Revue van de week.
De Oorlog
De Bolswardsche Courant en Westergoo
5
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
Uit den Omtrek
Stadsnieuws.
I
Visdag 10 Juli 1942
DE JONG s NIEUWSBLAD
waarin opgenomen
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
38^!£ Jaargang
No. 55
AHUM.
MAKKUM.
Stanfries, Ijlst, V.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inn. 15 ct
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
Verschijnt Dinsdags en Vrijdags.
.Hoofdred. J. D. Osinga, Bolsward,
l’J J1IdO st
1 n 6 ft
Tusschen dc tekst dubbele prijs.
Giro no. 87926.
Een niet veel voorkomend verschijnsel
hebben we dezer dagen kunnen consta-
teeren in een bericht, dat in de landbouw
de neiging bestaat voor dit seizoen
hoogere loonen te betalen
dan het vorig jaar en dat de overheid
hiertegen ernstig waarschuwt. Van of-
ficieele zijde wordt bekend gemaakt, dar
de nieuwe loonregeling slechts in be
perkte mate zal afwijken van die van
het vorige jaar. Een belangrijke stijging
van het loonpeil zou de huidige prijs
politiek op ernstige wijze in gevaar bren
gen, hetgeen ontoelaatbaar is.
De werkgevers, die deze waarschu
wing niet ter harte nemen en door zou
den gaan met het betalen van te hooge
loonen, dienen er wel op bedacht te zijn
dat bij de vaststelling van de richtprij
zen voor de landbouwproducten voor ’t
jaar 1943 alleen rekening zal worden
gehouden met de officieel vastgestelde
loonen, zoodat elke extra belooning der
arbeiders geheel door hen zelf zal moe
ten worden gedragen.
Er zullen natuurlijk in onzen tijd men-
schen gevonden worden, die al die be
perkingen der individueele vrijheid een
rem op de ontwikkeling van het normale
bedrijfsleven achten. Voor een groot deel
wordt deze tegenstand aangetroffen on-
der hen, die ook in de voor-oorlogsche
jaren elke poging om te komen tot een
nieuwe ordening sabboteerden.
Men moet echter buitengewoon hard-
leersch zijn, wanneer men nu nog niet
wil inzien dat die ouderwetsche opvat
ting niet meer past in dezen tijd, dat
de nieuwe ordening
van het sociale leven doorbreekt
In deze nieuwe gedachte wordt elk
bedrijf en elke onderneming gezien als
een organische en organisatorische een
heid, welke in de verhouding tusschen
werknemer en werkgever tot uiting moet
komen. Deze laatste onderscheiding,
welke op een tegenstelling wijst, wordt
in de nieuwe wet terzijde gesteld. Het
karakter van de verantwoordelijkheid
verandert en wordt meer gericht op het
welzijn van het geheele bedrijf en in het
bijzonder op het welzijn van allen, die
in het bedrijf werken en als zoodanig
als volwaardige medewerkers zijn te be
schouwen. Natuurlijk zal het Nederland-
sche arbeidsfront als de wordende or
ganisatie van alle Nederlandsche wer
kers bij deze ordening mede een belang
rijke bijdrage hebben te leveren voor de
verzorging van alle werkers in den ruim.
sten zin van het woord.
Dat is de eenigste mogelijkheid voor
een gelukkiger samenleving.
Onwillekeurig denken we hierbij aan
het woord: solidariteit. Wat beteekent
dit woord eigenlijk? Afgeleid van het
woord solide zouden we deze definitie
kunnen geven: een hechte, sterke ge
meenschap waarin verantwoordelijkheid
en deskundigheid samengaan. Een ge
meenschap di|e voor alle arbeidsrecht,
maar ook arbeidsplicht nastreeft.
Het Handelsblad gaf dezer dagen de
volgende verklaring van het woord soli
dariteit:
„De juiste man komt op de juiste
plaats in de gemeenschap en evenmin
als arbeid een gunst is, die kan worden
bewezen of weerhouden, zoo min kan
de valide enkeling zich aan een plicht
onttrekken, of een plicht op zich nemen
naar eigen willekeur. Is hij deskundige,
dan krijgt hij verantwoordelijkheid, heeft
hij verantwoordelijkheid dan moet hij
deskundig zijn. Binnen dit kader der so
lidariteit is dan ook iedere staatsburger
van de hoogst tot de laagst geplaatste
verantwoordelijk voor de goede uitoefe
ning van zijn taak en verplicht naar zijn
vermogen mede te werken tot de bloei
van de gemeenschap ter bevordering van
de welvaart en de cultuur van ons volk.
S \1
van den Don werd de wijkende vijand
diie met veren de rivier probeerde over
te steken, door achtervolgende tanks
aangevallen, van den oever verdrongen
en op een zeer kleine oppervlakte op-
eengeperst Hierbij leden de Sovjettroe
pen zeer zware verliezen.
Volgens hef A. N. P. wijst men in mili
taire kringen te Berlijn vooral op de pas
sage in het weermachtsbericht van
Woensdag, waarin wordt medegedeeld,
dat de doorbraak der Duitsche troepen
aanzienlijk naar het Zuiden is uitge
breid.
Volgens militaire deskundigen bevindt
het leger van Timosjenko zich thans in
een wanhopige positie.
VOETBAL.
Woensdagavond werd op het C.A.B.-
terrein een voetbalwedstrijd gehouden
tusschen een elftal uit de D.B.S.buurt en
een bakkerselftal. Er was voor deze
eenigszins humoristische wedstijd groote
belangstelling.
Direct na de aftrap zetten de bakkers
een geweldig offensief in. Handen, voe
ten, hoofd en schouders, alles werkt
mee. Herhaaldelijk zweeft de bal voor
het doel, maar men kan de juiste plaats
van de ovendeur niet vinden.
Na een minuut of tien vermindert de
warmtegloed en wordt het spel der bak
kerskrachten gaandeweg minder. Hier
van profiteert de D.B.S. die onder ent
housiaste aanvoering van de gemili-
meterde hospes op het bakkersdoel af
stormt. Als een rots in de branding staat
hier de bekende bakker-back die door
brekende D.B.S.ers inclusief de bal re
tourneert. De bakkerdoelman gaatt dit
krachtspel een beetje boven zijn muts.
De allures van een voetbal zijn ook veel
grilliger dan die van een zacht cadetje.
Tot tweemaal toe verdwijnt de bal in
het bakkersdoel, maar vlak voor rust
weet het bakkerselftal een tegengoal te
maken.
Na de welverdiende rust is het weer
hef bakkerselftal, dat een geweldig of
fensief inzet en spoedig ligt met een on
houdbaar schot de gelijkmaker achter de
totaal overrompelde D.B.S.buurt.
Deze laatste krachtsinspanning heeft
evenwel zooveel van de bakkersreserve
verbruikt, dat verschillende spelers zich
door een reservekracht laten vervangen.
Wanneer de voorraad reservebakkers is
uitgeput, springt spontaan een slager in
het veld, maar hiertegen maakt de
scheidsrechter bezwaar. Gelukkig is de
reservekracht weer wat opgestoomd en
kan zijn plaats weer innemen. Het ge
lukt de D.B.S. nog tweemaal te doel
punten, zoodat de overwinning is aan
de vertegenwoordigers van de D.B.S.
buurt
GYSBERT JAPIKSKAATSPARTIJ.
De volgende parturen nemen deel aan
de a.s. Zondag op het C.A.B.terrein te
houden jaarlijksche Gysbert Japikskaats-
partij.
Verschillende sterke partuurformaties
wettigen de verwachting van een span
nende kaatsdag.
K. Wassenaar, Wier, J. van Dijk, Har
lingen en A. Bergsma, Wier.
T. Zijlstra, Witmarsum, A. Paassen,
Leeuwarden en R. Reinalda, Winsum.
E. v. d. Mei, Berlikum, J. Ferwerda,
Bolsward en P. de Haan, Holwerd.
S. Bosma, Bolsward, B. Rijpma, Bols.
warcKen B. v. d. Woude^ Leeuwarden.
J. Wallendal. St. Jac. Par., Y. Kupe-
rus, Wijnaldum en W. Bosma, Bolsward.
S. Stellingwerf, Harlingen, M. v. d.
Heide, Harlingen en P. Hoekstra, Sex
bierum.
J. Stellingwerf, Oosterlittens, S. de
Groot, Weidum en M. van der Weerd,
Arum.
A. Post. Menaldum, L. Vogels, Tzum-
marum, C. Langerak, Franeker.
K. Posthumus, Leeuwaden, Th. de
Bruin, Leeuwarden, G. Groen, St. Anna
Par.
K. Falkena Bolsward, S. Frijling, Bols-
ward en F. van Vliet, Witmarsum.
D. de Vries, Sexbierum, Tj. Zijlstra,
Sexbierum, A. Pascal, Harlingen.
J. Rodenhuis, Huins, F. de Jager, Har
lingen en F. Helfrich, Harlingen.
S. van der Ploeg, Dongjum, Johs. van
der Zee, Bolsward, R. de Wit, Bolsward.
K. Kuiken, St. Anna Par., C. Kammin-
ga Arum en Sj. Helfrich, Wijnaldum.
F. Hiddenga, Weidum, J. de Groot,
Weidum en J. Hoekstra, Sexbierum.
ORGELBESPELINGEN.
A.s. Maandag 13 Juli a.s. 's avonds
8.15 uur geeft de heer Gezinus Schrik
zijn eerste wekelijksche orgelbespeling
in de St. Martinikerk. Medewerking ver
leent de tenor Gerrit Kijk in de Vegt te
Meppel. Het programma bevat werken
van J. S. Bach, Cesar Franck, Goellmann
e. a.
Het programma wordt geopend met
het koraal „Alle menschen müssen ster-
ben” voor zang en orgel ter nagedach
tenis aan den heer A. Alt, die sinds vele
jaren ]het vermaalrde «orgel in de St.
Martinikerk op geniale wijze heeft be
speeld.
8 Juli 1942
In weerwil van de buitengewone tijds
omstandigheden bleek het ons, dat men
ook hier nog moed bezit om een reeds
jaren bestaande winkelzaak geheel te la
ten vertimmeren en uit te breiden.
We hebben een kijkje mogen nemen
in den nieuwen winkel van de Gebr. O.
en A van Dijk, handelende onder de
oude naam Fa. J. van Dijk Fzn. De ver
anderingen en verbeteringen die daar
zijn aangebracht, deden onze verwach
tingen ver overtreffen.
Voor aan de straat vindt men twee
groote stofvrije etalagekasten, voorzien
van heldere spiegelruiten. Aan de rech
terzijde binnen de ingang zijn keurig en
hygiënisch afgesloten ruimten voor dro
gisterij-artikelen, alsmede nette zitplaat
sen voor de wachtende klanten. De lin
kerzijde van het Interieur is in hoofd
zaak bestemd voor; kruidenierswaren enz.
Rondom zijn de muren overdekt met ge
glazuurde tegeltjes, waardoor alles er
frisch uitziet, evenals ook de tegelvloer.
Op den achtergrond in de winkel is een
electrische slgaren-droogkist aange
bracht, terwijl achter de winkel een af-
deellng tot kantoor is ingericht. Er is
kortom om alle doelmatig- en nuttighe
den gedacht.
Op 7 Aug. 1875 is wijlen de heer J.
van Dijk, afkomstig uit Dokkum, de zaak
alhier begonnen. Hij had zijn opleiding
genoten bij de firma de Haas te Bols-
ward wiens nakomelingen nog onder
denzelfden naam een zaak drijven. ïn
1919 ging de zaak van J. van Dijk onder
de pude naam, over aan zijn zoon nu
wijlen F. van Dijk, terwijl na diens over
lijden in 1940, de zaak door de reeds bo
vengenoemde gebroeders is voortgezet
rig werk geleverd en herhaaldelijk klonk
een spontaan applaus uit de rijen der
toeschouwers.
Ook uit propagandistisch oogpunt
indien dit nog noodig mocht zijn een
zeer geslaagde gymnastiekdemonstratie.
De verbetering van het onderwijs is
in de voor-oorlogsche periode ’n voort
durende zorg van de overheid geweest
en niet altijd is men er in geslaagd de
juiste middelen te vinden.
In zeer veel gevallen werden
noodzakelijke verbeteringen
tegengehouden door het zoogenaamde
gebrek aan geld en zoo kon het dan ook
voorkomen, dat in de jaren (tusschen
1935 en 1940 de onderwijzer dikwijls
met hoofdacts of andere bij-acten als
hulpkracht tegen een hongerloontje in
dienst werd gestel! Zooals de werkloos
heid in de verschillende bedrijven de
weerstandskracht van ons volk ver
zwakte, zoo was de toestand op het ge
bied van het onderwijs funest voor een
goede uitoefening van dit beroep. De
volksopvoedende taak van den onder
wijzer kon onmogelijk tot zijn recht ko
men in een samenleving vol materieele
zorgen. Bovendien werden ook al
weer omwille der bezuiniging de
klassen veel te groot gemaakt, waardoor
ook het geven van goed onderwijs sterk
beïnvloed wordt en dan spreken we nog
niet eens van de spellingchaos zooals we
die voor 1940 kenden. Neen, rooskleurig
zag het er voor ons onderwijs niet uit.
Aan le eene kant een geweldige ver
snippering van allemaal verschillende
richtingschooltjes, aan den anderen kant
een toenemend aantal werklooze onder
wijzers of het uit de latere jaren datee-
rende funeste instituut van de kweeke-
ling met acte.
Reeds direct na Mei 1940 heeft de
bezettende overheid getracht eenige orde
in deze chaos te brengen en langzamer
hand zijn reeds verschillende verbeterin
gen ingevoerd.
Thans zijn de plannen tot Invoering
van het zevende en achtste leerjaar in
een vergevorderden staat van voorberei
ding en zal waarschijnlijk met ingang
van 1 September de nieuwe wettelijke
regeling ingaan.
We krijgen dus naast een zevende ook
een achtste leerjaar en deze twee klassen
zullen nu worden omgevormd tot een
nieuw schooltype, dat men wil noemen
het voortgezet gewoon lager onderwijs.
De bedoeling van dit onderwijs is: het
kind beter klaar te maken en te vor
men voor de taak die het in de nieuwe
maatschappij wacht. Dit onderwijs zal
daarom in de eerste plaats gericht moe
ten zijn op de praktijk. Naast de gewone
1 vakken, vooral onderwijs in handen
arbeid en voor de meisjes huishoudelijk
werk. Voor wat betreft het nijverheids
onderwijs is de bedoeling, dat dit zal
aansluiten bij het 7e leerjaar, voor de
landbouwscholen bij het 8ste leerjaar.
Ook voor de onderwijzers brengt deze
nieuwe regeling goede perspectieven,
omdat bij het nieuwe instituut ongeveer
1500 leerkrachten tewerk kunnen worden
gesteld. Daardoor is dan ook meteen ’t
euvel van de kweekeling met acte op-
gelost, zij toch mogen met ingang van
1 Januari 1943 niet meer als zelfstan
dige leerkracht geëxploiteerd worden.
Voor het platteland brengt deze cen
tralisatie eenige moeilijkheden mee,
maar zeer waarschijnlijk zal men trach
ten deze te overbruggen door enkele
cirkels met een straal van 8 km een af
stand, welke voor de leerlingen op die
leeftijd geen onoverkomelijk bezwaar zal
vormen.
7 Juli 1942.
Hedenmiddag werd alhier het lijk aan
gebracht van een verdronken Engelschen
vliegenier en is op Woensdag 8 Juli on
der vertegenwoordiging van de Duitsche
weermacht met militaire eer op plechti
ge wijze begraven.
Aan de groeve sprak de WelEerw.
Heer Ds. van Baaien, Ned. Herv. prei
alhier, naar aanleiding van een gedeelte
uit Joh. 14. Spr. hield zijn rede in het
Duitsch en wees er op, dat hier weer
een mensch begraven was, die wellicht
weer geliefde bloedverwanten heeft ach
tergelaten door wien hij wordt betreur!
Eh of deze jmensch nu (Ertgelschman;
Duitscher of van een andere nationaliteit
is, dat blijft hetzelfde, als /zijn fcven
maar geborgen is in God, waarvan Jezus
heeft gezegd: In het huis mijns Vaders
zijn vele woningen.
Zijn Eerw. bad nog het Onze Vader in
het Ehgelsch, waarna door een vijftal
Duitsche militairen een drietal schoten
werden gelost als laatste afscheids
groet
ENGELAND EN DE DUIKBOMMEN
WERPERS.
Naar aanleiding van de Britsche cata
strofe in Lybië en Egypte hebben ver
scheidene Lagerhuisleden er op gewezen
dat de Britsche luchtmacht nog steeds
niet beschikt over duikbommenwerpers,
hoewel de vreeselijke uitwerking der
Duitsche Stuka-aanvallen sedert het
voorjaar van 1940 bekend is. Dit ont
breken van duikbommenwerpers zeiden
zij, was een der oorzaken van de mili
taire ineenstorting in Lybië.
De minister voor de vliegtuigenbouw
Llewelin, verklaarde, dat de Ehgelsche
regeerimg sedert 1940 verschillende ma
len duikbommenwerpers in de Vereen.
Staten besteld heeft in vrij groote aan
tallen. Dit antwoord van den minister
verwekte groot opzien.
Een afgevaardigde vroeg, of dit in
verband met het feit, dat men nog nooit
van Britsche duikbommenwerpers ge
hoord heeft, beteekende, dat de Ameri-
kaansche noch de Britsche vliegtuigen
industrie in staat is geweest om iets van
het slag van de Stuka’s te leveren. De
minister weigerde hierop te antwoorden
met een beroep op het militair geheim.
NIEUWE AANVALLEN OP HET CON-
VOOl IN DE NOORDELIJKE IJSZEE.
In de Noordelijke Ijszee werden, naar
het D.N.B. van militaire zijde verneemt,
de overblijfselen van het zwaar geteis
terde Engelsch-Amerikaansche convooi
door Duitsche gevechtsvliegtuigen op
nieuw achtervolgd. De voor een deel
reeds beschadigde koopvaardijschepen
werden opnieuw zwaar getroffen. Ten
gevolge van het slechte zicht konden de
Duitsche vliegers alleen branden op de
schepen constateeren.
BRITSCHE VLIEGTUIGEN BOVEN
NOORD-DUITSCHLAND.
Naar het D.N.B. verneemt, hebben
Britsche bommenwerpers in den afge-
loopen nacht brand- en brisantbommen
boven Noord-Duitsch kustgebied laten
vallen. In Wesermünde en Wilhelmsha
ven ontstond eenige schade, vooral in
woonwijken. Volgens de tot dusver ont.
vangen berichten zijn drie der aanval
lende bommenwerpers neergeschoten.
GYMN.’ STIEK-DEMONSTRATIE.
De gymnastiekvereen. „Lycurgus” afd.
turnkring Leeuwarden, hield Donderdag
avond een zeer geslaagde demonstratie
op het sportterrein aan het Oordje. De
publieke belangstelling was enorm.
Deelnemende vereenigingen: Thus-
nelda-Greate Pier, Sneek S.G.V., Sneek,
Stanfries, Ijlst, V. en O. Witmarsum-
Pingjum, Sparta, Arum, Lycurgus, Bols
ward.
Op zeer vlotte wijze werd het nogal
uitvoerige programma afgewerkt. Waar
het hier geen wedstrijd betreft, zullen
we ons van een beoordeeling onthouden,
maar kunnen niettemin met groote vol
doening constateeren, dat alle deelne
mende vereenigingen hun best hebben
gedaan. Er werd over het algemeen keu-
HOOFDKWARTIER VAN DEN FüHRER,
9 Juli. (D.N.B.). Het opperbevel van de
weermacht maakt bekend:
De doorbraak in den Zuidelijken sec
tor van, het Oostelijk front neeft het
Sovjetafweerfront ten W. van den Don
over meer dan 500 km breedte aan het
wankelen gebracht Over deze geheele
uitgestrektheid zijn Duitsche en met hen
verbonden troepen in beweging. Snelle
formaties en voorhoedeafdeelijngen der
infanterie zitten den in wanorde vluch
tenden tegenstander dicht op de hielen.
Sterke formaties der luchtmacht gre
pen in golven in den strijd te land in
en sloegen bij dag en nacht de terug-
stroomende vijandelijke colonnes uit
een.
In de ruimte ten N. en N.W. van Orel
hebben de Duitsche troepen in een vier-
daagschen jharden strijd, krachtig on
dersteund door de luchtmacht, de ter
verlichting van zijn Zuidfront aanvallen
den vijand teruggeslagen en hem zware
verliezen toegebracht. Tot dusver zijn in
totaal 289 pantserwagens verniel!
In het achter het front gelegen gebied
ten Zuiden van Rzjev werden de inge
sloten groepen vijandelijke strijdkrach
ten van alle zijden aangevallen en meer
en meer opeengedrongen.
Aan het front aan de Wolchov mis
lukten nieuwe vijandelijke aanvallen op
een bruggehoofd. De vijand leed hierbij
zware, bloedige verliezen en verloor 17
vechtwagens.
Na luchtaanvallen op Moermansk ont
stonden in het stad- en havengebied ver
scheiden groote branden.
DE DOORBRAAK BIJ WORONESJ.
Naar het opperbevel der Duitsche
weermacht mededeelt, is op 7 Juli de
veroverde stad Woronesj door de Duit
sche troepen van uiteengedreven resten
der Sovjettroepen gezuiverd. Ten noor
den van de stad zijn bij het afweren van
vechtwagenaanvallen 15 zware Sovjet-
tanks vernield.
In een ander deel van het Dongebied
zijn de Duitsche troepen in rustelooze
achtervolging van den terugwljkenden
vijand verder opgerukt naar het Zuid
oosten. Talrijke heuvelstellingen en
plaatsen werden ingenomen en het ver
zet van den vijand gebroken. In de bocht
GESLAAGD.
Voor het diploma Middenstand en
Vakbekwaamheid slaagde de vorige
week aan de Slagersvakschool te Utrecht
onze stadgenoot de heer Y. Rusticus Jr.
GESLAAGD.
Voor mulo-diploma A: J. Bonnema,
Oosterend, P. Andela Nijland, mG. Sal-
verda, Wommels, J. Keulen, Burgwerd
en G. van der Meer, Workum.
Voor diploma B: N. Aukema en D. J.
Slager, Koudum, mj. Witteveen, Wor
kum en mF. Falkena, Pingjum.
m zijn meisjes.
ZANGKOOR.
7 Juli 1942.
Tijdens een gewone zangrepetitie van
het Vrijz. kerkkoor alhier vond een klei
ne huldiging plaats van mevr. Dijksma-
Hoogeveen als dirigente van genoemd
koor.
De voorzitter, de heer H. Jansma, wees
er in zijn toespraak op, dat er een zeer
goede samenwerking tusschen koor en
dirigente was, waardoor naar zijn mea
ning het winnen van een Isten prijs in
de 2de afdeeling mogelijk geworden is.
Namens de koorleden werd mevr. Dijk-
sma dank gebracht voor haar groote
ijver en zeer goede leiding. Deze woor
den gingen vergezeld van een bloem
stuk.
Ds. Siccama wenschte namens den
kerkeraad en kerkvoogdij het koor ge
luk met de behaalde onderscheiding.
Beide colleges stelden het werk van
het koor op hoogen prijs, aldus Ds. Sic
cama en schetste het groote belang dat
onze gemeente heeft bij het werk van ’t
koor. Als blijk van waardeering boden
beide colleges een mand met bloemen
aan. Zichtbaar verrast dankte mevrouw
Dijksma voor de tot haar gerichte woor
den.
Trouwe opkomst der leden, goede sa
menwerking en uitbreiding van het koor
zou haar grootste belooning zijn.
BEWAARSCHOOLFEEST.
De kleuterschool van het St. Anthony
Gasthuis aan de Jongemastraat viert van
daag het jaarlijksche schoolfeest. In de
aardig versierde schoollokaal waren
heden de kinderen in feestelijke stem
ming bijeen.
Evenals het vorig jaar kon de tradi-
tioneele middagwandeling door de bij
zondere tijdsomostandigheden niet door
gaan wat wel jammer is omdat dit al
tijd een der hoogtepunten van dezen
door kinderen en ouders gewaardeerden
feestdag is.
*J worden met hun eigen wapens be
streden! Een buitgemaakte Russische;
pantsertrein wordt tegen de Sowjets in
het vuur gebracht. Het machinegeweeil
oeschut de trein tegen eventueels lucht
aanvallen.
(VPB—PJL WetterauZanderb>
