1 Buitenlandsche Revue. Het vraagstuk „Kweekeling met acte”. De Bolswardsche Courant en Westergoo l w A 38— Jaargang Dinsdag 25 Augustus 1942 No, 68 A Nationaal-Socialistische Bijeenkomst in het Concertgebouw te Amsterdam. Technische Scholingsdag N.V.D. en W.H.N. Officiéél orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel Uitgever Fa. A. J. OSINGA, Marktstraat, BOLSWARD Telefoon No. 451 *Jo» I. sche liga, een der krachtige organisa- 4478 833 of 10% Totaal 878 1808 1636 propageert, stelt de eisch van een voor- loopige Indische regeering. In een resolutie wordt de Britsche re geering uitgenoodigd zonder verwijl het recht de Mohamedanen op zelfbeschik king te waarborgen. Advertentieprijzen: 1 tot 10 m.m, 100 ct. elke m.m. meer 6 ct. Tusschen de tekst dubbele prijs. Giro no. 87926. Ten slotte vraagt ook de toestand In Britsch-Indië onze belangstelling. Uit verschillende plaatsen komen be- <7 Verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Hoofdred. J. D. Oslnga, Bolsward. Advert. A. J. Osinga, Bolsward. Leesgeld fr. p. p. per half jaar f 1.50 Buiten de provincie f2.-; inn. 15 ct Leesg. p. looper 40 ct. p. kwartaal. die alsdan midden in het strijdgewoel komen te liggen. Neen.het beeld wat men zich bij eenig nadenken voor oogen kan to'overen is van een beangstigende realiteit. -(o)- De vele gesprekken over het tweede front vinden bovendien haar uitgangs punt in de in de vorige week gehouden conferentie te Moskou tusschen Stalin, Churchill en de Amerikaansche plaats vervanger van president Roosevelt. Wat er precies op deze conferentie is bespro ken blijft natuulijk een geheim, maar ze ker is het, dat de algemeene oorlogstoe stand en de defensieve situatie waarin de geallieerden momenteel verkeeren de hoofdschotel van deze besprekingen ge. vormd hebben. In vier dagen van con ferentie kunnen heel wat plannen uitge wisseld zijn en de nabije toekomst zal het bewijs moeten leveren van de tast bare resultaten. In de Kaukasus gaat de Duitsche op- marsch, zij het dan in iets langzamer tempo, regelmatig voort. We hebben reeds eerder betoogd, dat het uiteinde lijke doel van de Duitsche legerleiding hier lag in de verovering van de olie velden. De olie is in deze motorische oorlog een factor van ongekende betee- kenis. Voor beide partijen natuurlijk. We mogen veronderstellen, dat de olievelden van Maikop die thans in het bezit zijn van de Duitsche troepen, door de Sovjets grondig zijn vernield of on bruikbaar gemaakt, maar dan beteekent dit toch evenzeer voor de Sovjets een groot verlies. Ook Rusland moet de be schikking houden over geweldige voor raden olie en wanneer naast het verlies van Maikop ook de olievelden van Oroszny bedreigd worden, ’t spoorweg verkeer tusschen het Kaukasische gebied en onbezet Rusland wordt verbroken, het verkeer over de Zwarte Zee geheel is stil gelegd, dan kan men veilig aan nemen, dat, hoewel de verovering van de verwoeste olievelden voor de eene partij geen voordeelen biedt, de schade, die de andere partij ondervindt, enorm groot is. Wanneer de Duitsche legerleiding er in zou slagen, door de verovering van Totaal Openb, onderw. Prot. Chr. onderw. R.K. onderwijs Overig bijz. onderw. 156 Voor de in grooten getale opgekomen Duitsche en Ned. Nat. Soc. hebben de heeren Van Geelkerken en Hauptdienst- leiter Schmidt het woord gevoerd. De heer Van Geelkerken begon met er op te wijzen, dat de nationaal-socia- listen strijden uit innerlijken dwang. Het nat.socialisme stelt het algemeen belang boven het eigenbelang. Dat eischt offers van ons. Maar de nationaal-socialist is offerbereid en zet zich zelf in een uit zonderingspositie, omdat hij offeren wil voor zijn volk. Niemand mag zich dus, zooals vroeger in de politieke partijen, aan de consequenties onttrekken. Men mag zich niet laten beïnvloeden door onaangename maatregelen of door moeilijkheden, welke thans bestaan. Als Dezer dagen bereikten ons de laatste statistieken over de kweekelingen met acte. Daarin stond o.a. vermeld, dat het aantal k. m. a. op 31 December 1941 be droeg 4153; aan 2612 van hen was de leiding van een klasse opgedragen, of wel 1009 minder dan een jaar tevoren. Op 31 Dec. 1938 (de cijfers over 1939 en 1940 zijn niet bekend) bedroeg het aantal k. m. a. 6522, van wie 4197 de leiding van een klasse hadden. In de pe riode 1938-1941 is het getal derhalve met 2369 of ruim 36 gedaald. Deze gegevens zijn eenigszins bemoe digend. Eenigszins, want uit boven staande statistiek blijkt duidelijk, dat er nog altijd ruim 4000 menschen dagelijks in de scholen werkzaam zijn, tegen een schandalig lage vergoeding, een salaris, dat spot met alle redelijkheid en billijk heid. Vandaar dit artikel. Want een paar weken geleden zond een kweekeling met acte, die op de Ve- luwe op een bijzondere school werk zaam was, ons een brief, waarin werd verzocht aandacht te willen wijden aan het vraagstuk „kweekeling met acte”. Bij den brief was gestuurd het nummer van 2 Juli 1942 van het „Christelijk School blad Onze Vacatures”, waarin door den heer W. Wemelsfelder enkele belangrijke gegevens werden geschreven naar aan leiding van de honoraria der k. m. a. Mede door de laatste gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek tusschen twee haakjes: een instelling, die de maatschappij onschatbare diensten bewijst en het artikel in genoemd schoolblad, zijn wij thans in staat om in dit artikel met concrete feiten t. a. v. den kweekeling met acte voor den dag te komen. Schrijver dezes heeft meerdere malen dit probleem aangesneden, ook reeds voor den oorlog. En er is nog een derde factor, die het probleem van den kwee keling met acte opnieuw in het dagl cht stelt, dat is de instelling van het achtste leerjaar, waardoor, zooals wij enkele weken geleden in de bladen hebben kun nen lezen, weer werk zal komen voor 1500 onderwijzers. Dat kan dus betee- kenen, dat een gelijk aantal k. m. a. on derwijzer zal kunnen worden. Namelijk, wat hun geldelijke vergoeding betreft. de nationaal-socialistische krachten. Ook de toenmalige commissaris der provincie Groningen Linthorst Homan, wendde zich in zijn brochure „aanpakken” tot het volk en spoorde aan tot de nieuwe orde, altoos evenwel onder zekere voor waarden en voorbehoud. Desondanks heeft de rijkscommissaris aan alle par tijen gelegenheid gegeven weer werk zaam te zijn. Daarna behandelde deze spreker de kwestie van de gijzelaars. A priori zij opgemerkt, dat het dood schieten valn gijzelaars voor ide $ene noch voor de andere partij een aangele genheid is die licht kan worden opge vat. Op grond hiervan hebben de Duit sche bezettingsautoriteiten dezen stap ook zeer rijpelijk overwogen. Zij zijn zich bij de beslissing volkomen bewust van de groote beteekenis, die deze zaak uit menschelijk oogpunt heeft en zij nemen deze beslissing uitsluitend krachtens de groote verantwoordelijkheid, die zij thans dragen in de beslissende worste ling om onze toekomst. Wellicht heeft de bewogenheid die bij gelegenheid hiervan Nederlandsche krin gen heeft aangegrepen, deze voor de eerste maal eenigszins doen aanvoelen welk een vreeselijW harde en vooral on verbiddelijke strijd om zijn of niet-zijn in het Oosten wordt uitgevochten. In Mei 1940, toen men nationaal-so- cialisten doodschoot en toen de broeder van den leider der N.S.B., luitenant-ko- lonel Mussent,, wreedachtig werd ver moord, £loeg daarop vrijwel niemand acht. Ik zou zeer in het bijzonder de aandacht op dit feit willen vestigen, daar er thans nog Nederlanders zijn, die niet willen begrijpen dat de strijd, die in het Oosten woedt, geen oorlog in den ge- bruikelijken zin der laatste eeuwen is. Zij moesten toch door de reusachtige be wapening der bolsjewistische legers en den gruwelijken strijd dezer onmensche- lijke horden langzamerhand tot een an der inzicht zijn gekomen. Op een oogenblik, waarop het Duit sche volk honderdduizenden zijner beste zonen offert voor de toekomst van Euro pa, is het onverdraaglijk, dat in een land menschen probeeren in vrijwel onge- stbofidel jgezelligheid te leven en pich over te geven aan de rust. Aan wie dan ken deze menschen hier in Nederland hun leven dan eigenlijk wel? Aan hun eigen prestaties zeer beslist niet. Duit sche bezettingsstrijdkrachten en Neder landsche nationaal-socialisten en ver- De vermeende invasiepoging der En- gelsche troepen bij Dieppe, heeft gedu rende het geheele afgeloopen weekend de hoofdschotel gevormd in het oorlogs nieuws. Het is wel teekenend voor Je spanning waaronder we hier in het Wes ten leven, dat een dergelijke (in verband met het wereldgebeuren niet zoo belang rijke) onderneming zoo geweldig breed in da dagbladen wordt uitgemeten. Waarschijnlijk moet men de grond oorzaak hiervan zoeken in het bijna da- gelijksche geschrijf over een tweede front. Ook de radio van overzee doet braaf mee om die suggestie leven dig te houden en het is te begrijpen, dat de pro Engelschgezinden, die we nog altijd in grooten getale in ons land aan treffen, elke poging van de geallieer den, om een stukje van de Westkust in bezit te krijgen, met uitbundige vreugde begroeten. Zoo gemakkelijk zal dit evenwel niet gaan.. Gedurende twee jaar heeft de Duitsche legerleiding gestreefd naar ee’n intensie ve versterking van deze Westkust. Kos ten noch moeite zijn gespaard om hier een verdqdigingsstelsel op te bouwen dat elke aanval vanuit zee zal kunnen weerstaan. Zal het dit jaar bij deze eene mislukte landingspoging blijven? zoo vragen velen zich af. Natuurlijk (niet, misschien vandaag, mischien over een week zullen opnieuw Engelsche troepen een poging wagen; waar en op welke manier is natuurlijk het geheim van de legerleiding. Willen de geallieerden de zen oorlog winnen, dan is de vorming van een tweede front beslist noodzake lijk, een bedroevende noodzakelijkheid, die heel wat leed over de landen aan de Westkust kan brengen. Bij een meer serieuze invasiepoging wordt het kustgebied van de Friesche eilanden tot de zuidpunt van Frankrijk het strijdtooneel met alle voor de bevol king funeste gevolgen. Denk U eens even in hoe het dan moet komen met de orde, met de voedselvoorziening, met de huis vesting van geheele dorpen en steden Onlangs heeft de Nederlandsche Volksdienst in verschillende plaatsen van Friesland bijeenkomsten belegd, waar de vrijwillige en ambtelijke fnede- werkers van N.V.D. en W.H.N. werden ingelicht omtrent doel en streven van deze instellingen. Het ligt in de bedoe ling eerstdaags weer aan te vangen met dergelijke vergaderingen, met dit ver schil, dat thans de functionarissen tech nisch gevormd zullen worden. Ter voor bereiding hiervan hield de N.V.D. Woensdag j.l. te Leeuwarden een bij eenkomst voor de pers, waar als spre ker optrad de heer L. Dekker, provin ciaal leider van Friesland. Er is een groot verschil geweest tus schen den zomer van 1941 en die van ’42. Tijdens de eerste werd het ambte lijk apparaat in dienst gesteld van W.H.N. en N.V.D. Het was voor de be trokken personen een min of meer op gelegde plicht, waardoor meermalen de strijdersgeest ontbrak. Steeds meer meldden zich echter aan, want er was een streven naar verandering, naar een nieuwe tijd, in ons volk. Het was niet moeilijk, de gewenschte personen in de organisatie te krijgen, soms wel om ze er in te houden. Door broodroof en te genwerking van geestelijke zijde werden goedwillenden vaak weer teruggebracht tot de categorie van afwachters. Toen kwam uit die goedwillenden de gedach te naar voren, de onderlinge band te versterken. Te Kortehemmen is een kern van goede Friesche sttrijders gevormd dat zijn stoottroepen die zullen doorzetten. Door besprekingen met het ambtelijk apparaat is de verstandhou ding daarmee beter geworden, er werd niet meer gesaboteerd, de gezonde ver houding groeide en de haat werd uitge bannen. De zomer van 1942 bracht groote ac tiviteit met zich mee; er is geen plaats in Friesland of de N.V.D. is er geweest, de medewerkers hebben dorp na dorp als het ware afgegraasd. Het aantal mede werkers werd opgevoerd en tegenstand werd gebroken, door op goede wijze met het ideaal naar voren te komen. Kinderen werden door de N.V.D. uitge zonden, moedertehuizen opgericht (Nunspeet, Aalten), te Dieren werd een Tehuis voor Ouden van Dagen geopend, te Rolde een kindertehuis, terwijl o.a. te Hilversum en in Limburg Kindertehui zen verbeterd werden. Op het program- ma staan nog Moeder-adviesbureaux om de moeders in haar werk bij te staan, te Leeuwarden wordt gewerkt aan een Kinderbewaarplaats. Oogstscholen zul len worden opgericht, waar de kinderen onder goede leiding zullen worden bezig gehouden. Verder zijn in Friesland ruim 60 sociale werksters, die niet be schouwd moeten worden als een soört dienstbode, het zijn vrouwen met een groot sociaal gevoel, die zich verant woordelijk voelen om de moeder te ver vangen. We willen in de komende vergaderin- i Stalingrad de bevoorrading van I onbezette Russische gebied met de olie I uif de Kaukasus te verhinderen, dan is daarmee aan de Sovjet-Unie een zeer ernstige slag toegebracht. (o)— Uit het Verre Oosten komt momenteel niet veel nieuws. Daarmee willen we niet den indruk vestigen, dat in deze belangrijke sector van het strijdtooneel geen belangrijke beslissingen zullen worden genomen. De veranderingen in de legerleiding in Egypte, de stilstand in het offensief van generaal Rommel, het feit dat berichten uit Duitsche bron spreken van vliegtuig- aanvallen op Duitsch-Italiaansche con- vooien in de Middellandsche Zee. De Britsche troepenbewegingen in Iran, Irak en Syrië, de militaire besprekingen in Cairo en Bagdad enz. enz., dat alles wijst er op, dat ook in het verre Oosten een verhoogde activiteit wordt voorbe reid. Te Bagdad confereeren de comman dant van het tiende Britsche leger ge neraal Winant en de commandant van ’t negende leger Wilson, tezamen met Amerikaansche officieren, waarbij zij be sluiten namen ten aanzien van verdedi gingsmaatregelen voor Iran, Irak en Sy ria, alsmede ten aanzien van bescher mingsmaatregelen voor de oliegebieden. Verder werd ook te Cairo eenige dagen in het Britsche hoofdkwartier beraad slaagd. Hieraan werd deelgenomen door geneaal Auchinleck, generaal Stone, ge neraal Wavell, zelfs generaal Ritchie en den Britschen ambassadeur Sir Miles Lampson en van Amerikaansche zijde door den gezant Kirk alsmede leidende militairen van de Amerikaansche missie in het Midden-Oosten. Ook deze onder- handelingen golden niet alleen de Brit sche positie in Egypte zelf, doch veeleer de toestand in ’t geheele Midden-Oos ten. Bijzonder opmerkelijk is, dat ook de Engelsche en de Amerikaansche militaire attaché te Ankara aan deze besprekingen deelnamen. ,n het deze dingen een nationaal-socialist kun. antwoordelijke mannen doen hun best nen beïnvloeden, gaat hij langzaam de voor de voeding en het welzijn dezer helling af. Duitschland strijdt op het lieden. Derhalve moet ook niet de vraag worden gesteld: „Hebt gij de daad ge pleegd?” Maar de vraag luidt: „Stemt gij met deze daad in of niet? Volgt gij i het parool van die krachten, die zich ge reed maken Europa nieuw op te bouwen of behoort gij tot doodgravers van het avondland?” Als schuldigen moeten niet slechts die genen worden aangewezen, die in tech- nischen zin beslist de bommen hebben gelegd, doch de krachten, die zedelijk en ■moreel mede de verantwoordelijkheid voor deze ophitsingscampagne dragen. Op hun koffie- en theekransjes worden de Londensche radioberichten gecolpor teerd. En hoe gelukkig voelt zich nu zoo een arme dolende, indien hij de hem ingeschenpte wijsheid £ls zijn laatste trouvaille kan spuien. Het is niet de taak van het nationaal- socialisme, den kleinen man op te han gen,, doch het nationaal-socialisme moet dengene pakken, de de verantwoorde lijkheid draagt. Er is derhalve onder deze vijf gijzelaars geen enkele, die het be wijs kon aanvoeren, dat hij in deze twee jaar niet op of een of andere wijze tegen de strijders van het nieuwe Europa heeft gehitst of op zijn theekransje partij heeft gekozen. Of hij zich daarbij zelf zeker gevoelt en aangenomen heeft, dat hij de wetten niet heeft geschonden, interes seert de nationaal-socialisten niet. Wij kennen deze heeren precies en hun vijan dige houding. Niemand voele zich dus veilig, die niet veilig is. Want in werkelijkheid is de kweekeling met acte immers ook inderwijzer! Alleen hij ontvangt maar een zeer kleine ver goeding voor zijn werk, terwijl zijn col lega, die wèl den titel van onderwijzer heeft en doorgaans hetzelfde werk doet als zijn collega, de kweekeling met acte, de vergoeding ontvangt, waarop hij rechtens zijn kennis aanspraak kan ma ken. Maar nu wat cijfers. Wij putten ze uit het artikel in het genoemde Schoolblad. „Eind December 1938 waren er min stens 15000 acte-bezitters van 25 jaar en jonger. Het aantal k. m. a. van deze leeftijdsgroep becijfert men op ca. 6000. Een volwaardige betrekking als onder wijzer bekleedden op denzelfden datum slechts 2336 personen van dien leeftijd. De overvloed van beschikbare leer krachten heeft hun „marktwaarde” men vergeve mij deze uitdrukking ge drukt tot ’n zoo schandalig peil, dat we de cijfers bijna niet durven overnemen. Maar we mogen de oogen niet sluiten voor de wantoestanden, die door deze exacte gegevens gesignaleerd worden. Men zou verwachten, dat een beloo- ning van nihil hoogst sporadisch is voor gekomen. Dat is echter een schromelijke vergissing. Niet minder dan 833 van deze volledig bevoegden genoten geen cent honorarium voor hun verantwoordelijk werk. Dus bijna een vijfde deel der zelf standige k. m. a. werkte geheel pro deo. 84 hunner waren zelfs zonder vergoeding werkzaam bij het U.L.O. Ik aarzel niet dit misbruik misdadig te noemen. Aan deze sociale ongerechtigheid zijn zoowel gemeente- als schoolbesturen schuldig. Dit moge blijken uit de vol gende specificatie: Aantal zelfst. k.m.a. (l.o. en u.l.o.) Zonder bezoldiging 263 of 30 189 of 10% 374 of 23 7 of 10% oogenblik. Het strijdt ook voor de moe ders en kinderen in Engeland en Ame rika. Want als het bolsjewistische mon- ster niet wordt verslagen, zullen ook zij de verschrikkingen ondervinden, als de tijd gekomen is. Europa begrijpt dit en wij begrijpen dit ook, want toen Napo leon naar Rusland trok, nam hij vijftien duizend menschen uit ons land mee. Nu hebben vijftienduizend vrijwilligers ge hoor gegeven aan Musserts oproep om naar het Oostfront te trekken. Wij, zoo eindigde de heer van Geel kerken, staan samen, verbonden met de Duitschers, bereid om te offeren ten bate van ons volk en ons vaderland en daardoor ten bate van het nieuwe Europa. Hauptdienstleiter Schmidt gaf in zijn rede eerst een historisch overzicht van het ontstaan en de ontwikkeling van dezen oorlog en behandelde daarna de kwestie van de N.S.B. als uitvoerende macht. Nu wij in den tegenwoordigen tijd, aldus deze spreker, steeds weer de vraag vernemen waarom de Duitsche bezet tingsautoriteiten slechts met de natio naal-socialisten samenwerken, zou ik nog eens in de herinnering willen terug roepen dat deze kameraadschap in de kerkers der vroegere regeering is ge smeed. Wie heeft Duitsche en Nederland sche nationaal-socialisten gemeenschap pelijk opgesloten? Wie heeft er voor ge zorgd, dat zij op de meest onwaardige wijze werden mishandeld? Wie heeft laf en arglistig weerlooze menschen neer geschoten in treincoupé’s? Hef is tijd, kameraden, dat wij ons deze dagen her inneren en ons deze misdrijven voor oogeri stellen om daaruit de noodige conclusies te trekken voor de hardheid van onzen politieken strijd. Als destijds mannen opstonden als Colijn, die in zijn brochure „Op de grens van twee werelden” de massa van het volk toeriep, dat de zelfstandigheid der kleine staten wel niet zou terugkeeren, dan stond toch tusschen de regels te le zen: wij zullen wel probeeren die Duit- richten over onlusten. De Mohamedaan- schers te zijner tijd weer kwijt te raken ':2"' 1 en wij zullen zoo mogelijk ook bijdra- Helaas kunnen wij niet opmerken, dat ties in Britsch-Indië, die het zelfbestuur gen tot een Engelsche overwinning op het tot voldoening aanleiding geeft, dat „slechts” 10 der zelfstandige k. m. a. der Prot. Chr. Scholen tot deze ongeho noreerde leerkrachten behoort. AD INTERIM. I r J fl Studenten helpen de boeren In den drukken oogsttijd. Het Studentenfront organiseert in het Drentsche dorpje Tinaarloo een Oogsthulp. waarbij de studenten de hoeren bij alle werkzaamheden be hulpzaam zijn, ook koeienmelken dat echter eerst geleerd moet wor den, voorloopig onder toezicht van het melkmeisje (V.P.B.-VJ4 P.-Folkers-s DE JONG s NIEUWSBLAD waarin opgenomen

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1942 | | pagina 1