Buitenlandsclie Revue.
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Praktijk hervat
D. S. KEIZER
Er staat weer wat te gebeuren
in „Den Hof van Holland”
Stadsnieuws.
Verduistering en
Burgerplicht.
36— Jaargang
Woensdag 28 Augustus 1940
No. 67
Uitgever A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
y
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
Hk.
Dinsdagsnummer
Vrijdagsnummer
lig voor een bepaalden tijd verbinden,
dan hoeft men geen menschenlevens op
de waagschaal te stellen door een ma
chinist van zijn nachtrust te berooven
en evenmin een metselaar, zijn vacantie,
die hij zoo hard noodig heeft, te beder
ven.
Dan zal het nuttig effect van de lucht
bescherming grooter zijn, als het thans
in de gemeenten van „iedere burger is
verplicht” het geval is.
FILMAVOND IN DE DOELE.
Er was Zondagavond een buitenge
wone belangstelling voor den filmavond
in de Doele, gegeven door de fa. Gebrs.
Miedema en de belangstelling is ten
volle bevredigd. Een aardig journaal, ’n
bijzonder leuke voorfilm en teekenfilm,
die 'de lachspieren danig in beweging
brachten.
De hoofdfilm „Manege” boeit door
zijn mooi spel, vooral de circus-scène’s
zijn zeer goed getroffen. De beeldweer
gave Is helder en rustig.
Het herhaald opkinkende applaus be
wees dat het zeer talrijke publiek geheel
meeleefde.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inn. 15 ct.
Voor het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
TANDARTS - BOLSWARD
EEN INTERPRETATIE OVER
ART. 12 DER LUCHTBE-
- SCHERMINGSWET. -
Advertentiën per regel:
10 cent
12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs
Giro no. 87926
De strijd in Afrika, die thans voor een
korte rustperiode is afgesloten, door de
verovering van Britsch Somaliland, heeft
niettemin belangrijke beteekenis.
Speciaal speelt hier het prestige voor
de Engelschen in hooge mate. Speciaal
is dit het geval met Britsch- Indië, een
land met 360 millioen Inwoners. De men
taliteit van de Britsch-Indlërs Is zoo
moeilijk te vergeleken met onze Europee-
sche mentaliteit. Bij ons speelt een goed
gevulde maag een belangrijke rol, het
oude spreekwoord zegt 'zelfs, 'dat |de
liefde gaat door de maag. Maar bij de
bewoners van Britsch-Indië is dit bij
zaak; een leege maag is niet zoo belang
rijk) als een onvoldane ziel; daaruit blijkt
dat alles niet op het leven is gericht.
Deze levensopvatting maakt een actie,
zooals Ghandi predikt, van passieve re
sistentie, tegen een overheerschende
staatsmacht mogelijk. In dit land heeft ’t
nuchtere, zakelijke Engeland getracht
vasten voet te krijgen. Dat is gedeeltelijk
gelukt, ma'ar niet zonder eenige reactie
in den vorm van een groote groep, die
Westersch georiënteerd, de leuze aan
hangen: Indië los van Engeland.
De meeste steun voor de invoering van
een zekere westersche beschaving on
dervindt Engeland van de onderlinge
verdeeldheid. 240 millioen Brahmanen in
tallooze kasten verdeeld, 80 millioen
Mohammedanen, 13 millioen Boedhisten
10 millioen natuuraanbidders, 7 millioen
Christenen en ruim 4/2 millioen Sikhs.
Uit deze mengelmoes blijkt, dat con
cessies aan de eene kant weer wrijving
aan de andere kant tot gevolg kan heb
ben. Engeland, dat in Britsch-Indië ge
komen Is als handelaars en er gebleven
als meesters, heeft thans te zorgen voor
een krachtig bewind. Voor het Imponee-
ren van de Indische bevolking Is dit het
allereerst noodlge. Duitschland en Italië
hebben dit Ingezien en trachten daarom
■de Engelsche invloed in Indië en ook In
Egypte zooveel mogelijk afbreuk te doen
Dé ontwikkeling van den toestand in
Afrika Is dus voor ons In Europa van
zeer groot belang.
►♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦te
Me distributiebonnenj
h hebben nu waarde? ii
rika de volle aandacht Zal dit land aan
dezen Europeeschen oorlog deelnemen?
dat is de vraag, die de laatste dagen on
ophoudelijk gesteld wordt.
Welke motieven zijn hiervoor dan aan
te wijzen?
In de eerste plaats de militaire hulp,
welke Amerika zijdelings aan Engeland
biedt. De aankoop van oorlogsmateriaal,
de verscheping daarvan, de opleiding
van Amerikaansche vliegers in Canada,
de gemeenschappelijke defensiemaatre-
gelen met Canada en de voorbereiding
voor het inrichten van militaire stellingen
op Engelsche Oceaangebieden.
Ben pas afgekomen bericht uit Enge
land meldt, dat de Vereenigde Staten de
eilanden Canton en Enderbury in den
Stillen Oceaan voorloogig voor 55 jaar
als vliegtuigsteunpunten van Engeland
hebben gepacht. Een zeer belangrijke
factor voor de nerveuze spanning, die
men in Amerika kan peilen is ook de
houding van de Amerikaansche regee-
ring, betreffende het varen met Ameri
kaansche schepen door de gevaarlijke
zóne. Amerika verlangt een garantie dat
de Amerikaansche schepen veilig door
de gevaarlijke zone rond Engeland kun
nen varen, maar leder begrijpt, dat een
dergelijke garantie door geen enkele
partij gegeven kan worden.
Onder deze omstandigheden kan aan
de Amerikaansche wet tot het uitvaar
digen waarvan ongetwijfeld ménschlié-
vende overwegingen gevoerd hebben,
geen reeële beteekenis worden toege
kend. Al die factoren vormen de grond
voor de meest uiteenloopende geruchten.
Speciaal betroffen die dan het Ameri
kaansche troepentransportschip „Ameri
can Legion”, dat met 900 passagiers aan
boord op de terugweg is van Finland
naar New York. Het doel van deze reis
was om de nog in Finland en Scandi
navië aanwezige Amerikanen naar hun
vaderland terug te brengen. Het schip is
daartoe uit de Noordelijke haven Pet-
samo vertrokken. Volgens Amerikaan
sche berichten is het schip thans 400
mijl ten westen van de Engelsche eilan
den, zoodat alle gevaar geweken moet
worden geacht
Een heele reeks van wetten regelt en
beschermt het openbare leven van de
bevolking van ons land; hoewel iedere
Nederlander geacht wordt de wet te
kennen, is er natuurlijk geen sterveling
tusschen Cadzand en de Eems, die alle
Nederlandsche wetten kan voordragen,
zooals een schooljongen zijn lesje op
zegt
Het is .voldoende voor den doorsnee-
Nederlander, dat hij weet, dat hij niet
mag stelen of inbreken, z’n medemensch
mishandelen of op andere wijze te be-
nadeelen. Al deze bepalingen vindt men
in het Wetboek van Strafrecht.
Voorts weten we b.v. dat we op den
rijweg rechts moeten houden en rich
ting moeten aangeven, als we althans
van richting wenschen te veranderen;
dat we een bel aan de fiets en ’n hoorn
aan de auto moeten hebben, enz. enz.
Dat is allemaal te vinden in de Motor
en Rljwieiwet.
En dan hebben we nog in iedere ge
meente een plaatselijke politieverorde
ning, waarin b.v. staat, dat men na acht
uur des morgens op den openbaren weg
geen matje mag kloppen (’t is natuurlijk
niet gezegd, dat deze bepaling ook in
Uw gemeente aldus geredigeerd is) en
dat we in het voorjaar de rupsennesten
moeten vernielen; dat we niet met z’n
drieën naast elkaar mogen fietsen in de
kom der gemeente en wat dies meer zij.
Zoo zijn er nog tal van wetten’ die voor
de meeste menschen van ondergeschikt
belang zijn.
Maar er is één wet, die van groot be
lang is voor lederen Nederlander, voor
al in deze dagen en dat is
de Luchtbeschermingswet.
Deze wet bevat een aantal gedrags
regels ten aanzien van de luchtbescher
ming tijdens oorlog en/of oorlogsge
vaar. En in dit artikel vragen wij in het
bijzonder de aandacht voor artikel 12
van deze wet, aangezien hierover nog
al het een en ander te doen is in deze
dagen.
Artikel 12 van de Luchtbeschermings
wet luidt namelijk aldus:
Ieder is verplicht de door den
Burgemeester schriftelijk gevor
derde medewerking tot uitvoering
van deze wet te verleenen indien
bij openbare bekendmaking door
den burgemeester algemeene of
bijzondere gedragsregels zijn
voorgeschreven, zich daarnaar te
gedragen.
Ter verduidelijking memoreeren wij
nog de hoofdinhoud van het volgende
artikel, 13, waarin overtreding van ar
tikel 12 gestraft kan worden met twee
jaaar gevangenisstraf of 1000 gulden
boete, «terwijl deze straffen in tijden van
oorlog of oorlogsgevaar waarin wij
dus thans leven verdubbeld kunnen
worden.
Nu is artikel 12 voor velerlei uitleg
ging vatbaar. De burgemeester kan al
gemeen of bijzondere gedragsregels
voorschrijven. B.v. gelasten, dat tijdens
een brand, veroorzaakt door een bom
aanval, alle bewoners der gemeente in
huis blijven. Daarentegen kan een bur
gemeester ook gelasten, dat, ingeval
van brand, veroorzaakt door bominslag,
iedere mannelijke ingezetene der (be
trokken) gemeente boven 18 jaar met
een emmer water naar ’t brandend per
ceel zal moeten rennen. (Lach u er niet
om, lezer, in een van onze plattelands
gemeenten, waar men zomer en winter
met watergebrek heeft te kampen, be
staat deze verordening, gegeven door
den burgemeesterI). Voorts kan een
burgemeester vorderen, dat een be
paald aantal personen periodiek surveil
lance- en bewakingsdiensten verricht
ten behoeve van de Luchtbescherming.
Dit gebeurt namelijk ook in vele tien
tallen gemeenten. En last not lest kan
'een burgemeester en insiders beves
tigen dit de heele mannelijke burgerij
tusschen 18 en 65 jaar verplichten van
tijd tot tijd dergelijke diensten ten be
hoeve van de luchtbescherming te ver
richten. In enkele gemeenten geluk
kig maar in (enkele bestaat thans
Nu de beslissing op het eigenlijke
oorlogsterrein in de strijd tusschen
Duitschland en Engeland langer op zich
laat wachten dan velen gehoopt en ver
wacht hadden, krijgen de bijkomstige
omstandigheden rondom die strijd steeds
grooter beteekenis.
We hebben reeds meermalen gewe
zen op de moeilijkheden, welke zich in
de Balkanlanden voordoen, en hoe men
met alle middelen tracht door een poli
tiek van toegeven de spanningen te ver
minderen. Dat duurt natuurlijk juist zoo
lang tot er niet meer aan de betreffende
|fechen kan /worden (voldaan en jüan
barst de bom evengoed. De bevolking
ruil, zooals we die eerst tusschen Rus
land en Duitschland en nu weer tusschen
Roemenië en Hongarije zien voltrekken,
is misschien een oplossing in den goeden
zin, maar schept aan den anderen kant
ook even zoovele moeilijkheden. Die be
volkingsvraagstukken zijn nog steeds de
oorzaak geweest van de eeuwigdurende
spanningen in den Balkan en het ziet er
ons inziens niet naar uit, dat men thans
in de kwestie tusschen Roemenië en Hon
garije de juiste oplossing weet te vin
den. Het feit, dat Hongarije een stuk
grondgebied van Roemenië begeert, is
op zich zelf foutief. We kunnen ons in
denken. dat Roemenië zoolang mogelijk
tegensputtert in de hoop, dat er mis
schien onverwacht een gelegenheid komt
een afwijzend standpunt in te nemen.
Die onverwachte omstandigheid is dan
misschien reeds komende door een ze
kere wrijving tusschen Griekenland en
Albanië, of beter gezegd Italië. Immers
in 1939 is Albanië onder souvereiniteit
van Koning Victor Emmanuel gebracht,
wat in goed Hollandsch beteekent, dat
men dit land eenvoudig heeft gean
nexeerd.
In het grensgebied tusschen Albanië en
Griekenland woont de bevolking door
elkaar en nu wil het ongeluk, dat in een
van die streken een Albanees door een
Grieksch onderdaan is vermoord. Alba
nië eischt voldoèning en dat met des te
meer klem, nu het weet dat het gesteund
wordt door Italië.
Dat maakt de toestand voor Grieken
land wel iets moeilijker en zoo kon het
gebeuren, dat Vrijdagnacht de Grieksche
Koning zijn ministers bijeen moest roe
pen om te spreken over het feit, dat nieu
we Italiaansche troepen aan de Grieksch-
Albaneesche grens werden geconcen
treerd.
In verband met wat zich den laatsten
tijd in de Middellandsche Zee heeft af
gespeeld, heeft natuurlijk een eventueel
deelnemen aan den oorlog door Grieken
land een wel buitengewone beteekenis.
In dit verband geeft het stagneeren in
de onderhandellngen tusschen Roemenië
en Hongarije te denken. Speelt de En
gelsche diplomatie in deze zaak een rol
van beteekenis?
In de afgeloopen week liepen er ge
ruchten, dat Italië aan Griekenland een
soort ultimatum zou hebben gesteld,
waarin geëischt werd, dat de Engelsche
garantie zou worden opgezegd. Ook ver
melden enkele berichten dat het eiland
Kreta en Korfoe door de Engelschen
was bezet. Uit Rome wordt evenwel ge
meld, dat deze berichten louter fantasie
zijn. Ook in een bericht uit Londen wordt
gezegd, dat in Engeland niets bekend is
van een ultimatum aan Griekenland.
Nu hebben we wel eens eerder een
pertinente tegenspraak gelezen, en toch
bleek later die berichtgever juist inge
licht. Het gaat tegenwoordig met de
meeste berichten zoo, je moet niet lezen
wat er Instaat, maar je moet lezen was
er niet in staat.
In de tweede plaats trekt thans Ame-
deze bepaling, en naar aanleiding hier
van schrijven wij deze regelen, want in
de practijk is namelijk gebleken, dat
deze laatste regeling zeer onbillijk is.
Op het eerste oog lijkt dit zoo niet.
Uitgaande van de veronderstelling, dat
iedere burger in tijden van oorlog en
oorlogsgevaar den duren plicht heeft,
een steentje bij te dragen ter bescher
ming van have en goed der bevolking,
waarvan hij immers zelf een lid is, lijkt
deze regeling inderdaad zeer billijk. Zon
der aanzien des persoons komt dus
iedere burger daarvoor in aanmerking:
de kolenboer, zoowel als de notaris, de
werkman zoowel als de fabrieksdirec
teur, de postbode, zoowel als de redac
teur van een krant (waar wij toch al
niet goed voor zijn, Red.). En zoo kan
het dan ook gebeuren, dat in verschil
lende gemeenten van ons land avond
aan avond en nacht op nacht menschen
van allerlei slag, rang en stand broe
derlijk samen de slapende bevolking
bewaken.
Het lijkt mooi, op het oog. Maar de
keerzijde dezer medaille.
In de meeste dezer gemeenten is het
verboden een luchtbeschermingsdienst
af te koopen. Ook een billijke regeling.
Voorts kan er in bijzondere gevallen
ontheffing van de verplichting tot het
verrichten van luchtbeschermingsdien
sten worden verleend, b.v. in geval van
ziekte. Ruiling is echter practisch on
mogelijk, want wanneer men daarmede
eenmaal begint, dan loopt men gevaar,
dat de geheele administratie een chaos
dreigt te worden.
Men is dus verplicht, of men wil of
niet, of men kAn of niet. Want ook dit
laatste kan gebeuren. Voorbeelden?
Hier zijn ze:
Een machinist van de Ned. Spoorwe
gen had dienst gedaan van ’s morgens
half zeven tot ’s avonds kwart voor elf,
met een paar uur onderbreking voor het
eten. Om twaalf uur ’s nachts moest hij
tippelen voor de luchtbescherming, tot
des morgens zes uur. Om half tien d.a.v.
moest hij weer op de machine staan.
Gevolg: de machinist kwam niet op bed
en stond dien dag half slaperig op de
locomotief. Commentaar overbodig.
Een verzoek om ruiling werd afgewe
zen.
Tweede voorbeeld. Een bakker in een
dorpje kreeg bericht, dat hij van
’s nachts half twee tot den volgenden
morgen negen uui( luchtbeschermings
dienst moest verrichten. Een knecht
had hij niet en al zijn protesten hielpen
niet. Hij las artikel dertien en voelde
derhalve niet veel voor vier jaar ge
vangenisstraf of tweeduizend gulden
boet,e; dus hij deed zijn dienst tot ne
gen uur en ging toen brood bakken.
Toen zijn klanten om tien uur kwamen,
had hij nog niet eens het deeg klaar.
Resultaat: enkele klanten verloren.
Derde voorbeeld: Een metselaars
knecht zou Zaterdagsmiddags met va
cantie gaan tot en met Woensdags;
Donderdags moest hij weer op den
steiger. Vrijdagsavonds kreeg hij een
boodschap, dat hij Zondagsavonds van
6 tot 12 uur luchtbeschermingsdienst
moest verrichten. Hij ging naar de in
stantie en daar vertelde hij dat hij reeds
Zaterdags met vacantie zou gaan. Niets
aan te doen; U moet Zondagavond in
het dorp zijn en loopen. Resultaat: va-
cantievreugde verstoord; een mopperen
de metselaar, die Zondagsavonds glad
maling had aan de lichten, die er nog
uit de niet-goed verduisterde huizen
schenen.
Wij zouden deze voorbeelden met
tientallen andere, waaronder nog veel
ernstiger gevallen kunnen aanvullen,
doch het is genoeg.
Wij wilden enkel hiermede maar aan
duiden, dat deze regeling: iedere bur
ger (is verplicht^. vjanneer ze ;con-
sequent wordt dcfcrgevoerd, in hooge
mate onbillijk is.
Het is de vloek van de dagen vóór 10
Mei geweest, dat iedere gemeente in ons
land maar op eigen houtje net zooveel
verordenen kon, als de plaatselijke auto
riteiten zelf wilden. En datzelfde gehas
pel begint nu al weer opnieuw, nadat
men over de eerste schrik heen is. En
daarom is het feit, dat iedere gemeente
maar op eigen initiatief en op eigen ge
zag artikel 12 der Luchtbeschermings
wet kan gaan interpreteeren, hoogst on-
gewenscht. Er is hier behoefte; dringen
de behoefte aan één landelijke regeling,
niet alleen voor de steden, doch ook’
voor het platteland. En dan niet het sy
steem: iedere burger is verplicht, want
dat weten we wel. Maar in de praktijk
valt het niet mee om daadwerkelijk lede
ren burger te verplichten dit of dat te
doen. Laat men een paar honderd flinke
kerels, optrommelen, die zich vrijwil-
O THEE en KOFFIE. Van 3 tot en o
j 4 met 30 Augustus wordt op bon 53 44
een half ons thee of een half pond I
4 koffie beschikbaar gesteld.
SUIKER. Van 26 Juli tot 31 Aug. I
4 geeft bon 66 van het Algemeen Dis-
o tributiebonboekje recht op het koo- U
4 pen van 1 kg suiker.
J 4 Van 15 tot en met 30 Aug. geeft 4 4
bon no. 74 recht op het koopen van J
een extra rantsoen van 1>4 kg. suiker.
o VLOEIBARE BRANDSTOFFEN. 3
44 Voor afleveren of koopen van vloei- o
4 bare brandstoffen (benzine, petro- 4
leum, spiritus enz.) zijn speciale dis-
4 tributiebons noodig. Van 12 Aug. tot
en met 8 September kan men op het 14
zegel „Periode V” 2 liter petroleum
j 4 koopen.
4 BROOD. Van 26 Aug. tot en met I
4 1 Sept, wordt op de met 3 genum- 4
merde dubbele bonnen van het nieuwe
Broodbonboekje tezamen 2>/2 kg rog- J
4 gebrood of 2 kg ander brood per per-
J4 soon verkrijgbaar gesteld. De bonnen 4 4
die op 1 September nog niet gebruikt J 4
4 J zijn blijven voorts tot en met 5
4 September a.s. geldig. 4 4
o Tot en met 31 Aug. wordt op bon I
j 4 no. 1 van de voederkaart voor honden 4
en op bon no. 1 van de voederkaart 44
4 voor katten resp. honden- en katten-
brood beschikbaar gesteld.
44 VLEESCH en VLEESCHPRODUC- o
4 TEN IN BLIK. Verkoop van in blik 4
geconserveerd vleesch of in blik ge- I
4 conserveerde vleeschproducten is ver-
4 4 boden. 4
44 BOTER, MARGARINE en VET. o
4 Van 24 Augustus tot en met 18 Oc- 44
tober geven de bons 05 tot en met 12 o
J van de boterkaart elk recht op het 44
koopen van een >/2 pond boter, bons 4 4
05, 06 en 07 van de vetkaart elk recht
J 4 op het koopen vas >/2 pond margarine 4
of boter, bon 08 van de vetkaart recht
op het koopen van een l/2 pond ge-
Jsmolten spijsvet of boter, bons 09, 10, 44
o 11 en 12 van de vetkaart elk recht op
J 4 het koopen van een >/2 pond boter met 4
J 10 cent reductie per >/2 pond.
J Verder mag geen room, op welke J
wijze ook vervaardigd, en voor wel-
j J ke doeleinden ook bestemd, worden 4
k betrokken, tenzij op dokters advies.
J J GRUTTERSWAREN. Gedurende ’t 4
4I| tijdvak van 10 Augustus tot en met
6 September 1940 geeft de met 40 ge- o
4 nummerde bon van het algemeen dis- j
k tributiebonboekje recht op het koopen
van 2j^ ons tarwebloem, of tarwe- 4>
J meel of boekweitmeel of roggebloem j
h of roggemeel of zelfrijzend bakmeel.
Bon 14 geeft van 12 Augustus tot 44
5 en met 6 September recht op het koo- l
pen van 250 gram rijst of rijstemeel
J of rijstebloem. 4
Bon 27 geeft van 12 Augustus, tot I
4 en met 6 September recht op het koo-
J J pen van 250 gram havermout, haver- j
vlokken, gort of grutten. J
44 Bon 105 geeft van 22 Juli tot en
met 11 September recht op het koo-
o pen van 100 gram maizena, griesmeel o
j4 of puddingpoeder. (Puddingpoeders, 44
die niet vervaardigd zijn van of niet I
4hoofdzakelijk bestaan flit producten,
Jbereid uit granen, rijst of tapioca, zijn 4 4
k vrij van de distributieregeling)J
Bon 110 geeft van 22 Juli tot en met 4
11 September recht op het koopen van
j 100 gram macaroni, vermicelli of
spaghetti,
IJ KOLEN enz. Tot 30 September kan U
men bij handelaren koopen 20 pet. van
4 4 het verbruik van April 1939 tot en met 4 4
Maart 1940. j4
j J SCHOENEN. Schoenen mogen al- 4 4
4leen ge- en verkocht worden op ver- J
4 toon van een speciale distributiebon,
Jwelke, zoo noodig, door het plaatse- 4 4
4 lijk distributiekantoor wordt verstrekt. 4
4Leerloos en z.g. zomerschoeisel vallen
JI buiten de distributie-regeling. j4
44 ZOETWATERVISCH. Het afleve- 44
j ren van zoetwatervisch is verboden, j
tenzij ontheffing is verleend door het 4
J J Rijksbureau voor de voedselvoorzie- 4 4
4ning in oorlogstijd. Deze ontheffing
wordt geacht verleend te zijn, indien o
j4 de minimumprijzen, welke aan de vis- 4 4
4 schers moeten worden betaald zijn
4 in acht genomen. 4
4 LEVERTRAAN. Levertraan mag 4
4 4 alleen worden afgeleverd op recept
4 van een arts of tegen overgave van ’n 4 4
4 k door een in Nederland gevestigden 4
4 4 arts afgegeven bon.
«i
-(0)-
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
