N
De Oorlog
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Officieel orgaan~der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
K
Buitenlandsciie Revue.
Kennis is macht.
Collecte voor de
Tuberculosebestrijding.
Stadsnieuws.
Uit deii Omtrek.
NEDERLAND SPAART
WEER.
s.
s.
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
s.
muzikale
en
ar
d.
r
had met het oog op de vernielingspre-
mie.
ZWEMSCHOOL.
De temperatuur van het water is he
den 17 graden.
Santos:
Mevr. S. WOLKE
—KRAMER.
eid
e
P
It
P
n
s
e
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.57
Buiten de provincie f 2.10; inn. 15 c.
Voor het Buitenland f 7.35 per jaar.
Leesg. p. looper 42 ct. p. kwartaal.
>n
ia
ït
n
:r
■s
!-
:e
il
e
g
!t
tl
IN GEZONDEN
Zonnegloren:
Mej. A. KRAMER.
Sonnevanck:
Mej. G. TERPSTRA.
Zonnestraal
SJ. HOLLANDER.
Ver. tot* bevordering v. d. ge
zondheid in de grafische vakken
j. Van dijk.
Het klinkt in onze ooren ietwat
vreemd, wanneer we een bericht lezen,
dat het als
een Jobstijding in Frankrijk
werd beschouwd, dat het verbruik van
wijn tot twee liter per week en per hoofd
zal worden teruggebracht.
’s Lands wijs, ’s lands eer, zegt een
oud spreekwoord en zoo moet men het
opvatten dat schaarschte bij de voed
selvoorziening de Franschen niet uit hun
humeur kan brengen, maar een tekort
aan wijn het geheele volk in beroering
brengt. Normaal bedraagt de wijnpro
ductie 90 millioen H.L. Het normale jaar-
DE TOESTAND IN NOORp- EN -
OOST-AFRIKA.
(Stefani). Het 446ste communiqué
van het Italiaansche hoqfdkwartier
luidt:
NON-STOP-REVUE IN DE DOELE.
Howel de opkomst Zaterdagavond niet
erg talrijk was. heeft dit geen invloed
uitgeoefend op het gezelschap van de
revue „De L^ch”, om de aanwezigen ’n
leuke en gezellige avond te bezorgen.
Teun Klomp en z’n makkers ontpop
ten zich als goede zangepp met veel
liefde voor het Hollandsche lied. Ook in
de duetten klinkt de samenzang zeer
goed. Elsa Schmidt is een aardige sou
brette met een vlotte voordracht, naar
Bolswardsche begrippen een beetje mo
dern.
In de verschillende schetsen weet het
gezelschap de lachlust van het publiek
terdege op te wekken. Ook Cor van
Veen als accordeonist geeft blijken van
POTJESKAATSPARTIJ, UITGAANDE
VAN DE MOLENBUURT.
De Uitslag is als volgt:
1ste prijs: A. Apeldoorn, tevens ko-
ning, W. Adema en Gerrit de Jong.
2de prijs: P. de Boer, A. Vos en B.
Wijbrandy.
3de prijs: TE. Ruiter, L. Zietsma en Y.
Ykema.
De partij werd gespeeld op het land,,
welwillend afgesjaan door den heer Wfj-
brandy.
Als een bijzonderheid piogen we zeker
vermeiden, dat de premie-winnaar de
heer P. de Boer, 84 Jaar oud is. Voor
zeker een krasse prestatie.
Een oplossing van dè enkele weken
geleden in onze weekrevue
gesignaleerde moeilijkheden in Iran
(het vroegere Perzië) is nog niet gevon
den, ma'ar van een' ontspanning in dien
toestand kan men evenmin spreken. Van
Engelsche zijde wordt de laatste dagen
dermate druk op de regeering van dit
land uitgeoefend, dat men gerust majj
spreken van de laatste phase voor een
bezejtfing. Immers hetzeltóe argument,
wat nu door Engeland ten opzichte van
Iran wordt gebruikt, n.l. dat de laatste
tijd duizenden Duitschers als toeristen
vermomd, Iran binnenkomen, is ook dit
voorjaar meermalen gebruikt en steeds
was het eindresultaat, dat weer een
nieuwe staat in dqzen bett*ekkelijkjen
wereldoorlog werd meegezogen. Dat is
éigenlijk het eenigeverschil met den
eorlog van 1914-T8. Nog niet alle lan
den zijn officieel in oorlog, maar prac-
tisch gesproken is er weinig verschil of
Amerika nu officieel met Duitschland ih
oorlog is doet aan het feit niets af, dat
de militaire hulpbronnen van Amerika
geheel in dienst van Engeland gesteld
worden: Of Japan officieel met Amerika
nog goede betrekkingen' onderhoudt ver
andert niets aan .het niet te' ontkennen
feit, dat Japan in de Indische wateren
de belangen van Duitschland en Italië
tracht te behartigen.
Maar om eerst op ons onderwerp te
rug te komen. Iran en Turkije, twee sta
ten, die voor beide partijen de sleutel
vormen van de toegang naar de voor
PAARDENMARKT.
Zoo slecht bezocht als vandaag heb
ben we onze Boalserter peardemerke nog
nooit gekend. Zegge en schrijve 2>/2
paard. We kunnen moeilijk zeggen, dat
de handel vlot, was en goede prijzen
werden bedongen, ’t Is strooi min, zei
een bekende veedrijver, gien sint té fe-
dienen en we kunnen ons deze \iitspraak
volkomen indenken.
IRAN OOK IN DEN STRIJD
BETROKKEN.
Te Londen is door een extra bericht
van Reuter bekend gemaakt, dat de
Britsche troepen Maandagochtend de
grens van Iran hebben overschreden.
Officiéél is in Simla medegedeeld,
naar- Reuter in een extrp bericht mede
deelt, dat de -regéeringen van'Engeland
en van de Sovjet-Unie vandaag een
militaire actie zijn begonnen tegen Iran.
Uit Moskou meldt Reuter, dat de
Sbvjet-comnlissaris van buitenlandsche
zakéh Molotow aan den ambassadeur
van Iran heeft medegedeeld, dat Sovjet
troepen Iran zijn binnengerukt.
rekend zijn, de steun en medewerking
van allen zonder uitzondering, is hierbij
meer dan ooit onmisbaar. Daarom stemt
het tot 'groote voldoening, dat op 29 en
30 Augustus a.s. in een groote landelijke
collecte voor dit belangrijke werk een
beroep op de geheele bevolking kan
worden gedaan. Dit beroep nu moge
niet onbeantwoord blijven; het gaat hier
om ’t behoud van het hoogste goetl. de
Volksgezondheid.
Steunt daarom deze collecte en wel in
ruime matei
De samenlverkende vereenigingen te
Bolsward
Plaatselijke Commissie tot be
strijding der T.B.C., onderafd.
van Het Groene Kruis:
M. TEN CATE.
J. J. A. ROELANTS.
Mevr. M. C. VAN DER ZEE
—DE VROEDE.
HET TIEN-UURS-KLOKJE.
Vele Bolswarders zullen Zondagavond
om 10 uur met eenige bevreemding,
maar Toch ook weer met voldoening ge
luisterd hebben naar ons.aloud tien-uurs-
klokje. Na een zeer lange rustperiode
galmden deze vertrouwde klokketonen
weer over onze stad. Dat het luiden nog
niet zoo gesmeerd ging als voorheen zal
wel gezocht moeten worden in een ze
kere onwennigheid. De toutine komt wel
weer.
ARUM
JONGENSKAATSEN.
21 Augustus 1941.
De jongens in Arum hielden onderling
een kaatspartij.
Hieraan namen 10 parturen van twee
personen deel.
De uitslag was als volgt.
1ste prijs: Piet de Groot en Jan Har-
denberg.
2dè prijs: Piet S. Huizjnga en Piet P.
Huizinga.
3de prijs: Jouke Tolsma en Jan Jan-
sma.
EEN BEROEP OP HET NEDERLAND
SCHE VOLK.
Het woord „Tuberculosebestrijding”'
roept ongetwijfeld bij de meeSten
onzer dankbare gedachten op aan het
werk, dat in ons lan<4 zoo bij uitstek
waardeering vindt. E,n geen wonder,'
want dank zij dezen arbeid is het sterf
tecijfer aan tuberculose de laatste jaren
aanmerkelijk teruggegaan. In 1940 was
echter het sterftecijfer weer iets hooger
dan in 1939.
De tuberculosebestrijding wordt ge
voerd door plaatselijke, provinciale en
landelijke vereenigingen, die door haar/
voorlichting, consultatiebureaux, des
kundig huisbezoek, enz. een belangrijk
apparaat vormen in den strijd tegen de
tuberculose, hierbij /krachtig gesteund
door overheidsinstanties, organisaties en
fondsen, welker taak op het gebied van*
de verpleging ligt, en de uitzending naar
sanatoria en ziekenhuizen mogelijk ma
ken. De Tuberculosebestrijding omvat
derhalve zoowel de zorg- voor den pa
tient als de voorzorg ten Opzichte van
diens omgeving.
De bevolking in geheel haar samen
stelling heeft steeds gul voor dit mooie
werk geofferd, omdat, zij de groote be-
teekénis ervan begreep, en de resultaten
hiervan zag. In moeilijke tijden, zooals
wij thans doormaken, worden aan de
tuberculosebestrijding extra hooge
eischen gesteld, en alles moet worden
gedaan, het kóste,wat het kost,, om het
bereikte gezondheidspeil zooveel moge
lijk té handhaven.
Wel mogen de instellingen voor tu
berculosebestrijding voor haar taak be-
Bij den aan vang van den cursus 1941-
’42 voor ’t vakteekenpnderwijs (Avorfd-
Nijverheidsschool) in deze gemeente, die
de volgende maand opnieuw zal aanvAn-
gen, doe ik een ernstig beroep op de
ouders van jongens die het lager onder
wijs voldoende hebben gevolgd, om toch
deze jongens zoovéél mogelijk van dit
vakonderwijs te laten profiteeren -
Niet genoeg kan er op gewezen wor
den vooral in dezen tijd dat van
iedere handwerkman *en arbeider op
schier elk gebied, kennis wordt ge
vraagd; kennis en begrip van de theorie
en grondbeginselen waarnaar arbeid
ook de meest eenvoudige moet wor
den verricht.
In de toekomst zal blijken dat alleen
zij,.die bij dè uitoefening van hunne ar
beid en handwerk, teyens een behoorlijke
theoretische kennis hebben opgedaan,
zij alleen een goede kans" krijgen een
vasta-plaats in ’t leven te veroveren en
zich een bestaan te verzekeren.
Hiervoor is de leeftijd van 14 tot 20
jaren bij uitstek aangewezen en hej zal
door menigeen zeer worden betreurd;
dat hij deze niet beter heeft besteed door
veelal öp straat te slenteren en te sjou
wen, inplaats van gebruik,te maken van
•een zoo mooie gelegenheid voor een
noodzakelijke en nuttige vakbckwaming
en voortgezet schoolonderwijs.
Ouders, op U rust de plicht en de zorg
voor uwe kinderen, voor wat betreft hun
maatschappelijke toekomst.
Hun belang is Uw belang.
Met name de jongens uit groote ge
zinnen, die vaak met moeilijke 'omstan
digheden krijgen te kampen, zullen door
gebruik te maken van deze cursussen
eerder een goede plaats als vakman ver
krijgen en in de toekomst voor hunne
ouders een steun, maar vooral ook min
der reden yoor ouderlijke zorgen zijn.
Uw belang iqr hun belang.
Ouders, zorg> dat uw jongens zooveel
mogelijk van het onderwijs hetwelk
wordt gegeven op de Vakteekenschool
en wat op 15 September a.s. weer op
nieuw zal aanvangen gebruik ma
ken.
Kennis is macht!
De Voorzitter,van de Avond-
Nijverheidsschool te Bolsward:
S. W. DE JONG,
Burgemeester.
Bolsward, Aug. 1941.
En dan ten slotte nog even de aan
dacht gevraagd voor de ontwikkeling
van den toestand in de Stille Zuidzee en
meer, speciaal wat betreft Japan. Enkele
Japanche bladen zijn van oordeel, dat
Engeland en Amerika een crisis in den
Pacific willen forceeren. Tot voor kort
was Singapore het centrum in de pmsin-
gelingspolitiek tegen Japan, thans is
daar Wladiwostok bijgekomen.
Orti Japan economisch onder druk Je
zetten heeft de regeering der Vereenigde
Staten naar het A. N. P. uit Tokio
meldt, de levering van benzine naar Z.-
Oqst-Azlë zoo góed als onmogelijk ge-,
maakt. h
Vooral Indo-China wordt door dezen
maatregel getroffen, zoo wordt uit Ha
noi gemeld, maar door thans de benzine
door alcohol te vervangen, is Indo-China
in staat aan de rpoeilijkheden het hoofd
te bieden.
„De kwesties welke voprtspruiten uit
het zenden van Amerikaansch oorlogs
materiaal naar Wladiwostok, moeten
niet alleen volgens de internationale
wetten worden beoordeeld, doch hierbij
moet ook rekening worden gehouden met
de nationale gezichtspunten,” aldus/ver
klaarde de woordvoerdervan de Japan-
sche regeering, naar het D. N. B. uit
Tokio meldt. „Wanneer de Japansche
pers de ontwikkeling van dit probleem
op het oogenblik met bijzondere aan
dacht vólgt, dan geeft zij ‘zoodoende,
naar de spreker verklaarde, uiting aan
de stemnpng onder het volk, want van
Japansche zijde volgt men deze dingen
„met een bedenkelijk gezicht”.
De woordvoerder weigerde zijn stand
punt te bepalen inzake de £westie, of
Japan deze ondersteuning van Amerika
als een hulpverleening aan de Sovjet-
Unie of als een bedreiging van Japan
beschouwt.
WTTMARSUM.
LEDENKAATSEN.
24 Augustus 1941.
De uitslag was als volgt:
Jongste klasse:
1ste prijs* B. v. d. Berg, G. Zaagmans
en R. Rienstra.
2de prijs: W. Adema, Jac. Adema en
P. Lemstra.
3de prijs: Tjeerd de Vries, D. Ademh
en S. Elgersma.
4de prijs: P. Stallinga, J. Zwier en
KI. Elgersma.
Oudste klasse.
1ste prijs: C. 'Lemstra, B. Hoogeveen
en R. de Boer.
2de prijs: G. v. d. Honing, Sj. Kupe-
rus en D. Lemstra.
3de prijs: P. Hartog, P. Hibma en Tj.
de -Vries.
HOOFDREDACTEUR A. J. OS1NOA,
JONOEMftSTR 8, BOLSWARD.
technische vaardigheid
voordracht.
Over het geheel genomen een echt/ge
zellige en yroolijke avond.
verbruik bedroeg 70 tot 75 millioen H.L.
Nu is de oogst 1940 door allerlei om
standigheden zeer'slecht geweest, slechts
40 millioen H.L. Door gebrek aan werk
krachten was de wijnstok onvoldoende
verzorgd en verder hadden de droogte
en de langdurige hitte het zwellen der
vruchten belet. In geheele streken waren
de wijngaarden verlaten gebleven door
den strijd en de overige verwaarloosd
door den algemeenen noodtoestand.
Meer dan tien millioen hectare van
Frankrijk’s bodem zijn met wijngaarden
bedekt, daarvan leven ongeveer 300.000
gezinnen. Regeerings-bemoeiingen heb
ben ook hier verkeerde toestanden ge-
sch|apen, .jzooals b.v. in jaren dat de
wijngaarden te overvloedige opeenvol
gende oogsten hadden. Dan werd be
sloten tot het vernielen van een deel van
die wijngaarden en die vernielingen
werden vergoed. Het gevolg was, dat
dezen oorlog onontbeerlijke grondstof
fen.
We moeten steeds in het oog houden,
dat deze oorlog bij voorkeur een econo
mische oorlog genoemd moet worden en
dus het bezit van voor de moderne oor
log noodzakelijke grondstoffen veel kan
bijdragen tot de overwinning’. Vooral de
petroleum speelt een belangrijke rol. Wat
Engeland langs diplomatieken w^g niet
(van Turkije kon bemachtigen, zal nu
misschien op andere wijze geprobeerd
worden met Iran. Turkije lag direct in
de hoofdweg naar de petroleum. Iran in
minder directe vorm. Op de Engelsche
beschuldiging van de als toeristen ver
momde Duitschers in Iran heeft de Iran-
sche regeering geantwoord met eep ab
solutie ontkenning. Dit neemt niet weg,
dat men door de mobiUseering van het
Het jongste Jaarverslag van de Rijks- leger tracht op alle* gebeurlijkheden
voorbereid te zijn. Hoewel Engeland na
den wereldoorlog zijn positie in Iran veelna eenigen tijd een wilde aanplant plaats
versterkt had, is door de opkomst van
du nationale beweging langzamerhand
de Ehgelsche invloed verdwenen. Zoo
lang Engeland’s macht ten zuiden en
Rusland ten Noorden elkaar in even
wicht hielden, en zorg droegen dat geen
van beide partijen noemenswaardige
voordeelen behaalde, zoolang kon Iran
rustig aan een verbetering van de eco
nomische positie werken. Met de hulp
van Amerikanen, Duitschers, Belgen, Ne
derlanders en ook Engelschen, werden
belangrijke spoorwegen aangelegd, de
handel opnieuw tot bloei gebracht, de
'delfstoffenwinning gemoderniseerd waar
door oo(k de bevolking eep beter en
menschwaardiger bestaan tegemoet
ging. Nu evenwel Engeland en de Sov
jet-Unie elkaar in dezen oorlog gevon
den hebben, is het gevaar, voor Iran,,
orti ook in dezen wereldkrijg te worden
meegesleept, belangrijk grooter gewor
den.
De 8 punten van Roosevelt
en Churchill
vormen nog steeds het onderwerp van
vele persbeschouweningen in de buiten
landsche bladen. Wanneer men deze 8
punten eens rustig en onbevooroordeeld
beziet,, dan verwonderen we ons wel
even over de eenvoud, maar niet minder
over .de tegenspraak in sómmige punten?
Neem b.v. punt 3, waar gesproken
wordt over de eerbiediging van ’t recht
van alle volken om zich den door hen
gewenschten regeeringsvorm te kiezen
en even verder de hoop dat na de defi
nitieve vernietiging van de nazie-tyran-
nie ’h vrede, zal worden gevestigd, welke
het aan alle naties mogelijk zal maken
in rust en veiligheid binnen eigep gren
zen te leven en welke de garantie zdl
bieden. -
dat alle menschen in alle landen
hun leven lang bevrijd zullen zijn van
vrees en bedreiging.
In duidelijke taal wordt hier in eerste
instantie vernietiging geëischt van een
bepaalde we|el!dbeschouwing, (die ge
heel vrijwillig èn door Duitschland ,èn
door Italië is gekozen. Er zijn nog hoe
genaamd geen teekenen merkbaar, dat
het Duitsche volk en ook het Italiaan
sche aanstalten maakt, dit regiem naar
huis te sturen. Hoe rijmt men nu dezev
laatste uitspraak mét punt 3 de eerbie
diging van het recht van alle volken op
den door hen gewenschten règeerings-
vorm?
Evenzoo staat het met de vóorgestel-
de ontwapening. Geen enkele vrede, zoo
lezen we pi een der 8 punten, kan wor
den gehandhaafd indien de naties ook
verder de bewapening te land, ter zee
en in de lucht blijven gebruiken. Jam
mer dat de na-oorlogsche Volkenbond
zoo’n droevig beeld te zien gaf van de
macht om een dergelijke kwesfie inter
nationaal te regelen, maar bovendien
staat deze uitspraak lijnrecht tegenover
een door denEngelschen minister van
buitenlandsche zaken uitgesproken rede,
waarin met klem wordt aangedrongen
op een zoo krachtig mogelijk verdedi-
gingsstelsel ook na dezen oorlog.
Verschillende bladen concludeeren dan
ook, dat deze 8 punten een zeer onbe
vredigenden indruk achterlaten.
37?^ Jaargang x Dinsdag 26 Augustus 1941 - No. 65
A Telefoon No. 451
Het sparen zit de Nederlanders in het
bloed. Natuurlijk zijn er uitzonderingen
op dezen regel, maar over het algemeen
is het spaarbankboekje, zorgvuldig op
geborgen in een geldkistje of weggestopt
in een hoekje van de linnenkast, het
kostbaarste bezit van den kleinen man.
Voor den oorlog bedroeg het totaal
der ingelegde spaargelden ongeveer 700
millioen gulden, een zeer respectabel
bedrag dus. Men kan deze cijfers vinden
in de jaarverslagen- van den Rijkspost-
spaarbank, verslagen waarin als in zoo
vele andere verslagen meer zit, dan men
op het eerste gezicht zou denken.
Banken en postkantoren werden be
stormd, dagen lang was jhet financieel
verkeer ontwricht, ingrijpende en vér
gaande maatregelen moesten genomen
worden om de orde en rust in ons land
te herstellen.
Van een paniekstemming is in 1940
geen sprake geweest. Wel is het aantal
opvragingen zeer groot geweest; het
aantal spaarboekjes verminderde met
ruim zestig duizend en er werd in to
taal 150 millioen opgenomen, maar epn
werkelijke paniekstemming, daarvan
mag niet gesproken wörden. Dit pleit
voor de kalmte en het vertrouwen van
ons volk.
Toch is het opmerkelijk, dat in tegen
stelling met het jaar 1914, toen na de
run op de banken en postkantoren het
opgevraagd'e geld in betrekkelijk korren
tijd weer terugvloeide, thans terugstor
ting van de opgenom^n gelden in veel
geringer mate heeft plaats, gevonden.
Waar al dat geld gebleven is? Het
antwoord geven de leeggekochte maga
zijnen. Een groot deel van het opgeno
men geld is ongetwijfeld belegd in goe
deren, zoowel roerende als onroerende
en vermeedelijk, vooral in het begin van
1940, eveneens in levensmiddelen. Het
vertrouwen keerde- echter weer snel te
rug. Bij het einde van het jaar 1940
bleek, dat nog steeds meer dan een half
milliard op de R'ijkspostspaarbank staat
en evenzeer blijkt, dat het overgroote
deel van het Nederlandsche volk geen
gehoor heeft gegeven aan de wilde ge
ruchten en de fluistercampagne, doch
rustig zijn spaarpenningen blijft toeVer-
trouwen aan de Rijkspostspaarbank.
Thans ook wordt langzaam een toe
name geconstateerd van de nieuw inge
legde spaarpenningen, wel een bewijs,
dat de Nederlandsche spaarzin ook in
oorlogstijd dezelfde is gebleven.
Advertentffin per regel:
Dlnsdagsnummer 10 cent
Vrijdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926?
1
1
I
i
t
i-
i
*1
II
I
i
i
■W
2*
1-
l-
I-
I-
!t
---4—’ -
DEJ )NGsNIEUWSBLAD
v- waarin opgenomen
—4-
-
postspaarbank is daarom ook zoo. be
langwekkend, omdat men hieruit kan
zien, wat de doorsnee Nederlander in
het veel bewogen jaar 1940 met zijn geld
heeft gedaan. Want dreigende interna
tionale verwikkelingen, oorlog en onze
kerheid over de toekomst hebben oogen-
blikkelijk een financieele reactie tot ge
volg. Wie herinnert zich onder de oude
ren niet meer de schokkende Augustus
dagen van het jaar 1914?
