I
UNICUM
Het gebruik van den
bodem in ons land.
neepakkeril Ilan der Plaats
Radio=Centrale
f. A. R. Stoffelsma
-Jippes
VI
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Accounianlskanioor BLOK
Dancing BOERM ANS
Us en weder dienende.
IJS BAL
Besluit op de
Loonbelasting 1940 enz.
J
’.45 gesloten
L
K0FF1ESURR0GAAT
II
Stadsnieuws
jstigd te Wommels
inkelsluiting
Uit den Omtrek
Vrtfdag 3 Januari 1941
No, 1
4
van Administraties
J
inniCHTEn
BIJHOUDEn
□NTROLEEREn
F
Koopt Uw Thee in de
origineele
VAN DER PLAATS
3|4 ons verpakking
^2 Jaargang
Accountantskantoor E. OLDEUZIEL
LERAAR BOEKHOUDEN MO.
I te Bolsward
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD A Telefoon No. 451
4
ur Ds.
ur Ds.
ur Ds.
e
n
r
J.
k.
JR
10 cent
12 cent
an
en
30 uur
r jr.
n
e
ri
3-
or
an
(Ev.)
3 uuf
BOLSWARD
le
41
ar
Neem
geen StroomKosten
vl
BELASTINGRECLAMES
JR
ar
n
A.s. ZONDAG
m.m.v. LYCLE GRIEK
A.s. Zondag GEEN les
van de Dansclub.
•d
d
er
1-
sn
e-
ier
ng
d-
nze
eel-
len
der-
ARUM.
KERSTSPEL EN KERSTFEEST.
27 Dec.
De afd. der Rijzende Kerk voer
de in de Ned. Herv. Kerk een
Kerstspel uit, dat in aller smaak
viel. Ook de costuums waren bij
uitstek verzorgd. Verder werd er
in ’t lokaal een jeugddienst ge
houden, die tamelijk goed was be
zocht. Het lokaal was keurig ver
sierd, terwijl in een hoek een
kerstboompje stond, waarvan de
kaarsjes vroollijke lichtjes gaven.
De Zondagschool vierde in de kerk
het Kerstfeest. De cantate werd
bijzonder goed uitgevoerd. Ver
der luisterde men naar een Kerst
vertelling: Zalig zijn de barmhar-
tigen. Alle kinderen werden op
versnaperingen getracteerd, ter
wijl elk ook een geschenk ontving.
De leiding van dit alles berustte
bij den predikant. Aan 2 diensten
werkte het kerkkoor mee. Ds. Sic-
cama bracht aan allen dank, die
mee hadden geholpen aan de
voorbereiding. Tot slot zong de
gemeente Gez. 229 1, waarna
ieder voldaan huiswaarts keerde.
Advertentifin per regel:
Dinsdagsnummer
Vrijdagsnummer
Tusschen de tekst dubb. prijs
Giro no. 87926
FILMVOORSTELLINGEN IN
DE DOELE.
J.l. Zondagmiddag en ’s avonds
ging in de Doele de bekende film
i.Merijntje Gijzen’s Jeugd”, naar de
'veel gelezen roman van A. M. de
Jong.
Een echte Nederlandsche film,
waarin de Brabantsche humor niet
ontbreekt. De inhoud is uit de ro
men zonder voldoende inzicht in
de feitelijke verhoudingen te heb
ben, dan loopt men het gevaar
ernstige fouten te maken. Een uit
voerig onderzoek en het verzame
len van veel statistisch materiaal
kan dus niet worden ontgaan. Een
Zooals ook in het menschelijk, nuttig gebruik zal daarbij kunnen
worden gemaakt van de vele ge
gevens. waarover het Centraal Bu
reau voor de Statistiek reeds be
schikt, maar dit neemt niet weg,
dat verwerking van deze gegevens
en bovendien het verzamelen van
andere gegevens, speciaal voor het
beoogde doel, noodig zal blijken.
De rijksdienst, die hiervoor in
het leven zou kunnen worden ge
roepen, heeft voorgangers in de
Vereenigde Staten (National Re
sources Committee) en sinds
1936 in Duitschland (Reichs-
stelle für Raumordnung).
Op vele gebieden worden in ons
land thans maatregelen getroffen,
die een grondige kennis van het
bestaande bodemgebruik voorop
stellen en die een ingrijpende wij
ziging daarvan tengevolge hebben
en in nog sterkere mate zullen
Doch ook al zou men zich
op het standpunt stellen, dat op-
ELFSTEDEN-SCHAAKTOURNOOI
Uit Leeuwarden wordt aan het
Hbl. geschreven:
Nauwelijks zijn de nabeschou
wingen over den spannenden twee
kamp tusschen dr. Euwe en H.
Kramer tot een einde gekomen, of
reeds komt het Kramer-comité met
een nieuw en origineel plan, waar
door Friesland weer eenige weken
lang de belangstelling van de heele
Nederlandsche schaakgemeenschap
zal trekken.
Het Kramer-comité zal n.l. in sa
menwerking met het Euwe-comité
en den Nederlandschen Schaak
bond vier van de beste vertegen
woordigers van Caïssa een tocht
door elf Friesche steden doen on
dernemen.
Einde Februari of begin Maart
zullen dr. Max Euwe, de Friesche
kampioen H. Kramer, de Oosten-
rijksche meester H. Kmoch en de
oud-kampioen van Nederland S.
Landau in Leeuwarden de eerste
partijen van een vierkamp over 4
ronden spelen, waarna een tocht
door de andere tien steden van
Friesland wordt gemaakt en in el
ke stad een andere ronde van deze
belangrijke en interessante vier
kamp wordt gespeeld. De laatste
ronde dan, de 12de, zal weer in
de Friesche hoofdstad plaats heb
ben.
Wanneer deze plannen dan tot
uitvoer komen, zal ook Bolsward
een dezer wedstrijden te verzorgen
krijgen.
We wachten met belangstelling
nadere berichten af.
man voldoende bekend, maar toch
boeit het mooie spel van de Kruik
en Anne Kee van het begin tot het
eind. Ook het spel van Merijntje
is zeer natuurlijk en gaaf. Het bij-
programma was, zooals we dat bij
„i gewoon
als
Rio”, een
rijke toe
schouwers kon bevredigen. Het is
een Zuid-Amerikaansche intriges,
die vol romantiek en spanning is.
De raadselachtige verdwijnng van
de Ster van Rio, eer, diamant van
het zuiverste water, vormt in deze
film het hoofdthema. Ook nu weer
was het bijprogramma uitstekend
verzorgd.
DE WINTER.
Opnieuw zijn de vaarten dicht
gevroren en reeds gister kon de
ijsbaan worden open gesteld.
Door den harden wind was het
bezoek niet groot. Jartimer dat
door de verduistering het rijden bij
avond niet meer mogelijk is.. Dat
was voor de jongelui altijd een
zeer; gewilde attractie en bovendien
voor onze ijsvereeniging een ge
waardeerde inkomste.
4 MONDARTS
Spreekuur dagelijks van 1112
Verder volgens afspraak.
Indien U in verband met
de veranderingen op fiscaal
gebied met moeilijkheden
zit, wendt U dan tot ons.
Wij helpen U graag.
Telef. 425
week van 410 Jan.
ien de winkels om
deze filmvoorstellingen
zijn, uitstekend verzorgd.
Nieuwjaarsdag 4r^aide
hoofdfilm „De SterjvJ
film, die zeker de t
ONDERHOUD ZUIDERZEE
WERKEN.
Door den Rijkwaterstaat werden
deze week aanbesteed het onder
houd der werken gedurende het
jaar 1941.
la. Den Afsluitdijk van de Zui
derzee tusschen Wieringen en de
Friesche kust nabij Zurich met bij-
behoorend hoofd, aansluitende ter
reinen, havens en ihavendammen
te Kornwerderzand, Breezand en
Den Oever, en van de aanwezige
rijksgebouwen met bijkomende
werken;
lb. De kunstwerken in den Af
sluitdijk te Den Oever en Kornwer
derzand met bijkomende werken;
2. Het op den Afsluitdijk gele
gen gedeelte van rijksweg no. 9.
Laagste inschrijver was J. Dik-
kerboom te Den Oever, in massa
voor f225.563.
ton met Orgel-begeleiding. De ten
gehoore gebrachte marschen en
ouvertures getuigden van ernstige
studie en werden dan ook met een
applaus beloond. De solo’s hadden
over ’t algemeen niet de voldoende
aandacht, alhoewel deze ook mee-
rendeels goed werden uitgevoerd.
Een woord van dank werd ge
bracht aan de leiding van den
avond en aan het korps met hun
leider, den heer J. R. Blanksma.
WITMARSUM.
1 Januari ’41.
De Chr. Muziekvereniging
„Oranje” hield hedenavond haar
jaarlijksche uitvoering.
De leiding hiervan berustte bij
den WelEerw. heer Ds- M. P. Pel,
welke deze avond op de gebruike- pleit niet voor een zeker gedeelte
lijke wijze opende voor een over
vol kerkgebouw.
Het programma bestond uit een
i;
solo’s voor Piston, Viool en Barri-
sarnengesteld uit zuivere
pL-jitaardige bestanddeelen,
e iFend het beste van het
hjaste II
- In ons land wonen bijna 8 mil-
hoen menschen, die hier hun le-
/ensbestaan moeten vinden, in
loofdzaak in den landbouw en in
tandel in industrie.
Er zijn tijden geweest, dat dit
’obleem geen overwegende moei-
ikheden scheen op te leveren. De’
ndbouw gaf een bestaansmoge-
.jkheid aan ongeveer een vijfde
van onze bevolking en de rest
hoest en kon toen ook een
zestaan vinden in handel en in-
lustrie. Men maakte zich in het
ilgemeen geert zorgen over de
raag hoe de bevolkingsvermeer-
lering moest worden opgevangen,
rndat men meende, dat het vrije
uilverkeer en de vrije concurren-
ie ervoor zouden zorgen, dat in
Ie toekomst het overschot van de
stand te houden, dan kunnen wij
bij het wonen denken aan de cel-
vorming, het verkeer vergelijken
met den bloedsomloop en de ont
spanning (spel eh sporttereinen,
parken en natuurmonumenten)
beschouwen als de ademhaling.
van gunstige scheppingsgelegen-
heid voor de industrie wordt over-
wogen, mogen deze belangen
daarbij evenmin uit het oog wor
den verloren.
Maar ook andere groote pro
blemen doen zich voor: het ver
voer langs den weg, langs den
spoorweg en langs de waterwe-
van ’t publiek. Laten dezulken lie
ver goede medewerkers worden.
De heer M. v. Althuis sloot de
13-tal nummers, waaronder eenige bijeenkomst en liet nog zingen van
Ps. 150 1waarna gebed volgde.
5 uur
Kerke-
1
l/erschljnt DINSDAGS- en
j VRIJDAGSAVONDS
leven geen van deze functies kan
worden gemist, zijn al deze ver
richtingen in het maatschappelijk
leven noodzakelijk. Zij houden
onderling verband en men kan niet
beschouwing blij- zon(jer schade voor het geheel één
van deze functies onvoldoende tot
haar recht laten komen.
Maar ditzelfde geldt ook voor
de verschillende gebieden van het
werken. Veeteelt, landbouw, tuin
bouw, industrie en handel kunnen
elk alleen dan een topprestatie le
veren wanneer de daarvoor be
schikbare gronden deze mogelijk
maken.
Van „nationale plannen” op een
beperkt terrein zijn er in ons land
meerdere voorbeelden. Deze zijn
echter gericht op één bepaald
doeleinde en zijn veelal niet tot
stand gekomen door het in onder
ling overleg afwegen van verschil
lende belangen tegenover elkaar.
Daarbij kan b.v. worden gedacht bouwend werk op dit gebied eerst
aan het rijkswegenplan, aan het
voortge- pian-Westhoff op cultuurtech
nisch gebied, aan de inventarisatie
van natuurschoon door het Staats-
boschbeheer, aan het rapport van
de Commissie voor de drinkwater
voorziening in het Westen des
lands, enz.
Maar dit is niet voldoende.
Wanneer b.v. wordt gesproken
over cultuurtechnische werken
knd, in handel en industrie zijn
rood zou kunnen verdienen. Men
ou dan slechts meer industriëele
roducten naar het buitenland be-
oeven uit te voeren om dezen
jenschen een bestaan te kunnen
erschaffen op het beperkte
rondgebied van ons kleine Ne
erland.
Maar het is anders geloopen
an velen gemeend hadden. Zon
er de oorzaken na te gaan
ien denke slechts aan tariefmuren
11 goedkoope arbeidskrachten in
inden met een laag levenspeil
uiten Europa kan worden ge-
instateerd, dat, ook zonder de-
sn oorlog, het vrije ruilverkeer
;n droombeeld is gebleken en dat
aeds dringender de vraag moest
orden gesteld: hoe verschaffen
ij al onzen landgenooten, ook
:n werkloozen en ook dengenen, keurig tegen elkaar moeten
e er bij komen, doordat het ge-
.ortecijfer het sterftecijfer over-
;’ft, een menschwaardig be-
aan?
Het overschot van onze bevol-
ig zal onder de geschetste om-
andigheden niet geheel in handel
industrie werk kunnen vinden
I slechts door de uiterste zorg te
Isteden aan de I
waarin opgenomen
KERSTCONCERT.
27 December 1940.
In de Geref. Kerk gaf de Chr.
Zangver. „Hallelujah” een Kerst
concert onder leiding van den din,
de heer J. R. Blanksma. Ds. IJ. v.d.
Woude opende de bijeenkomst,
die zeer goed was bezocht, met te
laten zingen van Ps. 98 2, waar
na hij voorging in gebed. Het koor
begon met een 3-deelige Kerst
hymne, n.l. Hoe zal ik U ontvan
gen, J. S. Bach; Daar is een rijsje
ontsproten en Stille Nacht. Ver
der zong het koor: Krystnacht van
R. Beintema en Ps. 138, J. P.
Sweelinck; Die mijns harten vrede
zijt, R. Beintema en Leven uit den
dood, H. W. de Wolff, volgden
daarna. O, Liefste Jesu soet, R.
Beintema, Ps. 122 J. P- Sweqlinck,
Escultante Deo, A. Saarlotte en
Eere zij God vormden het slot.
Tusschen de pauzes voerde de
heer A. Feenstra te Witmarsum,
begeleid door de heer Blanksma
op ’t orgel, een 5-tal vioolsolos
uit. De violist was wat hij gaf,
machtig, terwijl de begeleider een
goede begeleider bleek. De gezus
ters Brik zongen een 2-tal duetten.
Het bleek, dat zij uitstekend op el-
kaar waren ingesteld; jammer dat
de begeleiding hier zoo nu en dan
wat overheerschte. De dames
Brouwer-Havinga en Blanksma
zongen eveneens een duet; ook
deze dames beschikken over goe
de stemorganen. De heer M. van
Gorkum liet zich hooren in een 2-
tal bariton-solots. De variaties van
de 2e solo werden bijzonder goed
uitgevoerd, terwijl de begeleiding
een mooie achtergrond vormde.
Het koor was wel het beste in
de 2 koralen, wat niet wegneemt,
dat ook de andere nummers over 't
algemeen goed werden uitge
voerd. Jammer, dat er steeds ele
menten zijn, die niet stil kunnen
zijn bij dergelijke kunstzinnige
uitvoeringen. Dat men moet op
houden en verzoeken om stilte
inpoldering, landaanwinning),
moet er tevens aan worden ge
dacht, welke belangen van natuur
schoon, afvalwateringzuivering,
drinkwatervoorziening, verkeer,
huisvesting enz. daarbij betrokken
zijn en op welke wijze deze belan
gen in onderlinge harmonie tot
hun recht kunnen worden ge-
zoowel wat betreft de gewassen,
die worden verbouwd en de wijze
waarop dit geschiedt, als wat be
treft de vermeerdering van den be
bouwbaren grond, zal de land
bouw nog mogelijkheden opleve
ren.
Men bedenke, dat in ons land
230 menschen per vierkante ki
lometer wonen (dat is meer dan in
alle Europeesche landen, behalve
België), terwijl de groeikracht der
bevolking hier grooter is dan in de
de andere West-Europeesche lan
den.
Als vaststaand mag worden
aangenomen, dat de „vrije” eco
nomie niet weer terug zal keeren
en dat rekening moet worden ge
houden met een Europa, waarin
de productie volgens vaste richt
lijnen zal worden geordend. Men
kan daarom niet ontkomen aan
bestudeering van de vraag in wel
ke takken van bedrijf onze acht
millioen menschen, die in het jaar
1980 waarschijnlijk elf millioen
menschen geworden zullen zijn,
een bestaan kunnen vinden en op
welke wijze deze arbeidsverdee-
ling kan worden bereikt.
De verdeeling over de verschil
lende takken van bedrijf kan hier
verder buiten I
ven, o.a. omdat deze af zal hangen
van den vorm, waarin de Euro
peesche samenwerking na den
oorlog gegoten zal worden.
Maar wel is het van belang de
aandacht te vestigen op de voor-
bereidendde maatregelen, die
ongeacht den afloop van den oor
log zullen moeten worden ge
nomen om een doeltreffend ge
bruik van den bodem in overeen
stemming met deze ordening te
waarborgen.
Immers, hoe kan men bepaalde
maatregelen voor een ordening
van de voortbrenging en de ver
deeling van goederen treffen, zoo
lang men onvoldoende inzicht
heeft in hetgeen door een zoo eco
nomisch mogelijk gebruik van den
bodem kan worden
bracht?
Dit inzicht kan slechts worden
bereikt door het maken van een
nationaal plan voor het bodemge
bruik, waarop laatstelijk werd ge
wezen in het orgaan van de Ne
derlandsche Unie van 14 Decem
ber j.l. in een artikel over haar
agrarisch program. Dit nationale
plan zal nader moeten worden uit
gewerkt in streekplannen, die
weer de basis moeten vormen voor
een ontwikkelingsplan voor elke
gemeente.
Ook thans kent men streekplan
nen en gemeentelijke ontwikke
lingsplannen (uitbreidingsplan
nen), doch deze hebben in hoofd
zaak betrekking op het bouwen en
slechts in beperkte mate op het
overige gebruik van den bodem.
Waaruit moet nu zoo’n natio
naal plan voor het bodemgebruik
en de daaruit voortvloeiende
streekplannen en gemeentelijke
ontwikkelingsplannen bestaan?
Het denkbeeld is reeds herhaal-
ievolking, ook die op het platte- delijk in verschillenden kring, ook
vóór den oorlog, naar voren ge
bracht, zoo b.v. in het Rapport gen in onderling verband, de ver-
van de Staatscommissie voor de
Herziening van de Woningwet.
Het bodemgebruik dient in
hoofdzaak voor vier doeleinden:
het werken, het wonen, de ont
spanning en het verkeer. Het
spreekt vanzelf, dat het werken in
dit verband het belangrijkst is,
niet alleen omdat zonder arbeid de
mensch niet kan leven, maar ook
omdat verreweg de meeste grond
nemen dan naar de oppervlakte
gerekend nijverheid en handel
naar verhouding een zeer veel
kleiner plaats in dan veeteelt,
land-, tuin-, en boschbouw, fruit
en bollenteelt
In een nationaal plan nu zullen
de verschillende belangen nauw-
deeling van het goederenvervoer
over onze verschillende havens, de
verhouding tusschen het platte
land en de stad, mede in verband
met de neiging van de stadsmen-
schen om „buiten” te gaan wo
nen, de herziening van de admini
stratieve indeeling van ons land
door wijziging van gemeente- en
waterschapsgrenzen, enz- enz.
o oVoor al dergelijke groote pro-
dient voor het werken. En daarbij blemen is veel voorstudie noodig.
j- Want gaat men maatregelen ne-
na den oorlog een voldoende ze
kere basis zal krijgen, dan nog is
een spoedige instelling van een
dienst voor een nationaal plan ge-
wenscht, omdat met het verzame
len en verwerken der gegevens tijd
zal zijn gemoeid.
Het overlaten van deze materie
aan streekplannen en in sterke
mate geldt dit voor gemeentelijke
uitbreidingsplannen is niet mo-
(verbetering van de afwatering, gelijk, omdat juist de nationale
belangen den doorslag moeten ge
ven en omdat deze slechts centraal
kunnen worden beoordeeld, dus
vanaf een hooger standpunt dan
waarop de provinciale en de ge
meentelijke wetgever zich kunnen
stellen. Wel zal natuurlijk de taak
van provincie en gemeente zijn lei
ding te geven bij de nadere uit
bracht. En wanneer het scheppen werking van de regeling van het
gebruik van den bodem voor wat
hun gebied betreft, binnen het ka
der van de in het nationale plan
getrokken richtlijnen.
i
svand
■j
JAVA
0 t"if
ir
I
jfd
i
1
Mt no, bestaat nit 2 bladen
Porto Binnenland ct.
Buitenland 2^ ct.
i.
i.
i,
r.
ïrze-
be-
alen-
(off.
SNEEK BOLSWARD
Singel 58 Bargefenne 4
Donderdagmorgens ZITTING
Schildwijk 33 - BOLSWARD
alt
N DO PL
•LSWA1
DE JONG s NIEUWSBLAD
GED1PL. BELASTINGCONSULENT
Marktstraat 12l- BOLSWARD
1
I - - - -
sgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
ten de provincie f2.-; inn. 15 ct.
zr het Buitenland f 7.- per jaar.
:sg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
--o-•••...vv.vi wor
den afgewogen. Want al is het
werken het belangrijkst, ook de
andere onderdeden zijn voor een
sociaal en cultureel volwaardige
maatschappij onmisbaar. Men kan
het maatschappelijk leven zien als
een organisme, dat met ons li
chaam gelijkenis vertoont. Als wij
o het werken zien van de stofwisse-
bodemcultuur, ling, noodig om het geheel in
1
H
II
