Revue van de week.
De Oorlog
k
De Bolswardsche Courant en Westergoo
a
1
I
I
Stadsnieuws.
38£± Jaargang
Vrijdag 29 Mei 1942
No. 43
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Uit den Omtrek.
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
t
tl
1
r
R
R
Hilv. I.
i
3
1
I
i
>r
1
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAGSAVONDS.
Lmgeld fr. p. p. per hall ja ar f 1.57
Buiten de provincie f 2.10; inn. 15 c.
Voor het Buitenland 1 7.35 per jaar.
Leesg. p. looper 42 et. p. kwartaal.
n
.rd,
E3
I
A 4 7 1/1il i Ip ij i n,
I iól IJ *!-», 100 ct.
ilk) ni.rrt. rïUJr 6 Ct,
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87926.
1
u
WWB®?
De dienaren van het politieke christendom
hebben in den loop der tijden veel onheil en
leed over ons volk gebracht. Telkens weder
brachten zij verdeeldheid tusschen volksge-
nooten, tusschen menschen van hetzelfde ras
en bloed. Door hun kuiperijen en intriges
werd broederbloed vergoten. De kans daartoe
mogen zij nooit meer krijgen. Strijdt daarom
mede tegen de zwarte internationale.
Treedt in de rijen der Nederlandsche SS.
cent
cent
lies
wijdt hieraan een gpediaal artikel en
komt tot deze conclusie, dat de oorlog
aan ieder groote beperkingen oplegt en
dat wij ons vele begeerenswaardige za
ken voorloopig zullen moeten ontzeg
gen. Dit is ook niet erg, maar nooit mo
gen wij vergeten dat deze offers door
allen moeten worden gebracht en dat
het de allereerste eisch van sociale recht
vaardigheid rs, dat de beschikbare hoe
veelheden levensmiddelen zooveel mo
gelijk gelijkelijk worden verdeeld. En de
belooning van den arbeid is dAAr on
rechtvaardig en on-socialistisch gewor
den, waar het den een in staat stelt met
behulp van sluikhandelaars en andere
zwendelaars de eerste levensbehoeften
van den ander op te koopen, omdat in
het laatste geval het loon ontoereikend
iB zich de eerste levensbehoeften te1 ver
schaffen. Deze besteling der armen met
behulp van den sluikhandel vindt in ons
land op ontstellend groote schaal plaats.
Ondanks het verbod van verkoop of aan
koop van levensmiddelenbons wordt er
in de bonnen der voor hun arbeid te
laag betaalden een zeer levendige handel
gedreven.Het is alweer een eisch der so
ciale rechtvaardigheid dat ieder zich kan
aanschaffen datgene waar de bonnen
recht op geven.
Hoewel de meesten zoo niet al de
kachels reeds veilig voor den volgenden
winter zijn opgeborgen, is daarmee het
probleem van onze kolenvoorziening
nog niet geheel verdwenen. Zoowel voor
huisbrand als Industrie is het dringend
noodig, dat er In de komende maanden
eenige reserve wordt gekweekt, opdat
het gebrek aan kolen in de komende
winter tot de kleinst mogelijke propor
ties kan worden teruggebracht. Als een
der maatregelen waardoor de kolenpro
ductie weer op normale basis kon wor
den teruggebracht is indertijd ingesteld
dat er op één Zondag in de maand moest
worden gewerkt. Dit heeft heel wat ver
zet onder de mijnwerkers teweegge
bracht, maar het schijnt nu toch, dat men
langzamerhand begint in te zien dat het
op peil houden van de productie een bij
uitstek Nederlandsche zaak is. De Lim
burger Koerier schreef dezer dagen, dat
dit argument thans heeft doorgewerkt en
de mijnwerkers hebben begrepen, wat
op het spel staat. Zij hebben het offer
van hel Zcfndagweilk gebracht en fi.l.
Zondag Is er als op een gewone werk
dag gewerkt
Het Nederlandsche publiek zal daar
dankbaar voor zijn. Het heeft te meer
reden tot dankbaarheid nu enkele kolen
bons zijn aangewezen en ieder dus reeds
voor de eerste wintermaanden een hoe
veelheid huisbrand kan opslaan. Deze
hoeveelheid behoeft In de komende win
termaanden niet te worden vervoerd en
moeilijkheden ten aanzien van dit ge
deelte zijn dus niet te vreezen. Daar ook
aan de voorraadvorming bij de groote
steden aandacht zou worden geschon
ken zullen moeilijkheden, zooals die er
m den afgeloopen winter waren, wel
voorkomen kunnen worden.
Natuurlijk hoopt een leder, dat een
spoedige pacificatie van ons werelddeel
het mogelijk zal maken, tot normale ar
beidsverhoudingen, óók in het mijnbe
drijf, terug te keeren.
1
MEXICO IN OORLOG MET DE
ASMOGENDHEDEN.
Veridaring van president Camacho
in het Congres.
De president van Mexico, Camacho,
heeft naar uit Mexico City wordt gemeld
in een buitengewone zitting van het Con
gres medegedeeld, dat Mexico zich van
28 Mei af als in staat van oorlog met
Duitschland, Italië en Japan beschouwt.
Mexico was, naar Camacho verklaar
de, op grond van de internationale ver
plichtingen, die het had aangegaan, geen
andere beslissing meer overgebleven,
dan „moedig deze weg met alle conse
quenties aan de zijde der democratieën
te gaan”.
De Mexicaansche president beschul
digt in zijn verklaring de spilmogendhe-
den van agressieve bedoelingen en be
weerde met name, dat een Mexicaansch
stoomschip aan een aanval had bloot
gestaan.
sloten, maakt snelle vorderingen. Na
nieuwe vergeefsche uitbraakpogingen is
de weerstandskracht van den vijand, die
tot dusverre hardnekkig heeft gevoch
ten, gebroken. De op een nauw gebied
opeengedrongen en in verscheidene af
zonderlijke groepen omsingelde vijande
lijke troepen vertoonen een chaotisch
beeld.
De commandant van het 57ste Sov-
jetleger, generaal Podlas, en zijn stafchef
hebben zich, kort voor zij gevangen zou
den worden genomen, doodgeschoten.
In de centrale en Noordelijke zone van
het Oostelijke front zijn eigen aanvals-
operaties met succes voortgezet. Enkele
vijandelijke aanvallen werden afgefsla-
gen. Aan het IJszeefront werden in de
haven van Moermansk twee groote
koopvaardijschepen in brand gebombar
deerd.
Bij de voortzetting der aanvallen op
het vijandelijke convooi in de wateren
tusschen de Noordkaap en Ijsland heb
ben gevechtsvliegtuigen een koopvaar
der van 8000 ton tot zinken gebracht en
aan boord van drie andere brand ver
oorzaakt.
In de Middellandsche Zee zijn geslaag
de aanvallen gedaan op vliegvelden op
Malta en aan de kust van N.-Afrika.
Overdag hebben gevechtsvliegtuigen
de havenwerken van Southampton aan
gevallen, gedurende den nacht voor den
oorlog belangrijke installaties jaan d'e
Zuidwestkust van Engeland.
Bij enkele vluchten naar de kust van
Noorwegen en Frankrijk verloor de vij
and door jachtafweer en luchtdoelge
schut vier vliegtuigen.
Wanneer we nu, wat betreft het bin-
nenlandsch nieuws, aan onze lezers de
vraag zouden voorleggen: wat acht ge
deze week actueel? dan zullen *de ant
woorden wel zeer verschillend zijn.
In de eerste plaats ligt dat aan een
bepaalde geesteshouding en aan den
anderen kant aan het verschil in levens
positie. De werkman zal zich in alge-
meenen zin meer interesseeren voor alles
wat met de arbeid in verband staat, dus
arbeidsdienst, ontslag van personeel,
vrijwillige dienstneming bij de politie of
gedwongen dienst in het buitenlandsche
arbeidskamp.
De middenstander is geneigd meer be
lang te stellen in alles wat met den goe
derenhandel samenhangt; leest graag
lets over in beslag genomen goederen en
hoe hiermede gehandeld wordt, maar
trekt zich door de kopzorg van de dis-
stributie en al de andere papieren be
zwaren van de groote problemen van
dezen tijd bitter weinig aan.
Evenzoo de fabrikant en groothande
laar die door de rantsoeneering aan de
eene kant een veel te groote vraag en
aan den anderen kant het grootste deel
van de maand met ontevreden afnemers
moet werken. Bovendien week in week
uit volgestopt wordt met ambtelijke pa
perassen, die een groot deel van zijn tijd
in beslag nemen. Neen, look bij deze
groep moeten we niet de volle belang
stelling zoeken voor de groote proble
men van dezen tijd.
Onwillekeurig zult U de vraag stellen:
heeft het dan nog wel zin die vraag
stukken van onzen tijd in korte trekken
te belichten?
Voor den journalist, die zijn taak goed
opvat en zijn positie tegenover de volks
gemeenschap begrijpt, is er maar één
antwoord en wel: „rtu meer dan ooit is
het noodig in onze apatische samenleving
waar leugen en bedrog, egoïsme en haat
hoogtij vieren, de problemen van dezen
tijd te bespreken, opdat belangstelling
gekweekt wordt voor de vraagstukken,
waarvoor we nu, maar zeker na dezen
oorlog een antwoord gereed moeten heb
ben. We zullen na dezen oorlog de
groote massa niet weer stuurloos aan ’n
woelige zee over mogen laten. We zul
len vooral de sociale problemen moeten
bestudeeren en hen die het aangaat de
overtuiging bijbrengen, dat de eerste
plicht in een gezonde samenleving Is
de sociale rechtvaardigheid.
Zie, daar komen we ongemerkt op een
zeer belangrijk probleem van dezen tijd.
Wat verstaan we eigenlijk onder sociale
rechtvaardigheid? Om ’t maar eens kort
en krachtig te zeggen, de waardeering
van den arbeid. Daarin ligt opgesloten
een rechtvaardig loon, zoowel voor den
werkman als voor den werkgever; dat
teder lid van een bedrijf ook deel uit-
maakf van dit bedrijf, zich van hoog tod
laag bewust is van de verantwoordelijk
heid, niet dus een soort machine-onder-
deel, dat de opgedragen taak en ook
niets jmeelr vervult, maar een levende
gemeenschapscel die zich beschouwt als
een deel van het groote raderwerk,
waarop een deel der algemeene verant
woording rust. Het niet vervullen van de
eisch der sociale rechtvaardigheid heeft
in ons land toestanden geschapen, zoo
als we ze voor 1940 bij legio konden
ontdekken. Deze toestand mag en moet
niet weer terugkomen. We hebben er
voor te zorgen teder in zijn staat en
stand, dat die eerste beginselen van een
sociale rechtvaardigheid zoo worden
gepropageerd, dat onze geheele samen
leving ervan wordt doortrokken; dan,
maar ook dan alleen zal het mogelijk
zijn het leven weer met idealen te vullen,
omdat een leven zonder Idealen voor de
meesten onder ons geen leven is.
In het begin van dit overzicht hebben
we terloops even gesproken
over den sluikhandel
We zouden haast willen zeggen: het
groote probleem van dezen tijd. Door die
sluikhandel een ontstellend aantal inbra
ken, diefstallen, onthouding van voe
dingsmiddelen aan de gemeenschap,
bonnenhandel, clandestien slachten, enz.
enz. De sluikhandel is een rotte plek in
onze! samenleving die alleen daardoor
zulke vérstrekkende gevolgen heeft, om
dat er nog steeds menschen gevonden
worden, die over een ruime beurs be
schikken en het woord egoïst als no. 1
in hun zakboekje geplaatst hebben.
Veel schuldiger dan de dief is hij, die
de meestal gestolen slulkhandelgoederen
koopt.
Er Is nog een ander gevaar, waardoor
de mogelijkheid bestaat, dat goederen
In den sluikhandel terecht komen en wel
het dikwijls ontbreken van een recht
vaardig loon. De redactie van Vo Va
DE STRIJD IN CHINA.
Hoofdstad van Tsjeklang bezet.
Het persbureau van het Japansche le
ger te Sjanghai heeft medegedeeld, dat
Japansche strijdkrachten, na verwoede
gevechten de hoofdstad van de provin
cie Tsjekiang, Kinhwa hebben bezet.
De in het gebied van Kinhwa ingeslo
ten Chineesche troepen, waarvan de
sterkte op 20.000 man wordt geschat,
zijn volgens andere Japansche berichten
vernietigd of gevangen genomen.
Volgens Stefani is het verlies van
Kinhwa voor de regeering te Tsjoeng-
ki'ng zeer ernstig. De stad is n.l. een
groot handelscentrum. Zij vormde hef
voomaamstrategische punt in de derde
militaire zone van het China van Tsjang
Kai-sjek.
In Z.O. Sjansi, een Noord-Chineesche
provincie, die ten Westen van Peking
ligt, gaan ingesloten Chineesche commu
nistische troepen ter sterkte van onge
veer 10.000 man hun vernietiging tege
moet. Volgens vertraagde berichten heb
ben Japansche troepen op 24 Mei de
nieuwe zesde brigade van Tsjoengking
in de pan gehakt, waarbij de Chineezen
400 dooden en 80 gevangenen verloren.
Uit een gemeenschappelijk Japansch-
Thaisch commuiqué, waarin de bezetting
van de plaats Kentoeng in Birma door
Thaische troepen wordt medegedeeld,
blijkt voor het eerst officieel, dat de
Thaische troepen actief met Japan sa
menwerken.
DUITSCH WEERMACHTBERICHT.
Vernietiging der ten Zuiden van Charkov
ingesloten Sovjet-legers maakt snelle
vorderingen.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜHRER.
Het opperbevel van de weermacht deelt
mede:
De vernietiging van de Sovjet-legers
die ten Zuiden van Charkov zijn inge-
Naar de Britsche nieuwsdienst meldt,
heeft de Britsche opperbevelhebber in
Birma, generaal Alexander in een dag
order medegedeeld, dat zijn opperbevel
door den terugtocht uit Birma is geëin
digd
DE ZWEMSCHOOL.
Naar wij vernemen is de zwemschool
dezer dagen door bevoegde instantie
goedgekeurd, zoodat wanneer de voor-
bereijdende werkzaamheden een beetje
vlot verloopen, eerstdaags de zwem
school kan worden opengesteld.
Waarschijnlijk kan reeds a.s. Dinsdag
nader bericht worden tegemoet gezien.
GESLAAGD.
16 Mei werd een examen gehouden,
uitgaande van de Vereen, van Leeraren
in Steno- en Dactylografie „Speed”.
Namens het Centraal Bureau slaagden
voor:
Kantoorstenogra(a)f(e) B (130 letter
grepen per minuut): Mej. Hittie Bijlsma
en de heer O. H. Zelle, Bolsward.
Typist (e): de dames Femie M. L. Ger-
ritsma en Gé de Groot, Bolsward; Annie
Hardenberg, Witmarsum en Magda S. de
Vries, Hichtum; de heeren L. de Boer,
Makkum; Y. Bonnema, Hijdaard; F. Fal-
kena en H. Personius, Pingjum; K. P.
de Jong, Bolsward en W. de Vries (met
lof), Sneek.
Eén candidaat werd afgewezen.
Zij werden opgeleid door Hillle de
Jong, Gedipl. Ler. Typen en Steno-Speed
Hid Heroplantsoen 4, Bolsward.
De R Uit de maand.de Aal en Paling in het land.
De palingrookerijen in Volendam hebben hun wer^aamheden hervat en
leveren weer bun gerookte Aal af, welke groeten aftrek vindt Zoo uit da
rookerij.
(VJ?.B.-PoJygoon-Zeylainaker-a^.
STILSTAND IN STRIJD OP
MADAGASCAR.
Onderhandelingen over Martinique
duren nog steeds voort.
Van gezaghebbende zijde verneemt
men, dat seder eenige dagen een stil
stand in de gevechten op Madagascar
is ingetreden.
Naar men in bevoegde kringen te Vichy
verneemt, is Martinique nog steeds het
voorwerp van diplomatieke onderhande-
lingen. Plaatselijke besprekingen hebben
geleid tot het immobteliseeren van 'de
Fransche oorlogsschepen op de reede
van Martinique door verwijdering van
belangrijke machine-onderdeelen.
De Fransche regeering heeft daarente
gen geweigerd de schepen te ontwape
nen. Wat de koopvaarders en in het bij
zonder de zeven tankschepen betreft: de
Fransche regeering houdt vast aan het
standpunt, dat zij heeft uiteengezet in
haar nota van 12 Mei, waarin zij ver
klaarde, dat zij onder geen omstandig
heden schepen aan een andere mogend
heid zou afstaan.
FILMAVONDEN.
De Doele geeft Zondag en Maandag
een drietal filmvoorstellingen met de leu
ke Nederlandsche hoofdfilm „Het leven
is niet zoo zwaar”. Nu, een beetje op
wekking hebben we tegenwoordig wel
noodig en daarom veronderstellen we,
dat de Doele niet over bezoek te klagen
zal hebben.
Speciaal willen we even de aandacht
vestigen op de kindervoorstelling van
Zondagmiddag 4 uur en op de op veler
verzoek als proef ingestelde filmavond
op Maandagavond.
Voor hen, die Zondags niet naar de
bioscoop gaan, is dit een gelegenheid,
die wel gewaardeerd zal worden.
vereen. Hilv. II. 19.15. Bont program
ma.
Woensdag 3 Juni:
Hilv. II. 20 uur. Ernstige muziek, frag
menten uit Bizet’s „Carmen”. Hilv. I.
13 uur. Een bezoek aan een grasdro
gerij. 15 uur. Actueele huishoudelijke
dingen, door mevr. Bonger-Uyldert.
Donderdag 4 Juni:
Hilv. L 19.10. Omroeporkestvereen.
ernstige muziek. Hilv. II. 16.45. Kin
derkoor v. d. Omroep.
Vrijdag 5 Juni:
Hilv. I. 14 uur. Groninger orkestver.
Werken vair Bach, Mozart, e. a.
Zaterdag 6 Juni:
Hilv. I. 16.45. Volksliederenprogramma
door het omroep-kamerkoor. 20.05.
Piano-voordracht. Hilv. n. Lichte mu
ziek. 19.30 en 20.45. Bont programma.
WONSERADEEL.
BESLUITEN VAN DEN
BURGEMEESTER.
Wanneer het daarvoor in verband met
de noodlijdendheid der gemeente aan-
geVraagde crepiet wordt goedgekeurd
zal aan verschillende besturen van bij
zondere schoten op grond van art. 72
der 1. o.wet 1920 medewerking worden
verleend voor de aanschaffing van
leerboekjes voor het onderwijjs in de
Duitsche taal. Onder gelijk voorbehoud
zal medewerking worden verleend aan
de inrichting van het terrein voor licha
melijke oefening bij de bijzondere scho
len te Gaast en Ferwoude.
A. Joma te Gaast wordt in het genot
gesteld van financieele steun ingevolge
art. 13 der l.o.wet 1920 voor het bezoe
ken door een zijner kinderen van de bij
zondere lagere (r.k.) school te Mak
kum.
Aan het verslag van de onlangs te
Makkum gehouden vergadering van de
commissie van toezicht op de gemeen
telijke vischafslag wordt het volgende
ontleend:
a. van de N.V. Cervo-balans te Den
Haag is een weegtoestel aangeschaft,
dat een vlotte afdoening van zaken ten
zeerste in de hand heeft gewerkt en in
alle opzichten naar wensch voldoet;
b. dat het jaar 1941 voor de visch
afslag ’n record-jaar is geweest en zelfs
de stoutste verwachtingen nog heeft
overtroffen;
c. dat plannen ontworpen zijn voor
den bouw en de inrichting van een nieuw
vischafslaggebouw, waarvoor bereids ’n
gedeelte van de winst over 1941 met in
stemming van hoogere autoriteiten zal
worden gereserveerd, doch waarvan de
uitvoering in verband met de huidige
materialenschaarschte uiteraard stagnatie
ondervindt;
d. dat het op 31 Dec. 1941 afgetre
den lid T. de Vries te Zurich als zooda
nig is herbenoemd;
e. dat bij Kingma’s bank te Makkum
een rekening-courant is geopend voor de
tijdelijke belegging van overtollige kas
gelden.
De v.m. tolwoning te Longerhouw, tot
nog toe bewoond door den heer W.
Koopmans, wordt ingaande 12 Mei 1942
in huur toegewezen aan T. Joma te
Exmorra.
Aan E. Koomstra te Makkum wordt
voor het jaar 1942 weer vergunning ver
leend tot het gebruiken van een strook
groot 500 M3. van de Makkumerwaard,
gelegen aan de buitenhaven te Makkum.
Het in verband met de noodlijdendheid
der gemeente vanwege het departement
van binnenlandsche zaken ingestelde on
derzoek omtrent de begroeting van het
Burgerlijk Armbestuur voor 1942 heeft
aanleiding gegeven tot het maken van
enkele opmerkingen, t. a. v, de perso
neelskosten (dienstpersoneel armenhuis
Makkum) die van ondersteuning, welke
voor 1942 op een bedrag van rond
f30.000.kunnen worden aangehouden,
steun aan doortrekkenden waarvoor
f 500.minder kan worden geraamd en
vervoerskosten van ziekenhuispatiënten,
die f 100.lager kunnen worden ge
steld. Tengevolge van een en ander kan
voor 1942 met een subsidie van f69.200
uit de gemeentekas worden volstaan.
Aan K. Zandstra, bakker te Parrega,
wordt Pp grond van de hindemiswet
vergunning verleend tot het bouwen van
een gecombineerde heetwateroven in zijn
bakkerij, plaatselijk gemerkt Parrega 83,
terwijl gebr. A. en T. v. d. Berg te Mak
kum vergunning ontvangen tot ’t plaat
sen van een electromotor van 3 p.k. voor
het aandrijven van een inrichting tot het
fabriceeren van koelljs en één van 10 p.k.
voor het aandrijven van een koel- en
vriesinstallatie in het perceel te Makkum
plaatselijk gemerkt Vallaat 9.
Mw. D. J„ W. Posthuma de Boer-
Donkervoort te Makkum heeft haar be
noeming tot lid van de damescommissie
van toezicht op het handwerkonderwijs
aan de o. 1. school te Makkum aange
nomen.
Wegens opheffing van haar betrekking
wordt aan mej. D. Kingma te Burgwerd
eervol ontslag verleend uit haar functie
van tijd, onderwijzeres in de nuttige
handwerken aan de a L school aldaar.
ENKELE GREPEN
UIT HET RADIO-PROGRAMMA
VAN DE KOMENDE WEEK.
Zondag 31 Mei:
Hilv. I. 10.20. Zondagmorgen zon
der zorgen.
Maandag 1 Juni:
Hilv. II. 17.30. Liederen van Mozart
Bizet e. a. 18.50. Prof. Dr. van Ge
nechten spreekt over het Jodenvraag
stuk. Hilv. I. 19.10. Beethoven
cyclus. Amst. Concertgebouworkest.
Dinsdag 2 Juni:
14 uur. Haarlemsche orkest
l
4
k HJ
SWARD
8792$
HOOFDREDACTEUR
NIEUWMARKT 29,
I. D. OSINGA,
BOLSWARD.
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
