De Oorlog
Buitenlandse!) e Revue.
L
I'
De Bolswardsche Courant en Westergoo
II
1
r
Eetbare planten en vruchten,
die in het wild groeien.
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
EEN BESCHOUWING OVER
DEN STRIJD IN AFRIKA
No 54
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No, 451
38*!g Jaargang
Dinsdag 7 Juli 1942
o» 1.
y
ts
LUCTOR.
ts.
ts.
Verschijnt DINSDAGS- en
VRIJDAuoAVoNDS.
Leesgeld fr. p. p. per hall jaar 11.57
Bulten de provincie 12.10; Inn. 15 c.
Voor het Buitenland f 7.35 per jaar.
Leesg. p. looper 42 ct. p. kwartaal.
Ook voor Turkije wordt de toestand
weer minder gunstig. Tot nu toe waren
beide oorlogvoerende partijen hef mees
te gediend met een welwillende neutrali
teit. Na den val van Sebastopol is daar
evenwel een kleine wijziging in geko
men. Speciaal voor wat betreft de nog
aanwezige Sovjetvloot in de Zwarte Zee.
Volgens een bericht uit Ankara heeft
de Engelsche ambassadeur zich tot de
Turksche règeering gewend met het ver
zoek de Sovjet Russische Zwarte Zee-
vloot de doorvaart door de Dardanellen
toe te staan. In bevoegde Duitsche krin
gen spreekt men de overtuiging uit, dat
de Turksche regeering een dergelijk ver
zoek van de hand zou wijzen. Te Ankara
heeft men te dikwijls de plechtige ver
zekering afgelegd, dat de Dardanellen
voor alle oorlogvoerende partijen geslo
ten blijven, dus ook voor de thans in
het nauw gedreven Russische Zwarte
Zee-vloot.
De ontwikkeling van den toestand en
de toekomstige positie van Turkije zullen
zeker met groote belangstelling worden
gevolgd.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜHRER,
5 Juli. (D.N.B.), Het opperbevel van de
Duitsche weermacht maakt bekend:
HOOFDREDACTEUR
ct.
j
De verrassend snelle opmarsch van
Generaal-veldmaarschalk Rommel in N-
Afrika heeft behalve de directe bedrei
ging van het Suez-kanaal ook nog an
dere problemen weer eens iets scherper
naar voren gebracht, n.l.
Egypte en Turkije.
Beide landen hebben van het begin
van dezen oorlog af getracht den strijd
buiten hun landsgrenzen te houden maar
de eigen wil tot een zekere neutraliteit
wordt dikwerf door de omstandigheden
onderdrukt. De ontwikkeling van een
aanval door de eene partij kan soms
voor een tot nu toe neutraal land ern
stige gevolgen hebben. We zien dit met
Egypte. Nu de oorlog de grenzen van dit
die
voornamelijk^ in Zeeland en op de Z.-
Hollandsche eilanden langs het water
groeit, verder het lamsoor, dat ook in
Ten Zuid-Westen van Sebastopol zijn
de laatste vijandelijke troepen, na hard
nekkig verzet vernietigd of gevangen ge
nomen. Hiermede iis de slag om Sebas
topol geëündigd. De definitieve cijfers
betreffende het aantal gevangenen en de
buit worden nog gepubliceerd.
In het zeegebied van Rostov hebben
jachtvliegtuigen van de Kroatische lucht
macht een vijandelijke torpedomotorboot
tot zinken gebracht en een andere boet
zwaar beschadigd.
Na de doorbraak door de Sovjet-stel-
lingen tusschen Charkov en Koersk heb
ben de voorste afdeelingen van de Duit
sche en de verbonden troepen over een
breed front den Don bereikt. Wanho
pige tegenaanvallen van Sovjetpantser-
formaties werden met zeer zware verlie
zen voor den vijand afgeslagen.
Sterke formaties gevechtsvliegtuigen
en torpedovliegtuigen steunden door
onophoudelijke aanvallen de oprukken
de divisies en brachten den vijand nieu
we zware, bloedige verliezen aan men-
schen en materieel toe. In luchtgevech-
1 in ico :t,
ti.tj. 6 ct,
Tusschen de tekst dubb. prijs.
Giro no. 87026,
baar. De vernielingen in de stad en ha
ven van Alexandria door de Engelsche
troepen hebben reeds tot officieele stap
pen bij den Britschen ambassadeur ge
leid. Het antwoord luidde, dat de Ein
gelsche militairen zich bij deze maatre
gelen lieten leiden door de zuiver mili
taire noodzaak. Wanneer bij die nood
zaak dan ook nog gevoegd zal worden
het reeds elders toegepaste systeem van
de verschroeide aarde, dan wordt daar
mee voor de Egyptische bevolking een
hoogst emstigen toestand geschapen.
Alleen reeds een beschadiging van de
bevloeiings-installaties in Alexandrië en
Cairo zou voor de oogsf funeste gevol
gen hebben en het land aan de rand van
den hongerdood brengen.
De Asmogendheden hebben slechts be
lang bij een neutrale houding van Egyp
te. Zoo wordt uit Rome gemeld, dat de
strijdkrachten van de As Egypte niet be
treden als een vijandelijk land, doch uit
sluitend met het doel de Engelschen van
Egyptisch grondgebied te verdrijven. De
politiek van de As is gebaseerd op het
beginset dat Egypte bejhoort laan de
Egyptenaren. Bevrijd van de banden die
het verbonden met ’t Britsche imperium
en die het genoodzaakt hebben de ge
volgen van den oorlog te ondergaan, is
Egypte bestemd zijn plaats in te nemen
in de gemeenschap der onafhankelijke
en souvereine volkeren.
de dauwbraam. Beide braamsoorten heb
ben een hoog vitamine-a gehalte, ook
vitamine-c. Het voordeel is dat het vita
mine-A eerst gebroken wordt bij ’n tem
peratuur van 160-200 graden en dit voe
dingsmiddel dus bij het koken bewaard
blijft Wel gaat dan het vitamine-c ver
loren, doch wannea|r men (de {bramen
weckt gedurende een half uur lang op
een temperatuur tot 60 graden C., dan
blijft ook het vitamine-c bewaard.
Een andere vrucht, die goed eetbaar
is, is de vlierbes, hoewel deze niet rauw
te eten is. Als jam gemaakt is de vlier
bes bijzonder smakelijk. Ze heeft een
lijmdrijvende werking en verdrijft hoest
en bronchitis. De vlierbes moet gekookt
worden met suiker en een weinig pectine.
Ze heeft een hoog vitamine-a gehalte en
is te plukken van 1 Sept.-l Oct. Zooals
bekend, zijn vooral de vogels er gek
op.
Verder kunnen nog genoemd worden
de duinhoorn en de oranjebessen bei
den goed te gebruiken voor jam. Ze
zijn echter moeilijk te plukken vanwege
de doornen.
Wat de vruchten betreft, noemen we
ten slotte nog de wilde frambozen, die
het voordeel hebben, daf er nooit worm
pjes inzitten, zooals bij de gekweekte
frambozen We plukken ze omstreeks Juli
Verder Ide Meidoombessen. (Deze zijn
niet erg smakelijk doch wel voedzaam.
Ze hebben een hoog vitamine-c zoowel
als -a gehalte. Ook het vleesch van de
rozenbottels is smakelijk en voedzaam.
Men denke er aan de haartjes en de pit
ten er uit te halen.
Tot beslurt van dit praatje nog het
een en ander over de eetbare paddestoe
len. In het bijzonder noemen we de
champignon, die rijk is aan vitamine Bi
(gist). Champignons groeien in het wild
en vooral op mestplaatsen, vuilnisbel
ten, composthoopen e.d. Men ga echter
voorzichtig te werk en als men er geen
verstand van heeft, moet men er niet aan
beginnen. Wanneer men op zoek gaat
naar eetbare paddestoelen, dan is het
beslist noodzakelijk, dat een expert op
dit gebied meegaat. Er is namelijk een
zwaar vergiftigde paddestoel, de z.g.
knolzwam, die veel lijkt op de champig
non, Hoe zwaar deze paddestoel vergif
tig is, bewijst wel het feit, dat één knol
zwam in een maal voor acht personen
reeds doodelijk is. Men neme dus steeds
een deskundige in den arm.
Het is ook de reinste nonsens om een
zilveren lepel mee te koken in de pan
met paddestoelen. Volgens het volksge
zegde wordt zoo’n lepel zwart als er ’n
vergiftigde paddestoel tusschen zit. Dit
is niet waar, dus men ga vooral met
paddestoelen voorzichtig te werk. Ook
bedorven eetbare paddestoelen zijn ver
giftig. Wie geen verstand heeft van
paddestoelen en ze toch graag wil eten,
bestelle ze bij den handel. In Brabant
zöjn enkele kweekerijen van rhampig-
nons; deze paddestoelen kunnen worden
aanbevolen. En als men er zelf op uit
gaat in de bosschen, dan een expert, die
er verstand van’ heeft, meenemen 1 An
ders houdt magere Hein U gezelschap.
Zoo ziet er is nog wel het een en
ander in de vrije natuur, dat als voed
sel kan dienen. We hebben, doordat we
jaren in overvloed hebben geleefd, deze
natuurgaven versmaad en in vele ge
vallen wisten we zelfs niet van haar be
staan. Nu is het de tijd om gebruik te
maken van de planten en vruchten, die
de natuur ons biedt. Profiteer er van,
zoolang het noodig is.
af verkeerd opgevat, maar niemand heeft
hem slechter begrepen dan Churchill zelf
Voorts verklaarde hij, dat een tweede
front in Europa in den loop van dit jaar
noodzakelijk is en hij zeide woordelijk:
Valt de vijand aan op een afstand van
21 mijl en niet op een afstand van 14000
mijlen.
Over dat tweede front is reeds heel
wat geschreven.
Dezer dagen heeft Dr. Goebbels in
„das Reich” een artikel aan dit tweede
front gewijd. Hij schreef o.m.: Bij een
poging om in Europa te landen zouden
de Engelschen een debacle beleven,
waarbij de catastrofe van Duinkerken
zou verbleken. Dr. Goebbels wijst er op
dat de Engelschen ditmaal niet op het
continent staan, maar de zee moeten
oversteken en dat zij op geen enkel hulp-
volk kunnen rekenen. Mochten zij van
opstanden in de bezette gebieden droo.
men, dan is deze hoop zeer naief. Een
dergelijke poging zou vermoedelijk maar
een paar uur duren. Het is iets anders
om nu en dan bij gelegenheid een rail
op te blazen, dan een strijdend leger in
den rug aan te vallen, W« nemen aan
dat men dit in Noorwegen, in Nederland,
België en Frankrijk volkomen beseft.
Dr. Goebbels wijst er dan op, dat de
ervaringen aan andere fronten niet zeer
hoopvol voor de Engelschen zijn, moch
ten zij een z.g. tweede front willen be
ginnen. Ook het tonnagegebrek vormt
een groote moeilijkheid voor de Engel
schen. Juist ten aanzien van een tweede
front staat Churchill voor een dilemma:
het volk en schrijftafelstrategen, alsmede
de Russen eischen de oprichting van een
dergelijke tweede front in aanmerking
groot en het eenige leger dat voor een
degelijk tweede front in aanmerking
komt is het Engelsche, dat tot nu toe bui
ten den strijd werd gehouden. „Of Chur
chill zich door een avontuur uit dit di
lemma wil redden, weten wij niet,” aldus
dr. Goebbels. „We behoeven ons daar
in ook niet te verdiepen, daar wij op
een dergelijke mogelijkheid, evenals op
elke andere mogelijkheid ten volle zijn
voorbereid.”
deze gebieden te vinden is. Beide wilde
groenten smaken als postelein en bevat
ten veel jodium en kalk. Bovendien! mo
gen wij niet vergeten de wilde zuring,
de molsla (bladeren der paardebloem)
het zevenblad, weegbree en het duizend
blad.
Dit alles is eetbaar, gezond en sma
kelijk en bevat bovendien waardevolle
voedingsstoffen. Ook de wortelstokken
van de paardebloemen zijn zeer goed
eetbaar. Gekookt gegeten, zoowel als de
helft gekookt en de jielft rauw, is het
een voedzaam eten. Dit alles kan ook
als soepgroenten dienst doen.
Van de in het wild groeiende vruch
ten noemen we allereerst de rooie
boschbes (vos bes). Deze bes verliest,
in tegenstelling met de blauwe boschbes
zijn bladeren. In Finland bijv, waar de
roode boschbes zeer veel voorkomt,
wordt sinds menschenheugenis reeds in
den oogsttijd de roode boschbes verza
meld. De smaak van deze bessen is heel
fijn. De roode boschbes geldt bijvoor
beeld voor lekkerbekken als compöte bij
haas als iets heerlijks. Roode boschbes-
sen kunnen ook geconserveerd worden.
Deze bessen kunnen tot Januari geplukt
worden.
De blauwe boschbessen zijn meer be
kend. Hiervan i de pluktijd 1 Juli1
Aug. De blauwe boschbes is een natuur
product, dat hoog aangeschreven staat.
De bes heeft een hoog vitamine-gehalte
A en bevat voorts vrij veel vitamine Bi.
Bij bloedarmoede hebben deze bessen
een gunstige uitwerking. Boschbessen
werken ook eenigszins stoppend. De bes
sen zijn vooral in de boschrijke streken
te plukken. De pluktijd zal dit jaar wel
licht eenige dagen later aanvangen, doch
vóór de helft van Juli zijn ze wel rijp.
Ze kunnen ook uitstekend geconserveerd
worden.
Van de bramen onderscheiden we 2
soorten: de dauw- of duinbraam en de
veen- of boschbraam. De eerste soort is
omstreeks Augustus-September te pluk
ken in de duinen en langs de groote ri
vieren. Duinen en rivieren zijn namelijk
mineraalrijk en de dauwbes, kenbaar
aan de blauwachtige waas, groeit voor
namelijk hier.
De andere, de veen- of boschbraam,
groeit voornamelijk In het struikgewas
en bij boschjes. Ze is te plukken tus
schen 15 Augustus en 15 September,
doch ze is niet zoo fijn van smaak als
ten werden 51 Sovjetvliegtuigen neerge
schoten.
Ook in het gebied van Rzjev werd de
aanval, ondanks hardnekkigen vijande-
lijken tegenstand in sterke veldverster-
kingen en het ondermijnde, moeilijk be
gaanbare terrein, voordgezet.
HEVIGE STRIJD IN Z.O.-SECTOR
BIJ EL ALAMEIN.
Herhaalde Britsche tegenaanvallen
afgeslagen.
Het Italiaansche opperbevel maakte
Zondag in zijn weermachtsbericht no.
768 het volgende bekend:
Gister (Zaterdag) namen de gevech
ten in het gebied van El Alamein een
bijzonder hevig karakter aan in den Z.-
Oostelijken sector, waar zij werden ge-
localiseerd. Herhaalde vijandelijke tegen
aanvallen weden afgeslagen. Verschei
dene Amerikaansche vechtwagens wer
den vernield. De luchtmacht der As-mo.
gendheden heeft bij haar onvermoeid in
grijpen in de gevechten 19 Britsche
vliegtuigen neergeschoten.
Het vliegveld El Cantara (Suez-ka
naal) werd door een van onze forma
ties aangevallen. Het gebied, waar de
vliegtuigen waren ondergebracht en ’t
station werden met duidelijk zichtbaar
succes gebombardeerd.
Boven het eiland Malta verloor de
Britsche luchtmacht in een bijzonder he
vig overdag geleverd luchtgevecht met
onze vliegtuigformaties 14 vliegtuigen,
daarvan twee door onze bommenwer
pers en de overige door de vergezellen
de jagers werden neergeschoten. De ook
bij verscheidene acties des nachts aan
gevallen doelen kregen verscheidene
malen voltreffers. Drie van onze vlieg
tuigen zijn niot teruggekeerd. Enkele
leden der bemanningen zijn gered.
In het oostelijke deel van de Middel-
landsche Zee werd een vijandelijk koop,
vaardijschip van 5000 ton door een Ita-
liaansph torpedovliegfuig getroffen en
zwaar beschadigd.
De natuur zelve voorziet In een eventueel tekort.
De vorige maal had ik het over de
brandnetels, die als groente kunnen die
nen, juist in het voorjaar, als de groen
ten min of meer schaarsch zijn. In dit ar
tikel willen we nog enkele andere eet
bare planten, alsmede vruchten bespre
ken, die in het wild groeien en die een
uitstekend voedsel zijn. De gegevens
daaromtrent zijn alweer van de hand
van Dr. Bettink, de medisch leider van
den Ned, Volksdienst in de provincie
Overijssel, een medicus, die als terzake
zeer deskundig kan worden beschouwd.
Wie, bijvoorbeeld, heeft er wel eens
over nagedacht, 'dat ook dennenaaiden
een uitstekend voedsel vormen? De den
nenaaiden, zoowel van de grove als fijne
den, hebben een bijzonder hoog vita-
mine-C gehalte en soep er van gekookt
is overheerlijk. Ook dit is geen uitvin
ding van dit jaar, doch de oude kloos
terboeken bevatten recepten, waarin de
brandnetel, dennenaaiden alsmede het
duizendblad als uitstekend voedsel be
schreven wordt. Verder noemen we nog
als wilde groenten de zeekraal,
land heeft overschreden, is de neutrali
teit verdwenen en zal men ten opzichte
van de een of andere partij kleur moeten
bekennen.
De waarde van een dergelijke bond
genoot wordt evenwel niet bepaald door
d enoodzaak om mede tegen een vijand
op te trekken, maar wel door de bereid
heid waarmee men dezen /strijd aan
vaardt. Dit nu is voor wat betreft Egypte
niet erg enthousiast. Men gevoelt er niet
veel voor de verschrikkingen van dezen
modernen oorlog aan den lijve te onder
vinden, maar nog eens, de omstandig
heden laten geen andere keus.
Door het (verdrag met Engeland 'is
Egypte geheel gebonden. Bij een conse
quente toepassing van de bepalingen van
dat verdrag kan Egypte geheel in de
oorlogvoering worden ingeschakeld.
Reeds zijn de eerste gevolgen merk-
Van Italiaansche zijde is 'bekend ge
maakt, dat de Duitsch-Italiaansche troe
pen in Egypte voor de eerste maal con
tact hebben gehad met Amerikaansche
tankformaties.
De Amerikaansche bewering, dat er
bij El Alamein Amerikaansche strijd
krachten zijn, die uitgerust zijn, met 900
vechtwagens van de typen „General
Grant” en „General Lee”, wordt als be
lachelijk van de hand gewezen.
In een uitvoerige beschouwing schrijft
de „Giornale d’Italia”, dat de Britsche
stelling van El Alamein zich van de kust
in Zuid-Oostelijke richting tot Mingar
Labag aan den rand van de Quatara-
laagvlakte uitstrekt. (In de „Deutsche
Ztg. 1. d. N.” werd een dezer dagen hier
over medegedeeld, dat het woestijnpla-
teau zich op deze plaats tusschen de
naar het zuiden terugwijkende kust en
de door mensch en dier gemeden uit-
loopers van de Quatara-laagvlakte ver
smalt tot een strook van slechts 50 km
breed. Deze „flesschenhals” stelt nauwe
grenzen aan de mogelijkheden van een
beweeglijke oorlogvoering en is daarom
zeer geschikt voor de verdediging, al
!kan men niet,, zooalfc de, Italiaansche
kolonel Pitschie verklaarde, van een
ideale verdedigingsstelling spreken, daar
terreinverheffingen van eenig belang er
ontbreken).
De Britsche stelling, aldus de „Gior
nale d’Italia” strekt zich uit door een
rotsachtig terrein, waarin de Engelschen
tal van versterkingen hebben aangelegd,
welke door mijnenvelden worden be
schermd. Deze natuurlijke vesting werd
indertijd door Generaal Weygand als de
beste verdediging van het Nijldal tegen
eventueele aanvallen uit het Westen be
schouwd. Vandaar, dat hier veelal spra
ke is van de „Weygand-linie” in tegen
stelling tot de Wavell-linie welke Mersa
Matroe tot basis heeft.
Generaal-veldmaarschalk Rommel is
nu in het centrum door de Britsche stel
lingen heengebroken, terwijl de Engel-
schfe beide flanken hardnekkig (verde
digen. Generaal Auchinleck heeft het z.g.
Nijlleger en verder alle versterkingen uit
het Midden-Oosten (formaties van het
9e en 10e leger. Red.) geconcentreerd
om de opdringende Duitsch-Italiaansche
troepen tegen te houden.
De terugkeer van Churchill uit Ame
rika en het direct daarop volgende de
bat in het Lagerhuis heeft niet die sen
satie gehad welke men er blijkbaar van
verwacht heeft. We herinneren ons bijv,
een bericht uit de afgeloopen week,
waarin vermeld werd dat generaal Wa-
vell vermoedelijk in aanmerking kwam
als minister van defensie en dat Sir
Stafford Cripps ernstig in aanmerking
kwam als politieke opvolger van Chur
chill.
Al die veronderstellingen zijn op niets
uitgeloopen. De door de oppositie inge
diende motie van wantrouwen is met
475 tegen 25 stemmen verworpen.
We hadden, eerlijk gezegd, een der
gelijke groote meerderheid na alles wat
over deze kwestie geschreven was, niet
verwacht.
Opmerkelijke dingen zijn er niettemin
bij het debat gezegd. De Labourafge-
vaardigde Bevan zeide o.m.: De regee
ring heeft dezen oorlog van het begin
r
5
11
an
&n
ts.
en
im
n-
- j
A,
ts:
iA
NIEUWMARKT 29,
M
m
m
ts
m
TT
m
m
m
r
im
im
im
De populaire ziekenverzorger van den Nederlandschen Omroep, Frans
Verlaan, Is Zaterdag 20 Juni begonnen met een nieuwe uitzending voor
de zieken, ditmaal voor de kleuters. Hier ziet men hem sprookjes vertellen
temidden van zijn aandachtige luisteraars. Eiken Zaterdagmorgen van
l i nn -H.9Q uur is deze interessante uitzending over den zender Hil
versum II te beluisteren.
(V J’H.-Polygoon-Ned. Omroep-Vermeulen-s.)
1 n t1 p t ij n.
I. D. OSINGA,
BOLSWARD.
-
A l
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
