Revue van de week. ïl I EEN OPMERKELIJKE BROCHURE VAN ÖUD’MINISTER DE GEER. De Oorlog De Bolswardsche Courant en Westergoo VrJJdag 17 April 1942 No. 31 38S!S Jaargang Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD i Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel A Telefoon No. 451 1 I. ■ward» 'l I Wanneer de bevolkingsaanwas m ons land normaal blijft, en de overheid in dezelfde (en zeer toe te juichen) mate doorgaat met het opruimen van krotwo ningen en de onbewoonbaarverklaring van duizenden woningen, die reeds jaren geleden voor menschelijke bewoning ongeschikt waren, zal er in de eerstko mende jaren een geweldige bedrijvig heid In de bouwnijverheid ontstaan. De Haagsche Post heeft dezer dagen een berekening gemaakt, die hierop neer komt, dat de bevolking van Nederland In 1950 met ruim 800.000 zal vermeer derd zijn. Hiervoor alleen zullen reeds Sm. (Om eventueele vóóroordeelen tegen deze brochure te ondervangen, kan wor den medegedeeld, dat deze brochure niet aan een Duitsche voorcensuur on derworpen is geweest; de heer De Geer heeft hef geschrift op eigen initiatief ge schreven. Red.) Advertentieprijzen, l )0i 13 m.m. 1 100 et elke m.m. meer 6 et, Tusschen Üe tekst dubb. prijs. Giro no. 87926. I v the uxP- ’•het 'US- loor cht- iio- ro 8792$ r «I HOOFDREDACTEUR NIEUWMARKT 29, 30.000 woningen per jaar gebouwd moe ten worden. Wanneer hierbij geteld wordt het aantal nieuwe woningen, noo- dig voor de vervanging van de onbe- woonbaarverklaarde huizen, dan komt men volgens de berekening van de Haagsche Post op een totaal bedrag van ruim 40.000 per jaar. Maar nog is die berekening niet ge heel juist. In deze oorlogsjaren is er na tuurlijk minder gebouwd dan in nor male jaren en dit tekort moet eveneens worden ihgehaaid. De verwachting is dan ook, dat er belangrijk meer dan 40.000 woningen per jaar zullen moeten worden gebouwd. Voor de bouwnijver heid ziet de toekomst er dus zeer hoop vol uit. In deze berekening heeft men ons in ziens een kleine fout gemaakt, wat be treft de bevolkingsaanwas. Wanneer na dezen oorlog weer normale tijden aanbreken, zal evenals dit voorheen het LUCHTAANVAL OP BRITSCHE HAVEN SUNDERLAND. Sowjetformatie in centralen sector vernietigd. HOOFDKWARTIER VAN DEN FüHRER, 16 April. (D.N.B.) Het opperbevel van de weermacht maakt bekend: In het Oosten viel de vijand op enkele plaatsen aan; de aanvallen werden bloedig afgeslagen. In den centralen sect or werd een van haar verbindingen afgesneden gevechts groep der bolsjewisten vernietigd, nadat alle van te voren ondernomen uitvalspogingen van den vijand met zware bloedige verliezen waren mislukt. In den noordelijken sector won nen formaties vanhet leger en de Waffen S-S bij plaatselijke aanvallen onder zeer moei lijke terrein-omstandigheden verder terrein. Bij luchtaanvallen op Moermansk werden talrijke bomtreffers op de kade-installaties en pakhuizen geplaatst. Een groote en twee mid- delgroote koopvaardijschepen vlogen in brand. Vergezellehde jachtvliegtuigen scho ten zeven vijandelijke vliegtuigen neer. In Noord-Afrika geen bijzondere krijgsoperaties. In luchtgevechten boven het Kanaal en bij tochten naar de Duitsche Bocht schoten jagers en marine-artillerie 10 Brit- sche vliegtuigen neer. Gevechtsvliegtuigen vielen in den nacht van 15 op 16 April de belangrijke Britsche haven en scheepsbouwcentrum S ua d e r- 1 a n d aan. Na bomtreffers van zwaar xaliber werden uitgebreide branden waargenomen. Britsche bommenwerpers deden in den af- geloopen nacht storingsaanvallen op verschil lende plaatsen inWest-Duitschland. De burgerbevolking leed geringe verliezen; een vijandelijk vliegtuig werd neergeschoten. NEGEN VIJANDELIJKE VLIEGTUIGEN NEERGESCHOTEN. Aan hef front van Cyrenaica bedrij vigheid der vooruitgeschoven elementen. De bombardementen op doelen op’Mal ta zijn, voortgezet. In luchtgevechten bo ven het eiland hebben Duitsche jagers zeven vijandelijke toestellen neergescho ten. Bij /een mislukte poging tot een aanval op onze schepen in het midden der Middellandsche Zee zijn twee En- gelsche bommenwerpers door escorte rende Duitsche jagers neergeschoten. geval was, een groot deel van de Neder- Idndsche bevolking naar het buitenland emigreeren. Verschillende landen die door den oorlog ernstig geleden hebben, 'kullen alle krachten in het werk stellen buitenlandsche arbeiders tot zich te trek- j ken, waardoor het bevolkingsoverschot in ons land belangrijk Zal worden be ïnvloed. Naar onze meening kan bij den aanbouw van nieuwe woningen met deze factor ernstig rekening worden gehou den. Ondanks deze te verwachten uit tocht blijft het woningvraagstuk zeer ac tueel. J. D. OSINGA, BOLSWARD. ,«it- Jti- det ken 'eu 21 Jig m- ts- en een onbepaald aantal naast elkaar en geheel los van elkaar levende staten, zooals we die tot nu toe gekend heb ben, zal zich niet handhaven. Dat, zoo blijkt duidelijk in deze bro chure, is het standpunt dat de Britsche regeering inneemt. En, wij weten, ook het standpunt van de Duitsche regeering, die immers streeft naar een groote Ger- maansche volkereneenheid, waarin Ne derland een voorname plaats zal kunnen Innemen.. Wat is er tegen ’n Romaan- sche volkereneenheid, naast die Ger- maansche? Beiden kunnen immers, al weer in groot verband, samenwerken? Volgens den schrijver, het boven staande als basis nemende, is er een mogelijkheid voor beide partijen in de-1 zen strijd om tot eenheid te komen. 01 dat thans nog mogelijk is, dat meenen wij te mogen betwijfelen. Maar het is desondanks zeer goed dat een oud-po- liticus van de voormalige Chr. Histori sche Uie thans een bres poogt te slaan in den hoogen muur, waarachter de vroegere leden van deze partij zich nog wenschen te verschuilen. Voor vele hun ner zal deze brochure dan ook verras send en wellicht ontnuchterend zijn. En velen zullen den schrijver laken om zijn betoog en verklaring van zijn meening. Jhr. de Geef heeft gemeend, nadat hij zijn taak op het politieke tooneel van ons land plotseling beëindigde, nog eens voor het voetlicht te moeten treden. En wel op een wijze, die bij velen be roering zal verwekken. Wij kunnen niet anders dan waardeering hebben. Waar- deering, omdat hij eens politieke tegen stander van de ideologie, die thans in ons land wordt gepropageerd, het waag de, daarvoor in zekeren zin een lans te breken. Omdat hij tot het inzicht kwam, dat hier de belangen van de geheele menschheid in en buiten Europa, op het spel staan. Omdat een langen duur van dezen oorlog fataal zou kunnen zijn voor vóór- en tegenstander. Nogmaals, voor velen zal deze stem geen nieuw geluid zijn. Velen leven reeds korter of langer tijd in de weten schap, dat uit dezen oorlog uiteindelijk een betere, goedgeordende maatschappij geboren kan worden, mits daartoe de medewerking van menschen met een hel der begrip voor de geweldige gebeurte nissen van .dezen tijd aanwezig is. Maar voor hen, die in hun blanke waanzin nigheid blijven vasthouden aan het oude, dat niet meer terugkomt, hoe deze oor log ook moge eindigen, is deze brochure een, zij het soms ook ietwat vage, doch ernstige, waarschuwing. En het is te wenschen, dat velen van deze verwoe de tegenstanders de bezadigde woorden van "den oud-minister rustig qverdenke en ter harte nemen. Een voor hen ver trouwde stem spreekt in deze brochure, een stem, waarnaar men altijd luisterde, een stem, die thans ook gehoor verdient, vooral bij de vroegere volgelingen van dezen grijzen staatsman-in-ruste. En, gezien in het licht van de huidige bran dende vraagstukken, kan deze brochure zóó nuttig werk verrichten. Er is in de laatste weken nogal heel wat geschreven en geredeneerd over den arbeidsdienst en niet altij S bemerkt men in die ge sprekken een juist begrip over doel en werkjng Ivan dealen dienst. We laten natuurlijk buiten beschouwing een be paalde groep onder onze Nederlanders, die tegen beter weten in op allerlei ma nieren trachten dezen arbeidsdienst af- breuk te doen door leugen en verdacht- making. Deze lasterpraat Is' reeds voor een zeer groot deel door de feiten ach terhaald. Ook bestaat er een groote groep die hetzij door onkunde of nor male bezwaren met het doel en streven van den arbeidsdienst moeten worden bekend gemaakt. Zooals wellicht bekend is werd in de verordening van 23 Mei 1941 het vooruitzicht gesteld, dat de overheid het dourmaken van ’n arbeids dienst als voorwaarde kon stellen voor de benoeming tot bepaalde ambten of beroepen. In het eerst was deze dienst geheel vrijwillig, maar na 1 April j.l. is deze dienst verplichtend gesteld. Dat is dan ook de logische consequentie van de doelstelling van dezen dienst, n.l. de jeugd den weg te wijzen naar de ge meenschap en die jeugd bedoeld als het geheele volk in al zijn geledingen. Juist daarom moeten alle rangen en standen in dezen dienst vertegenwoordigd zijn en niet, zooals velen meenden en mis schien ook wel een beetje wenschten, dat de arbeids dienst een toevlucht zou worden voor jeugdige werkloozen. Stu denten en toekomstige ambtenaren, die eens een verantwoordelijke positie in de volksgemeenschap zullen innemen, kun nen dat onmogelijk doen wanneer zij niet in de kameraadschap van den arbeids dienst zich één hebben voelen worden met hun andere landgenooten. Daarom i ook mag er geen privilege bestaan voor rijke ouders om hun kinderen van dezen dienst vrij te koopen. Wanneer het waar j is, dat de jeugd de toekomst heeft, dan moet de jeugd van dezen tijd doordron gen worden van de eenheid onzer volksgemeenschap, doordrongen ook van het besef, da^de dienende taak in deze volksgemeenschap een eerste eisch is. Gaat dit niet vrijwillig, dan rust op de overheid de zedelijke plicht dezen dienst aan de gemeenschap op te leggen als een voorbereiding voor een gezonde sa- menleving^ luxe goederen worden gekocht. Uit be trouwbare bron weten we het geval bij een dame die 9 geëmailleerde brood trommels, 3 nieuwe theeserviezen en 4 karpetten gekocht had, maar bovendien in de provisiekelder lange rijen inmaak- flesschen met vleesch en visch en groen ten. Of van die Friesche boer, die voor zich, zijn vrouw, kinderen en inwonend personeel in totaal 10 personen, elk 8 paar klompen had gekocht, dus 80 paar klompen. Geen wonder, dat de arbeider, die, wanneer zijn klompen versleten zijn tracht een paar nieuwe te koopenvan den winkelier het bericht krijgt: we heb ben niets meer voorradig. Dat is geen normale-behoefte-bevrediging, maar een onsociale daad, want men onthoudt daar door die goederen aan de verbruikers die er de grootste behoefte aan heb ben. Indien ons volk den samenhang van deze tegenstellingen leert zien en be grip toont voor de volksverbondenheid, waarin we moeten leven, kan er een sa menleving worden opgebouwd, waarin de balans van geld en goederen in even wicht blijft en waarin een overvloed van goederen, inplaats van tot ellende zooals ons de jaren na 1929 geleerd hebben, tot hooger welstandspeil zal leiden. NEHROE OVER DE ONDERHANDE LINGEN MET CRIPPS. Volgens een bericht uit Allahabad heeft Nehroe zich scherp gekeerd tegen de uitlating van Cripps, dat het Natio nale Congres alles of niets heeft ge wild. Hij zeide: „Wij hebben Cripps niet gezegd wat wij wilden, doch waf wij als een niet te ontkomen voorwaarde be schouwden, indien wij den last der ver antwoordelijkheid zouden dragen en ons land tot het laatste toe verdedigen moesten.” Hij voegde er aan toe achteraf be schouwd zelf verwonderd te zijn ge weest dat hij Cripps zoo ver tegemoet was gekomen om toch maar een of an- Van bepaalde zijde wordt nogal eens de vraag gesteld of de deelnemers aan den arbeidsdienst vrij zijn in ,de vervul ling van hun godsdienstplichten. /Het antwoord is van den beginne af gege ven en blijft steeds gelijk, n.l. ieder is vrij zijn godsdienstige plichten te ver vullen, zijn eigen kerk te bezoeken, te bidden voor en na den maaltijd, jenz. Aan het vervullen van de godsdiensti ge plichten wordt niets in den weg ge legd. Zoo bezien heeft de arbeidsdienst de groote taak oijze jeugd op te voeden tot gemeenschapsmenschen, tot mannen en vrouwen die het echte socialisme, dat is de dienst der gemeenschap willen beoe. fenen. Voordat we deze ideale toestand hebben bereikt, zullen nog heel wat on sociale volksgenooten gelegenheid krij gen zich, ten koste van deze gemeen schap te verrijken of een góed leventje te leiden. x We denken hier natuurlijk in de aller eerste plaats aan den zwarten handel, die door deze onsociale elementen van goederen wordt voorzien. Men treft in deze groep menschen aan die er rond voor uitkomen dat zij dit bedrijf uitoefe nen om zich zelf te bevoordeelen, maar ook vindt men sommigen di; de voor stelling willen wekken dat zij dit on-soci- ale werk doen om er de samenleving een dienst mee te bewijzen. In de meeste gevallen weten zij wel beter, n.l. dat zij ’n, deel der voortbren ging onttrekken aan de armen en de be- scheidenen die geheel aangewezen zijn op het door de distributie toebedeelde rantsoen. Deze menschen moet worden bij gebracht dat zij in wezen misdadigers zijn, omdat zij de gezondheid van het arme en bescheidene deel van ons volk in gevaar brengen. Maar wat te zeggen van hen, die door hun financieele positie in staat zijn deze goederen uit den zwarten handel te kun nen koopen, die doordat zij over vol doende geldmiddelen beschikken, deze goederen tegen veel te hooge prijzen kunnen koopen? We zouden haast dur ven beweren, dat juist zij meer schuldig zijn, omdat zij de gelegenheid openstel len dat die zwarte handel zoo welig kan tieren. Men heeft dit wel eehs genoemd de vlucht uit het geld in de goederen. Zoolang dit zich beperkte tot het koo pen van goud en zilver, tot perzische ta pijten en bontmantels, tot postzegels en eetserviezen, kon men deze menschen dat pleizier gunnen, maar wanneer deze lieden zich niet ontzien ook de dagelijk- sche verbruiksartikelen weg te graaien, wordt de toestand zeer bedenkelijk. Bij een normaal aanbod zou een groote vlucht in de goederen reeds storend werken, destemeer wanneer door de oor logsomstandigheden het aanbod beperkf moet worden. Frappante voorbeelden zou men kunnen opnoemen van de vaak onzinnige wijze waarop verbruiks- en 00 cent 7 cent tentiei EEN OPROEP TOT BEZINNING VAN IEMAND, DIE ZELF TOT EEN HELDERDER INZICHT KWAM. Enkele dagen geleden is er van de hand van den oud-minister en oud-pre- inier Jhr. Mr. D. J. de Geer, een opmer kelijke brochure verschenen getiteld „De synthese in den oorlog” (synthese begripsverbinding). Eenerzijds is deze brochure voor velen een verrassing: immers, Jhr. de Geer, was de minister-president tijdens den oorlog in Mei 1940. Hij was het, die met zijn andere kabinetsleden vluchtte naar En geland en vandaar uit verder als „Ne- derlandsche regeering” de belangen van de Nederlanders buiten het bezette ge bied behartigde. Vluchten is altijd be denkelijk, in vele gevallen ook te ver- oodeelen en als een regeering het volk dat het heeft te regeeren, in den steek laat, onverschillig onder welke omstan digheden zulks gebeurt, dan is zulks ten eenenmale af te keuren. Des te verras sender is dan ook deze brochure, omdat daarin een oproep weerklinkt tot 't Ne- derlandsche volk om zich te bezinnen en de haat, die er nog heerscht onder velen, terzijde te stellen. De oud-minister ïlet in dezen oorlog, ondanks de ver meende en mogelijk nog aanwezige te genstellingen desondanks een basis tot samenwerking; tot begripsverbinding, tot synthese. En van een oud-minister- president, die het land uitvluchtte, toen de vijamj daarin binnenviel en in den staat, waar hij werd ontvangen, verder actie voerde tegen dezen vijand, zou men toch waarlijk in de laatste plaats ver wachten, dat hij plotseling een basis tot samenwerking aanwezig acht. Anderszijds is deze brochure teleur stellend. Zij is niet positief. Agnstvallig blijft de schrijver zich verheien in op pervlakkigheden en komt bijvoorbeeld niet met positief te verwezenlijken ge dachten aan. Teleurstellend is dan ook deze brochure in de eerste plaats voor die categorie van menschen, nationaal- socialist of niet, die zelf persoonlijk tot de overtuiging zijn gekomen, dat er uit deze chaos, waarin wij ons thans be vinden, een nieuwe, betere orde kan ge schapen wprden mits alle menschen van goeden wille, onverschillig, of zij zich in Nederland, Duitschland, dan wel elders In Europa bevinden, daartoe van harte willen medewerken, desnoods met inzet van eigen persoon. Overigens kan het lezen van deze brochure worden aanbevolen. Wij zullen er ntet uit cileeren. Dat ïou te veel .plaatsruimte verben en daarvoor is deze brochure ook niet geschreven. Wij willen er slechts in het kort het een en ander van vertellen. Maar hen, die op het oogenblik nog verwoed tegenstander zijn van alles wat Duitsch of nationaal- aocialistisch is, (of, Raar niietiwe orde zweemt, raden wij ten zeerste aan, deze brochure te lezen. Vooral de vroegere leden van de Chr. Historische Unie zul len veel kunnen leeren uit de woorden van hun vroegeren politieken voorman. Doch terzake. Oud-minister de Geer is in zijn brochure tot de vaste overtui ging gekomen, dat na dezen oorlog vele dingen anders zullen wezen dan tevoren. Daarover, aldus de schrijver, is men het in alle landen eens geworden. (Dus ook in Engeland. Dat is wat anders, dan de Londensche radio het dalende aantal luisteraars in ons land nog tracht voor te spiegelen!). Vast staat, volgens den schrijver, voorts, dat na deze oorlog de volken in grooter verband zullen leven dan tot dusver het geval was. De toe stand van volstekte souvereiniteit van CORREGIDOR VERDER BESCHOTEN. Van de Philippijnen wórdt gemeld, dat Japansche zware artillerie k gisteren de beschieting van het vestingeiland Corre- gidor voor de Baai van Manilla heeft voortgezet. Het vuur der belegerdep was zwik en werd meermalen onder broken. Op het Philippijnsche eiland Cebu hebben Japansche legervliegtuigen twee zware bomaanvallen gedaan op de stel lingen in het bergland rondom de stal Cebu. Aan militaire doelen wérd zware schade aangericht. In Zuid-West-China, aldus verneemt het D.N.H. viai Sjanghai ubt Tsjoeng- king, is het geheele personenvervoer per autobus wegen$x gebrek aan motor brandstof stilgelegd. Adolf Hitler, Führer van het Groot-Duitsche Rijk, die, op 20 April a.s. zijn 53sten verjaardag viert. (V.P.B.-I.P. RJB.-Atlantic-s) I 'f I Verschijnt DINSDAGS- en VRIJDAGSAVONDS. Leesgcld Ir. p. p. per hall jaar 11.57 Bulten de provincie f 2.10; inn. 15 c. Voor het Buitenland f 7.35 per jaar. Leesg. p. looper 42 ot. p. kwartaal. Tot een der problemen die voor nu, maat niet minder voor na dezen oorlog om een oplossing vragen, behoort zeer zeker het woningvraagstuk. Wanneer de bevolkingsaanwas in - - f in- i I ►O je n et I- SWARD I DE JONG s NIEUWSBLAD waarin opgenomen J. I 1

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1942 | | pagina 1