T
M
1945
No. 2.
39e Jaargang.
Nederland bevrijd.
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgevery Fa. A. J. OSINGA - Bolsward. Dinsdag 8 Mei 1945
voldongen feit.
STADSNIEUWS
D. J.
J onze
UIT DEN OMTREK
De algeheele capitulatie een
De Geldcirculatie.
De samenstelling van
Gemeenteraden.
Ernstig ongeval met
projectiel.
DE JONG’s NIEUWSBLAD
Vooral ook handgranaten zien
Ifmoord
Kims
mi naar
norra.
r van
v. d.
l. D.
>n i
G. D. A. O.
e
h
X
keert,
aan
Cou-
inizen.
Isward
:heic).
i. 2.30
r de-
nstra.
wonen.
voornemen
lijkheden
staken.
deze leerlingen
en naar
schepen
;g naar
en door
t vaste
t, resp.
’rpf. Ir.
eer W,
orming
herstei
krijgs-
Iden in
m op-
)uitsers
groot
t „best
>en .uit
trugge-
te van
achter-
izag In
«lang
er op
merking
s weer
srovin-
ammis-
ns aan
oen, in
mtrent
ultuur-
d, dat
Militair
en, die
aange-
enbaar
;unnen
'ar het
Corn
ell uit
ar den
Zuive-
zetelt.
an een
erking
aartoe
in zijn
mmis-
:al dit,
zeker
if. Ger-
t groote
voor de
N.S.B.
esteerd.
te San
respon
der van
ankrijk,
Luxem-
lat zulk
rou zijn
3
5
ding
n de I
ichts
ver- I
pier-
ren.
lat ve-
velc.i
[en ge
muteerd
t gealli-
Fran-
Neder-
n 5000
r repa-
r onge»
Koerts 6 j.
Amsterdam en
P. Tippersma, B. Baukema en
ijnia. 2e pr. I. Twerda, G. Boot-
zijn de
linklijke
n 25-40
zonden,
mdy in
i door
dsschop
ld heeft
p hulde
ptreden
ing.
sitelt is
rof. mr.
Provinciaal
en de heer
MAKKUM. Als eerste bericht vanuit Makkum
beginnen wij met eenige korte mededeelingen van
gebeurtenissen welke alhier zijn afgespeeld.
Toen op 23 Febr. j.l. een gedeelte van de Duit-
sche weermacht onze plaats binnentrok, kwam de
burgerij al gauw in onrust, omdat men vermoedde,
dat ze niet met goede bedoelingen waren geko
men. Het bleek alras dat men goed had gezien,
want de scholen werden direct opgevorderd en ver
scheidene burgers werden uit hunne woningen
gejaagd, welke woningen door de indringers wer
den betrokken. Gelukkig heeft dat bezoek slechts
tot 10 Maart geduurd. Op 27 Maart echter kwam
alweer bezoek van verscheidene Duitsche mili-
tairen. Nu om onderzoek te doen naar verboden
wapens en radiotoestellen. Dit bleken slechts één-
dags vliegen te zijn, want ’s avonds waren ze
allen weer gevlogen. Op 7 April echter kwam er
weer een groep Duitschers en Nederlandsche tra
wanten Makkum binnenvallen.
Dit bezoek zal de burgerij wel levenslang in her
innering blijven. Nadat er verscheidene jongeman
nen waren opgepakt, werd het mooi gelegen woon
huis van Dr. Bogtstra in brand gestoken. Hiermede
schenen de indringers nog niet tevreden te zijn,
want kort daarop werd ook de marechausseekazerne
in brand gestoken en werd er- achter de kazerne
met snelvuurwapens geschoten. Toen de bende
verdwenen was, ontdekte men, dat aldaar zes jonge
mannen waren doodgeschoten. Hunne namen zijn:
Fetze Elgersma van Schraard, Hermanus Falkena,
Hilversum, Hendrik Lemson, Maastricht, Hobbes
Dijkstra, Bellingwolde, Johannes Pieter Keller,
Zeist en Sjoerd Adema, Makkum.
Men begrijpt de zeer gedrukte stemming welke er
toen heerschte onder de burgerij. Op bevel van
hoogerhand moesten ze de andere morgen (Zondag)
direct worden begraven, hetwelk uitgevoerd werd
in een massagraf, onder groote belangstelling.
Zondag 15 April kwam opnieuw bezoek in Makkum
’s Morgens heel vroeg kwamen er een groot aantal
meest gecamoufleerde auto’s binnenrijden en we
melde het van uniformen in de straten. Ook nu
weer werd er beslag op de scholen gelegd en
ongeveer half negen werden de sluisdeuren open
gedraaid en kapot geschoten, waarop een gewel
dige watermassa vanuit het IJselmeer naar binnen
stroomde om zoodoende het land, voor zoover
mogelijk, er onder te laten loopen.
Van dit laatste bezoek heeft Makkum niet lang last
gehad, want Woensdag 18 April werden we door
Canadeesche troepen onder artillerievuur genomen,
hetwelk 's middags van 1 tot ongeveer 3 uur zoo
hevig werd, dat men van angst niet wist waar
men zich zou bergen. Neerstortende dakpannen en
rinkelende glasruiten maakten een oorverdoovend
geraas en deden een ieder van schrik beven. On
geveer drie uur werd het bombardement gestaakt
en kwamen de reddende troepen Makkum binnen.
Toen de Duitschers zagen dat nu toch alles ver
loren was, gaven zij zich over en was Makkum
bevrijd.
De bevrijders werden met vreugde en gejuich be
groet, doch de vreugde werd spoedig getemperd
toen bekend werd dat deze bevrijding het leven
had gekost aan Johan Amoraal van Rotterdam,
vrouw E. Quarré, Dirk Tijmstra, Hidde Lemstra,
Hendrik de Boer en Doede Zijlstra, waarbij later
nog een drietal zijn gekomen die als zwaar ge
wonden reeds in een ziekenhuis waren opgenomen
n.l. Johan Delissen van Swalmen, Douwe leska en
een jong meisje Emmy Moossdorff van Hilversum.
Op Zaterdag 21 April werd in de Ned. Herv. kerk
een bevrijdingsdankstond gehouden namens alle
Protestantsche en R.K. kerkelijke colleges. De kerk
was stampvol.
er zeer on-
uw kin-
maar dan ook
i die rommel meenemen en
en geef daartoe zelf het
van sche-
Blijf één, blijf één, mijn Vaderland
Laat niets die kracht u rooven.
Schraag, als één eenig man, den troon,
En meng geen wanklank in den toon
Van 't oud „Oranje-Boven
Blijf één, blijf één, mijn Vaderland
Laat niets die deugd verflauwen.
Wroet in geen eigen ingewand
En, Leeuw van Neerland toon geen tand
Dan tegen vreemde klauwen.
deren dat zij toch niets,
letterlijk niets van
er mee spelen,
voorbeeld.
De slachtoffers van dit ongeval staan U als
een afschrikwekkend voorbeeld voor oogen
Het zijn Wieger Kostwinner 11 j. en Fokke
Antonides 12 j., beiden uit Bolsward, Koert
en Albert Koerts 13 j. uit
Klaas Pais 5 j. uit Den Haag.
ci. i-Tcucn, 'Jctnrcuicri, 11U1S-
WOMMELS, 24 Mei. De kaatsver.
..Wommels" hield een geanimeerde le
denwedstrijd met 14 deelnemende par
turen. Na vinnige strijd was de uit
slag aldus
le pr.
S. Wij
J ten goede komen aan de groote
hoeften van ons Nederlandsche volk.
Het Militaire Gezag heeft een open oog
voor Uw sociale belangen. De arbeids-
?n loonsvoorwaarden in den landbouw
•len in onderling overleg op korten
■’ijn onder het oog worden genomen.
De totale capitulatie van alle Duitse
strijdkrachten in Europa is een feit.
De capitulatie werd ondertekend door
de Verenigde Staten, Engeland, de Sovjet
unie en Frankrijk enerzijds en Duitsland
(of wat er nog van over was) anderzijds.
De (nieuwe) Duitse minister van Buiten
landse Zaken, Graaf Schwerin von Grözich
maakte het aan het Duitse volk bekend.
De capitulatie is om 2.41 ’s nachts in
Generaal Eisenhower’s hoofdkwartier ge
tekend.
heeft tevens alle oorlogsactiviteit
pen en duikbooten verboden.
De leider der Belgische delegatie te San
I Francisco, de minister van buitenl. zaken Spaak
is naar België teruggeroepen. Men neemt
aan, dat zijn tegenwoordigheid in Brussel
dringend gewenscht is in verband met de
verscherping van een politieke crisis tusschen
Socialisten en Katholieken, waarschijnlijk ont-
staan door het terugkomen van Koning
Leopold.
Generaal Pattons troepen zijn op minder dan
van Praag verwijderd. Zij drongen
240 km breed front diep in Tsjecho
voor
oot 13
jel tot
,ot ge-
maaks-
leven njaenjK srn Komt te staan.
De Provinciale Militaire Commissaris
en zijn Afdeeling Cultureele Zaken stelt
alles in het werk om te trachten dezen
tijd van stilstand zoo kort mogelijk te
maken. Zoodra het resultaat van deze
pogingen bekend is, zal dit gepubliceerd
worden.
neooen met ae iucnunacnr en arunerie
een bombardement op Damascus uit
gevoerd. Het aantal dooden in Da
mascus schijnt reeds zeer groot te zijn.
De Engelsche en Amerikaansche ge
zanten doen pogingen om de vijande-
i zoo spoedig mogelijk te doen
zullen functioneeren tot de gemeenteraden
wederom op de gewone, bij de wet geregelde schuldig uit. Ouders waarschuwt
wijze, kunnen worden samengesteld.
De verkiezing van deze gemeenteraden zal
geschieden door een kiescollege, bestaande
uit een drievoud van het aantal te verkiezen
leden. Hiervan zullen deel uitmaken personen
die tijdens de bezetting het vertrouwen der
bevolking hebben behouden of verkregen.
De burgemeesters zullen de leden der kies
colleges ter benoeming voordragen aan den
Commissaris der Koningin. De voornaamste
geestelijke- en maatschappelijke stroomingen
der gemeente zullen naar verhouding ver
tegenwoordigd zijn.
Maandagmiddag
De Geallieerden bereiden de viering van de
dag der overwinning voor. Het wordt nog
slechts een kwestie van uren genoemd voor
de algeheele Duitsche overgave een feit is.
De correspondent van de „Daily mail” schrijft
dat Duitsche afgevaardigden en leden van de
Duitsche Generale staf in het Russische hoofd
kwartier zijn aangekomen teneinde de voor
waarden te vernemen waarop de Vereen.
Volkeren de overgave van Duitschland willen
aanvaarden. Britsche en Amerik. Generaals
zijn er aanwezig. Volgens „Dagens Nyheter”
heeft de Duitsche. gezant te Zweden Dr.
Hans Thomsen de Duitsche capitulatie in
Noorwegen te Oslo geteekend.
Na de algeheele overgave van Duitschland
zal een geall. controlecommissie die is samen
gesteld uit 4 generaals resp. uit de Ver.
Staten, Engeland, Rusland en Frankrijk de
regeering over het land op zich nemen.
Door de lucht en over land werden gisteren
weer groote hoeveelheden voedsel voor het
westelijke deel van ons land aangevoerd.
De opmarsch der geall. troepen werd zelfs
met opzet vertraagd om de voedselcolonnes
voorrang te geven. Vliegende forten lieten
opnieuw voedsel vallen.
Adm. Dönitz gaf Zondagavond aan de sche
pen die onder Duitsche vlag varen, opdracht
hun schepen niet tot zinken te brengen, hij
de be-
zoo
ver
een
straffe handhaving van alle regelin
gen, welke betrekking hebben op de
teelt, de' bewerking, de bewaring en
de distributie van onze voedingsmid
delen.
Daarom zal van nu af aan die straffe hand
having moeten worden toegepast in ’t belang
van ons geheele volk.
Van de boeren moet worden gevraagd, dat
zij van hun productie datgene inleveren,
waartoe zij krachtens de geldende regeling
verplicht zijn.
Van bewerkers en opslaghouders van voe
dingsmiddelen alles in den ruimsten zin
genomen is het de plicht te zorgen, dat
de hoeveelheden die hen zijn toevertrouwd,
goed worden behandeld en bewaard en dat
geen hoeveelheden langs onofficieelen weg
verdwijnen.
Op denzelfden dag, dat het eerste nummer
van dit blad weer kon verschijnen, en dat
met een artikel: Bolsward bevrijd!’’, werd
nog een verheugender feit bekend: „Neder
land bevrijd.’’
Zeker, wij waren o, zoo dankbaar, dat wij
hier en op andere plaatsen, ons weer vrij
konden bewegen, onszelf weer konden zijn,
maar wij voelden ons altijd nog zoo gedrukt
door den nood van zoovele medeburgers in
ons goede Vaderland, ’t Is zoo goed te be
grijpen, dat in een blad te lezen stond
„Geen lol-avonden
Natuurlijk hebben de menschen in dezen tijd
behoefte aan eenige ontspanning. Maar tot
geen prijs lol-avonden. Geen roes van ver
maak! Holland hongert en de dood gaat er
rond.
Maar nu is ook aan deze nood een einde
gekomener is tenminste gelegenheid om
van alle zijden in deze ellende leniging aan
te brengen. En al is er nog heel veel, wat
ons zorg geeft, pijn doet, angst aanjaagtik
denk aan hen, die in den vreemde toeven,
aan hen, die verliezen van geliefden leden,
aan hen, die staan voor de uiterst-moeilijke
taak van nieuwe opbouw van huis en be
drijf, en nog zooveel meer, toch is er reden
om nu verblijd en dankbaar te zijn, dat na
de donkere tijden van de vijandelijke over-
heersching, het licht der bevrijding is gaan
gloren.
Dankt, dankt nu allen God
met blijde feestgezangen!
Van Hem is ’t heuglik lot,
het heil, dat wij ontvangen.
Wat bijzonder te waardeeren is geweest in
de moeilijke jaren, die achter ons liggen, dat
is de saamhoorigheid, die wij, als Nederlan
ders, over ’t algemeen met elkaar gevoelden.
Wij wilden samen maar één ding den over
weldiger den voet dwars zetten, niet bui
gen, ons eigen stempel bewaren, niet „ge
lijkgeschakeld” worden, „Nederlander” blij
ven. En als één ding noodig is voor de ko
mende tijden, dan is ’t wel, dat dit saam-
hoorigheidsbesef niet verloren ga. Wij zul
len elkander niet kunnen missende arbeid
van hoofd en hand zal moeten samengaan;
voorlichting zal moeten worden gegeven op
alle gebied; op zedelijk, religieus, paedogo-
De Voedselvoorziening in de
naaste toekomst
Uit een publicatie van den waarnemenden
Provincialen Voedselcommissaris en van het
Hoofd van het Bedrijfsschap Zuivel, afdee
ling Friesland nemen wij het volgende over
Bezien wij den toestand met betrekking tot
de voedselvoorziening, dan mag niet verheeld
worden, dat deze verre van gunstig is. Zou
er alleen voor de Friesche bevolking gezorgd
moeten worden, dan hadden wij zeker van
bepaalde artikelen zuivelproducten, vleesch,
aardappelen een groot overschot, maar
daartegenover van andere granen en
suiker een groot tekort.
Wij hebben echter niet uitsluitend voor de
Friesche bevolking te zorgen, maar wij moe
ten ons deel bijdragen voor de voedselvoor
ziening van het GEHEELE Nederlandsche
volk. Dat is thans temeer onze plicht nu een
groot deel van ons volk in hongersnood ver
keert, zoo spoedig mogelijk geholpen dient
te worden.
In sommige thans bevrijde gebieden Twente
en Achterhoek is reeds groot gebrek aan
voedsel en wanneer ook straks de Weste
lijke provinciën bevrijd zullen zijn, is daar
de behoefte aan voedsel reusachtig groot.
Voorshands zullen wij op grooten aanvoer
vanuit het buitenland nog niet kunnen reke
nen, al zal natuurlijk van die zijde zeker
gedaan worden wat mogelijk is.
De eenigste juiste manier om
schikbare hoeveelheid voedsel
groot mogelijk te maken en de
deeling billijk te doen zijn, is
De consumenten zullen overtuigd moeten zijn,
dat voor hen gedaan wordt wat mogelijk is
en zij zullen tevreden moeten zijn met wat
hun langs den weg der distributie wordt
verschaft.
Van de ambtenaren, die bij de voedselvoor
ziening werkzaam zijn, moet geëischt worden,
dat zij nauwgezet en actief hun plicht ver
vullen en zorgen, dat de van overheidswege
gestelde voorschriften worden nageleefd. Dit
geldt speciaal voor controleerende ambtena
ren, w.o. ook de politie.
Tenslotte rust op degenen, die bij het ver
voerwezen betrokken zijn, de plicht om alles
te doen wat in hun vermogen is om een
snelle en ordelijke verplaatsing der goederen
te verzekeren.
Het zij herhaald, dat alleen op de boven
omschreven wijze de voedselvoorziening van
ons volk zoo goed mogelijk geregeld kan
worden. Daarom werke een ieder die zich
voor het welzijn van ons volk verantwoor
delijk gevoelt met volle kracht mee, ieder
op zijn eigen terrein.
De heer ir. A. PMinderhoud heeft de
waarneming van de functie van
Voedselcommissaris beëindigd
ir. W- Oosterbaan heeft zijn oude plaats
weer ingenomen. De heer Minderhoud wordt
Prov. voedselcomm. in Groningen.
De Nederlandsche regeering zal geen on
derscheid maken ook niet in de toe
komst tusschen de door haar uitgegeven
nieuwe muntbiljetten en de vóór of tijdens
de vijandelijke bezetting uitgegeven bank
biljetten en zilverbons. Evenmin zal de
regeering te eeniger tijd onderscheid maken
tusschen groote en kleine coupures.
De bankbiljetten van f1000.en f500.-—
blijven voorloopig ongeldig.
U helpt de regeering wanneer U niet
meer geld bij U draagt, in huis of in de
kas van uw zaak houdt dan noodig is voor
uw persoonlijke, huishoudelijke of zakèlijke
uitgaven en wanneer U het overige op de
spaarbank stort, zooals U dit ook vroeger
deed.
Bij Koninklijk besluit van 12 April is een
regeling getroffen voor het opnieuw samen
stellen van tijdelijke gemeenteraden, welke
gisch, sociologisch, economisch en staatkun
dig terrein.
Wij moeten aan den opbouw
Maar laat 'n ieder dan bij zichzelf beginnen.
Als Christen-volk kennen wij toch wel de
gegeven normen, waarnaar persoonlijk leven,
gezins- en gemeenschapsleven moeten worden
ingericht, ’n Elk werke bij den voortduur aan
eigen zel/^-ontwikkeling, zel/’-verdieping, zel[-
verrijking. Dan zullen wij ook bereid en ge
schikt wezen om met anderen saam te wer
ken aan den bloei en het welzijn van de
gemeenschap. Bereid en geschikt wezen om
gaven en krachten te geven aan den weder
opbouw van ons zoo zwaar geteisterd vader
land, aan een betere ordening van onze
nationale krachten.
Natuurlijk blijft nog altijd de verschillende
kijk, dien wij op menschen, op toestanden,
op hervormingen hebben. Maar de tijd moge
aanbreken dat wij allen gaan staan méér
naar wat ons bindt dan naar wat ons scheidt.
Wij hebben ons als Nederlanders één ge
voeld in de voorbije jaren, dat blijve óók,
nu „Nederland” na zijn knechting herrijzen
moet. Dit sta ons allen steeds voor den geest
met elkaar het beste zoeken voor Volk en
Vaderland dan zoeken wij tevens het beste
ook voor de wereld.
Wij gaan als „Nederlanders” in velerlei op
zicht uiteen, maar er is één plaats, waar wij
elkaar altijd weer vinden, reeds eeuwen lang
en dat is om den troon van Oranje. Ik denk
aan onzen Nicolaas Beets, den dichter, die
zoo dikwijls het speeltuig opnam om Neder
land en Oranje, bij hem één, te bezingen.
Ik moge besluiten met een paar coupletten
van zijn „Blijf één”
Voetbal.
Woensdagavond vond de returnwedstrijd
plaats tusschen CAB en het Engelsche team.
Het was een faire en zeer aantrekkelijke
wedstrijd, waaruit thans door de Engelschen
de toon werd aangegeven. Langen tijd hield
CAB prachtig stand, doch het laatste half
uur kon CAB het tempo niet meer bijhou
den en gaven de Tommies over alle linies
de toon aan.
Ondanks prima keepwerk van v. d. Zee,
moest CAB in tegenstelling met de vorige
keer, thans met 40 het loodje leggen.
Een verdiende overwinning voor de Engel
schen. Ongeveer 1500 bezoekers waren bij
deze mooie wedstrijd aanwezig.
Door den waarnemend burgemeester is bij
besluit van 16 April j.l. aangewezen tot
waarnemend secretaris de heer D. Driebergen,
commies ter secretarie, alhier.
Door den waarnemend burgemeester is
aan de hoofden van scholen verzocht hem
een lijst te willen verstrekken van leerlingen
die uit kwaadwilligheid verzuimen de lessen
op school bij te
Het ligt in zijn
door de politie te laten ophalen
school te brengen.
De waarnemend burgemeester van Bols
ward maakt bekend dat bij de Informatie
dienst van het Ned. Roode Kruis te Harlin
gen lijsten aanwezig zijn van de slachtoffers
te Hengelo op 6 en 7 October j.l. en van
Venlo vanaf 15 Augustus t.m. 13 Maart j.l.
Inlichtingen kunnen schriftelijk worden aan
gevraagd bij genoemd bureau.
Maandagochtend ongeveer kwart voor twaalf
veroorzaakte een hevige ontploffing in de
buurt van het Arbeidsbureau een geweldige
consternatie. Het bleek dat hiervan vijf kin
deren het slachtoffer waren geworden. Hoe
dit ongeval zich precies heeft voorgedaan is
nog niet geheel duidelijk, maar zeker is in
ieder geval, dat eenige kinderen met een
gevonden handgranaat hebben gespeeld, zelfs
met lucifers erbij. Het gevolg is zeer ernstig
en diep betreurenswaardig. Moge dit on
geval nog weer een ernstige waarschuwing
zijn voor kinderen en volwassenen toch de
grootste voorzichtigheid te betrachten met
allerlei oorlogstuig. Het kan niet anders of
hier en daar zweeft nog wel wat van dat
goedje rond.
80 km
langs een
Slowakije in. Zij voltooiden de verovering
van Linz en Pilzen, het groote bewapenings-
centrum.
Russische troepen veroverden Sandau
de Elbe.
melde c I
;anselarij y
heeft hij I
>emd. In
Is hoofd-
het Rus.
•odzaakt
izoort te
hten he:
inderen,
n Göb-
/olgens
houdschool, Rehobothschool, dir. zang-
vereen. „Gemengd Koor”.
Op Vrijdagen zal er weer een
autobus naar Leeuwarden rijden, twee
maal visa-versa. Uiteraard kan er voor
loopig maar een beperkt aantal reizi
gers vervoerd worden.
