De Oorlog
Revue van de week.
De Bolswardsche Courant en Westergoo
I
Installatie van den Landstand
in Friesland.
Visdag 27 Pebvtratfl 1942
No. 17
332? Jaargang
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
2
i
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
a Telefoon No. 451
Dagorder van den Directeur-Generaal
van Winterhulp Nederland.
De Friesche vrijheid zal herleven.
komt voor onze volksgemeen-
i
n
men niet a priori -de ongetwijfeld goede
k
fl
ll
yi
Boerenleider Btertna, een echt
Friesche boer.
het hoofd van den Nederland-
1
r H rj H n pr
Dinsdagsuummer 10 r.?nt
Vrijdaganummer 12 cent
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
r
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.57
Buiten de provincie f 2.10; inn. 15 e.
Voor het Buitenland f 7.35 pen- jaar.
Letsg. p. looper 43 et. p. kwartaal.
cent
:nties
rard,
HOOFDREDACTEUR A. J. OSINOA,
JONOEMASTR. 8, BOLSWARD.
afd. Het Bildt van de Friesche Maatl-
j schappij van Landbouw.
he
»P-
pet
us-
por
lit
ho-
De nieuwe verordening op
de aanmeldingsplicht voor
wefkloozen
heeft plotseling bij vele jongeren de lust
tot de arbeid wakker geschud. Men
tracht nu nog voor 1 Maart op alle mo
gelijke manieren werk te zoeken, soms
met, maar in veel gevallen zonder resul
taat. Dezulken bekruipt nu pas de vrees
dat hun parasiteeren op de gemeenschap
wel eens met krachtiger hand kon wor
den aangepakt. Immers: iedere man en
ongehuwde vrouw in den leeftijd van 18
tot ten hoogste 40 jaar, die niet of niet
voldoende in staat is uit eigen middelen
in zijn of haar onderhoud te voorzien.
zal zich bij het bevoegde arbeidsbureau
moeten aanmelden.
Thans reeds werkzame personen zijn
van de aanmelding vrijgesteld, behalve
wanneer de dienstbetrekking een einde
heeft genomen, moet binnen 48 uren le
aangifte geschieden. Wanneer de voor
geschreven aangifte niet of onvolledig
of in het geheel n’et plaats vindt, wordt
de betrokken persoon gestraft met hech
tenis van ten hoogste drie maanden of
geldboete van ten hoogste drie duizend
gulden.
Welke gedachte zoo vragen velen zich
af, ligt aan dezen maatregel ten grond
slag? Los van alle niet te controieeren
geruchten, zullen we dezen maatregel
moeten bezien in het licht van de rede,
welke onlangs door de Duitsche pro
ductieleider Goering is gehouden.
Het te verwachten voorjaarsoffensief
aan het Oostelijk en misschien ook aan
andere fronten, vergt van de arbeiden
de klasse in Duitschland een geweldige
krachtsinspanning aan welke de Duit
sche arbeider alleen niet kan voldoen.
Daartoe is noodig een geheele mobili
satie van alle ook in de bezette gebieden
oeschfikbare arbeidskracht. Dit is, nu de
Duitsche militaire kracht voor de volle
100 moet worden ingezet om de bols
jewistische bedreiging, waaraan onge
twijfeld ook Nederland ten offer zou
vallen, af te wenden, voor ons land een
moreele plicht.
Gaat d‘t niet vrijwillig, dan zal het ge
dwongen moeten gebeuren. In het be
kende blad „Das Reich” komt een artikel
voor, waarvan sommige passages zeer
duidelijke taal spreken.
Zoo leest men o.m. deze stelling: „dat
de mobilisatie der verborgen reserves
bijzonder moeilijk is, omdatl deze zonder
ingrijpen van de overheid in het econo
mische leven onbereikbaar rijn en in dert
regel ook verband houden met een ver
andering in de levens- en beroepsge
woonten van het afzonderlijke individu,
anzinring xeUarc offers aan per-
sooóïlijike vrijheid meebrengt. Wanneer
we nu den algemeenen toestand op de
Nederlandsche arbeidsmarkt beschouwen
dan blijkt ons, dat docr de ontslag-ver-
ordening indertijd door generaal Win
kelman afgekondigd wel een paniek op
de arbeidsmarkt! is voorkomen, maar ook
dat deze maatregel niet permanent kon
zijn, omdat daardoor het zakenleven met
al zijn beperkingen in voorraad en
grondstoffen op den duur geheel uit zijn
voegen zou worden gerukt.
Een wachtgeldregeling en; de later in
gevoerde onderlinge hulp van bedrijfs-
genooten in verband met onderbezetting
in een bepaalde bedrijfstak, hebben wel
verschillende schokken opgevangen,
maar op den duur is deze toestand niet
houdbaar. Zeer vele werknemers loopen
tegenwoordig rond met een halve dag
taak, hoewel door den werkgever het
volle loon wordt uitbetaald. Deze voor
een deel „onzichtbare” werkloozen vor
men naar ruwe schatting een aantal van
ongeveer 100.000 personen.
„De Telegraaf” sprak dezer dagen
reeds1 van een mogelijke stopzetting van
de subsidies op de wachtgeldregeling,
waardoor dergelijke werkkrachten auto
matisch bij de arbeidsbuneaux terecht
moeten komen. Vooralsnog wacht men
in Duitschland de resultaten van de vrij
willige aanmelding af.
oordeel als sneeuw voor de zon verdwij
nen. Doordat de Arbeidsdienst een
waprin opgenomen
DUITSCH WEERMACHTBERICHT.
Hoofdkwartier van den Führer, 25 Februari.
(D.N.B.) Het opperbevel der weermacht
maakt bekend:
In den Zuidelijken sector van het Ooste
lijke front werden bolsjev.;» Ische aanvallen
door Duitsche, Roemeensche en Hongaarsche
troepen afgeslagen. In den centralen en den
Noordelijken sector van het front duren de
gevechten, beurtelings in den afweer en in
den aanval voort. Luchtaanvallen in snelle
opeenvolging op Sebastopol veroorzaakten
uitgebreide branden in het stads- en het ha
vengebied. In de wateren der vesting werd
een bolsjewistische kruiser door bommen
ernstig getroffen.
In Noord-Afrika wederzijdsche verken-
nings-activiteit. Duitsche jagers schoten vier
Britsche vliegtuigen neer.
Op Malta troffen bommen van zwaar ka
liber duikbootligplaatsen in de haven van La-
Vaietta.
In ’t zeegebied ten N. van Cromer dreef de
luchtmacht in den afgeloopen nacht een
Britsch convooi uiteen. Twee vrij groote
koopvaardijschepen werden zoo zwaar ge
troffen, dat aangenomen kan worden, dat zij
verloren zijn gegaan.
Bij aanvallen van Britsche bommenwerpers
op de Duitsche Bocht verloor de vijand in
den afgeloopen nacht drie vliegtuigen.
Feldwebel Körpel, vliegtuigbestuurder in
een jachteskader, heeft gisteren 4 tegenstan
ders neergeschoten en daarmede zijn 72ste
overwinning in de lueht behaald.
slag ligt, geheel weg te cijferen. Ar-
beidsdianst heef* een volkaopvoedende
In het „Instituut voor zaaizaden en
pootgoed” was hij tot de samensmelting
der keuringsdiensten in 1932 bestuurslid
waarop hij bij het tot stand komen van
den keuringsdienst Friesland benoemd
werd tot lid van het Dagelijksch bestuur
en vice-voorzitter. In de L. C. O. voor
Friesland bekleedde hij tot 1938 een be
stuursfunctie, terwijl hij eveneens zitting
had in de gewestelijke tarwe-organisa-
tie.
Momenteel is hij rfog secretaris van
den Raad van Toezicht van de „Friesch-
Groningsche Coóp. Beetwortelsuikerfa-
briek”.
Allen die met hem hebben samenge
werkt, kunnen getuigen van zijn groote
werkkracht en echt Friesch doorzettings
vermogen.
Hij kent zijn boerenvolk door en door
en zal, nu hij tot de hoogste functie in
het boerenleven van Friesland geroepen
is, de belangen van elke tak van bedrijf
naast de culttireele belangen van het
Friesche land ten volle weten te behar
tigen.
Landgenooten,
Juist in dezen tijd, nu de winter
ons terdege laat voelen, wat koude
werkelijk beteekent, spreekt de
nood van onze behoeftige landge
nooten wellicht sterker tot u dan
ooit het geval was.
Het is verblijdend, dat juist in
dezen tijd, nu tal van landgenooten
verstoken zijn van warmte en het
meest noodzakelijke voedsel. Win
terhulp Nederland op zooveel
plaatsen kan ingrijpen dank zij den
inzet van duizenden vrijwillige
medewerkers, jongeren en ouderen
die ondanks de weersomstandig
heden er op uitt trekken om hulp
te verleenen, daar waar het noodig
Deze vrijwillige medewerkers
hebben het begrip gemeenschaps
zin tot werkelijkheid gemaakt en
ik doe een dringend beroep op hen
om onvermoeid door te gaan en
zich met alle krachten in te zetten.
Doch verder zou ik allen, die
nu nog aarzelend aan den kant
staan willen vragen om te beslissen
Beslissen om zich mede in de ge
lederen te scharen van ons groote
W.H.N.-corps, dat reeds in staat
was tienduizenden en nog eens
tienduizenden in den lande te hel
pen.
Op 27 en 28 Februari zal weder
om een straatcollecte worden ge
houden, een collecte waarbij de
beeltenissen van groote mannen
uit onze historie zullen worden
verkocht. Laat de herinnering aan
hen u de beslissing gemakkelijk
maken. Zij hebben niet gepraat,
maar gedaan. Maak hen niet be
schaamd. Doe zooals zij en zet u
in voor uw volk.
Twee mogelijkheden staan voor
u open. Offert. Offert, omdat tien
duizenden wachten en ook van uw
beslissing afhankelijk zijn. Meldt
u als collectant of collectrice, om
asnd^ren het offeren imogelijk te
maken. Doch het best dient ge uw
volk door geld en tijd ter beschik
king te stellen. Offert èn meldt u,
opdat ons devies op 27 en 28 Fe
bruari bewaarheid worde:
„Voor het volk, door het volk.”
Den Haag, 23 Febr. 1942.
PIEK.
taak; een taak die ook voor Mei 1940
in ons land bitter hand noodig was, De
taak van deze arbeidsdienst is drie-ledig.
ten eerste het bijbrengen van het begrip
voor tucht, orde en discipline, het ge
voel voor netheid. In de 'tweede plaats
eerbied voor den arbeid en ten derde
het opvoeden tot gemeenschapsmensch.
Me* deze drie begrippen was het se
dert de vorige wereldoorlog droevig ge
steld. Het tuchtbegrip was door talrijke
veordeningen bij onze jonge menschen
verdwenen; denk maar eens aan onze
onderwijzers die er angstvallig voor
moesten waken de treiterende school
jeugd te ontzien, inplaats van op zijn
tijd de lat eens goed te gebruiken; en
waar was het begrip voor orde geble
ven? De vernielzucht vierde bij onze
jeugd hoogtij en wanneer op den dienste
plichtigen leeftijd dit uitschot onder de
wapenen werd geroepen, dan was het
met de discipline intreurig gesteld.
We willen hier niet in de allereerste
plaats de schuld werpen op de jongelui
zelve, omdatl voor een groot deel die
schuld moet worden gezocht in de op
voeding. Voor een deel hebben de oor-
logshuwelijken ui* de jaren 1914-’18
hieraan de schuld, maar dat neemt niet
weg, dat de toestand allerbedroevendst
was en een mogelijkheid om hierin ver
betering te brengen door allen die het
wel meenen meti onze Nederlandsche
jeugd, gretig moest worden aangepakt
en dan de eerbied voor den arbeid,
waar was die gebleven?
Het maar al te vaak gebruikt gezegde:
„werken is voor den domme” deed de
laatste jaren buitengewoon opgeld. Ook
hier weer niet alleen de schuld aan de
jeugd, maar voor een groot deel aan on
ze kapitalistische samenleving, die door
beperking der productie hoogere winsten
in de wacht kon sleepen. De arbeid werd
daardoor niet meer tot een zegen, maar
tot een vloek.
Hoe dikwijls is in de afgeloopen jaren
door de ouderen onder ons iets opge
bouwd en op het moment, dat dit bouw,
werk door jongere schouders moest ge
niet bereid en waren er ook niet toe in
staat met hetzelfde idealisme voort te
bouwen.
Wat is er in de laatste jaren voor 1940
veel verdwenen waaraan de ouderen met
hart en ziel hadden gewerkt en wat zij
zoo graag door de jongeren hadden zien
voordzetten, maar bij gebrek aan idealis
me aan werkkracht of beter gezegd
werklust, is verloren gegaan.
Ten slotte: hoe ver stonden onze jon
ge menschen af van de gemeenschaps-
gedachte, welke leert, dat men in de eer
ste plaats werkt, de volksgemeenschap
van elke volksgenoot die daartoe in
staat is, arbeid verlangt. Alle arbeid in
dienst van de volksgemeenschap, dat
leert de arbeidsdienst aan onze jeugd
door haar in te zetten in eenvoudige
harde arbeid, aan projecten, waarvan ’t
een ieder duidelijk is, dat zij recht
streeks de gemeenschap ten goede komt.
We moeten niet in de eerste plaats
vragen: wie nam het initiatief tot dezen
arbeidsdienst, maar het oog gericht hou
den op de resultaten en wanneer men
dan persé niet wil zien naar Duitschland,
dat opmerkelijke resultaten met dezen
arbeidsdienst geboekt heeft, dan willen
we wijzen op Scandinavië en vooral De
nemarken in de daar op hoog peil staan
de volkshoogescholen. Ook daar werden
de jongelui op de meest ontvankelijke
leeftijd bijeengebracht, waardoor het ge
sproken woord, de zang, de gymnastiek,
de gemeenschapsgeest versterktl werd.
Zeker, we geven direct toe, dat bij
onze Nederlandsche arbeidsdienst het
voornaamste element is, de handenar
beid en het bijbrengen van tucht en orde
maar deze twee belangrijke factoren in
de volksopvoeding waren hier in ons
land ook voor een zeer groot deel zoek
geraakt. Wanneer we zoo de arbeids
dienst bezien, dan zullen we respect krij
gen voor de mannen die hun energie,
hun werkkracht inzetten om de Neder»,
landsche jeugd weer terug te orengen
tot arbeidsliefde en arbeidslust.
H
gezonde prijzenpolitiek moet slechts 1
vrucht zijn van een gezonden grondslag,
waarop het geheele landbouwleven ligt 1
verankerd. Het met zwaard en leugen, 1
bedrog en huichelarij ingevoerde laat-
Romeinsche recht moet vervangen wor-
den door het in bloed en bodem veran
kerde recht van den Germaanschen boer, I
zooals dat eeuwenlang ook in Friesland
gegolden heeft, toen Friesland groot
wag en sterk en vrij en toen de Friesche
boeren zelfbewust en rasbewust voor
niets en niemand bogen dan alleen voor
God.
De organische levenskring van den
boer trekt zich samen in den dorpsraad
van den Landstand. De dorpsboeren-
stand heeft dus niet tot taak den boer
onder dictatuur te brengen, maar juist
om hem ervan te verlossen en het sou-
vereine recht van den boer in het dorp
te beschermen en te beschutten. Het hart
van den Landstand klopt niet! in Den
Haag, maar in den boerenraad van het
dorp en hierin vervullen wij de organi
sche wetten der Schepping, die duizend
jaren lang zijn miskend en verkracht.
De verordening van de Erfhoevenwet
is in voorbereiding en de dorpsboeren-
raad zal daarin een groote opdracht ont
vangen. Daardoor zal het organische
volksleven zijn eigen kracht en zijn eigen
eer handhaven en de overheidspersonen
het gezag kunnen dragen In majesteit
Ook dit is de vrucht van de scheppings
orde, zooals deze verankerd is in het al
oude Nederlandsche boerendom.
Spreker gaat dan de taak na van den
Dorpsboerenraad en zijn leider tot aan
den provincialen Boerenraad en Boeren
leider toe ten opzichte van het boeren
leven en het staatsgezag.
Hartetochtelijk roept Boerenleider
Tttwl-Kwaa* plVl «IJ*a wv
Friezen op, waarachtige stoere Friezen
te zijn en te blijven, naar bloed en naar
geest. De Friezen zijn onze zee-Germa-
nen, die werelden hebben veroverd. De
grootheid van Holland was enkel mo
gelijk door het Friesche bloed, dat in
Holland leefde en zijn uitstraling vond in
geheel de wereld. Doordat Holland zich
losmaakte van zijn oorspronkelijk Frie-
schen aard, verbloedde dat. Uit het Frie
sche bloed moest als laatste reserve een
nieuwe kracht naar voren komen, die ’t-
aanschijn óók van de provincie Holland
hernieuwt. (Daarom mogen de Friezen
zich niet opsluiten met hun cultuur. Het
Friesche recht en de Friesche eer moet
uit dit gewest doorstralen naar Holland.
Ik weet, dat U mijn roep verstaat en
zoo zal in Friesland de Landstand zijn
hef kloppende hart en de hijgende adem
van ons volkl
Dan benoemt Roskam tot boerenlei
der van Friesland E. J. Bierma, wien hij
opdraagt te zorgen dat Friesland Fries
land blijft en de kracht van dit volk tot
gelding
schap.
21
•i 'g
l n'
Door
schen Landstand, Boerenleider E. J. Ros
kam Hzn., is tot boerenleider der pro
vincie Friesland benoemd B. J. Bierma,
een boer, die zoowel van vaders als van
moeders zijde uit oude boerengeslachten
afstamt. Ook in Friesland is dus weder
om een man benoemd, waarin de stand-
genooten hun volle vertrouwen kunnen
stellen, aldus meldt on8 de Landstand-
persdienst naar aanleiding van deze be_<
noeming. Hij kent het Friesche boeren-'
leven door en door, is zelf eigenaar var
een gemengd bedrijf ter grootte van 4(
ruischers Nederland zullen inlijven eenigingsleven. Wanneer we in onze dagen zoo nu
Hij is een der „nestors” van de pro611 °an eens gesprekken beluisteren
vinciale boerenleiders, want hij werd i °ver den Arbeidsdienst,
1893 geboren. Zijn opleiding genoot hda" blijkt meestal, dat een groot deel
op een Mulo en de Rijkslandbouwwinte!v-" 'i ons volk met een zeker vooroordeel
school te Leeuwarden, waarnaast hij ve behept is ten opzichte van dit nieuwe
schillende particuliere lessen volgde t instituut.
uitbreiding van zijn algemeene ontwi' We mogen gerust aannemen, dat dit
keling. vooroordeel voor het grootste deel onte
Van jongsafaan leefde en werkte hij staat uit onkunde. Wanneer men zich de
het boerenbedrijf van zijn vader. In 19 moeite eens zou willen getroosten de
aanvaardde hij de leiding over een elg doelstelling van dit instituut nader te on-
boerderij onder St Anna Paroch derzoeken, zou heel veel van dit voor-
welke hij 17 jaren exploiteerde, waai
dit werd verwisseld met hst thans 1
woonde gemengde bedrijf te Lieve Vr< schepping is van de N. S. B. behoeft
wen Parochie. Na In de toenmaals r
Noord-Frleslanj bekende Werkgevf gedachte die aan dit instifaut ten grond-
vereeniging secretaris te zijn gewe'
j was hij bestuurslid en voorritte» van
(Van een bijzonderen L. S. P. D.-verslaggjver)
Leeuwarden, Woensdag.
Hef was heden qen bijzondere dag
voor het Friesche boerenvolk. Een feit
van historische beteekenis heeftl plaats
gevonden. De Landstand, die den Fries
weer Fries zal maken, werd op pkchtige
wijze geïnstalleerd. Het Hoofd vin den
Nederlandschen Landstand, Bcerenlei.
der E. J. Roskam, sprak een indukwek-
kende rede uit, waarmede hij de Frie
sche boeren recht in het hart (reep. De
buitengewone wijze, waarop hij den meer
dan duizend-jarigen strijd van Friesland
belichtte, de beloften, die hi voor het
Friesche volk zag in de oprthting van
den Landstand, dit alles gaf den waren
Fries weer hoop en vertrotwen in een
betere toekomst.
Tot Boerenleider van del Nederland
schen Landstand in de provincie Fries
land (benoemde Roskam, tver E. J. Bier
ma té Lieve Vrouwen Parcchie, die even
eens vertrouwde, dat de -andstand vol
komen In staan zal zijn boerenrecht en
hoereneer tot volle geldng te brengen.
Door den Dlrecteur-Ceneraal van den
Landbouw, O. Ruiter, e.n boer van Frie-
Bchen stam, werd evemens een rede ge
houden, waaruit het Friesche boeren
bloed onbewimpeld spak.
De groote zaal vm de „Harmonie”
was bij den aanvanj van de installatie
geheel met genodigden bezet. Het
groote podium had *en versieringsdienst
van den Nederlandschen Landstand
prachtige mogelijkïeden geboden, wel
ke ten volle waren benut. De fer-belichte
zonneraderen, emMeemen van d«n Land
stand, de kleurig; bloemen en ’t oranje-
blanje-bleu waien vroolljke symbolen
van de schoone toekomst, die F-iesland
wacht.
De vergadering stond onder leiding
van tiet voor.7 nuutu a- V’.’Xïè» J
en Bodem" in Friesland, G. H. nestra 1
te Terzool, die een openingswoord sprak 1
waarin hij in het bijzonder de eere;asten
welkom heette. Hiervan noemen vjj den
Beauftragter van den Rijkscommssaris
Ministerialrat Dr. Ross; den 'eJereJt für
VolksaufklSrung und Propaganda, vetd-
llch- den directeur-generaa van den
landbouw G. Ruiter, den voelselconmis-
saris van Friesland Ir. W. Oostenaan;
den voorzitter van de voomalige com
missie dr. Posthuma,, H. T Oostenirug;
den leider van streek 111 c?r N. 5. o. 8.
Sj. de Boer; den vertegerwoordige- van
den commissaris van de provincie Mr.
Hoek;'; e^nige Boerenl'eletis uit anere
provincies; verschillenderijksconsultnten
en burgemeesters.
Enkele gre^n uit de rede van
den boereleider Roskam
Het Hoofd van Nederlandschen
Landstand, Boerenkder E. J. Roskam,
vangt zijn betoog an metl een parallel
te trekken tussch<> het Friesland zan
heden en dat vanduizend jaar geleten.
Meer dan du«nd jaar hebben de
Friezen tegen ^emde invloeden ge
vochten, maar wezen was de st-ijd
van hetzelfde ehalte. Tijdens Bonfa-
cius kwam e« Frankische legermacht
om het Fries'e boerenrechfl te breien
en de Frieze hoorig te maken. En in
onze dageniien wiJ> dat de Friestche
grond niet‘ieer van den Frieseten
boer maa-dat kapitalistische, builen
Friesland ••mende machten eigenaar iljn
van den peschen grond. De prijzen \an
het Frieze boerenproduct werden af-
hankelij’8einaakt van de wereldmarkt,
waardo Friesche boerenleven he-
heersc)'wcrd- ^lt ij dezelfde eeuwen
oude »r|d.
Ajgn’ de Hollandsche staatslieden en
„oiifiklingen zeggen bang te zijn, dat H.A. en is een bekende figuur in het ver
ajsprcectoraat, dan klinkt dat toch ze.
ke ver iederen Fries en lederen Sakser
ee hoon in de ooren. Als de Duit-
sher; de Nederlandsche taal zouden
/erböen en de huhne ervoor in de
plaa' stellen, dan zouden z ijprecies
hetzfde doen, wat het vervloekte Hol-
lancche imperialisme eeuwenlang aan
de dezen heeft misdreven. Spreker wil
ge» critiek uiten op den eerlijken en
treven arbeid voor de Friesche zaak,
mr de grondslag van den Landstand
ejliens taak stamt toch uit een gansch
aeren grond. De Landstand is niet ge
inen om heeren ambtenaren of Hol-
tdsche kooplieden om prljzenverhoo-
ig te bedelen, ook niet om lagere ren-
ft te bekomen voor onze hypotheek
veren, of verminderde pachtprijzen. Een
21-
i-
;n 72at®
LH-
18
k
n
f:
DE JONG s NIEUWSBLAD
1
If.
1 jit-
ffiti-
let
hen
'eu
Ml
iet
1
