ste gezag uit en is rechtstreeks verant
woording verschuldigd aan den Führer.
Het militaire gezag wordt uitge
oefend door den bevelhebber der Duit
sche weermacht in Nederland.
Voor zoover dit met de bezetting ver-
eenigbaar is, blijft het Nederlandsche
recht van kracht.
In een persconferentie heeft de buiten
gewone gezant en gevolmachtigde Mi
nister van Duitschland te Den Haag,
excellentie Gottfried Aschmann, ver
klaard, dat in de benoeming van Seys
Inquart een nieuw bewijs moet worden
gezien van den wensch van den Führer
om het normale leven in Nederland te
herstellen en de verhouding tusschen
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
normale
krijgsverrichtingen. Het totaal der ver
liezen moet daarom binnen redelijke
grenzen blijven. Wel zijn groote getallen
gevangenen gemaakt.
De belangstelling voor het strijdtoo-
neel heeft zich, na de capitulatie van de
Nederlandsche weermacht weer ver
plaatst naar het Westfront, waarop mo
menteel met ongekende hevigheid de
beslissing wordt geforceerd.
Beginnen we met den tegenstand van
de Nederlandsche weermacht op de
Zeeuwsche eilanden, dan valt te melden
dat na Tholen ook Walcheren is opge
geven. In het Noorden van België zijn
de Duitsche troepen er in geslaagd de
vestinggordel rondom Antwerpen door
te breken.
Brussel is zonder strijd bezet.
Ten Zuiden van Maubeuge zijn de
Duitsche pantserafdeelingen door de
Fransche grensvestingen gestooten. Ook
ten Zuiden van Sedan winnen de troe
pen eenig terrein.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt dan
nog, dat vijandelijke luchtaanvallen wer
den ondernomen op Noord-Duitschland,
speciaal Hamburg en Bremen en tegen
West-Duitschland. In al die gevallen
werden niet-militaire doeleinden zonder
reden aangevallen.
Naar het oordeel van verschillende
buitenlandsche bladen zal de groote
strijd, die thans is ingezet, niet een
kwestie van maanden, doch slechts van
weken zijn. Beide partijen hebben hun
geheele weermacht in den strijd gewor
pen.
Uit Rome wordt gemeld, dat de Duit
sche troepen thans op 130 K.M. van
Parijs staan.
De opmarsch in Noord-Frankrijk vor
dert regelmatig en de Citadel van Laon
is thans bezet.
De Belgische troepen verdedigen zich
hardnekkig, maar volgens het Duitsche
We hebben er in ons Vrij dagnummer
reeds op gewezen, dat het karakter van
onze weekrevue zoowel als het Buiten-
landsch overzicht, door de geheel ver
anderde tijdsomstandigheden een alge-
heele wijziging zal moeten ondergaan.
Het is nu één week geleden, dat we
met veel moeite een zeer bescheiden
nummer van onze courant hebben afge
drukt en daarmee, naar we van verschil
lende kanten hoorden, medegewerkt tot
het weer tot rust brengen van onze Bols-
wardsche bevolking. Wat niemand ver
wacht had n.1. dat het zakenleven zich
zoo spoedig aan den nieuwen toestand
tracht aan te passen, is een feit gewor
den en veel dingen, waarvoor men in de
eerste verwarring geen oplossing wist,
zijn mede door de zeer tegemoet komen
de houding van de bezettende macht tot
beider tevredenheid opgelost.
Dit bescheiden optimisme ten opzich
te van het zakenleven kunnen we, jam
mer genoeg niet deelen in verband met
het familieleven.
Er heerscht in zeer vele huisgezinnen
een martelende onzekerheid over het lot
van vader, zoon of broer. De autoritei
ten doen hun uiterste best alle gesneu
velden of gewonden zoo spoedig moge
lijk te identificeeren.
De meest fantastische geruchten doen
daarbij de ronde, maar niet genoeg kan
er op worden gewezen, dat men alle
voorbarige berichten met groot voorbe
houd moet opnemen.
De Duitsche militairen hebben een on
derzoek ingesteld naar de algemeene
verliezen en daarvoor verschillende stre
ken van het land bezocht. Nergens, zoo
verklaart de Duitsche legerleiding, zijn
massa verliezen geleden. Alles is geble
ven binnen het kader van
EEN OPROEP TOT HULP.
Spontaan heeft de bevolking van
Bolsward geantwoord op de oproep
van onzen Burgemeester om dekens
enz. voor de zwaar getroffen bevolking
van Rotterdam beschikbaar te stellen.
PLm. 200 dekens, 25 matrassen, veel
lakens en verder lijfgoederen zijn reeds
Zaterdag naar Rotterdam gezonden.
Met zeer groote dankbaarheid is deze
spontane hulp door de Rotterdamsche
bevolking aanvaard.
Wanneer we van een ooggetuige een
verslag beluisteren van de geweldige
verschrikking, welke de bevolking heeft
ondergaan, dan waardeert men het des
te meer dat eigen have en goed ge
spaard is gebleven.
De drang tot hulp wordt in ons le
vendig en daarom durven we langs
deze weg nog eens een oproep tot hulp
plaatsen.
De Rotterdamsche R.K. kraamver-
zorging, welke gevestigd was op de
Goudsche Singel, is totaal verwoest.
Alles is verdwenen, niet alleen het ge
bouw maar ook al het materiaal.
Deze instelling die zoo buitengewoon
veel heeft gedaan voor de arme jonge
moeders van Rotterdam kan thans door
gebrek aan het allernoodzakelijkste
haar zegenrijk werk niet voortzetten.
En juist in dezen tijd is hulp zoo
dringend noodig.
Honderden moeders wachten met
zorg de geboorte van hun kindje af.
Geen onderdak en geen kleeding.
De bevolking van Rotterdam doet wat
ze kan, maar is tegen dit massale lijden
Wie helpt deze stichting aan de noo-
dige baby-kleertjes, aan lakens, wasch-
handjes, poederbusjes, enz. enz.
Mej. Clara Stoop, Laag Bolwerk, wil
zich gaarne belasten met de inzameling
van deze goederen.
DUITSCHE STRAFRECHT-
VERORDENINGEN.
Nederlandsche strafwet niet
ter rijde gesteld.
In aansluiting op de afkondiging van
verordeningen en bekendmakingen voor
het bezette gebied wordt er van offici-
eele Duitsche zijde met nadruk op ge
wezen, dat men hieruit niet de conclusie
moet trekken, dat het de bedoeling is de
Nederlandsche strafwet ter zijde te
schuiven. De bepalingen van het Duit
sche strafrecht worden uitsluitend In
toepassing gebracht op handelingen,
welke volgens het Duitsche recht onder
worpen zijn aan het oordeel van krijgs-
Nieuwsbureau zijn de Engelsche troe
pen nergens te bespeuren.
Het plan voor deze veldtocht is, zoo-
als veldmaarschalk Goering gisteren in
een rede mededeelde, door den Führer
zelve ontworpen en verloopt geheel vol
gens de voorop gezette plannen. In aan
merking tot de geweldige successen zijn
de verliezen betrekkelijk klein.
Het Duitsche luchtwapen heeft de su
perioriteit in de lucht behouden.
Uit Denemarken komt een bericht, dat
daar groote ontginningswerken zijn be
gonnen. Verschillende moerassen zullen
en in bouwland
ZWEMSCHOOL.
De temperatuur van het water is he
den 17 graden.
DISTRIBUTIE VAN BENZINE, PETRO
LEUM, GASOLIE, DISOLINE, HUIS
BRANDOLIE EN SMEEROLIËN.
Aflevering en verbruik van
benzine, petroleum en an
dere minerale oliën.
De Staatsraad i. b. d. Commissaris
der Koningin in de Provincie Friesland
heeft besloten tot instelling van een Co
mité, dat belast zal zijn met de distri
butie van benzine, petroleum, gasolie,
disoline, huisbrandolie, smeeroliën, zoo
wel voor automobiel als industrieel ge
bruik.
Dit comité heeft ingesteld het distri-
butiebureau voor minerale oliën voor
Friesland, bij verkorting „MINOF”, ge
vestigd Willemskade no. 8 te Leeuwar
den, telefoon 5580.
Zoowel alle afleveringen als het ge
bruik van bovengenoemde producten
buiten goedkeuring van dit bureau zijn
verboden.
Eerstdaags zal door alle houders van
bovengenoemde producten, met inbegrip
van overheidsbedrijven, particuliere be
drijven en particuliere personen aangifte
hunner voorraden dienen te geschieden;
hierover volgen nadere mededeelingen.
Het bedijfsleven en het publiek dienen
er rekening mede |te houden, dat de
voorraden van bovengenoemde produc
ten zoodanig zijn dat deze uitsluitend
voor dringend noodzakelijke gevallen
bestemd dienen te worden. Het vervoer
van goederen en personen zal in het al
gemeen er op ingesteld moeten worden,
dat wederom in ruime mate gebruik zal
moeten worden gemaakt van andere
vervoermiddelen dan motorvoertuigen.
Dit geldt zoowel voor het vervoer te
land als te water.
Waar paarden-tractie slechts eenigs-
zins mogelijk is, zal deze gebruikt moe
ten worden.
Alle locale verkeer van personen en
goederen met motorvoertuigen zal dus
achterwege dienen te blijven. Het melk-
vervoer zal geheel met paard en wagen,
bakfiets of roei- en zeilbooten dienen te
geschieden. Fabrieken, die gewoon wa
ren de melk over groote afstanden te
vervoeren, zullen een regeling moeten
treffen, waardoor de melk in meer na
burige fabrieken verwerkt wordt.
Voor pleziervaartuigen zal geen
torkracht gebruikt mogen worden.
Doktoren en veeartsen zullen zich
zooveel mogelijk per fiets of per rijtuig
dienen te verplaatsen. Slechts voor spe
cialisten in urgente gevallen en voor
ziekenvervoer over groote afstanden zal
nog benzine met goedkeuring van het
bureau beschikbaar gesteld kunnen
worden. Bodediensten en beurtvaart
kunnen slechts gehandhaafd worden
voorzoover geen gebruik wordt gemaakt
van motorische kracht.
Slechts voor bedrijfsdoeleinden, welke
in het algemeen als onmisbaar kunnen
worden beschouwd, kan in beperkte ma
te benzine en andere minerale oliën be
schikbaar gesteld worden. Gedacht
wordt aan de aanvoer van onontbeer
lijke grondstoffen en de afvoer van aan
bederf onderhevige producten, voorzoo
ver deze over groote afstanden plaats
moeten vinden en niet van andere ver
voermiddelen gebruik kan worden ge
maakt.
Als voorbeelden kunnen genoemd
worden: zoutaanvoer voor de zuivel-in-
dustrie, boterafzet, bemalingsinstallaties
en dergelijke.
Voor dergelijke dringende doeleinden
kan men zich voorloopig wenden tot en
met 25 Mei 1940 tot den Burgemeester
van gemeente van Inwoning of vestiging
van bedrijf.
Binnenkort zal gelegenheid tot het in
dienen van een aanvraagformulier voor
meer regelmatig gebruik gegeven wor
den, waarover nadere mededeelingen
volgen.
Leeuwarden, 16 Mei 1940.
ARUM
JONGENSKAATSEN.
19 Mei 1940.
Heden had alhier een jongenskaats-
partij plaats waaraan 9 parturen deel
namen.
De uitslag Is als volgt:
1ste prijs: K. de Groot en J. Lukkes.
2de prijs: EL D. Tolsma en P. de
Groot.
3de prijs: P. S. Huizenga en E. P.
Faber.
roman geeft op juiste wijze
stukje echt Friesch volks-
van de familie Wallinga op
Frijhof” onder Hantum, met
en Wardy.
r 1 LW-IIJII
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
