De Oorlog
I
I
Revue Van de week.
I
Sterke Sowiellormatles
inaesioten.
De Bolswardsche Courant en Westergoo
If
ïi I
Belevenissen van een
collectant.
W. H. N.
•1
r
38S? Jaargang Visdag 20 Februari 1942
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
a Telefoon No. 451
Ne, 15
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
i
3de.
Hebt gij reeds Uw bijdrage ge
stort voor Uw behoeftige land-
genooten op
Giro No. 3.9.5. O.O. O.
ten name van Winterhulp Neder
land Prov. Bureau Friesland.
ITALIAANS CH WEERMACHTS-
BERICHT.
ROME, 18 Febr. (Stefani). Hef weer-
machtsbericht luidt. In het gebied ten
Zuidoosten van Mekili gevechten tus-
schen wederzijdsche verkenningsafdee-
lingen: een tiental vijandelijke pantser
wagens werd vernield.
Italiaansche en Duitsche luchtforma
ties bombardeerden de vesting Tobroek
en een vliegveld in de buurt van Mersa
Matrpe,schoten met machinegeweren
en plaatsten bomtreffers van klein kali
ber op autocolonnes, die troepen en ma
teriaal vervoerden. De vijand werden
aanzienlijke verliezen aan manschappen
en materiaal toegebracht. Vier onzer ja
gers, die aan de bovengenoemde acties
hadden deelgenomen, zijn niet terugge
keerd.
Als gevolg van een gisteren op Beng
hazi ondernomen luchtaanval hebben
eenige gebouwen onbelangrijke schade
gekregen.
De vliegvelden op Malta zijn opnieuw
en doeltreffend door Duitsche vliegtui
gen gebombardeerd. Een Wellingtontoe.
stel werd bij een luchtduel neergescho
ten.
E!en Britsche kruiser van de Cairo-
klasse (4300 ton), waarvan in een vorig
weermachtsbericht was gemeld, dat hij
door ’t optreden van een onzer torpedo-
vlüejgtuigen 'tegen fconvooien was be
schadigd, is later gebleken te zijn gezon
ken.
BATAVIA WIJST OP DEN ERNST
VAN DEN TOESTAND.
De regeering van Nederlandsch-Indiö
aldus verneemt V.P.B. (Vereen. Pers-
Bureaux) via Berlijn uit Batavia, heeft
de bevolking via de radio gewezen op
den ernst van den toestand. Nu de Ja-
pansche troepen Palembang hebben be
zet, staan zij voor de poorten van Java.
Java wordt slechts door de 20 mijl
breede Straat Soenda van Sumatra ge
scheiden en in verband met den Japan-
schen opmarsch in het Zuiden van dit
laatste eiland, is de bevolking van Java
op het ergste voorbereid. Vooral voor
de burgerbevolking zal de strijd zwaar
zijn en de kracht der militaire verdedi
ging is voor ’n deel afhankelijk van de
hulp, welke Amerika alsnog zal sturen.
In verband hiermede deelt United
Press volgens V.P.B. mede, dat sterke
Japansche strijdkrachten gereed staan
voor den aanval, nu zij eerst bij Palem
bang een militair steunpunt hebben in
gericht. Dit militaire steunpunt ligt
slechts enkele uren vliegen van Batavia
verwijderd. Het oppercommando der
Geallieerde strijdkrachten onder gene
raal Wavell en het Ned.-Indische opper
bevel houden er rekening mede, dat de
aanval ieder oogenblik zal beginnen.
FORT OP DE PHILIPPIJNEN VERNIELD
Japansche marinetroepen hebben,, in
samenwerking met strijdkrachten van ’t
leger in den veldtocht op het schier
eiland Bataan tegen de belegerde Ame-
rikaansche troepen van generaal Dou
glas MacArthur op 15 Febr. een fort aan
gevallen en vernield, evenals andere mi
litaire installaties te Lamao op de O.-
kust van het schiereiland ten Zuiden van
Limay.
■V!t’ pe? regel:
Dlnedagsnummer 10 cent
Vrljdagsnummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.57
Buiten de provincie f 2.10; inn. 15 c.
Voor het Buitenland f 7.35 per jaar.
Leesg. p. looper 42 ct. p. kwartaal.
V1
.11
I
«r
wing van opvoeding en onderwijs, die
nen we, voordat we enkele gedachten
uit deze rede ovememen nogmaals een
antwoord te geven op de vraag: Wat
verstaan we nu eigenlijk onder ’t woord
volksch?
Laten we voorop stellen, dat er veel
andere woorden en voor onze begrip
pen veel gemakkelijker woorden als b.v.
warm of hard niet direct kunnen wor
den gedefinieerd, maar ons door de te
genstellingen duidelijk worden. In deze
twee genoemde woorden geeft het le
venloos voorwerp de zuivere definitie.
Wanneer de kachel flink brandt, dan is
deze warm en een stuk ijzer is hard.
Scherpere en directe tegenstellingen vin
den b.v. in grootsteedsch, plattelandse!),
alledaagsch tegenover zeldzaam.
Met het woord „volksch” is dit niet
zoo gemakkelijk. Hier kunnen we alleen
fr,
|-
humanisme,
dat sedert eenige honderden jaren de
West-Europeesche cultuur heeft be-
heerscht. Wil hierin verbetering ge
bracht. worden, dan moet het onderwijs
op volksche grondslag worden ingericht,
dus om hier even terug te grijpen naar
onze eerste definitie: het onderwijs moet
doordrongen worden van de gemeen
schapsgeest, enz. enz.
De groote gedachte, aldus prof, van
Oenechten, moet zijn dat de mensch
slechts een deel is van het geheel en
niet dat het individu het middelpunt is.
De grondslag van onze opvoeding moet
berusten op de cultiveering van de na
tuurlijke gevoelens van den mensch en
dit zijn:
1ste.
2de.
SLECHTS 3000 A 4000 MAN ZOUDEN
ZIJN ONTKOMEN UIT SINGAPORE.
STOCKHOLM, 19 Febr. (D.N.B.). De
Australische regeering heeft volgens den
Britschen nieuwsdienst bekend gemaakt,
dat Port Darwin is gebombardeerd. De
omvang van de vernielingen is nog niet
bekend. Zoodra dit mogelijk is, zullen
nadere bijzonderheden worden gepubli
ceerd.
Volgens berichten uit Singapore zijn
reeds Japansche marine-eenheden in de
haven van Palembang op Sumatra aan
gekomen. Omtrent de sterkte van deze
marine-eenheden zijn nog geen berich
ten ontvangen.
In Ned.-lndische militaire kringen is
men er niet zeker van, of ook heL twee
de vliegveld van Palembang reeds door
de Japanners is bezet. Het feit echter,
dat geen radio-contact meer met dit
vliegveld mogelijk is, doet vreezen, dat
het óf door de Japanners is bezet, óf
onbruikbaar is gemaakt.
De „Java-bode” schrijft, dat de val
van Singapore het begin is van het ein
de van het Britsche wereldrijk in zijn te-
genwoordigen vorm. De capitulatie van
de eilandvesting, aldus het blad, moet
voor ons allen een waarschuwing zijn,
dat wij ons nooit moeten verlaten op
hulp van anderen.
We herinneren ons, dat we ten vori-
gen jare in een der weekoverzichten ge
tracht hebben een zoo goed mogelijke
definitie te geven van het woord
volksch.
Sedertdien is er i r
nieuwe woord geschreven, zonder dat dailie.
De voortdurende zorg voor de huis-
VOORNAAMSTE LINIE VOOR
RANGOON DOORBROKEN.
TOKIO, 19 Febr. (D.N.B.). In Straat
Gaspar (tusschen Banka en Billiton) is
een Geallieerde torpedobootjager door
Japansche bommenwerpers tot zinken
gebracht. Een tweede torpedobootjager
liep aan den grond. Voorts werden twee
groote vrachtschepen tot zinken ge
bracht, nadat zij vergeefs getracht had
den te ontkomen.
De aanval op deze schepen vond
plaats in het kader van uitgebreide ope
raties, welke de Japansche marinevlieg-
dienst na den val van Singapore boven
de gebieden ten Z.O. van de eilandves
ting en in het bijzonder boven Straat
Banka (tusschen Banka en Sumatra) en
Straat Gaspar heeft uitgevoerd. Hierbij
werden de twee torpedobootjagers als
mede verscheidene transportschepen
waargenomen en terstond door de bom
menwerpers aangevallen. Eten der tor
pedobootjagers werd zóó zwaar getrof
fen, dat hij binnen een minuut zonk, ter
wijl de tweede een treffer kreeg en
strandde.
„Ja, maar er wordt zooveel ge
vraagd. en onderwijl hoor ik reeds
de bekende cassa-bel en wordt me één
gulden in de hand gestopt.
„God loone het u mevrouw, hier rust
bepaald zegen op.”
Het gaat goed, denk ik, maar direct
daarop als een koude douche het be
scheid van een zelfgenoegzaam mensch:
„We hebben onze eigen armen.”
Ik denk bij het weggaan: wie is toch
mijn naaste? Al wat gij den minste der
Mijnen hebt welgedaan, hebt gij aan Mij
gedaan.
Een volgende winkelbel gaat over en
klingelt geruimen tijd na. Ik sta verwon-
werd om me heen te zien. Allemaal le
dige vakken. Waar moeten deze men-
schen van leven? en toch met een blij
moedig gebaar wordt me een gift toe
geschoven.
„We sturen niemand weg, mijnheer,”
is het bescheid. Een vertrouwen, dat niet
onbeloond zal blijven. Heerlijk, dat opti
misme. Hier spreekt weer het echte mee
leven met de nood in ons volk.
Ik bezoek ook deftige zaken en par
ticuliere huizen. Met een vriendelijk ge
baar wordt de lijst mee naar binnen ge
nomen en als ik weer op straat sta is
het vakje achter den naam van dezen
man van standing.blanco.
Bij een volgend bezoek geef ik mijn
lijst af. Het duurt nogal lang en onder
wijl zie ik (je kunt je oogen toch niet in
de zak steken) vanuit de winkel in de
salon, moderne clubjes, dikke tapijten,
enz. enz. Goed spul, denk ik. De lijst
komt terug en met een onbeholpen ge
baar geeft de dienstbode me één dub
beltje, 10 heele centen voor de honder
den arme sloebers, die zonder brand
stof, zonder voldoende dekking, zonder
voldoende eten ook dezen strengen win
ter door moeten scharrelen. 10 centen,
je kunt er hoogstens een oud brood voor
koopen.
Dit wordt me te machtig en beneemt
me alle lust voor vandaag verder te col-
lecteeren.
Weet u wel, zoo peins ik onder hst
naar huis gaan, dat Winterhulp Neder
land ook met Uw dubbeltje niets kan
doen en tóch er moet geholpen worden,
veel en vlug. Och waarom moet de eene
hand altijd weten wat de andere doet.
Waarom kunnen we niet met elkaar on
ze schouders zetten onder het wsrk van
Winterhulp Nederland, dat zonder on
derscheid des persoons de nood in ons
volk wil lenigen?
EEN COLLECTANT.
Een
©eresaluut aan onze huismoeders
in dezeni distributietijd, dat was het op
schrift, dat we enkele weken terug
plaatsen boven een gedeelte van ons
weekpraatje. We gaven daarin onze be
wondering weer voor het moeilijke werk
eiken dag opnieuw (met de dikwijls be
perkte middelen) drie maal per dag een
maaltijd op te disschen, die de niet ge
ringe „trek” in dit koude jaargetijde
eenigszins kan bevredigen. Er is evenwel
nog dikwijls over dit ook e£n anderp Ikant aan ddze mem
men er in slaagde een voor allen be- De voortdurende zórg voor de huis-
vredigende en ook voor allen bevatte- houding maakt het noodzakelijk, dat de
lijke uitleg te lanceeren. Nu dezer dagen huisvrouw meer dan voorheen, zich zelf
prof, van Genechten voor de afdeeling belast met de inkoop, zelf de contróle
Rotterdam van het opvoedersgilde ge- neemt over de bonnen, zelf gaat rekenen
•Broken heeft over de volksche vernicu- en uitrekenen, zelf die voorzorgen neemt
het woord onvolksch tegenover zetten.
Zoo komen we dus tot de conclusie,
dat „volksch” een eigen beteekenis heeft,
in het kort, hietrop neetrkomendej, dat
volksch is het goede in de ware volks
gemeenschap en in alles wat die volks
gemeenschap aangaat.
Gemeenschapszin is dus volksch,
waarde van den arbeid idem, zorg voor
de gezondheid van het individu eveneens,
naastenliefde, kunstbescherming, eerbied
voor den ouderdom, voor het huisgezin
enz. enz. Al die dingen dus He in een
goed geordende samenleving tot de din
gen van den dag moeten behooren. Alles
wat dus met het volksbelang ten nauw
ste samenhangt, is volksch, zoowel op
geestelijk als op stoffelijk gebied.
In het licht van deze uiteenzetting be
zien, kunnen we ons indenken, waarom
pjrof. 'van; Genfochten spreekt van een
volksche vernieuwing van opvoeding en
onderwijs.
Reeds meerdere jaren is door opvoe
ders en onderwijzers het feit geconsta
teerd, dat onze jeugd zoo moeilijk warm
te maken is voor een of ander ideaal en
daarvoor eens een offer te brengen. Bo
vengenoemde spreker somt een drietal
fouten op, die kenmerkend zijn voor de
mentaliteit onder onze jeugd. Ten eerste
's er ’n groeiend sceptimisme, ten tweede
een storend gebrek aan discipline en ten
derde de drang naar een gemakkelijk
leven.
Wanneer de stelling nu juist is, dan
kunnen we ook zeggen, dat de boven
geschetste levenshouding van de jeugd,
ook die is van zeer vele ouderen en dus
in het algemeen gesproken van de Ne-
derlandsche mensch.
Genoemde spreker geeft de schuld
aan het
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK
FRONT.
BERLIJN, 18 Febr. (D.N.B.). Behalve
de reeds in het weermachtbericht ge
melde vernietiging van een bolsjewisti
sche strijdgroep in het centrale gedeel
te van het Oostelijke front, maakt de
omsingeling van nieuwe bolsjewistische
formaties en haar vernietiging verderen
voortgang.
Op 16 Febuari werd in het centrale
gedeelte van het Oostelijke front de ring
om de bolsjewistische strijdkrachten, die
reeds sinds verscheidene dagen zijn in
geloten, nog nauwer toegehaald, waar
bij de wanhopige tegenstand van de in
gesloten bolsjewisten met zware, bloe
dige verliezen voor den vijand werd ge
broken.
Terwijlf deze gevechten voortduren^
werden in andere sectoren van het cen
trale gedeelte van ’t front sterke bolsje
wistische aanvallen die deels met steun
van pantserwagens, artillerie en ge-
vechtsvliegers werden ondernomen, met
succes afgeslagen. Alleen op één plaats
ondernam de vijand in den loop van 16
Februari in totaal dertien aanvallen,
zonder echter de Duitsche stellingen te
kunnen indrukken. Alle aanvallen stort
ten reeds voor de Duitsche linies door
het doeltreffend afweervuur der infan
terie en artillerie met zware bolsjewis
tische verliezen ineen.
Gevechtsvliegtuigen van de Duitsche
luchtmacht mengden zich Dinsdag even
eens met succes in den strijd te land.
Britsche duikboot en
patrouillevaartuig tot zinken
gebracht.
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 19 Febr. (D.N.B.). Het
opperbevel van de weermacht
maakt bekend:
Aan het Oostelijke front werden
tal van aanvallen van den vijand
afgeslagen. In den centralen front
sector zijn nog andere sterke dee-
ien van den vijand ingesloten. Zij
werden ondanks wanhopige uit-
braakpogingen in een zoo nauw
mogelijk gebied samengedrongen
en gaan hun ondergang tegemoet.
De bolsjewieken verloren gisteren
44 vliegtuigen, slechts één eigen
vliegtuig wordt vermist.
In Noord-Afrika aan weerskan
ten activiteit van verkenners.
In de wateren om Engeland be
schadigden gevechtsvliegtuigen
overdag een groot koopvaardij
schip door bommen en brachten
een Britsch patrouillevaartuig tot
zinken. Duitsche marinevaartuigen
brachten voor de kust van Noor
wegen een vijandelijke duikboot
tot zinken.
Britsche vliegtuigen, die den af-
geloopen nacht de Duitsche Bocht
binnenvlogen, werden door het
vuur van de luchtdoelartillerie ge
noodzaakt terug te keeren. Lucht
doelgeschut haalde een vijandelij-
ken bommenwerper neer.
hebben vertegenwoordigd. Thans zijn
ontwerp en uitvoering opgedragen aan
een volkomen onbekende op dit gebied.
Zelden zag ik armoediger gebruiksvoor
werpen, getuigend van zulk een gebrek
aan smaak en vakbekwaamheid. Grof en
armoedig van vorm is elk ornament, el
ke letter, i elk cijfer.
Een leerling van de lagere klassen van
de academie zou om zulke proefstukken
wegens gebrek aan fantasie en beeldend
vermogen den raad krijgen zich op iets
anders te gaan toeleggen. Daar ben ik
zeker van.
De schuld ligt hier niet aan het mate,
riaal, want ik zag nog weinige weken
geleden in Dultschland prachtige in zink
uitgevoerde werkstukken.
Juist het noodzakelijke gebruik van ’t
min-edele metaal zink had moeten doen
besluiten de allerbeste kunstenaars op
dit gebied aan het werk te z'tten. Dan
zou de sobere adel van vorm en versie
ring deze munten tot echte kunststukken
hebben kunnen stempelen.
Een vinnige Oostenwind en gladde
fneeuwstraten lokten nu niet bepaald
uit te collecteeren. Temeer nu thuis de
kachel nog lekker brandde. De stimu-
leerende gedachte echter, dat ik door
een paar uurtjes op te offeren voor de
minder bedeelde broeders (die misschien
reeds zonder brandstof en te weinig eten
deze strenge winter zoo goed mogelijk
moeten doorkomen) wat zonneschijn kon
brengen in dit sober bestaan, deed me
alle bezwaar overwinnen.
Vrijmoedig ging ik op pad en mijn
eerste bezoek aan een paar bejaarde
menschen was niet ontmoedigend.
„Er wordt zooveel gevraagd,” is het
bescheid, „maar.een kleinigheid heb
ik er wel voor over.” Een oud vrouwtje
stopt me 5 centen in de hand. Ik kijk
niet naar de hoegrootheid van deze gift,
maar naar de bevende handen en de
schuchtere blik waarmee deze gave ver
gezeld gaat. Dat is het penningske van
de weduwe.
Ik bel aan een andere deur. „Collecte
Winterhulp, mevrouw."
„Daar doen we niet aan.
„Maar mevrouwtje, denkt U eens even
in dat er honderden met dit weer zonder
brandstof zitten, zonder dekking, soms
zonder eten?”
„{Ja, maar
leiding te willen geven;
zich aan die discipline te willen
onderwerpen
de gedachte van de gelijk
waardigheid.
Er dient inzicht te komen in het feit,
dat diegenen, die meer kunnen prestee-
ren naar voren moeten worden gehaald.
De idee van beurzen zooals dat nog te
veel bestaat, is glad verkeerd. Boven
dien moet er een geheels verandering
komen in de geestelijke gesteldheid van
den mensch. Het humanisme, zoowel als
het kapitalisme, hebben ook hier in Ne
derland afgedaan.
niet alleen voor den dag zelve, maar ook
voor morgen en overmorgen. Voorheen
werd die zorg dikwijls overgelaten aan
de dienstbode en wanneer de kolenkist
weer leeg was, even per telefoon nieu
we voorraad besteld. De telefoon func
tioneert nog wel en ook de kolenhande
laar is er nog, maar de kolen worden
niet bezorgd zonder bon, dus de huis
vrouw moet reeds lang van te voren
uitrekenen hoeveel kolen per week of per
dag mogen worden gebruikt. Zoo gaat
het met brood, vleesch, suiker, jam,
enz. enz.
Die zorg brengt verantwoordelijk
heidsgevoel, en maakt de taak van de
huismoeder niet gemakkelijk.
„Het Vaderland” schreef dezer dagen
over dit onderwerp o.a.: Elke maand
brengt voor de huishouding nieuwe pro
blemen, maar er zich een groote licht
kant aan, het komt haar verstand ten i
goede; de vlugsten, de pientersten, de
handigsten winnen den eersten prijs en
zij porren de gemakzuchtigen op. Vraagt
ge dergelijke huismoeders of zij het nu
veel moeilijker hebben dan voorheen, dan
zullen zij U met een glimlach de verze
kering geven, dat het niet meer is als
een staaltje van haar plicht, wanneer de
vrouw haar beste beentje voorzet om
de dikwijls zware wagen, gesteund door
de arbeidsverdiensten van den man, in
het rechte spoor te houden.
Samen trekken, samen werken, <3at
geeft het beste resultaat. Het is voor
moeder de hoogste belooning, wanneer
man en kinderen kunnen zeggen: ’t is
nergens zoo goed als bij ons thuis.
De dag der Duitsche politie
is te Amsterdam op zeer origineele wij
ze gevierd door meer dan drieduizend
Amsterdamsche kinderen te laten genie
ten van een overvloeiigen maaltijd. On
der het motto, wij offeren om te helpen
hadden deze politiemannen gezorgd dat
het extra rantsoen voor deze feestdag
aan de Amsterdamsche kinderen ten goe
de kon komen. Aan keurig gedekte tafels
in de benedenzalen- van Krasnapolsky
werden driemaal achtereen duizend kin
deren genoodigd, die zich konden ver
zadigen aan de dampende bruine boo-
nensoep met vleesch. Het was feest voor
de jeugdige gasten en het is te begrij
pen dat de muziekkapel van het lucht
wapen, het koor van de Duitsche po
litie, het strijkje en de harmonicaspelers
veel tot de goede stemming bijdroegen.
De misère van het kleingeld is door
de aanmaak van de nieuwe zinken mun
ten nog wel niet geheel, maar dan toch
voor een groot gedeelte ondervangen.
Er zullen maar weinigen zijn onder
de regelmatige gebruikers, die eens met
aandacht de opdruk hebben beschouwd.
Gewoonlijk maakt de groote massa zich
niet druk over vorm, kleur en uitvoering
Er is evenwel ook een andere categorie
die de nieuwere munt critisch beschouwt
en het oordeel van deze groep is niet
onverdeeld gunstig.
Zoo schrijft b.v. de propagandist Er
nest Voorhoeve in „Volk en Vaderland”:
Ons volk beschikt over de beste munt
en penningkunstenaars van de wereld.
I Door hen ontworpen en uitgevoerd zou
den de nieuwe munten ons volk waarHig
t
i
Dit no. bestaat uit 2 bladen.
Porto Binnenland 1*4 ct.
Buitenland 2J4 ct.
i
li
et
DU1TSCHLAND STRIJDT
VOOR EUROPA
1
1
cent
cent
pties
an-
.iit-
Sti
let
:en
en
21
j >g
n-
s-
en
HOOFDREDACTEUR A. J. OSINGA,
JONGEMASTR. 8, BOLSWARD.
tg*
yard,
el-
iie
ip-
jet
is-
>or
ht-
fto-
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
