1f40-1lf41l
Rentebijschrijvino
bij de
BOAZSPAARBAUK
De Bolswardsche Courant en Westergoo
DANCING BOERMANS
6R00T RIEUUMAARSRAL
NI EEROMANS, RölSUiard
Marktstraat
36— Jaargang
Dinsdag 31 December 1940
No. 102
EEN OPEN DEUR....
Binnenlandsch overzicht.
Buitenlandsch overzicht.
I
Fa. A. J. OSINGA,
Marktstraat 13 Bolsward
vrij entrée 1
v
Stadsnieuws
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD Telefoon No. 451
:en
ee,
de
ie
at
e-
e-
(e
e
De Heer heeft gegeven,
de Heer heeft genomen,
Zijn Naam zij gebenedijd,
Dinsdagsnummer
Vrijdagsnummer
Het oude jaar is weer ten einde
Het nieuwe staat thans
voor de deur,
Laat ons niet omzien
naar ’t voorbije,
Het bracht niét enkel rozengeur
Veeleer de toekomst tegenblikken
Vol goede moed het leven door,
Als Volksgenoten elkaar helpend
Daar.leven wij toch mede voor!
Jawel, maar bedenkt.’t is een kwestie van dagen,
Alvorens ook deze weer dicht wordt geslagen.
Dan staat ge, precies weer als nu op den drempel
En lokt U ook ginds weer een hemelsche tempel.
Dan ook zult ge weer de verzuchtingen slaken,
Om.even die deur nog weer.open te maken.
D’r was iets, dat u nog graag wéér zoudt beginnen.
Bij de wisseling van het jaar.
Guus Betlem Jr.
van
lar-
jcht
het
om
te
rstel
post
2t 8
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
Voor.het Buitenland f 7.- per jaar.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
W ij belasten
plaatsen van
advertentiën
in alle bladen
n
g
e
t-
s
i
fa-
pro-
ver.
:lder
der
MEN DANST IN
STEEDS GEZELLIG I
1 JANUARI
3 UUR: MATINEE
7 UUR: GROOT SOIREE.
an
it-
:r-
tel
on-
eze
en,
en-
<an
3g-
ner
jke
>en
en
ul-
‘iat
je
an
- in
jet
en
je-
iet
jn,
•e-
ons trouw bleef in het afgeloopen
jaar en waarop we ook voor 1941
een toeroep doen.
deze
issie
de
deze
laat-
prijs
[i is
n de
De zaak’lijke kant dezer
dichtregels is
Een goede, tevens voordelige raad;
Koopt bbk in 1941 Uw
Rookgerei
Advertentiën per regel:
10 cent
12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs
Giro no. 87926
Maar zie, wat is dót daar.ge moogt dus nog hopen?
Daar staat toch een Andere, wijd voor U open?
Een deur, die Uw bloed weer wat sneller doet stroomen
Veel mooier dan die, waar U dóór bent gekomen.
Een deur met wie wéét wat voor heerlijks daarachter,
Het leven dat lokt en de toekomst die licht er.
’t Is alles weer nieuw en het doet U vergeten
Die deur.die ge achter U dicht hebt gesmeten
Ook wat betreft ons eigen landje
willen we de meest actueele pun
ten even in vogelvlucht memoree-
ren.
In den maalstroom van de meest
schokkende wereldgebeurtenissen
is ook ons land op den lOden Mei
meegesleept.
Het streven van onze regeering
om ons land buiten den oorlog te
houden, werd hoe langer hoe
moeilijker. Aan de verdediging
van het land werd hard gewerkt.
De mobilisatie kostte geweldige
sommen, zoodat een herwaardee-
ring van het goud van de Neder-
landsche Bank noodzakelijk was.
Een Staatsleening van 300 mil-
lioen was spoedig volteekend. Bo
vendien de instelling van een fonds
voor de economische landsverdedi
ging, ten doel hebbend, prijsstij
ging van onmisbare levensbehoef
ten te voorkomen, alsmede de in
voering van eenige nieuwe en ver-
hooging van bestaande belastin
gen, te weten nieuwe heffingen
ten behoeve van het Leeningfonds
verhooging van de invoerrechten
op benzine en benzol, op de suc
cessiebelasting, verhooging van
den suikeraccijns en invoering van
een heffing op koffie.
Na tallooze neutraliteitsschendin-
gen van ons luchtruim door beide
oorlogvoerende partijen, waardoor
van ons zelve en daarover zal men
in de geschiedenis een oordeel
vellen, ons ter eere of ons te schan
de.
Over de dagen van 1940 zal ons
volk in zijn geheel zich niet hebben
te schamen; geslagen te worden
is geen schande, de manier waarop
men het geweld verdraagt, legt ons
karakter bloot. Onze eer is in 1940
niet geheel en al onbesmet geble
ven. Weinigen, maar nog altijd- te
velen onzer, hebben door hun
woord en gebaar herinneringen ge
wekt aan die Joden uit een ver
verleden, die het eene oogenblik
„Hosannah” riepen toen ze Jezus
machtig waanden en enkele dagen
daarna „Kruist Heml”, toen zij
Hem in handen van zijn vijanden
gevangen wisten.
We zijn niet allen geschapen om
Saulussen te zijn. En later, in de
geschiedenis zal men slechts een
grijns over hebben voor het betoon
van een moed, welke overgaat in
verloochening, wanneer er per
soonlijk gevaar dreigt. Maar men
zal ons verachten, onverschillig hoe
de oorlog eindigt en hoe onze toe
komst wordt bepaald, wanneer we
ons als Judassen hebben gedra
gen in den tijd, waarin we niet
weten konden, of het verleden ons
nog ooit van eenig voordeel zou
kunnen zijn.
Met rouw in het hart nemen we
afscheid van 1940 en het nieuwe
jaar gaan we in met het vertrou
wen, dat het ons niet te schande
zal worden. Mogen we in 1941
heel dicht toekomen tot den vrede,
welke inhoud zal geven aan ons
nieuwe nationale bestaan. Hoe dat
ook zal wezen, met het bestaan
van welke andere volkeren het ook
zal zijn samengeweven, we zullen
er trotsch op zijn en er het beste
van trachten te maken, in eerlijk
heid en trouw. Deze Nederland-
sche deugden zullen de basis vor
men van ons nationale recht in el
ke wereldorde. Die deugden ver-
eischen niet enkel een hartelijke
samenwerking met de leiders van
morgen, maar evenzeer een blij
vend respect voor die uit het ver
leden.
Eens hebben we gezucht onder
Spaansche overheersching, maar
toen onze voorvaderen zich hadden
vrijgevochten, zijn ze zich het
misschien maar weinige goeds
uit het verleden blijven herinneren
en ze stelden er prijs op om het
telkens weer te herhalen, dat ze
„den coninck van Hispanien altijd
geëerdt” hadden. Wie het goede
en de weldaden uit het verleden
verloochent, toont zich een betere
toekomst onwaardig.
Tot de Nederlandsche toekomst
zal 1941 ons een schrede, mis
schien wel een heel eind, nader
brengen. Bereiden we ons zoo
waardig mogelijk op die toekomst
voor, opdat we haar zullen ver
dienen in edele vormen. Schragen
we daartoe elkander in ons Neder
landsche karakter, d.i. in ons be
toon van trouw, in ons geloof aan
eigen recht, in het bewustzijn van
een eigen roeping.
Alle goede vaderlanders hand in
hand. En dan samen vooruit, als
een Nederlandsche eenheid ons
scharende in de rij van volkeren,
welke doelbewust naar de horizont
schrijdt, waar het teeken des krui
ses in hoe signo glanst op
de grens der nieuwe wereld, waar
vrede en liefde zijn, omdat er ge
arbeid zal kunnen worden op den
bodem van waarheid en recht.
Md.
Welnu, maar dat kin toch, U bént nog niet binnen?
De deur van het jaar ja, dat achter ons ligt,
Die trokken we zacht, met een plofje nu dicht,
Maar wijd voor U wagenwijd opengestooten,
Staat nu nog die ind’re.die ééns wordt gesloten,
Bedenkt dat bij al, wat ge straks zult verrichten,
Dót zal U het leven, de toekomst verlichten!
telkens reeds hachelijke situaties
werden geschapen, viel eindelijk,
hoewel gevreesd, nu toch nog on
verwacht, vlak voor het stralende
lentefeest van Pinksteren de zwa
re slag, die ons land voor het eerst
sinds bijna honderd jaar in den
oorlog stortte.
Het) opperbevel van het le|ge;r
werd op 5 Februari in handen ge
legd van generaal G. Winkelman,
die den wegens interne verschillen
ontslagen generaal O. H. Reynders
in diens verantwoordelijke functie
opvolgde. Half April werd de staat
van beleg, die 1 November 1939
voor een deel van het land was
afgekondigd, tot het geheele land
uitgebreid.
Gezwicht voor den verplette
renden druk der overmacht van
moderne strijdmiddelen en troepen
moest de opperbevelhebber gene
raal G. H. Winkelman op 14 Mei
de overgave van de vesting Hol
land aanbieden, een daad, waar
voor heel het Nederlandsche volk
den legerleider dankbaar moet zijn
want daardoor bleef nutteloos
bloedvergieten en een onafzienbare
ellende althans aan de overige
groote steden bespaard. Het voor
beeld van Rotterdam gaf den door
slag tot dit zware besluit.
Het vertrek van H. M. de Ko
ningin en van de regeering had
trouwens den moreelen weerstand
van het volk reeds een zwaren slag
toegebracht.
Vijf dagen later volgde de ca
pitulatie van de Zeeuwsche eilan
den.
Na de eerste dagen van alge-
meenne ontreddering en ontwrich
ting trad nu weldra het herstel in.
De overwinnaar nam snel en door
tastend het bestuur over het be
zette gebied op zich. De leiding
hiervan werd in handen gelegd van
Dr. Seyss Inquart met den titel van
Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied.
Reeds zeer korf na de bezetting
werd het Nederlandsche leger
grootendeels gedemobiliseerd, in
Juli gevolgd door de demobilisatie
van het beroepskader. Degenen,
die geen werk of beroep hadden,
dat hen wachtte, werden georga
niseerd in den Opbouwdienst on
der leiding van majoor Breunesse,
een overgangsinstituut, dat later
werd omgezet in een algemeenen
Arbeidsdienst naar Duitsch model.
De luchtoorlog bracht ook voor
ons land de noodzakelijkheid van
verscherpte verduisteringsbepalin-
gen.
Op het terrein der binnenland-
sche politiek voltrokken zich als
gevolg- der bezetting tal van ver
anderingen. Het meerendeel der
bestaande politieke partijen werd
tot werkloosheid gedoemd, daaren
tegen traden de nationaal-socialis-
tische groepeeringen meer op den
voorgrond.
De S. D. A. P. werd ontbonden,
de vakbonden onder nationaal-so-
cialistisch beheer gesteld. Doch
daarnaast ontstond een nieuwe be
weging, de Nederlandsche Unie,
welke# stichters en voormannen,
Mr. L. Einthoven, mr. J. Linthorst
Homan en Prof. Dr. J. E. de Quay,
het Nederlandsche volk wilden
aaneensluiten in één nationaal ver
band, dat alle krachten beoogt sa
men te binden en in dienst te stel
len van het herstel en den weder
opbouw van het land, zulks in zoo
goed mogelijke samenwerking met
de bezettende overheid.
Ook voor de Pers is het afge
loopen jaar zeer moeilijk geweest.
Een vrije meeningsuiting was in ’t
tweede halfjaar niet meer mogelijk
Noodgedwongen moesten ook wij
ons aanpassen aan de voor ons
land gewijzigde toestanden. Dat we
hierbij wel eens in botsing kwamen
met de een of andere meening uit
onze zeer verscheiden lezerskring,
is begrijpelijk. Ieder die de moei
lijke positie van de pers begrijpt,
zal moeten erkennen, dat we ge
tracht hebben het beste ervan te
maken in het besef, dat we op deze
manier ons land en ons volk heb
ben gediend.
Zoo gaan we ook met nieuwe
moed en met nieuw vertrouwen ’t
jaar 1941 in. Met nieuwe moed in
bescheiden mate mede te werken
aan den opbouw en de eenheid
van ons Nederlandsche volk.
Met nieuw vertrouwen ook in
onze uitgebreide lezerskring, die
De deur van het jaar, dat weer achter ons ligt,
Die trokken we zacht, met een plofje, weer dicht.
En al wat gebeurd is, waar ’t leven toe leidde,
Bevindt zich daarachter, aan d’ andere zijde!
Véél moois, gelijk kostbare levensgeschenken,
Veel droefheid waaraan we nog vaak zullen denken.
Maar ook.zooveel dingen, onszelve berokkend,
Want zwak is de mensch, en het kwade verlokkend.
Terug! wilt ge nog maar de Deur is gesloten,
Ge zijt voor Uw leven lang.buitengestooten.
TE BOLSWARD
vanaf 2 Januari 1941.
KANTOORUREN
10—12^ en 2—5 uur.
Donderdags van 103 uur
Zaterdags van 10—1 uur
Met weemoed en met bittere
herinneringen neemt ons volk af
scheid van het jaar, dat thans'weer
ten einde spoedt. Niet met gulden
letteren, maar wel met onuitwisch-
baren inkt zal 1940 in ’t geschied
boek van Europa en in dat van
het Nederlandsche volk worden
aangeteekend. En eens zal achter
dat jaartal een ander prijken
het jaartal onzer herrijzing of dat
van onzen ondergang. De tijd, die
e# tusschen bigt, «is die vjan ide
naaste toekomst, welke we thans
tegemoet gaan. Geve God, dat ons
nageslacht zich over ons gedrag
in dien tusschentijd niet te scha
men krijge!
1940 was niet roemvol voor ons,
maar althans onze eer is er niet in
ten onder gegaan. We hebben er
een korten strijd in gestreden,
zwaar geofferd en veel geleden.
We hebben veel verloren; eenige
duizenden jonge volksgenooten lie
ten Hun leven voor de nationale
idealen, zooals we die zagen en er
kenden; met hen gingen honderden
burgers ten onder in het geweld
der vreemde machten; onze mate-
rieele welvaart brokte af met
groote brokken; we werden ge
dwongen om te breken met een
verleden, dat ons dierbaar was,
met tradities, waaraan we gehecht
waren, met edele figuren, die ons
ondqr Gods zegen door eeuwen
heen hadden geleid op dep weg
des vredes en van ons nationale
welzijn.
De mensch wikt, God beschikt.
We weten niet, wat achter het dal
der beproeving ligt, waarin we
voor het oogenblik gedrongen zijn.
We klagen niet, want we kunnen
het niet weten, wat de Voorzienig
heid met ons voorheeft. Misschien
zal ons verlies ons duizendvoudig
vergolden worden en zijn onze lei
ders ons slechts ontnomen, opdat
ons nóg krachtiger en nóg trouwer
hand kan worden toegestoken. Al
leen God weet dat.
Wat er van de toekomst zijn zal,
daaraan vermogen we weinig of
niets te doen, maar hoe we het
„heden”, de omstandigheden van
het oogenblik, beleven, is een zaak
DE INLEVERING VAN OUDE
BATTERIJEN.
Een interessante proef.
In verband met den oproep aan
particulieren en handel om mee te
werken een tekort aan materiaal
voor droge batterijen te voorko
men door bij aankoop van een
nieuwe batterij een in te leveren
schrijft men van officieele zijde,
dat het hier een bijzonder interes
sante proefneming geldt. Of
schoon men bij oppervlakkige be
schouwing zou kunnen meenen,
dat deze kwestie het gemakkelijkst
en het snelst zou worden opgelost
door eenvoudig een verbod tot
verkoop van nieuwe zaklantaarn-
en andere droge batterijen uit te
vaardigen wanneer niet tegelijk
een oude wordt ingeleverd, meent
men te bevoegder plaatse, dat men
daartoe thans nog niet behoeft
ovgr te gaan. Op zichzelf geno
men zou een gedwongen inleve
ring van oude batterijen de doel
treffendste methode zijn. Het De
partement van Handel, Nijverheid
en Scheepvaart geeft er echter
sterk de voorkeur aan vooral
met het oog op andere gebieden
reeds bestaande, onvermijdelijke
verbodsbepalingen daar zoo
min mogelijk nieuwe aan toe te
voegen. Bovendien zou bij spon
tane medewerking van het publiek
den winkelier veel werk en admi
nistratiekosten bespaard worden.
Wanneer deze proefneming slaagt
zullen wij niet alleen het gemak
van onze lantaarns enz. mogen
houden, doch bovendien zou daar
mee het bewijs geleverd zijn dat
publiek zoowel als winkeliers vrij
willig kunnen bijdragen tot het
vermijden van ingrijpen van hoo-
ger hand in die gevallen waar dat
mogelijk is.
In tegenstelling met onze gebrui
kelijke weekrevue, waarin we de
actueele punten uit den buiten-
landschen toestand bespraken, wil
len we op de laatste dag van 1940
een korte terugblik wijden aan ’t
afgeloopen jaar.
Met zeer zwarte letters moet dit
jaai; 1940 worden aangeteekend in
de annalen der geschiedenis. Hon
derdduizenden jonge levens zijn
door den oorlog verwoest en de
angstige vraag komt onwillekeurig
boven: wat zal ’t nieuwe jaar ons
nog brengen?
Reeds het begin van 1940 is in
gezet met een groote ramp, n.l.
de aardbeving in Turkije, die veel
slachtoffers eisclltte en een groot
Toen Roosevelt op 9 Nov. voor
de derde maal tot President werd
gekozen, verwachtte men algemeen
een versterkte sympathie voor En
geland in den vorm van de grootst
mogelijke militaire hulp, zonder
daarbij Amerika direct in dezen
tfc.log te betrekken. De spanning
tusschen Japan en Amerika nam
toe. Voor Ned. Indië staan groote
belangen op het spel.
De strijd in China duurt nog on
verminderd voort.
Griekenland is nu ook in den
oorlog betrokken en na een aan
vankelijke terugtocht op eigen ge
bied, thans in een groot deel van
Albanië opgedrongen.
Ook de strijd in Egypte en Afrika
verloopt de laatste maand niet in
het voordeel van de Italianen.
De reis van Molotof, de Russi
sche Volkscommissaris naar Berlijn
heeft geen voor de buitenwereld
tastbare resultaten gehad.
Resumeerende komen we tot de
slotsom, dat de algemeene toe
stand verre van rooskleurig is en
het jaar 1940 ons veel verder ge
bracht heeft van de zoo vurig ver
beide wereldvrede.
WINTERHULP.
Door de offerzin van een deel
onzer stadgenooten, is met Kerst
mis en Nieuwjaar door de plaat
lijke „Winterhulp” in menig ge
zin een welkome verrassing ge
bracht.
Een woord van dank aan de
gevers en geefsters, aan collec
tanten en collectrices is hier op
zijn plaats.
Een groot aantal aanvragen om
hulp komen dagelijks bij het
plaatselijk bureau binnen en aan
vele aanvragen kan niet worden
voldaan, omdat de gecollec
teerde bijdragen eenmaal niet
toereikend zijn.
Hierin kan verbetering worden
gebracht wanneer ieder Neder
lander met burgerzin zijn eere-
plicht verstaat in dezen moeilij
ken tijd door het schenken van
bijdragen en velen zich spoedigst
aanmelden als collectant of col-
jectrice.
FINALE VERKOOPING.
Ten overstaan van notaris Alma
werd Zaterdag j.l. finaal verkocht:
De Burgerhuizinge aan de Nieu
we Turfkade 5 alhier, laatst in
eigen gebruik bij wijlen mevr, de
Wed. P. de Jong.
Kooper de heer F. Terpstra, rus
tend onderwijzer te Leeuwarden,
voor f4809.
deel van het wegen- en spoorweg
net verwoestte.
De oorlog in Finland is ten slot
te door de geweldige overmacht
van de Russen tot een einde ge
bracht.
Einde Maart bracht ’n kabinets
wijziging in Frankrijk, die tot doel
had een krachtige politiek te voe
ren.
De neutrale scheepvaart werd
hoe langer hoe meer bestookt door
de duikbootactie. Protesten van de
neutralen hadden geen succes.
In April van dit jaar ontscheepte
Duitschland troepen in Noorwegen
en werd Denemarken bezet. Noor
wegen verklaarde den oorlog aan
Duitschland. Hoewel Engeland en
Frankrijk trachtten aan Noorwegen
steun te verleenen, bleek dit on
voldoende en moest ten slotte
Noorwegen op eigen houtje vrede
sluiten, of het land laten bezetten.
Eén nieuwe Nationaal Socialisti
sche regeering werd gevestigd on
der leiding van Quisling.
De geruchten, dat Duitschland
voornemens zou zijn ook Neder
land en België binnen te vallen,, na
men vasteren vorm aan en op 10
Mei gebeurde, wat door velen ge
vreesd was, n.l. de bezetting van
Nederland. Ook België werd over
rompeld en in een niet te stuiten
stormloop werden de Fransch-En-
gelsche troepen teruggeworpen.
Een deel van deze troepen heeft
zich bij Duinkerken moeten over
geven, terwijl de Engelschen er in
slaagden het grootste deel van hun
troepen weer naar Engeland te
verschepen.
De bekende Maginotlinie kon
zonder groote gevechten worden
genomen. Hierdoor ontstond een
algeheele desorganisatie In het
Fransche leger. De regeering
vluchtte en tot overmaat van ramp
verklaarde Italië op 10 Juni den
oorlog aan Frankrijk en Engeland.
In deze groote verwarring greep
Rusland zijn kans en annexeerde
de drie Baltische republieken Est
land, Letland en Lithauen.
Op 22 Juni sloot Frankrijk een
wapenstilstand. Het verbond tus
schen Frankrijk en Engeland was
hiermede afgeloopen.
Rusland nam van Roemenië Bes-
sarabië en een deel van de Boeko-
wina.
Begin Juli begonnen de Duitsche
luchtaanvallen op Engeland. Deze
werden beantwoord door Engel-
sche luchtaanvallen op Duiisch-
land.
De duikbootoorlog neemt onge
kende afmetingen aan. De Engel-
sche blokkade werd beantwoord
met een tegenblokkade. Een aan
zienlijk aantal koopvaardijschepen
werd vernietigd.
ant-
hting
hoei- I
hier-,
ont-
Jie.
t het I
van
/ordt
;eze- I
kun- I
waarin opgenomen
ons met het
DE JONG s NIEUWSBLAD
d
i
Dit no. bestaat uit 2 bladen
Porto Binnenland ct.
Buitenland 2H ct.
it ’n
be
leer
ring
iets
ge-
oor
zen
be-
■n
s,
3g
e-
Ijs