VICTORIA
Buitenlandsche Revue.
De Bolswardsche Courant en Westergoo
^VtrTEAl
De Tabakspositie in
ons land.
No. 77
37£lg Jaargang
Dinsdag 7 October 1941
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
d
LUCTOR.
n
~'W-
Duitschland wint
voor Europa
op alle fronten
le
e
n
s
n
n
n
e
pakje sigaretten heeft meegenomen!
Heel toevallig, nietwaar?
Nogmaals, met alle respect voor den
arbeid, die het Rijksbureau voor Tabak
en Tabaksproducten in het jaar, dat ach
ter ons ligt, heeft gewrocht, zijn wij toch
niet tevreden over den huidigen gang
van zaken. Juist is het, dat het Rijks
bureau er voor gezorgd heeft, dat gewe-
tenlooze hamsteraars althans niet den
tabaksvoorraad in handen heeft gekre
gen. D£t heeft het Rijksbureau dan ook
bereikt Maar meer nietl Hoewel we
moeten hef eerlijk bekennen het is al
veel waard.
UHt de publicatie van de genoemde
Departementen kunnen we opmaken, dat
de tabakspositie in ons land steeds zor
gelijker wordt. Dat is niets bijzonders
meer, want dat hebben we allemaal zien
aankomen. Maar zou het dan nu geen
tijd zijn, om onverwijld over te gaan tot
invoering van een tabakskaart met bon
nen, waarop de rookers allemaal even
veel tabak, sigaren of sigaretten kunnen
koopen? Wij weten wel, dat hieraan heel
wat haken en oogen vastzitten. Er zijn
immers vrouwen die rooken, en vrouwen
die niet rooken. Men moet daarmede
evenwel geen rekening houden en een
tabakskaart alleen aan de mannen boven
de 18 jaar verstrekken. Die hebben ons
inziens recht op hun rookertje. En in dien
zij een tabakskaart hebben, dan behoe
ven zij niet den kans te beloopen, dat
zij Zaterdags achter het net vlsschen en
zonder een pakje sigaretten zitten.
Wij dringen er dan ook met den
meesten klem op aan over te gaan tot
volledige distributie van de rookartikelen
Want dan krijgt mijnheer-met-de-dikke-
portemonnaie evenveel als de scharre
laar, die Zaterdags met moeite 37% ct.
bij elkaar kan krijgen voor het Zondag-
sche pakje sigaretten. Dan krijgen de
arme drommels een gelijke portie als de
beter gesitueerden. Niemand zal kunnen
ontkennen, dat dit 'de beste oplossing
is, waarmedel zeker het grootste deel
van de rookende Nederlanders tevreden
zal zijn.
Dus: spoedig Invoering van een ta
bakskaart: dan zullen we allemaal zon
der uitzondering nog het langste van
ons steeds schaarscher wordende rooker
tje kunnen genieten.
Van de laatste oogst is zelfs 35 ver
nietigd.
Ook Ned.-Indië ondervindt de terug
slag van de Europeesche afsluiting. De
palmolie- en tabaksproducenten op Su
matra, de jute-verbouwers in Br.-Indië,
de Sisal-planters in Oost-Afrika en alle
verdere exp|ort-<producenten van over-
zeesche goederenmoeten hun heil zoe
ken in beperking.
Wel was er den laatsten tijd een ver-
maar dat is thans ook vrijwel onmoge
lijk. Het Japansch-Ned. Indisch handels
verkeer staat practisch stil. Dit is een
gevolg van den verscherpten toestand
tusschen Amerika en Japan, voor een
deel veroorzaakt doordat Ned.-Indië vrij
AdvertentlCn per regel:
Dinsdagsnumtner 10 cent
Vrijdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
n
I-
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.57
Buiten de provincie f 2.10; inn. 15 c.
Voor het Buitenland f 7.35 per jaar.
Leesg. p. looper 42 ct. p. kwartaal.
e
g
e
1.
wostok zond. Dat de verhouding tüs-
schen Japan en indië de sfeer van de on-
derhandelingen verlaten heeft en het ter
rein van het gewapend conflict bena
dert kan men afleiden uit de vele be
richten uit Indië die spreken van inten
sieve oorlogsvoorbereiding in Nederl.-
Oost-Indië. Voor het geval van oorlog
heeft men reeds voorraden levensmidde
len, hoofdzakelijk rijst, opgeslagen. Ter
wijl Óe Vereenigde Staten het wapen
arsenaal kunnen vormen, is Singapore
het centrale middelpunt voor geval van
oorlog.
n,
in
!t
it
1-
GESLAAGD.
Voor de acte wiskunde L. O. slaagde
dezer dagen onze stadgenoot de heer J.
J. A. Roelants, hoofd van de R.-K. Jon
gensschool alhier.
hoogde uitvoer mogelijk naar Japan, opeNB. LEESZAAL EN BIBLIOTHEEK
„BOLSWARD EN OMSTREKEN”.
Het aantal uitgeleende boeken over de
maand September bedroeg 419, t.w. 381
uit de eigen bibliotheek, 18 uit die van
Sneek en 20 uit die van Leeuwarden.
De leeszaal werd in diezelfde maand
door 109 personen bezocht, n.l. 19 da
mes en 90 heeren.
INVOERING VAN EEN TABAKSKAART
NOG STEEDS ZEER WENSCHE-
LIJK GEACHT.
kelijk toen het Engelsche leger geen
steunpunten meer op het Europeesche
vasteland, uitgezonderd dan Gibraltar,
bleek te bezitten.
We hebben reeds eerder betoogd, dat
met het oog op deze strategie Amerika
de grootste belangstelling heeft voor alle
vloot- en luchtvlootsteunpunten, die
reeds in Afrika aanwezig zijn of nog
kunnen worden gebouwd.
De Duitsche generaal Horst von Met-
zach definieert deze omsingelingspolitiek
als volgt:
Maar een omsingeling wordt niet
doeltreffender in gelijke verhouding tot
de groote ruimten, welke zij omspant,
want het is niet zoo, dat naarmate het
omsingelde gebied een grooter opper
vlakte heeft, de omsingeling ook even
zooveel meer effect sorteert I Ten eerste
zijn de weerstandskrachten sterker,
naarmate het omsingelde gebied grooter
is; ten tweede stijgt met de toeneming
der oppervlakte van den cirkel óók de
bewegingsvrijheid van den omsingelde
en ten derde stelt elke vergrooting van
dien cirkel in progressief toenemende
mate hoogere eischen aan de aanvals-
krachten van de mogendheden, welke
deze „blokkade op langen afstand” uit
oefenen. Met het in pmvang toenemen
HOOFDREDACTEUR A. J. OSINOA,
JONOEMASTR. 8, BOLSWARD.
Stadsnieuws.
DE RIJKSWEG 43.
In het Septembernummer van het
maandblad „Weg en Wegenbouw” le
zen we een belangrijk artikel over de in
uitvoering zijnde weg 43, voor wat be
treft het wegvak Bolsward-Sneek waar
uit we enkele gegevens overnemen.
Het trace van den weg vormt ,een
rechtlijnige verbinding tusschen den •Af
sluitdijk en Heerenveen, loopende over
de belangrijke Frlesche centra’s Bols
ward, Sneek, Joure met de bedoeling
later in Heerenveen verbindingen te
scheppen naar de drie hoofdplaatsen in
het Noorden, Leeuwarden, Groningen en
Zwolle. Door dezen weg komen de ge
meenten Bolsward, Sneek, Joure en Hee
renveen en de daaromheen gegroepeer
de kleinere plaatsjes direct aan het
groote Rijkswegennet te liggen en wor
den zoodoende uit hun isolement verlost,
waardoor ook betere perspectieven voor
de toekomst worden gevormd.
slot van die rede, kan niet worden be
dwongen door een compromis, maar zal
met de wapenen moeten worden be
vochten. Teekenend voor het Duitsche
optimisme is de mededeeling dat, wan
neer eenmaal de strijd in het Oosten is
gewonnen, de beurt aan Engeland komt
en dat Duitschland hiervoor nog nieu
we onbekende wapenen in petto heeft.
Vermoedelijk zullen, ook de bezette
gebieden er dan niet zonder kleerscheu
ren afkomen.
Trouwens daarvan hebben we de laat
ste week ook enkele staaltjes kunnen
beleven en we mogen ze in deze oor-
logsbespreking terloops inlasschen.
Een bomaanval op een plaats in het
Noorden van ons land heeft een tiental
dooden gekost en eenige gewonden,
maar dat is een pe’üschilletie bij wat
ri—-rpr weer 1® vvi
men.
Daar heeft een Engelsche bomaanval
volgens de tot nu toe bekende berichten
118 dooden, 190 zwaar gewonden en
ongeveer 300 lichtgewonden gekost.
Over het motief voor dezen aanval bp
een burgerbevolking, die dan nog wel
volgens Engelsche lezing tot een bond
genoot moet worden gerekend, tast men
ten eenenmale in het duister. Verschillen
de kerken, het museum Boymans en ’n
tehuis voor ouden van dagen zijn ge
troffen en deze objecten kan men toch
moeilijk militaire objecten noemen. Bo
vendien kan er in dezen tijd van heldere
maannachten geen sprake zijn van een
vergissing. De torenspitsen van de ker
ken teekenen zich duidelijk af; ook het
museum Boymans is duidelijk vanuit de
lucht zichtbaar. Met dergelijke onzinnige
daden tegen een vreedzame burgerbevol
king verspeelt Engeland het laatste
greintje sympathie wat er nog in een
deel der Nederlandsche bevolking was
overgebleven.
Dezer dagen verscheen er een offici
eels publicatie van het Departement van j
Handel, Nijverheid en Scheepvaart, als-
mede van het Departement van Land-
bouw en Visscherij. Daarin werd tamelijk
uitvoerig uiteengezet, dat de tabaks-
positie in ons land bij lange na niet roos-
kleurig is, want de voorraden slinken
en kunnen in de meeste gevallen nief
aangevuld worden. Voorts werd in deze
publicatie medegedeeld, dat het Rijks
bureau al het mogelijke doet om een
billijke verdeeling van de voorraden ta
bak, sigaren en sigaretten te bewerkstel
ligen en dat in geval van, overtreding van
de door het Rijksbureau voor Tabak en
Tabaksproducten voorschriften, niet ge
schroomd wordt strenge straffen op te
leggen. Indien de overheid in gebreke
ware gebleven op dit gebied tijdig maat
regelen te nemen, aldus besluit deze pu
blicatie, dan zou de aanwezige tabaks
voorraad r$eds lang in handen zijn van
gewetenlooze hamsteraars, die niet dan
tegen hooge prijzen bereid zouden zijn
de tabak af te geven.
Het zou ons te ver voeren, wanneer
wij deze publicatie in zijn geheel zouden
opnemen; het is ook niet de bedoeling.
Wij hebben met het schrijven van dit
artikel wat anders op het oog, want met
alle waardeering voor den waarlijk niet
gemakkelijken arbeid van ’t Rijksbureau
voor Tabak en Tabaksproducten zijn wij
toch niet tevreden over den huidigen
gang van zaken ta.v. de tabaksdistri
butie.
En waarom niet?
Op het oogenblik is er weer een ze
kere schaarschte in sigaretten en sigaret
tentabak merkbaar. In de meeste plaat
sen van ons land kan men weer bordjes
voor de sigarenwinkels zien nangen met
dit minder prettige opschrift: „sigaretten
en shag uitverkocht”. De voorbijganger
weet dan, dat hij zich een bezoek aan
dezen winkel kan besparen, want hij zal
g^en pakje sigaretten, moch een half
onsje shag rijker worden.
Maar.... dit opschrift is een leugen!
De winkeliers, die deze bordjes voor hun
winkeldeur hangen, hebben hun voorraad
sigaretten en shag niet uitverkocht. Hun
voorraad is dusdanig klein, dat zij de
pakjes sigaretten en shag reserveeren
voor hun vaste klanten. De anderen móe
ten maar bij hun eigen winkelier hun
geluk beproeven.
Zeker, er’ zijn consciëntieuze winke
liers, die den kleinen voorraad, die ze
Vrijdags of Zaterdags ontvangen, met
een uitverkoopen en bij hun is het
bordje „uitverkocht” geen leugen, maar
hun aantal is bedroefd klein.
Er schijnt een zekere schaarschte te
komen in deze beide tabaksproducten.
Het kwantum, dat de winkeliers werke
lijks ontvangen, is veel kleiner dan de
behoefte van de klanten. Aan den eenen
kant is het logisch, dat de winkelier het
beetje, dat hjj nog ontvangt, reserveert
voor zijn vaste klanten, maar aan den
anderen kant is het niet juist, dat mijn
heer Dinges, die al jaren bij den winke
lier X komt, er op rekenen kan, dat hij
ondanks de schaarschte zijn zeven pak
jes sigaretten ontvangt en dat mijnheer
Zus-en-Zoo,. die nog maar een „blauwen
Maandag” klant is, afgescheept wordt
met één pakje duurdere „sigaretten en
gerust niet behoeft te vragen om een
tweede pakje. Dat is geen billijke ver
deeling. En tegen dergelijke methoden
behoort opgetreden te worden.
Een ander minder aangenaam ver
schijnsel zagen wij dezer dagen in Oos-
terbeek. Daar zijn verschillende sigaren
winkeliers Zaterdags tot twee uur des
middags gesloten. Op dit tijdstip wordt
met den verkoop van sigaretten en shag
begonnen, want zoa verklaarde ons
een der Oosterbeeksctre winkeliers
dan zijn alle mannen van het werk thuis
en heeft iedereen gelegenheid zijn pakje
sigaretten te komen halen. Aan den
eenen L 7
ieder heeft zoodoende kans, om een
pakje rookgerei machtig te worden.
Maar wat krijgen wij nu in Oosterbeek
te zien? Dat reeds om één uur tientallen
menschen voor de sigarenwinkels staan,
welke rij tot twee uur aangroeit tot een
kleine honderd menschen. En probeert
U maar niet als vreemdeling er bij te
gaan staan, want U krijgt geen schijn
van kans. En als U wacht, tot de laatste
man in de rij den winkel binnen is ge- uamvij uiuvi u*cu iww» uvuuv»
weest, dan blijkt, dat hij juist het laatste met het feit, dat de scheepvaart op En-
De verklaring van Roosevelt, dat de
grondwet der Sovjet-Unie precies als de
Amerikaansche grondwet
een vrijheid van religie
waarborgt, heeft natuurlijk aan alle kan
ten critiek ondervonden.
De voorzitter van de commissie van
het huis van afgevaardigden heeft in ’n
brief aan Roosevelt verklaard, dat er in
de Sovjet-Unie nooit een vrijheid van
godsdienst heeft bestaan. Hij protesteert
in dezen brief namens de tienduizenden
Christenen, die door de Sovjets zijn af
geslacht, tegen pogingen van welken
kant ook om de Sovjetwolf te hullen in
de schaapskleeren van de vier vrijheden
van Roosevelt.
Vervolgens citeert hij anti-godsdien-
stige uitlatingen van Stalin en verlangt
van Roosevelt dat hij duidelijk zal doen
uitkomen dat het Amerikaansche volk
het Sovjetregiem van de hand wijst, te
meer daar dit thans in de geheele we
reld het wil doen voorkomen alsof er in
de Sovjet-Unie vrijheid van godsdienst .groote materiaal-leveringen via Wladi-
bestaat.
Een andere belangrijke Amerikaansche
kwestie is het probleem der blokkade of
de omsingeling van het Europeesche
continent. In tegenstelling met den oor
log 1914-1918 toen men met nog betrek
kelijk korte afstanden rekening hield, is
thans de blokkade over bijna de geheele
wereld uitgestrekt.
De binnenste blokkadering, die loopt
van Noord Kaap Gibraltar, Suez wordt
weer beschermd door de buitenste cirkel
Noord-Kaap, West- en Oostkust van
Afrika, Deze tweede ring bleek noodza-
Tweg redevoeringen hebben in dit af-
geloopen weekend de aandacht getrok
ken,
de rede van Churchill
en v
de rede van Hitler.
De eerste volgens de ons bekende be
richten in mineurtoon, de tweede in ma
jeur met een opsomming van bereikte
resultaten.
In de rede van Churchill treffen we
voor de eerste keer een erkenning dat er
tot nu toe voor Engeland zeer weinig
voordeel in dezen strijd te boeken valt.
Het kernprobleem van deze rede is o.i.
de erkenning, dat het Engelsche leger nu
en in de toekomst niet gebruikt zal kun
nen worden tot eenige succesvolle actie
op het continent. Natuurlijk denkt men
dan ook direct aan een eventueele hulp
aan de Sovjet-bondgenoot. Hoe dringend
deze hulp aan Engeland gevraagd wordt
blijkt uit de verschillende commentaren
over de conferentie te Moskou. Militair
zal Engeland die gevraagde hulp niet
kunnen geven, maar wat wel mogelijk is,
dat is een verhoogde zending van oor
logsmateriaal door bemiddeling van
Amerika.
Alles wat Engeland niet in de eerste
kant zit hierin wel iets billijks; plaafts voor eigen verdediging noodig
heeft, zal eventueel aan Rusland geleverd
kunnen worden, waarbij natuurlijk het
vraagstuk van het transport een zeer be
langrijke rol speelt.
Ook hierover heeft Churchill In zijn
rede enkele mededeelingen gedaan. Op
pervlakkig schijnt de mededeeling, dat
de Britsche verliezen aan scheepsrulmte
veel minder Zijn als een Engelsch voor
deel te kunnen worden uitgelegd, maar
daarbij moet men toch rekening houden
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
Aidsp, C. A. B. I-L. 8. C. 2-8.
Hoewel we slechts een deel van dezen
wedstrijd konden bijwonen, hebben we
toch kunnen genieten van een sportief
en goed gespeeld half uurtje voetbal.
Dit clubje jongelui speelt werkelijk
De grondgedachte bij den aanleg van
den weg was het maken van een weg
voor doorgaand verkeer, uitsluitend be
stemd voor auto’s, bulten de bebouwde
kommen met uitzondering van Sneek,
met zoo weinig mogelijk kruisingen,
De rijbaan Is ontworpen op 'n breedte
van 6 meter met 50 cm breede kant-
strooken aan weerszijden. Op de hoofd
verkeersweg is het stopverbod toepas
selijk verklaard. Als gevolg hiervan zijn
langs den geheelen weg 2.50 m. breede
doorgaande verharde parkeerbermen ter
weerszijden van de hoofdverharding ge-,
projecteerd.
Bij den aanleg werd er rekening mee
gehouden door de wijze van beplanting
en andere details, dat de weg zich zoo
goed mogelijk aanpast aan de bekorin
gen van het Friesche landschap met zijn
-watervlakten en zijn ruime luchten.
Langs den geheelen weg behalve
het gedeelte langs Bolsward, waar het
1 rijwielpad door de stad loopt is een
2.10 m. breed rijwielpad ontworpen,
groote plaatseiïflcé'’verkeer ’gesiei^ö^
meter. Daar het wegprofiel in het alge
meen weinig ruimte biedt voor beplan
ting, zijn de overhoeken, die als schade
lijke snijdingen moesten worden aange
kocht, tot markante punten gemaakt,
door deze zoodanig te beplanten, dat het
beeld van den weg aantrekkelijker wordt.
Het gedeelte Bolsward-Sneek wordt
volgens het principe uitgevoerd als het
gedeelte Harkezijl-Bolsward. 'Bezuiden
Bolsward kruist de weg twee vaarten,
n.l. de Workumer trekvaart en de vaart
naar Sneek. Teneinde het bouwen van
twee beweegbare bruggen op korten af
stand te vermijden zijn de twee vaarten
tot één vereenigd, zoodat met één be
weegbare brug kon worden volstaan. Be
oosten van Bolsward is een ruime ver
bindingsweg naar Bolsward, waarlangs
het rijwielverkeer door Bolsward wordt
gevoerd.
Het artikel In het gesignaleerde num
mer dat van de hand van Ir. Ringeling
is, bevat voorts nog verschillende tech
nische d4ail®- Jammërj 'dat (door het
ontbreken van het benoodigde materiaal
de afwerking van het wegvak Bolsward-
Sneek eenigszins stagneert. Dezer dagen
is de ijzeren brug bezuiden Bolsward
- - t L op de pijlers geplaatst. Wanneer deze
voorjiet koffie-vraagstuk^is ^geb^racht. gereed is, zal waarschijnlijk de
x i ok n/ eenen opgehoogden
grond ovef het wegvak Workumerweg-
brug worden verdeeld en in sneller tem
po het wegdek worden afgewerkt.
geland zeer veel verminderd is. Volgens
Duitsche lezing met 50 achteruit ge
gaan, omdat een groot deel van de
scheepsruimte onttrokken is aan het
Engelsche bedrijfsleven en voor andere
doeleinden wordt gebruikt.
Stellen we tegenover de rede van
Churchill de rede van Hitler, dan is dè
optimistische toon gerechtvaardigd door
de reeds behaalde successen. Hoe men
zich ook tegenover deze strijd plaatst,
toch zal men moeten erkennen dat de
Duitsche legerleiding zich op geen enkel
front het initiatief uit handen heeft laten
nemen. Belangwekkend in deze rede is
het historisch overzicht dat Hitler voor
het eerst sedert het uitbreken van den
strijd ini ’t Oosten openbaar maakte over
de politieke itoorgeschiedenis van het
conflict met Stalin. Hitler heeft het be
sluit om tegen het Russische bolsjewisme
den strijd aan te binden *t zwaarste be
sluit van zijn leven genoemd en inder
daad is dit een strijd op leven en dood.
De tot nu toe behaalde successen geven
de Duitsche strijders het hoopvolle ge
voel van de eindoverwinning.
Het gevaar van een Europeesche over-
heersching door de boljsewieken is door
de Duitsche legers thans reeds bedwon
gen.
Deze oorlog, aldus zegt Hitler aan het 'van de omsingelde ruimte wordt het
voordeel van de „Innere Linie” voor de
omsingelde krachten ook zoo verspreid
en op tal van plaatsen zoo „dun”, dat
een dergelijke geheele werelddeelen om
vattende „omsingeling” meer schema is
dan werkelijkheid.
Nu de Duitsche weermacht, aldus de
ze schrijver, op militair terrein de aan
vallen op de Europeesche levensruimte
afslaat, heeft de Duitsche diplomatie dê
taak om de volken van Europa te win
nen voor de conceptie van een in vrede
vereenigd en geordend Europa.
Dit is een gemeenschappelijk belang,
dat door allen zonder uitzondering moet
worden nagestreefd. De blokkade brengt
ook andere en niet minder belangrijke
problemen voor de landen buiten het
omsingelingsgebied aan de orde.
De overzeesche handel is geheel stil
lanèri]^
De landen met de grootste uitvoer-over-
schotten zijn Canada, Amerika, Argen
tinië en Australië. Het wegvallen van de
export naar de Europeesche landen ver
oorzaakt een opeenhooping van de voor
raden en een gebrek aan opslagruimte.
Als een voordeel wordt het thans voor
Australië aangemerkt, dat de oogst in
het vorig jaar mislukt is, terwijl Canada
het loopende jaar een zeer slechten oogst
heeft gehad. Canada zal dit jaar een be
perking van de tarweoogst met 35
moeten invoeren. Ook wil men de pro
ductie van melk, boter, eieren, vleesch
en spek uitbreiden, waardoor het binnen-
landsch verbruik van graan als veevoe
der gestimuleerd zou worden. De tarwe-
productie is in Amerika voor het komen
de jaar met 7 verminderd en in Ar
gentinië met 10
In de katoen-uitvoerlanden heerscht
eveneens een zeer moeilijke toestand. De
uitvoer naar Europa bedroeg normaal
1.9 millioen ton. Speciaal wordt hiermee
Egypte getroffen, zoodat men daar zelfs
een beperking van 25 zal invoeren.
Ook met de koffie staan de zaken niet
rooskleurig. Brazilië heeft de laatste ja
ren doorloopend groote hoeveelheden
vernietigd, zonder dat een oplossing
I
I
e
n
n
g
n
j-
i-
DEJONG"’ 'IEUWSBLAD
waarin opgenomen