De Oorlog
Buitenlandsche Revue.
I
1
De Bolswardsche Courant en Westergoo
Schadevergoeding in geld
en in textielpunten.
Dinsdag 21 Juli 1942
sr
Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
A Telefoon No. 451
Stadsnieuws.
1
tig
38^ Jaarg&tig
o. L
Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD
f
han-
andel
Verschijnt Dinsdags en Vrijdags,
Hoofdred. J. D. Osinga, Bolsward.
niet
noei-
voer,
>ende
ITALIAANSCH WEERMACHT -
BERICHT.
KRACHTIGE BRITSCHE AANVAL
AFGESLAGEN.
ROME, 18 Juli. (Stefani). Het com
muniqué van het Italiaansche hoofdkwar
tier luidt:
Aan het Egyptische front is een krach
tige aanval van vijandelijke infanterie
en pantserwagens in den sector der di
visies Trento en Trieste prompt afge
slagen. De vijand liet verscheidene hon
derden gevangenen, voor het meerendeel
Australiërs, in onze handen achter.
Ook gisteren heeft de luchtmacht der
spilmogendheden de operaties krachtig
gesteund. Bij levendige luchtgevechten
zijn twee Engelsche toestellen neerge
schoten door onze jagers en negen door
Duitsche jagers. Twee andere toestellen
werden vernield door het luchtdoelge
schut van onze landmacht.
PLAATSELIJKE GEVECHTEN.
ROME,'19 Juli. (Stefani). Het Itali
aansche weermachtbericht van heden
luidt:
Gevechten van plaatselijken aard in de
zone van El Alamein. Tijdens de gevech
ten van de laatste dagen zijn 30 vijande
lijke tanks vernield
Tijdens stoutmoedige acties in scheer-
vlucht hebben Italiaansche luchtforma
ties eenige tientallen gemotoriseerde
36.—
20.-
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakte gisteren bekend:
In de Zuidelijke sector van het Ooste
lijke front gaat de achtervolging van
den verslagen vijand, ondanks de voor
een deel moerassige wegen, voort. Het
luchtwapen heeft de bij Worosjilof ver
slagen en terugtrekkende bolsjewisti
sche strijdkrachten aangevallen en aan
de! Spoorwegverbindingen en [fijeinop-
stuwingen van den vijand in het gebied
rondom Rostof de ernstigste vernielin
gen toegebracht. Ten Oosten van Ma-
rioepol hebben Roemeensche troepen een
landingspoging van zwakke vijandelijke
strijdkrachten afgeslagen. Hongaarsche
formaties wierpen een nog op de Weste
lijke oever van de Don staande groep
strijdkrachten van den vijand over de
rivier. Daarbij werden 25 vijandelijke
tanks vernietigd of buitgemaakt. Vijan
delijke aanvallen ten Noorden van Wo-
ronesj werden afgeslagen. Het luchtwa
pen sloeg vijandelijke kolonnes uiteen en
troepenconcentraties aan de Boven-Don.
De vijand leed zware, bloedige verliezen.
Ten Zuiden van het Ilmenmeer zetten de
Sovjets hun vergeefsche aanvallen voort.
Aan de Kolabaai werden de haveninstal
laties van Rosta opnieuw zwaar gebom
bardeerd.
In Egypte werden plaatselijke Britsche
aanvallen met verliezen voor den vijand
afgeslagen.
Enkele Britsche bommenwerpers heb
ben gisteren bommen op West-Duitsch
gebied geworpen. De burgerbevolking
vooral in Duisburg, leed verliezen. Twee
Britsche vliegtuigen werden neergescho
ten.
In de afgeloopen nacht heeft het bol
sjewistische luchtwapen met zwakke
strijdkrachten zonder effect storingsaan-
vallen op eenige plaatsen in O.-Pruisen
ondernomen.
KOMENDE TACHTIG DAGEN ZEER
ERNSTIG VOOR ENGELAND.
LISSABON, 18 JulL (A. N. P.-. De
Britsche minister van productie, Oliver
Lyttelton, heeft in een rede te Aidershot
verklaard, dat Groot-Brittannië zich op
geen enkel tijdstip in ernstiger gevaar
heeft bevonden dan thans. Het is waan
zin te willen loochenen, dat de komende
tachtig dagen behooren tot de ernstigste,
die Engeland te wachten staan.
Volgens een D.N.B.bericht uit Buenos
Aires vat de Londensche correspondent
van „United Press” Russell in de „Pren-
sa” de opvatting van officieele Britsche
kringen aldus samen, dat de slag op den
Atlantischen Oceaan eerst moet worden
gewonnen alvorens Engeland kan den
ken aan een tweede front
Russell vervolgt, dat men slechts als
net duikbootgevaar is verdwenen, de
tioodige scheepsruimte voor een tweede
front kan vrijmaken. Te Londen betoogt
men, dat een tweede Duinkerken juist in
het belan gvan de Sovjet-Unie vermeden
moet worden.
36.-
van de meer of minder bij dezen oorlog
betrokken burgerbevolking.
'II
Een bekend spreekwoord zegt, „dat
men door de boomen het bosch niet kan
zien” waarmee men dan te kennen wil
geven, dat door de vele bijzaken de
hoofdzaak te veel verdoezeld wordt.
We zouden dit gezegde met zeer veel
recht ook op dezen tijd kunnen toepas
sen, waarin door de veelheid der bijkom
stige omstandigheden de hoofdzaak ver
geten wordt Wie realiseert ?ich nog in
onze dagen de eigenlijke oorzaak van
dezen wereldkrijg? Dat was toch alleen
en uitsluitend de noodzakelijke drang
voor Duitschland naar levensruimte.
Waarom, zoo vragen we ons af, werd
aan, Duitschland een bescheiden kolo
niaal bezit onthouden, terwijl juist die
mogendheden zelf met alle geoorloofde
en ook niet geoorloofde middelen hun
koloniaal bezit trachten te vermeerde
ren? Of men nu optreedt als beschermer
van groote gebieden in Afrika of bijv,
van Tsjecho-Sowakije, blijft als weldaad
ten opzichte van de in die gebieden le
vende bevolking gelijk. In beide gevallen
zal een groot deel der bevolking dit op
treden beschouwen als een onrechtvaar
dige daad.
Hoe geheel anders had ons werelddeel
er uit gezien wanneer in 1939 met een
weinig meer overleg de vrede bewaard
was gebleven en niet alleen in Europa.
Want langzaam maar zeker heeft deze
wereldbrand zich uitgebreid en aan blus-
schen valt niet meer te denken.
Dat tot nu toe de strijd zich voor een
zeer groot deel afspeelt in de onher
bergzame streken van midden-Rusland
geeft ons niet de minste zekerheid dat
ook het westen van Europa niet nog
eens in vuur en vlam zal worden gezet.
Wanneer men regelmatig de buitenland
sche oorlogsberichten sorteert, dan valt
het telkens weer op hoe men door het
naar voren schuiven van allerlei bijkom
stige dingen, de aandacht van de hoof 1-
zaak wil afleiden. Niet de strijd in Azië
en Afrika, en zelfs niet de geweldige
worsteling in de onbewoonde steppen
van het Russische achterland brengt de
beslissing in dezen wereldkrijg, maar de
vraag wie van de twee grootmachten
waartusschen de strijd in eerste instan
tie is ontbrand (n.l. Duitschland en En
geland) het onderspit zal delven.
Daarom is naar onze meening de meer
dan gewone belangstelling die men thans
wil kweeken over de vraag: welke be
stemming de Fransche oorlogsschepen
(die in de haven te Alexandrië liggen)
zullen krijgen, weer een van die aflei
dingsmanoeuvres die de aandacht van
de hoofdzaak willen verdoezelen. Het
geheele wereldgebeuren beweegt zich in
een qirkel en nu kan men die straal
trekken zoo groot men wil, uiteindelijk
zullen beide partijen tot het uitgangs
punt terug moeten keeren. Eerst wan
neer Duitschers en Engelschen tegen
over elkaar zullen staan op het vaste
land van Europa, eerst (dan zal men
kunnen spreken van een mogelijkheid dit
conflict op te lossen. Juist daarom maakt
de vorming van een tweede front die
kans op een beslissing mogelijk. Hoe
onwaarschijnlijk het ook moge klinken
(en we hebben onze bezwaren aan le
instelling van een tweede f^ont ver
bonden, meermalen uitvoerig toegelicht)
toch zijn we vast overtuigd, dat de nood
zaak Engeland zal dwingen dit experi-
2DE ORGELCONCERT.
Zou de fietsenvordering reeds zijn in
vloed hebben doen gelden op het bezoek
aan dit tweede orgelconcert? en wat was
de oorzaak dat een groot deel der be
zoekers het zonder programma moesten
stellen? Het bezoek was beslist niet
grooter dan de vorige week.
Als eerste nummer werd gegeven het
Adagio uit het 2e vioolconcert van J. S.
Bach, solist is de heer Kreger uit Fra-
neker.
Deze violist beschikt over een goede
toon. In sommige gedeelten van dit kerk
gebouw, vooral in de zijbanken is de
klank wat dun, maar dat ligt aan de
accoustiek of de dikke pilaren die het
geluid onderbreken.
In het derde nummer Sonate in D dur
van G. J. Handel komt de technische
vaardigheid van den violist zeer goed
tot zijn recht; een mooi nummer, evenals
-
Een kantonrechter ergens in een klein
plaatsje had deze dagen een betrekke-
Bjke eenvoudige aanrijding te berechten.
Een voerman was met zijn aangespan
nen wagen plotseling een erf, links van
den weg, ingereden, zonder vooraf rich
ting aan te geven en er zich van te
overtuigen, dat het verkeer daardoor niet
werd belemmerd, zooals het Wegenver
keersreglement aangeeft. Het gevolg
daarvan was geweest, dat een dame en
een heer, die het voertuig op de gebrui
kelijke wijze links wilden passeeren,
tusschen het voertuig en den muur van
een huis bekneld raakten en, behalve
lichte vleeschwonden, ook schade kre
gen aan hun kleeding. Het zomerjapon
netje van de dame werd dusdanig be
schadigd, dat het niet meer gedragen
kon worden, terwijl de jas van den heer
een groote winkelhaak, alsmede andere
kleine beschadigingen bekwam. De voer
man was, behalve een onvoorzichtig
weggebruiker, toch een fideele kerel,
want hij had ruimschoots de schade,
ontstaan aan de kleeding van den heer
en de dame in geld vergoed. Dat was
voor hem een verzachtende omstandig
heid, waarom hij er dan ook met een
betrekkelijk geringe boete afkwam.
Op de vraag van den kantonrechter
aan de beide slachtoffers, die als getui
ge de zitting bijwoonden, of het geld
bedrag dat de voerman had gegeven als
schadevergoeding, voldoende was, ant
woordde de dame gevat (daarvoor
moet je natuurlijk weer vrouw zijn
„wat het geld betreft, zijn we tevreden,
maar wat hebben we aan geld, als we
geen textielpunten meer hebben om an
dere kleeren te koopen?”
De kantonrechter deed toen een mede-
deel^ng, die zeker waard is om te ver
melden. Hij deed uitspraak en deelde de
slachtoffers mede, dat zij probeeren kon
den om via een civiele procedure ook ’t
benoodigde aantal punten voor de ver
vanging van de door des voermans
schuld beschadigde en daardoor on
bruikbare kleeding op te eischen van de
textielkaart van den voerman. Aangezien
een civiele procedure veelal langen tijd
loopt en ook dikwijls heel wat geld kost
waren de getuigen een beetje huiverig
en zagen ze er liever van af. En daar
mede was de zaak van de baan.
-(o)-
Del mededeeliipg van dezen kanton
rechter heeft mij evenwel te denken ge
geven, want een ieder zal het toegeven:
er zit wat in. Vóór den oorlog was je er
voldoende mee gebaat, als je een som
geld kreeg, al of niet door een civiele
vordering, wanneer een ander door on
voorzichtigheid schade had berokkend
aan je kleeding. Zooals bijvoorbeeld in
bovengeschetst geval. Maar op ’t oogen-
blik ben je daarmee1 nog jriiet klaar.
Laten we aannemen, dat die mijnheer, die
in de knel zat tusschen den muur en
No. 58
strijdmiddelen getroffen en onbruikbaar
gemaakt. Bij zegevierende luchtgevech
ten hebben Italiaansche jagers vier Brit-
sche toestellen neergeschoten, terwijl ’n
Hurricane door Duitsche vliegtuigen
neergeschoten werd.
Bommenwerpers van de spil hebben
herhaaldelijk militaire doelen op Malta
gebombardeerd. Drie Spitfires werden
brandend neergeschoten, dank zij een
snel optreden van Duitsche escorteeren-
de jagers.
EEN 70-JARIGE.
Bij de vele vereenigingsfoto’s die
m’n werkkamer versieren, hangt er ook
een van de onvergefelijke operette Moe
ders Wiegelied. Ik zie er vele bekende
gezichten van nog in onze oude stad
vertoevende Bolswarders, maar ook een
groot aantal dat naar andere plaatsen
is uitgezwermd. Allerlei herinneringen
komen bij me op. Hoe prachtig waren
de repetities; verschil in stand, in gods
dienst, je merkte het niet. En toch be
stond de club uit meer dan 60 personen,
uit menschen van allerlei slag en tempe
rament. Wie had in deze de moed en de
kracht de Bolswarders samen te bin
den tot deze unieke prestaties? Het was
de bescheidene, zich meestal op den
achtergrond houdende figuur van onze
oud-notaris Staas Bruinsma, de auteur
van deze en meer andere operettes.
Waarom we vandaag deze joviale
persoonlijkheid, deze geestelijke vader
van zoovele mooie operettes, even voor
het voetlicht plaatsen?
Omdat Donderdag 23 Juli Staas
Bruinsma z’n 70ste verjaardag viert.
Namens zeer vele Bolswarders onze
harteliike gelukwenschen.
Waar blijft de tijd? Ik herinner me
nog hoe midden onder de repetities van
Oom Kees, de componist en muziekale
leider Pater Schuurmans plotseling
werd overgeplaatst. Algemeene versla
genheid onder de club, behalve bij. onze
vriend Staas. Een nieuwe leider en nog
wel een uit de jongere generatie werd
aangesteld en de uitvoering werd door
de ongeziene leiding van de auteur weer
een succes. We denken aan „Eén dag
Khalif”, meermalen opgevoerd, aan
„De Meikoningin”, waarover nog steeds
in gezelschap allerlei verhalen worden
opgehaald, aan „Hemelgave” dat we in
het mooie park hebben opgevoerd, enz.
enz.
Naast het tooneelwerk schreef P. A.
Bruinsma ook verschillende schetsen,
waarvan onderscheidene èn van onze
tijd èn de twintigste eeuw gepubliceerd
werden. Ook „Ons Noorden” gaf dik
wijls graag gelezen opstellen van zijn
hand. G.
'oede
toch
Wanneer president Roosevelt dit recht
ontkent en de ontwapende oorlogssche
pen blootstelt aan een aanval der Brit
sche strijdkrachten, dan neemt hij hier
door een verantwoordelijkheid op zich,
welker uiterste consequentie door de
Fransche regeering nogmaals met na
druk onder het oog wordt gebracht.
Over den strijd aan de verschillende
fronten kunnen we voor vandaag zeer
kort zijn. Uit Azië en Indië komt weinig
nieuws binnen. De strijd aan het Oost
front ontwikkelt zich zeer gunstig voor
de Duitsch-Roemeensche troepen. In
Egypte heftige aanvallen van de Engel
sche troepen die door de verbonden le
gers worden afgeslagen en verder de re
gelmatig terugkeerende wekelijksche
scheepsverliezen en het bombardeeren
Tusschen de tekst dubbele prijs.
Giro no. 87926.
ment te wagen. Waar en hoe en wat?
dat is momenteel een onderwerp waar
over we niet kunnen en ook niet mogen
fantaseeren.
We zullen daarom ook nu weer enkele
van die bijkomstige dingen als de hoofd
schotel moeten opdienen en dan komen
we natuurlijk allereerst terug op de
kwestie der Fransche oorlogsschepen,
die voor den duur van dezen oorlog in
de haven te Alexandrië geïnterneerd wa
ren. De verrassend snelle opmarsch van
de Duitsch-Italiaansche troepen in N.-
Afrika heeft een bedreiging van de En
gelsche oorlogshaven Alexandrië moge
lijk gemaakt. De bestemming, die in ge
val van een Duitsche bezetting aan het
in die haven liggende Fransche eskader
zou worden gegeven, is natuurlijk voor
Engeland en Amerika van zeer groot
belang.
Dit eskader bestaat uit de volgende
schepen.
Het slagschip „Lorraine” in 1919 ge
bouwd en in 1934 gemoderniseerd. Het
heeft een waterverplaatsing van 23000
ton en bezit acht stukken geschut van
34 cm, alsmede 14 stukken geschut met
een kaliber van 13.8 cm. De kruisers
„Tourville”, Duquesne” en „Suffren”
met een waterverplaatsing van 10000
ton. De torpedojagers „La Fortune”,
„Forbin” en „Basque” elk met een in
houd van 1379 ton. De duikboot „Protee”
die onder water een waterverplaatsing
heeft van 2060 ton.
De Fransche minster-president Laval
heeft aan admiraal Godefroy, de com
mandant van deze vloot, de volgende in
structies gezonden:
Het eskader moet trachten in geval de
Britsche strijdkrachten Alexandrië ont-
j ruimen, een Fransche haven te bereiken,
offers van de aanrijding inderdaad een Wanneer het het Fransche^eskader on
deze procedure tot in verlaten, moet het onder Fransche vlag
in Alexandrië blijven en een afwachten
de houding aannemen. Admiraal Gode
froy heeft opdracht gekregen om de
Fransche schepen nooit in vreemde han
den te laten vallen. Deze instructies,
welke strikt in overeenstemming zijn met
de clausules van het wapenstilstands-
verdrag, zijn aan de wapenstilstands-
commissies te Wiesbaden en Turijn me
degedeeld.
Dit voorstel is evenwel niet in over
eenstemming met de meening uit En-
gelsch-Amerikaansche kring.
Reeds op 3 Juli heeft president Roo
sevelt voorgesteld deze schepen onder
Amerikaansche bescherming te plaatsen.
Op 11 Juli heeft de Amerikaansche re
geering in een nieuwe nota voorgesteld
deze schepen door het Suezkanaal naar
Martinique over te brengen. Ook op
deze nota heeft Frankrijk op 13 Juli af
wijzend geantwoord zich daarbij beroe
pende op haar recht deze schepen met
eigen middA’en te beschermen.
den wagen, een splinternieuw pak aan
had. Dat kost, behalve geld, ook 80
textielpunten. Nu wordt door die aanrij
ding de jas van het pak zoodanig be
schadigd, dat men het pak niet meer des
Zondags kan dragen, De jas moet dus
vervangen worden door een nieuwe, aan
genomen, dat dezelfde stof nog aanwe
zig is, wat ook te bezien valt. Daarvoor
heeft men zeker 40 50 punten noodig
van de textielkaart En degene, aan
wiens schuld het ongeval te wijten is,
zal zeker niet uit eigener beweging zeg
gen: „Hier man, hier heb je vijftig tex
tielpunten van mijn kaart en wat geld.
Koop maar een nieuwe jas.” Aangeno
men nog, dat de schuldige nog 50 gel
dige textielpunten op zijn kaart heeft.
De schuldige kan dan niet zoo’n groote
som gelds geven, dat het verlies van de
textielwaarde, uitgedrukt in punten,
vergoed kan worden. Of hij zou zich op
frauduleuze wijze de benoodigde textiel
punten moeten aanschaffen en dat doet
een fatsoenlijk mensch natuurlijk niet.
Daarom: er zit wat in die mededee-
Ung van dezen kantonrechter. Wanneer
een onbesuisde wielrijder een anderen
wielrijder torpedeert, deze laatste zoo
danig komt te vallen, dat de pantalon
een groot gat vertoont, dan kan men
wel zeggen: Op met de centen, je moet
me de schade vergoeden. Maar behalve
geld, zijn daarvoor tegenwoordig ook
textielpunten noodig. En er is, voor zoo
ver wij weten, nog geen enkel wets
artikel, dat daarin voorziet. Het zou
daarom wel eens interessant geweest
zijn, als die beide bovenvermelde slacht-
civiele procedure om textielpunten be- mogelijk wordt gemaakt ^de haven te
gonnen-waren en
hoogste instantie uitgevochten zou zijn.
Een aardig juridisch probleem voor den
Hoogen Raad der Nederlanden.
De Nederlandsche wetgever heeft niet
voorzien in schadegevallen, waarin de
schade niet alleen met geld vergoed kan
worden. Wie dacht ook honderd jaren
geleden aan kleedingdistributie door
middel van textielpunten! Maar de tij
den veranderen dat is op het oogen-
blik in dezen wel merkbaar en daar
om dient de wetgeving ook aan den tijd
(en niet de tijd aan de wetgeving) aan
gepast te worden.
Het is daarom aan te bevelen, dat er
een weg gevonden wordt, opdat men
schen, wier kleeren door schuld van der
den beschadigd of vernield wordt, in de
gelegenheid kunnen worden gesteld, op
de een of andere wijze, behalve een
geldelijke schadevergoeding, ook een
vergoeding van de benoodigde textiel
punten te eischen. Dat deze gedachte
nog zoo dwaas niet is, als misschien
op het eerste oog schijnt, illustreert bo
venstaand voorbeeld wel duidelijk.
I
i
'eel
ints
ikes
5/
LUCTOR.
aken
gram
serve
fi
lO
gaan
gram
week
intB.
ints.
Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50
Buiten de provincie f 2.-; inn. 15 ct.
Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal.
68.-
HET DUITSCHE LEGERBERICHT
VAN GISTER.
8
68.—
82.-
IOOI
f
•g-
;ram
ints
'ram
;ram
'ram
;ram
'ram
'ram
iter
iter
?ram
jram
68.—
82.-
1
neen,
rzeep
nheid
Dec.
luder
1
DE JONG s NIEUWSBLAD
v.asrln opgenomcn
Een groot aantal jongemannen is één dezer dagen vertrokken naar de
mooiste deelen van ons land, alwaar zij in de zich daar bevindende
kampen van den Nederiandschan Arbeidsdienst, hun arbeidsdienstpllcht
a. Aan de diverse stations werd hun, door het kader van
dan NAJD, de weg gewezen naar het kamp
ffJ-B-MolkenbQfifcil AJ?.-».)
iy 'i
1 k. .0 ÏCÜ U
e' J: *11 Cfc