De Oorlog Buitenlandsche Revue. De nieuwe uernriieiilng op de winkelsluiting. wijziging adveMieprilzen De Bolswardsche Courant en Westergoo I Nogmaals: De Spellingschaos. Dinsdagyl ïtf&oEê 194SS No, 20 ward» Uitgever Fa. A. J. OSINGA. Marktstraat, BOLSWARD tevens, t V 1 s. m ts. Teneinde in het belang van het pu bliek een meer geregelde openstelling der winkels te bevorderen, is door den secretaris-generaal van het departement Voorts is bepaald, dat gedurende de uren, dat een winkel tot nakoming van hoogerbedoelde verplichting voor het publiek geopend zal moeten zijn, de vensters der uitstalkasten en de winkel deuren niet zullen mogen zijn afgesloten Meermalen leest men de laatste weken berichten over een zekere druk die van Sovjetzijde op de Engelsche legerleiding wordt uitgeoefend. Deze druk bedoelt dan de vorming van een tweede front, ten einde de kracht van de Duitsche le gers te versnipperen. De Sovjet-ambassadeur Maisky heeft ter gelegenheid van de uitreiking van de Lenin-orde aan Engelsche vliegers ’n rede gehouden, waarin enkele krachtige zinnen de aandacht verdienen. O.a. ver klaarde Maisky: Slechts één ding is van het grootste belang, n.l. ’t geheele doen en laten der generale staven moet uit gaan van de gedachte 1942 en niet 1943. Hierin ligt o.i. duidelijk opgesloten, dat we dit jaar het hoogtepunt van den oorlog zullen beleven, maar ook dat met afwachten niets bereikt kan worden. De eenige manier voor Sovjet-Rusland, Ea rn m m s. m w o In In sd n. 6 En nu ik zoo ver ben gekomen, mag ik zeker wel - om maar in de trant van de vele briefschrijvers te blijven even uit de school klappen. Het is schrijver dezes bekend, dat de laatste minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap pen vóór 10 Mei 1940 gereed stond om den lande te verbazen met een vérstrek kend besluit. Deze minister was namelijk van plan om de nieuwe spelling op de scholen geheel op te heffen en weder het leeren van de oude spelling verplicht te stellen. Wellicht hooren verschillende leeraren en onderwijzers daarvan op. Ingewijden wisten en weten het. De oor log heeft de uitvoering van dit besluit echter verhinderd. Doch ook dit is geen bezwaar. Want ik kan misschien nog wel iets vertellen wat de meeste voorstanders van de nieu we spelling niet weten. De huidige over heid staat om het maar heel zacht uit te drukken niet sympathiek tegen over de nieuwe spelling. En dat ligt voor de hand. Hieruit kan geconcludeerd wor den, dat de niehwe spelling in ons land voor het oogenblik geen lang leven meer beschoren zal zijn. Zijn de inlich tingen, die schrijver dezes van verschil lende zijden dezer dagen ontving, ook van semi-officieele zijden juist, dan vormt de spellingkwestie reeds eenigen tijd een punt van ernstig overleg op het Departement van Opvoeding, Weten schappen en Cultuurbescherming. Gezien het feit, dat men tegenwoordig in over heidskringen uitgesproken tegenstander is van alles, wat onze nationale waar den kan afbreken, is het niet twijfelach tig, dat we binnen afzienbaren tijd alle maal weer rekening zullen hebben te houden met de spelling van de Vries en te Winkel. Ook de schoolkinderen, die t.z.t. in de eerste klas de eerste begin selen van onze veel „gesmade”, doch rijke Nederlandsche taal zullen moeten verwerken. Hieruit trekke men thans zijn conclusie. En hiermede wil ik dan besluiten. In plaats van op hol te slaan en van leer te trekken tegen een voorstander van de oude spelling, zou het beter zijn, dat men dankbaar was voor het feit, dat wij nog niet voorgoed onze kostbare Neder landsche taal onherstelbaar hebben ver minkt op de wijze, zooals oud-minister Marchant zoo graag in een vloek en een zucht had willen bewerkstelligen. Laat ons onze rijke, prachtige taal waardee- ren. Het is een kostbaar bezit, waar mede we niet te voorzichtig kunnen om gaan. Brokken, eenmaal voor goed er afgeslagen, beteekenen een onherstel baar verlies, waarover ons nageslacht ons zeker ter verantwoording zou roe pen. Laat ons onze taal, deze onschat bare waarde, met zorg voor amputatie bewaren. Het is een bezit, dat men ons nooit kan afnemen, zouden wij dan zoo dwaas zijn, om dat bezit te verkleinen, en de waarde er van te verminderen, door het te verarmen en te verminken? LUCTOR. fcel- *he met rus- loor bht- ho- Varsohijr-t DINSDAGS- en VRIJDAGSAVONDS. Lsesgeld fr. p. p. per halt jaar f 1.57 Buiten de provincie f 2.10; inn. 15 c. Voor hei Buitenland f 735 per jaar. Lsesg. p. looper 42 et. p. kwartaal. 1 èst ’5 IOC ci. .elke Eier 6 ct. Ttothsn de tekst dubb. prijs. Giro no. 87926. ke wijze moet men nu in de nieuwe spel ling duidelijk maken, dat het eerste woord reinigen beteekent en het tweede woord betrekking heeft op groeien? En zoo zouden er meer voorbeelden te noe men zijn. H°t verschil in de Siegenbeek- sche spelling en die van de Vries en te Winkel lag in het feit, dat de Vries en te Winkel enkele overbodige letters schrapten uit zelfstandige naamwoorden en andere nuttelooze aanhangsels weg wierpen. Aan de spelling als zoodanig kwamen de Vries en te Winkel niet. Maar dat is wél het geval met de nieu we spelling, zooals die thans op de scholen wordt geleerd. In dit geval is er dus wel degelijk sprake van amputeering van onze kostbare taal. Ook dit is een punt van belang in deze kwestie. Het bezit van iets wordt dan pas gewaardeerd, wanneer men het verloren heeft. Zoo is het ook met onze rijke Nederlandsche taal. Door de nieu we spelling in te voeren verliezen wij kostbare waarden van deze taal. Tot dat besef zou men pas komen, wanneer de nieuwe spelling voor goed en overal In den lande intrede had gedaan. Geluk kig Is het nog niet zoover en veel on- men, waren vrijwel alle onderwijzers of heil kap nog vermeden worden door te- ENGELSCHE LANDINGSPOGING IN FRANKRIJK AFGESLAGEN. Zooals in een extra bericht is mede gedeeld, hebben Engelsche zeestrijd- krachten in den nacht van 27 op 28 Maart getracht in de monding van de Loire troepen aan land te zetten om het duikbootsteunpunt St. Lazaire aan te vallen en de havensluizen te vernielen. Onder het vuur der Duitsche marine- batterijen vloog een met ontplofbare stoffen geladen oude Amerikaansche tor pedojager. die een sluisdeur wilde ram men, voor het bereiken van zijn doel in de lucht. Het meerendeel der vijandelijke torpedo-motor- en stormbooten werd eveneens door marine-artillerie vernield of zwaar beschadigd. Voor zoover de vijand er in slaagde, troepen aan land te zetten, werden zij bij de poging, de werf aan te vallen en del stad binnen te dringen, door troepen van alle deelen der weermacht uiteenge dreven. Volgens tot dusver ontvangen berich ten werden één torpedojager, negen tor- pedomotorbooten en vier torpedobooten van den vijand vernield. De vijand leed zware bloedige verliezen en liet meer dan 100 gevangenen in onze handen achter. Aan Duitsche zijde ging geen enkel oorlogsvaartuig verloren. Ook in het duikbootsteunpunt is geen schade aangericht HOOFDREDACTEUR J. D. OSINGA, NIEUWMARKT 29, BOLSWARD. n- *r I groenten en aardappelen-, fruit-, slagers en vleeschwarenwinkels zullen op alle werkdagen moeten geopend zijn van 9 uur des voormiddags tot 1 uur des na middags en van 2.30 uur des namiddags tot 6 uur des namiddags. 2. Sigarenwinkels zullen op alle werkdagen moeten geopend zijn van 5 uur des namiddags tot 6 uur des na middags. 3. Alle overige winkels, behoudens de na te noemen uitzonderingen, zullen geopend moeten zijn op Maandag van 2.30 uur des namiddags tot 6 uur des namiddags en op de andere werkdagen van 9 uur des voormiddags tot 1 uur des namiddags en van 2.30 uur des namiddags tot 6 uur des namiddags. Van vorenbedoelde regeling zijn uit gezonderd: rijkskantoren, apothekent café’s, restaurants en dergelijke inrich tingen, hotels, openbare middelen van vervoer en stationsrestaurants en voorts slijterijen en kantoormachinewinkels. Voor zoover de verkoop van alle in een winkel ten verkoop in voorraad zijnde waren krachtens wettelijk voor schrift is verboden, geldt de verplich ting tot openstelling voor den betreffen- den winkel niet. Voor den verkoop van andere waren dan die, ten aanzien waar van een verkoopverbod geldt, dient de winkel dus w e 1 geopend te zijn. Dit is van belang b.v. voor de slagerswinkels. In gemeenten, waar zulks op grond van plaatselijke bijzondere omstandig heden gewenscht is gedacht is hier bij onder andere aan plaatsen waar de bevolking van het omliggende platte land haar inkoopen komt doen kan de verplichting tot openstelling in het zomerhalfjaar op de werkdagen tot 7 lijk doel dienende voorwerpen. Eindelijk is in zooverre wijziging ge bracht in de regeling inzake ontheffing van de verplichting tot openstelling der winkels in verband met vacantie van winkelier of personeel, dat deze onthef fing thans door den burgemeester op verzoek van den winkelier zal worden verleend. Het ligt evenwel in de bedoe ling, dat deze ontheffing in het alge meen niet zal worden verleend, tenzi door den winkelier zelve, hetzij dooi zijn organisatie, een regeling is getrof fen, welke aan zijn afnemers de gele genheid tot het doen van inkoopen el ders waarborgt. Dit brengt dus mede dat de tot een bepaalde categorie behooren- de winkeliers niet allen gelijktijdig hun winkel wegens vacantie zullen kunnen sluiten. In de grootere plaatsen zal het zelfs aanbeveling verdienen hieromtrent wijksgewijze een regeling te treffen. Er wordt op gewezen, dat regelingen, strekkende tot sluiting van een bepaalde groep winkels gedurende een halven werkdag per week, in verband met de naleving van het Werktijdenbesluit voor winkels of van dat voor fabrieken of werkplaatsen, van kracht blijven, ter- wij de mogelijkheid tot het vaststellen van dergelijke regelingen onvermin derd blijft bestaan. Voorts wordt de aandacht er op gevestigd, dat naast de verplichte openstelling der winkels de mogelijkheid blijft bestaan, deze binnen de grenzen, door het Winkelsluitings- besluit gesteld, voor het publiek ge opend te hebben. De nieuwe regeling welke op 1 April a.s. in werking treedt is opgenomen in de Nederlandsche Staatscourant. BEZIE DEZE KWESTIE NUCHTER. Op mijn artikel „De Spellingchaos”, dat onlangs in dit blad is gepubliceerd, heb ik van verschillende zijden commen taar ontvangen en hoewel ik gewoonlijk niet inga op reacties op mijn artikelen een krantenschrijver zou dan, vooral in dezen tijd, dagwerk hebben lijkt mij deze kwestie dusdanig belangrijk, dat ik er nog éénmaal op terugkom. Te meer, omdat zelfs van officieele zijde op mijn artikel is gereageerd en mij, naar aanleiding daarvan, mededeelingen zijn gedaan, eveneens van dusdanig belang, dat ze de moeite van publicatie waard zijn. Daarom, nogmaals de spellings chaos. Laat ik allereerst de verschillende schrijvers en schrijfsters danken voor hun commentaar en critiek. Immers, het is voor mij een tastbaar bewijs, dat mijn artikelenserie, die ik reeds meer dan 2 jaar onder den naam „Dingen die ons omringen” schrijf, met belangstelling ge lezen wordt. Ook een krantenschrijver heeft van tijd tot tijd wel eens waardee- ring noodig. Wie heeft dat eigenlijk niet? Maar terzake. Zij, die op mijn artikel reageerden, door in hun vulpen te klim- Soebbas Chandra Bose hebben geen be lang bij een oorlog met de Asmogend heden ten bate van Engeland. Het ge vaar is niet denkbeeldig dat zij' de voor naamste slachtoffers zullen zijn als de Bngelschen de bolsjewistische ip°l'tiek der verschroeide aarde ook in Br.-Indië willen toepassen. Dit zou in een zoo dicht bevolkt land als Britsch-Indië tot een verschrikkelijke catastrophe moeten leiden. Die toezegging voor de Domi nionstatus wordt door de bovenaange haalde leider omschreven in het parool: „Indië voor de Indiërs” Hier staan beide partijen iets scherper tegenover elkaar; de nationalisten die meer tot de politiek der Asmogendhe den overhellen, n.l. de bevrijding van de tot nu toe onderdrukte volken en de Engelsche propaganda, die alles in het werk stelt om de Britsch-Indiërs angstig te maken voor die politiek. De tijd zal hier de beslissing brengen. Nog altijd vormt het proces te Riom een belangrijke factor in de diverse nieuwsberichten. Meenden we de vorige week aan de hand van verschillende ge ruchten de conclusies te mogen trekken, dat dit proces ten slotte in de doofpot zou worden gestopt, dan blijkt nu toch in de laatste dagen dat men rustig door gaat verschillende generaals te onder vragen. In de verklaringen van deze ver antwoordelijke leiders van de Fransche oologsmachine van 1940 klinkt over het algemeen een ontstellend gemis aan ver antwoordelijkheidsgevoel door. Om slechts één voorbeeld te noemen: Kolo nel Janson die het bevel heeft gevoerd over een ondeidivisiegroep verklaarde, dat de reserve-officieren en onder-offi- cieren slechts onvoldoende bekend wa ren met de leiding en het gebruik van de moderne wapens. Ook de kleeding en het opleidingsmateriaal voor de reser visten was qualitatief en quantitatief on voldoende geweest. Op het oogenblik, dat de Duitschers te Clermont Ferrand aankwamen, was hij ervan in kennis ge steld dat zich in die omgeving nog groote hoeveelheden machinegeweren bevonden, terwijl hij er gedurende den voorafgaanden tijd geen had ontvangen. Dergelijkke toestanden wijzen er dunkt ons wel op, dat de geest en de administratie in hef Fransche leger ho peloos bedorven was. Enfin, de sabbo- teurs hebben him verdiende loon gekre gen. DO cent 7 cent tcntieS leeraren. En dus.voorstanders van de rug te keeren tot de oude spelling, nieuwe spelling. Waaruit echter zoo als de redactie van de „Brummensche Courant” zeer terecht opmerkte niet mag worden afgeleid, dat er niet min stens evenveel tegenstanders zijn van de nieuwe spelling. Dat het onderwijzend personeel voorstander is van de nieu we spelling, ligt voor de hand. De leera ren en onderwijzers, zijn er al, geduren de die acht jaren, dat zij de nieuwe spel ling doceeren, in vergroeid. Gewoonte wordt een tweede natuur en de Neder lander is nu eenmaal van nature traag. Het duurt jaren, alvorens hij wat voelt voor iets nieuws en als dat nieuwe hem eenmaal te pakken heeft, stapt hij er ook niet zoo gauw meer van af. Doch er zijn ook tegenstanders, en minstens even verwoed anti-nieuwe spelling, als die 30.000 Nederlandsche onderwijzeres(essen) en leeraren pro zijn. Nu is de vraag niet: wie heeft de meerderheid. Want dat is in dezen tijd practlsch van geen beteekenis. Het kar dinale punt is mijns inziens: Wordt on ze Nederlandsche taal verarmt door de Invoering van de nieuwe spelling. En daarop kan volmondig geantwoord wor den: Ja, Wij weten wel: als het getij verloopt, verzet men de bakens en er Is eens een tijd geweest in de geschie denis van ons land, dat de veel gepre zen spelling-Siegenbeek, na een strijd van 18 jaren plaats moest maken voor de spelling De Vries en Te Winkel. Nu voeren de voorstanders van de nieuwe spelling als motief aan: Thans moet de spelling De Vries en Te Winkel wijken voor de spelling Marchant of Terpstra of hoe men de nieuwe spelling noemen wil. Is de tijd daarvoor rijp? Ja, zeggen de voorstanders, maar de tegenstanders zeggen: Neen. Er is wel degelijk een groot verschil tusschen den tijd, toen Siegenbeek het veld moest ruimen voor de Vries en te Winkel en den dag van vandaag. Bovendien zat er geen essen tieel verschil in deze beide spellingen. Hier was minder sprake van een vereen voudigde „spelling”, dan wel van een vereenvoudiging van woorden, die in ieder geval geen afbreuk deed aan het rijke bezit van de Nederlandsche natie: de eigen taal. Toen het Siegenbeeksche ,kagchel” vervangen werd door „kachel” van De Vries en te Winkel kon men niet van een amputatie onzer taal jspröken, veeleer van een verfraaiing. Maar dat is niet ’t geval met de vereenvoudigde spelling, zooals die thans op de school wordt ge leerd. Hier is wel degelijk sprake van taalverarming. Voorbeelden? Oude spel ling: bedeelen en bedelen. Nieuwe spel ling: bedélen en bédelen. In de schrijf wijze zonder accenten brengen deze 2 woorden, in de nieuwe spelling op ge lijke wijze geschreven, doch verschillend van beteekenis, moeilijkheden met zich mede. Nog een voorbeeld? Oude spel ling: gewasschen en gewassen. Nieuwe spelling: gewassen en gewassen. Het werkt alweer verwarrend, want op wei- Vanaf Maandag j.L zijn, alle nieuws bladen verplicht de tot dien datum geldende advertentietarieven mef 40 pCt te verhoogen. Een nieuwigheid is tevens, dat voortaan de advertenties in millimeters moeten worden berekend, inplaats van zooals tot dusverre in de gebruikelijke tegels. Ter oriëntatie diene, dat 1 regel, zooals tot heden door ons werd ge meten, 3 nun. beslaat. DE UITGEVERS. geland en Amerika om nog eenig resul taat te bereiken, is de aanval. In een ander gedeelte van zijn rede zegt Maisky: Wij hebben geen tijd te wachten totdat de laatste knoop aan de uniform van den laatsten soldaat is ge naaid. In dit zinnetje ligt een verwijt opge sloten aan de Engelsche legerleiding die zich telkens verontschuldigt, dat men nog niet voldoende is voorbereid. Het meest typische in deze redevoering is evenwel de volgende passage, omdat dit alle tot nu toe gelanceerde theorieën over een tweede front in het Westen re niet doet. Deze passage luidt als volgt: „De geallieerden beschikken over vol doende wapenen om de overwinning te bevechten in de Sovjet-Unie. Dit front moet het uitgangspunt zijn van de Ge allieerden, wanneer zij willen zegevie ren en ik twijfel er niet aan, dat dit hun wensch is. Wanneer de geallieerden naar ik hoop op deze wijze tot het offensief zullen overgaan, dan zal Duitschland’s ruggegraat nog dit jaar worden gebro ken.” In bevoegde Duitsche kringen knoopt men hieraan de conclusie vast dat Sta lin’s woordvoerders te Londen en Was hington handelen op een direct bevel uit Moskou. Er is nog iets wat eenigs- zins in deze richting wijst, n.l. de on rust van de laatste weken in den Bal kan. Turkije, Bulgarije en Roemenië waarvan de laatste staat definitief aan den .oorlog deelneemt wormen elk voor zich en ook weer onder elkaar een belangrijke factor in de toekomstige samenleving. Den laatsten tijd is vooral Bulgarije een beetje in het vergeetboek geraakt en meende men over het alge- uur des namiddags worden uitgebreid. meen dat alleen Turkije een zeer be- - slissende rol in dit wereldconflict zou kunnen spelen. Toch is deze veronder stelling niet geheel juist. Bulgarije beschikt over een goed uit gerust leger in totaal ongeveer 30 tot 40 diMisids. Ook ;de opleiding, bewa- of bedekt door luiken of andere tot ge- Pen'ng en andere uitrusting is belang- rijk opgevoerd al mag men natuurlijk, wat techniseering en motoriseering be treft, geen vergelijking met het Duitsche leger treffen. De verwachting in Duitsche kringen is, dat Bulgarije, evenals Turkije, in een of anderen vorm aan de komende ge beurtenissen, welke naar Duitsche op vatting voor de afloop van den oorlog beslissend zullen zijn, zal deelnemen. Deze medewerking zal voor wat Bul garije betreft, in volkomen overeenstem ming met de verbonden landen Italië en Duitschland geschieden. Het bezoek van koning Boris aan Hitler en de reis van Von Papen naar Berlijn wijzen geheel in die richting. Een factor van zeer groote beteekenis ook voor Bulgarije is de houding van Turkije. Wanneer men te Berlijn er in zou slagen de verhoudin gen tusschen Turkije en Bulgarije, die thans nog gebaseerd zijn op het vriend- schaps- en niet aanvalsverdrag van Juni 1941 te verstevigen, was er reeds heel wat In de goede richting bereikt. Dat er te Berlijn zelfs geruchten rondloopen die spreken van een militair bondgenoot schap duidt wel in die richting dat de diplomatieke werkingssfeer momenteel op hoogspanning geladen Is. Niet alleen in Duitschland, maar ook in Engeland is de diplomatieke baro meter onrustbarend gestegen. Van alle kanten wordt er een zekere druk op de Engelsche legerleiding uitgeoefend om meer daden en niet alleen in het eigen land. Ook Indië vormt momenteel ’n zeer lastig probleem. Voor eenige weken te rug hebben we in ons overzicht de ge dachte gelanceerd dat de snelle op- marsch van de Japanners in Indië zeer vérstrekkende gevolgen zou kunnen hebben. De zending van Cripps als ver tegenwoordiger van de Engelsche regee- ring naar Britsch-Indië om daar bespre kingen te voeren met de leidende in- heemsche en Engelsche staatslieden wijst er wel op, dat Engeland het groote belang inziet tot een vredelie vende oplossing van het Indische pro bleem te komen. De onderhandelingen welke thans ge voerd worden, zullen van beslissende beteekenis kunnen zijn voor dit land met zijn 400 millioen inwoners. Een der be langrijkste voorstellen, welke ongetwij feld door Cripps namens de Engelsche regeering aan het Indische congres zal worden gedaan, is de toezegging van de Dominionstatus na den oorlog. Zoo ge makkelijk zullen deze onderhandelingen evenwel niet gaan. De leider van de na tionalisten in Britsch-Indië en opvolger van Gandhi heeft thans aan Sir Stafford Cripps een open brief gericht waarin weinig punten worden aangetroffen die op een overeenstemming zouden kunnen wijzen. De Indische volken, aldus deze 388^ J&airgEmg Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel A Telefoon No. 451 van Handel, Nijverheid en Scheepvaart bepaald, dat de tot dusverre voor slechts enkele groepen van winkels geldende verplichting tot openstelling met ingang van 1 April a.s. zal worden uitgebreid tot nagenoeg alle groepen van winkels. De nieuwe regeling houdt het navol gende in: 1. Broodbakkers-, kruideniers-, melk-, n n 1 n ik s. in 5H 42 irt 31 t ur en 42 42 42 42 42 42 m m m m m 0 EU ït in al jit- *fcti- iet ,'.en en 21 t lig n- :s- en - r SWARD ro 8792® DE J ON G s NIEUW SBE AI) waarin cpgenesaea ►o e- n- et

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1942 | | pagina 1