Buitenlandsche Revue.
„mei Duiischiand
legen nel Bolsjewisme’’
OHZE ÜEOEHLftnüSGht
RECHïSmuun.
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Stadsnieuws.
11
37= Jaargang
Dinsdag 11 November 1941
No. 87
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
maanden Veenhuizen
ol-
Black Boys II-C. A. B. II
3-2.
Veenhulzen Is niet meer het Veenhui
zen van vroeger. Wanneer door zekere
lieden Veenhuizen wordt beschouwd als
een vacantieoord, dan wordt het hoog
tijd, dat Veenhuizen althans voor deze
lieden geliquideerd wordt. Straf is een
noodzakelijke correctiemaatregel. Tijdens
den straftijd moet de gestrafte tot de
conclusie zijn gekomen, dat hij iets ver
keerds heeft gedaan en dat zoolets nooit
meer mag gebeuren. Fh na den straftijd
mag de gestrafte niet losgelaten wor
den, maar moet hij met moreele hulp
weer in staat worden gesteld zijn oude
plaats In de maatschappij als een waar
dig lid In te nemen, want daarop heeft
DE TWEE WEEZEN.
Nog velen van de oude garde zullen
zich de schouwburgtent van de familie
Hart herinneren, wanneer deze geduren
de de Bolswardsche kermis een reeks
tooneelvoorstellingen gaf. Vooral blijft
de herinnering levendig aan het altijd
mooie tooneelspel „De twee Weezen”.
Een stuk volksleven In de echte zin van
het woord.
We kunnen onze lezers mededeelen,
dat het gezelschap Gerlach dit stuk Zon
dag 23 November in de Doele komt spe
len. De oude mevrouw Vink zal ook dan
OPENBARE LEESZAAL EN
BIBLIOTHEEK.
„BOLSWARD EN OMSTREKEN”.
Gedurende de maand October zijn uit
de eigen bibliotheek 628 deelen uitge
leend en uit die van Sneek 26, in totaal
dus 654.
Het aantal bezoekers bedroeg toen
148, t.w. 33 dames en 115 heeren.
zin
>d-
vet
:en
1 't
na
in-
hij
ge,
Ier
er
nst
in
de
rk-
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
liet
>u-
;ijn
se-
wd
an
het
;en
er
op
le
ien
in-
ian
an
el-
fs-
lan
bij
len
al
m-
m-
jd.
:en
■an
em
het
:an
lar
lat
i u
en,
len
tar
em
5 U
:n.
;r-
:rk
:oe
ren
;n-
H. Z. C. n-R. E. S. I o-o.
Begunstigd door fraai weer ondernam
R. E. S. I de verste reis in haar afdeeling
naar Harlingen om de H. Z. (Preserves
te bekampen.
Het spel zat met de blauwwltten vast,
zelfs de 2 nieuwe gezichten in de voor
hoede deelden in de algemeene malaise.
Alleen doelverdediger Verburgt blonk
uif en het was dan ook aan hem te dan
ken, dat met denzelfden stand werd ge
ëindigd, waarmee werd begonnen.
R. E. S. II-De Kooy III 3-3.
De R. E. S.reserves is het niet mo
gen gelukken de volle winst binnen te
halen, al was een kleine overwinning
FILMAVOND IN DE DOELE.
Zondagavond een meer dan volle
Doelezaal. De regelmatige filmavonden
schijnen wel in de belangstelling te
staan.
Na een actueel voorprogramma waar
in enkele suggestieve momenten uit de
strijd in het Oosten niet ontbraken, en
waarbij we met genoegen de film van de
Nederlandsche jeugdherbergen-Centrale
hebben gevolgd, werd een korte film ge
draaid over het ontstaan van de Don-
Kozakken. De imponeerende muziek van
deze muzikale groep kwam bijzonder
goed door en het was een werkelijk ge
not naar deze sonore mannenstemmen
te luisteren.
De hoofdfilm „Het Paradijs der Vrij
gezellen” is een leuke klucht met ver
schillende dol-komische gedeelten. Er is
hartelijk gelachen en dat is in dezen tijd
soms nuttig en noodig.
De nieuwe maatregel, het absolute
rookverbod werd streng gehandhaafd en
heeft naar onze meening een zeer goe
de uitwerking.
)VII IIAI
iiijiai
de grondgedachte is dan natuurlijk de
strijd van het militaire doel op het eco
nomische deel over te brengen en door
een nog scherper blokkade de oude we
reld aan de rand van den hongersnood
te brengen.
Deze poging, welke ongetwijfeld ten
grondslag ligt aan de Amerikaansche
omsingelingsgedachte, stuit evenwel
door de groote afstanden die moeten
worden afgedamd, op buitengewone
moeilijkheden, waarbij men ook niet mag
vergeten, dat de oude wereld door de
ontsluiting van de Sovjetgebieden een
rijke verscheidenheid aan mineralen en
industrieele producten bezitten, die hen
meer dan voorheen onafhankelijk maken
van de toevoer uit overzeesche gewes
ten.
We zullen voor vandaag het eigenlijke
ooriogstooneel even laten rusten, omdat
we nog heel in het kort eens willen wij,-
zen op een in den laatsten tijd een
beetje vergeten landstrook, die wel op
bijzondere wijze zoo langzamerhand in
de knel begint te geraken. We bedoelen
Ierland. De voortdurende druk waarin
dit land zoowel van Engelsche ais van
Amerikaansche zijde blootstaat maakt de
neutraliteit uiterst moeilijk. Het lot van
Ijsland heeft de Ieren geleerd, wat hun
te wachten staat, wanneer ook hun
eiland in de belangensfeer van Amerika
en Engeland wordt betrokken.
Zoo verklaarde De Valera dezer da
gen, ter gelegenheid van een parade te
Tralee, o.m., dat de gevaren, welke Eire
thans bedreigen, even groot zijn als een
jaar geleden. „Laat u niet in slaap wie
gen door het feit, dat de strijd in de
Sovjet-Unie op duizenden kilometers af
stand van ons vaderland woedt,” riep
hij zijn toehoorders toe, „dat is slechts
een verplaatsing van de worsteling voor
eenige maanden. Eire is en blijft tot- het
einde van den oorlog in het centrum der
krijgsverrichtingen gelegen. Zou er één
man in Eire zijn, die zoo onnoozel zou
zijn van een buifenlandsche mogend
heid de verzekering van de afwending
der gevaren te verwachten? Het eenige
doel van een vreemdeling, die tot ons
komt, om ons te beschermen, is slechts
ons tot zijn eigen voordeel uit te buiten
en wie anders daarover denkt is een
dwaas 1”
Op den achtergrond van de lersche
houding jegens Londen blijft steeds het
wantrouwen staan, dat in een eeuwen
langen strijd is gegroeid en waaraan de
toekenning van „Home Rule” wel een
officieel einde heeft gemaakt, doch dat
in de harten van de Ieren jegens de
Engelschen traditioneel voortleeft. Nog
steeds immers is er van een volkomen
rechtsgelijkheid tusschen Londen en Du
blin geen sprake. Groot-Brittannië houdt
in Ulster een pand in handen, dat even
tueel de Ieren vleugellam kan slaan. Van
lersche zijde is men niet gerust op de
Engelsche vriendschap, zoolang niet de
eene en ondeelbare lersche staat het ge-
heele lersche eiland omvat.
Advertentifin per regel:
Dinsdagsnummer 10 cent
Vrijdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
hij rechtI Laat de Staat zoo’n man aan
zijn lot over, dan moet men zich niet
verwonderen, indien hij te eenigertijd
opnieuw struikelt, hoe goed zijn wil is
om een oppassend mensch te worden.
Opnieuw volgt er straf en hij heet dan,
met een officieelen term: recidivist en dat
wil zeggen: hij is iemand geworden, die
voor geen verbetering vatbaar is. Al
thans zoo heet het Is het dan te ver
wonderen, dat dergelijke menschen na
een derde en vierde veroordeeling geen
afschuw meer hebben voor de „bajes”
of voor Veenhuizen, maar dat dergelijke
inrichtingen beschouwd worden als ,,’n
Vakantieoord, die hele jaar deur’.’
Daar hapert iets aan onze Nederland
sche rechtspraak, die gebaseerd is ge
worden op heel andere omstandigheden,
dan waaronder wij tegenwoordig leven
en gemaakt is voor een tijd, die voorbij
is en niet weer terugkomt I De rechter
kon dezen man waarschijnlijk geen an
dere straf opleggen, daartoe waren de
rechtsmiddelen te beperkt. En daarom
moet de Nederlandsche rechtspraak voor
dergelijke menschen landloopers in de
eerste plaats herzien worden. Eh zeer
waarschijnlijk moet er ook in Veenhui
zen iets veranderd worden, want wan
neer Veenhuizen als een vacantieoord
wordt beschouwd, deugt ook deze werk
inrichting niet meer.
In een ordelijke maatschappij zijn wer
kers en klaploopers. De werkers verdie
nen onze achting, de klaploopers moet
aan het verstand gebracht worden, dat
zij niet in de wereld zijn, om er de kant
jes af te loopen, maar dat zij evenals
alle andere menschen den plicht hebben
om nuttig werk te doen. Gebeurt zulks
niet langs den normalen weg, dan moet
de Staat deze menschen op harde wijze
aan het werk zetten en wel zoodanig,
dat zij na verloop van een bepaalden tijd
epn hardgrondigen afkeer krijgen van
dien gedwongen arbeid. Een poosje har
den dwangarbeid zou voor deze men
schen uitstekend zijn. Kan dat niet in
Veenhuizen gebeuren, dan dient Veen
huizen te verdwijnen om plaats te ma
ken voor een instelling, die in dezen tijd
wel als een hard correctiemiddel kan
dienen. Onze Nederlandsche rechtspraak
zal daardoor weer een beter aanzien krij
gen, het gilde der landloopers zal wor
den gereduceerd tot een uiterst minimum
want een jaar dwangarbeid zal niet meer
als een tijd van „vacantie” worden be
schouwd, maar de gedachte daaraan zal
reeds voldoende zijn, om den ietwat
luieren mensch ver van schuilkelders e.d.
te houden. In de eerste plaats moet een
strafmaatregel preventief werken, d.w.z.
afschrikwekkend zijn. Dat kan men- op
het oogenblik van Veenhuizen niet meer
zeggen. Dus: weg met Veenhuizen; deze
instelling heeft zijn tijd gehad, om plaats
te maken voor een instelling van harden
gedwongen arbeid. Een nieuwe generatie
landloopers zal dan zeer waarschijnlijk
niet meer ontstaan.
een beschouwing gewijd aan de politieke
en historische achtergrond van (dezen
oorlog. In het kort hierop neerkomende:
Het oude verdrag van Versailles, het
toenemende geboortecijfer in Duitsch-
land, waardoor dit land noodgedwongen
meer levensruimte toekomt, het niet meer
vrije gebruik van de zeevaart en de bol
sjewistische bedreiging voor geheel
Europa. Voor al deze vraagstukken
breekt in dezen oorlog de vervaldag aan
of wij willen of niet. Minister Goebbels
besluit dit artikel met deze woorden: De
kans, die het Duitsche volk thans is ge
boden, is de grootste maar ook de
laatste. Dat moeten wij ons van dag tot
dag, van uur tot uur voor oogen hou
den. Wij kunnen overwinnen en wij zul
len overwinnen. Laat ons dan aan het
werk gaan en strijden en arbeiden tot
de zege ons is. Laat ons niet meer vra
gen wanneer zij, komt. Laat ons er liever
voor zorgen dat ze komt. Dan zal een
maal het uur komen waarop het lot zich
tot ons buigt en ons volk en degenen,
die met ons vochten, de lauwerkrans op
de slapen zal drukken.
Als tweede in deze rij kunnen we de
rede van Churchill noemen. Ook deze
spoorde hdt Engelsche volk aan zich
niet te laten ontmoedigen. Wij moeten
een lange strijd en zware offers ver
wachten, maar wij mogen ons niet door
gevoelens van bezorgdheid laten af
schrikken. Spreker behandelde de onder
steuning van Engeland met materiaal uit
Amerika en zeide, dat deze geen acht
slaan, op het risico, dat voor hun sche
pen en zeelieden met deze leveranties is
verbonden. Ik heb nooit een snelle en
gemakkelijke overwinning beloofd, aldus
Churchill, integendeel, ik heb nooit iets
anders beloofd dan de moeilijkste om
standigheden, groote teleurstellingen en
vele fouten; ik ben er echter zeker van,
dat aan het einde voor ons op ons eiland
alles goed zal zijn.
Of Churchill met deze woorden zin
speelt op een uiteindelijke overwinning
valt nu niet direct uit deze woorden op
te maken.
Als nummer drie zouden we kunnen
noemen de rede van Stalin, die gehouden
is ter herdenking van de October-revo-
lutie.
Wij staan op den drempel van de be
slissing, aldus Stalin. Het gevaar, waar
in Rusland verkeert is groot. Geen an
der land* heeft zoo groote beproevingen
te doorstaan gehad als wij. Dat betee-
kent, dat geen ander land de verliezen
zou hebben kunnen dragen die wij heb
ben geleden,. Stalin zeide| verder, dat
het de taak van de bolsjewisten is, alle
Duitschers, die op Sovjetgebied staan,
uit te roeien. Ten slotte sprak hij nog
over de hulpbelofte van Engeland en de
Vereen. Staten, waarmede de Sovjet-
Unie een groote coalitie heeft gevormd.
In de volgorde, waarin we deze drie
redevoeringen plaatsten, zit een eenigs-
zins dalende lijn.
Ten overvloede willen we hier nog
aan toevoegen de korte inhoud van een
rede door Roosevelt gehouden voor het
internationaal vakvereenigingscongres,
waarin de president onder meer ver
klaarde, dat het Amerikaansche volk een
onbeperkte verplichting op zich heeft
genomen, opdat weer een vrije wereld
zal ontstaan.
Tegen deze verplichting kan, naar
Roosevelt zeide, geen individu of groep
van personen zich verzetten. Hij veron
derstelde, dat een overwinning van
Duitschland de vrije vakvereenigings-
organisaties der Amerikaansche arbei
ders zou vernietigen en vervolgde:
De Amerikaansche arbeiders weten,
dat de Vereenigde Staten aan Engeland,
de Sovjet-Unie en China wapenen moe
ten leveren en wel terstond.
Dat is dan in diplomatieke taal, naar
onze meening, de bevestiging van de
veronderstelling, dat de ontknooping van
het wereldconflict snel nadert, maar ook
militair is de mogelijkheid van een be
slissing niet uitgesloten.
Wanneer we ons uiteindelijk bepalen
tot den strijd, waaruit dit geheele con
flict is voortgekomen, dus tusschen En
geland en Duitschland, dan is een snelle
beslissing, wanneer eenmaal de Sovjet-
Unie is uitgeschakeld, onvermijdelijk.
Het gaat nu tegen Engeland niet alleen
meer om de zee-oorlog, maar veel meer
om de luchtoorlog. Het vroegere speci
fiek Engelsche devies, dat Engeland
steeds de laatste slag wint, gaat nu niet
meer op. De luchtoorlog heeft te dien
opzichte heel wat veranderd. Misschien
dat dit ook door de Engelsch-Ameri-
kaansche strategen wordt ingezien en
men nu tracht door een intercontinentale
oorlog tusschen de oude wereld verbon
den met Japan en de nieuwe wereld ver
bonden met Engeland en diens bezittin
gen, een langdurige oorlog te forceeren,
C. A. B. INicator I 1-2*
De verwachting wat de weersgesteld
heid betreft was na de' stormachtige
Vrijdag en Zaterdag niet hoog gespan
nen. Het is evenwel buitengewoon mee
gevallen, het was zelfs ideaal voetbal-
weer. Jammer dat door de overvloedige
regen het terrein erg glad was.
Direct na de aftrap ontwikkelt zich
een vlug op en neergaand spel. Van een
meerderheid is nog geen sprake, wel is
het aangeven en positiekiezen van Nica
tor beter dan van C. A. B. Door een
mistrap van een der C. A. B.backs krijgt
Nicator een kans maar de bal gaat naast.
Direct daarop een hooge bal voor doel,
de C. A. B.keeper beoordeelt de bal, die
de wind mee heeft, verkeerd en met een
kalm rollertje verdwijnt de bal achter den
keeper in het doel, 1-0.
Meerdere aanvallen volgen, de meeste
aan Nicatorkant, maar de keeper laat
zich niet meer passeeren. Een bijna ze
ker doelpunt weet onze C. A. B.keeper
op bijzondere wijze te houden. We tel
len voor deze eerste helft een z^sjtal
corners, die evenwel geen resultaat op
leveren. Even voor de rust krijgt Nica^,
tor nog een prachtkans de voorsprong
te vergrooten als de bal keihard tegen
de paal terugstuit, een paar centimeter
naar links en het was een onhoudbaar
doelpunt geworden.
De rust gaat in met 1-0 voor Nicator.
Na de rust het bekende kwartiertje op
leving bij C. A. B., de bal is regelmatig
op de Nicator-helft en nu heeft C. A. B.
verschillende corners te nemen, maar
ook met negatief resultaat, dan een goe
de aanval, de bal wordt keurig voorgezet
en van Anholt maakt de gelijkmaker, 1-1.
Nog een korte opleving en dan ver
slaat het spel weer, waarvan Nicator
handig gebruik maakt. Er is evenwel
doordat ook de spil zich in de verdedi
ging terugtrekt, geen doorkomen meer
aan, tot in de laatste minuut door een
opeenhooping van spelers voor het C.
A. B.doel een der Nicatorspelers de kans
ziet nog een goal te maken, 2-1.
Direct daarop is het einde.
De leiding was o.i. een beetje slap;
de tactiek van verschillende Nicatorspe
lers om de bal met een handbeweging
te bewerken, ontsnapte veel te vaak aan
de aandacht van den scheidsrechter.
Over de steeds terugkeerende en al
tijd weer actueele vraag: zal
deze oorlog kort of lang duren,
worden de laatste dagen verschillende
meeningen verkondigd.
Naar gelang men natuurlijk pro de
een of andere kant georiënteerd is, zoekt
men voor zich zelf de best bevredigende
oplossing. Uit den aard der zaak, en niet
in geringe mate versterkt door de beper
kingen, die ons worden opgelegd, zijn
de meesten graag geneigd een zoo kort
mogelijlke duur van dezen wereldkrijg
te voorspellen, maar met dat al gaan we
nu reeds de derde oorlogswinter in.
Toch zijn er teekenen die wijzen op
een beslissing, die dan in het voorjaar
van 1942 zal vallen.
In de eerste plaats wordt er tegen
woordig van beide partijen meer dan
voorheen de nadruk op gelegd, dat de
tegenstander aan het eind van zijn krach
ten Is, waarbij men dan de waarheid
maar in het midden moet laten.
In de tweede plaats beluistert men uit
de redevoeringen van de leidende figuren
in dit wereldconflict een steeds scherper
wordende toon, waardoor diplomatiek
de indruk gewekt wordt, dat we zoo
ongeveer ’t hoogtepunt te pakken heb
ben. Voor ons-verborgen krachten zullen
ook in dezen oorlog, evenals dat in bijna
alle voorgaande oorlogen ’t geval was,
werken aan de beslissing.
In „Das Reich” heeft Dr. Goejbbels
de belangrijke rol van madame Frochar^
spelen.
We komen volgende week hier nog
even nader op terug.
GYMNASTIEK.
Bij het Zondag te Groningen gehou
den drie provinciën-tournooi onder lei
ding van de Turnkring Groningen, waar
aan 35 ploegen uit 22 vereenigingen
deelnamen, behaalde onze Vereen. „Ly
curgus” in de afdeeling knotsoefening
de 4de prijs.
Dezer dagen trof mij in een der bla
den een verslag van een simpele recht
spraak voor den Amsterdamschen poli
tierechter, een geval, zooals er wellicht
jaarlijks tientallen zijn; een agent van
politie had iemand ontdekt in een schuil
kelder (niet tijdens luchtalarm, dus in
verboden tijd). De man had geen geld
op zak, was zonder middelen van be
staan en zonder vaste- woon of verblijf
plaats, zooals dat in officieele bewoor
dingen heet Derhalve was hij in hechte
nis genomen wegens landlooperij. Het
was een oude bekende van de Justitie en
derhalve ook van Veenhuizen.
Op de welwillende vraag van den Of
ficier van Justitie: „wat zal het zijn?”
antwpordde de zwerver: „,graa(g naar
Veenhuizen”. „En hoeveel wilde u heb
ben?” was de verdere vraag van den Of
ficier. En prompt antwoordde de zwer
ver: „Eén en zes (een jaar en zes maan
den), dan ben ik er met den. zomer weer
uit.”
Aan ’s mans verlangen werd voldaan
en hij werd tot drie dagen hechtenis plus
een jaar en zes maanden Veenhuizen
veroordeeld.
Een simpel geval, zoo u ziet. De ver
slaggever van genoemde zaak geeft geen
verder commentaar op dit geval, may
besluit: „In gezelschap van den maré
chaussee verdween de man voor ander
half jaar, bevrijd van de zorgen voor he*
eten eri voor een comfotabeler slaap
plaats, ’n Vakansieoord, die hele jaar
deur
Dit laatste is, zooals men zich nog
wel herinnert, de tekst van een reclame
voor Zuid-Afrika, die men voor den oor
log in onze bladen aantrof.
Hier is dan meteen het kardinale punt
van dit ietwat zielige geval belicht.
Want wat is Veenhuizen als opzet be
doeld? Een strafwerkinrichting voor men
schen, die te lui zijn om in de maat
schappij te werken. Het spreekt natuur
lijk vanzelf, dat de maatschappij be
schermd moet worden tegen landloopers
e.d. En daarvoor werd indertijd de
Rijjcswerkinrichting Veenhuizen ingesteld
De opzet van dezen maatregel was goed;
wij constateerden dit reeds, maar.
wanneer de landloopers Veenhuizen gaan
beschouwen als ,,’n Vakansieoord, die
hele jaar deur”, dan verandert dit de
ra ak eenigszins en dan beantwoordt
Veenhuizen niet meer aan het aanvanke
lijk gestelde doel.
Waarvoor worden straffen opgelegd?
Als boete voor een gepleegd misdrijf te
gen de openbare orde. Als zoodanig moet
de strafrechtpleging nog worden gezien.
Maar voor menigen landlooper e.d. is
Veenhuizen geen straf meer en zeer
zeker biet meer in dezen tijd maar
een vacantieoord geworden. En dan
deugt een strafoplegging van anderhalf
jaar op-verzoek-van-den-landlooper na
tuurlijk niet meer. Want over anderhalf
jaar komt genoemde landlooper met een
bescheiden uitgaanskas weer vrij. De
centen, die hij In dat tijdvak heeft ver
diend, zijn natuurlijk spoedig genoeg op
en, wanneer er dan nog schuilkelders
zijn, dafli zal de een of andere agent van
politie hem opnieuw daar aantreffen
„zonder middelen van bestaan en zonder
vaste woon- of verblijfplaats’’^ zooals
dat officieel heet en dezelfde comedie
speelt zich binnen twee jaar opnieuw af
voor den politierechter.
Ongetwijfeld begrijpt men thans, waar
hier een leemte zit. De strafmaatregel:
anderhalf jaar Veenhuizen, is voor der
gelijke menschen geen straf meer. En
daarom moet er voor dergelijke men
schen naar een andere, meer practischer
straf worden omgezien. Rekent U maar
eens uit, wat voor één zoo’n landlooper
anderhalf jaar Veenhuizen den gemeen
schap kostl Dat is ongetwijfeld een aar
dige cent!
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
ST. MAARTEN.
Vandaag lli November is het onze
traditioneele St. Maartensdag. De ver
plichte verduistering en de geringe hoe
veelheid beschikbare kaarsen zal wel
oorzaak zijn, dat ook dit jaar de lam
pions niet in grooten getale op de Markt
straat aanwezig zullen zijn.
I
hij
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.57
Buiten de provincie f 2.10; inn. 15 c.
Voor het Buitenland f 7.35 per jaar.
Leesg. p. looper 42 ct. p. kwartaal.
HOOFDREDACTEUR A. J. OSINGA,
JONGEMASTR. 8, BOLSWARD.
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
