De oorioojewort
ie
Officieel orgaan der gemeenten Bolsward, Wonseradeel en Hennaarderadeel
Uitgeverij Fa. A. J. OSINGA - Bolsward.
39e Jaargang.
Vrijdag 18 Mei 1945
1
i 1945
No. 5.
uren.
de be-
f
de N.S.B.
rresteerd.
t te San
irrespon-
nder van
’rankrijk,
i Luxem-
dat zulk
zou zijn
STADSNIEUWS
UIT DEN OMTREK
Mede-gevoel.
GEMEENTE BOLSWARD.
INSCHRIJVING ÉVACUÉS.
Mededelingen Distributiedienst Bolsward.
Distributiedienst Wonseradeel.
WOLKOM, FREDE!
DE JONG’s NIEUWSBLAD
7
nelk,
wel
met
het water aan de Zwem-
Ik
est
alen
op
aar-
van
ud.
im
en
i
9
weer
;ende
et de
Zelfverzorger voor
Brood
SIBE SIPKE DE JONG Dsn.
Tsjerkwert 48, 8-V-1945.
bben
ivak,
men,
n de
in.
door
/erd.
2 en
mcl-
ost-
•ost-
Ip-
>d.
e
n
IVB
400
413
405, 409
B 454, 414
schepen
veg naar
rof. Ger-
ht groote
t voor de
eellng
jen de
lechts
n ver-
apier-
den door
ee vaste
ikt. resp.
Duitsers
:n groot
bij onze
iet „best
toen .uit
terugge-
commis-
lans aan
bben, In
zal dit,
ir, zeker
roor:
met
iland
van
rd en
en de
zijn.
jrd-
ord-
ters-
be-
len.
mde
>du
gen
de
in
nes
in
no.
lg
dj
O
5-
g
Vleesch
Melk
MEENEMEN:
Prof. Ir.
heer W,
vorming
n herstel
elte van
I achter-
jezag in
belang
teer op
merking
ans weer
provin-
iel) t
nd-
soen-
zijn
:i a.s.
i toe
ken
nen),
roor-
or de
ird,
nd.
de gealli-
30 Fran-
t Neder-
en 5000
Ier repa
ir onge-
i.
Juni naar
>pt
ie
ri
omtrent
Kultuur-
:gd, dat
Militair
men, die
1 aange-
>penbaar
i kunnen
loor het
iir Com-
doch uit-
loor den
e Zuive-
:n zetelt,
van een
imerking
daartoe
van zijn
commis-
ook niet
aan de be-
dankbaar
nuin alles is men weer vrij
voor de oorlog
ie krijgs
helden in
:sen op-
af zijn de
ininklijke
an 25-40
evonden.
randy in
en door
sbisschop
leid heeft
top hulde
optreden
thing.
trsiteit is
Prof. mr.
De vorige keer schreven we over de facto
ren bij het Duitsche volk, die gunstig waren
voor het winnen van de vredede knauw,
die het militaire prestige heeft gekregen door
de door het heele volk aanschouwde mili
taire nederlaag, die de vorming van een
nieuwe dolkstoot-legende vrijwel onmogelijk
maakt én het geschokt vertrouwen in de
Nazi-leiders, die door de misdadige voort-
wanhoopsstemming kan slechts op één wijze belangstelling. Opgeluisterd door
voorkomen wordendoor politieke en eco- muziekkorpsen.
stuur Ver. v. Nederl. Gemeenten, Huis
houdschool, Rehobothschool, dir. zang-
vereen. „Gemengd Koor”.
Op Vrijdagen zal er weer een
autobus naar Leeuwarden rijden, twee
maal visa-versa. Uiteraard kan er voor-
loopig maar een beperkt aantal reizi
gers vervoerd worden.
zetting van de oorlog hun ware aard al te zijn)
onverbloemd hebben geopenbaard. Nee, er
is voorloopig weinig kans, dat militairisme
en nazisme het duitsche volk weer onder
hun beslag krijgen. Maar, dat neemt niet
weg, dat het woordje voorloopig de volle
nadruk hebben moet. Heelemaal uitgesloten
mag men zulks nimmer achten, allerminst bij
het duitsche volk. Het komt erop aan niet
meer de omstandigheden te doen ontstaan,
die in de ziel van het duitsche volk een
wanhoopsstemming wakker roepen, waarin
het zich weer in de handen van militairisten
en nazispeculanten zou kunnen werpen. Men
vergete niet, dat de duitsche volkspsyche
diepin bedorven is door een jarenlange mili-
tairistische vergiftiging, die door de nazis tot
in de uiterste consequenties is doorgevoerd.
Het zal oppassen blijven met dit volk; het
denkt en voelt niet democratisch, het is po
litiek nog steeds niet mondig, het denkt en
voelt niet humanistisch, al had het steeds be
langrijke woordvoerders eener waarachtige
humaniteit. Grondige herscholing van het
duitsche volk, vooral van de duitsche jeugd,
die door de nazipropagandaleugen in hart en
nieren bedorven is, is hier dringend nood
zakelijk. De groote vraag is slechts, of er in
Duitschland zelf nog een voldoende kader van
democratisch en humanistisch voelende men
heid te geven zich economisch te herstellen
van de zware slagen van de oorlog zonder
dat het die herwonnen levensmogelijkheid,
die herstelde volkskracht, dat heroverde eco
nomische en industrieele potentieel weer op
nieuw kan aanwenden tot nieuwe oorlogs
voorbereiding. Scherpe controle door effec
tieve bezetting zal hier niet gemist kunnen
worden tot het duitsche volk als geheel dui
delijke blijken gegeven hebben zal, dat het
dat militairisme en die nazi-ideologie inderdaad
Wegens Pinksteren zal ons blad op
Dinsdag 22 Mei
NIET VERSCHIJNEN.
aan hen die vielen of nog lijden Ik acht 't
een fouteen al te vaak gevoellooze geestes
gesteldheid, wanneer men nu de sobere
feestviering niet als ideaal stelt. Dat is ook
mijn houding t.a.v. het dansen. Een enkele
dansavond, ik heb er geen bezwaar tegen,
maar ik wil noch kan toestaan dat er maar
raak gedanst wordt. Medegevoel eis ik voor
de eenzaam, droevige achterblijvenden van
gesneuvelden, verongelukten, verdwaalden in
het chaotische Duitsland, verhongerenden
in het arme Holland.
De wnd. Burgemeester
S. VAN TUINEN
voor mij nog belang-
ze bewijzen mij hoe
waarvoor zeer veel
de beide
Vanaf 22 Mei zal de tram weer rijden van
Bolsward Groningen, alleen voor de voed
de bezetting selvoorziening.
Temperatuur van
°P j school Bolsward, 17 graden.
WITMARSUM, 8 Mei. Parade der En-
gelsche troepen. Burgemeester houdt vanaf
bordes gemeentehuis een toespraak in het
Engelsch.
vers en journalisten, die hier leiding kunnen
geven, die noodig is. Want de gemiddelde
duitscher is te zelfgenoegzaam en te eigen
gereid om van vreemdelingen leiding te aan
vaarden. Hier ligt een zwaar probleem.
Wat kunnen de anderen, speciaal de Ge
allieerden dan wel doen om de vrede te
winnen? De moeilijke vraag, waar zij voor
staan lijkt mij deze: het duitsche volk het
bestaan mogelijk te maken, het de gelegen- zich zeker kunnen voelen
Eedenkaatsen.
WOMMELS, 24 Mei. De kaatsver.
„Wommels” hield een geanimeerde le
denwedstrijd met 14 deelnemende par
turen. Na vinnige strijd was de uit
slag aldus
le pr. P. Tippersma, B. Baukema en
S. Wijnia. 2e pr. J. Twerda, G. Boot-
*-L* VSJUXVXV."' C.JU
leven tijdelijk stil komt te
en voor
groot is
regel tot
iroot ge-
vermaaks-
staan.
De Provinciale Militaire Commissaris
en zijn Afdeeling Cultureele Zaken stelt
alles in het werk om te trachten dezen
tijd van stilstand zoo kort mogelijk te
maken. Zoodra het resultaat van deze
pogingen bakend is, zal dit gepubliceerd
worden.
hebben met de luchtmacht en artillerie
een bombardement op Damascus uit
gevoerd. Het aantal dooden in Da
mascus schijnt reeds zeer groot te zijn.
De Engelsche en Amerikaansche ge
zanten doen pogingen om de vijande
lijkheden zoo spoedig mogelijk te doen
staken.
Een domper op de feestvreugde te zetten,
begeer ik niet. Wij zijn vrij en nooit kan
onze vreugde daarover groot genoeg zijn in
zekeren zin. Doch, vreemd en
vreemd, wij hebben niet genoeg
vrijding zelf en aan een blij en
hart. Wij willen de blijdschap uiten in spe
len, dansen ende singen. Daarover een enkel
woord.
Er zijn burgers en burgeressen van onze
stad die een beetje ontevreden zijnBolsward
kan niet (meer?) feestvieren; it is in deade
boeler gebeurt niets, enz. U kent de klach
ten over onze laatste feestviering. Wees
hiermee voorzichtig. Allereerst dient u op
te merken de diepe wijsheid van een zegs
wijze van Gysb. Japiks ho fet soppet oare-
mans pètiele
Maar iets anders is
rijker met die klachten
„wif”, hoe uit ’t evenwicht geslagen we zijn.
Hoe een kleine gevoeligheid direct ontevre
denheid wekt. En dat is gevaarlijk.
Neem het punt dansen. Spoedig na
vrijding heb ik een dansverbod uitgevaar
digd. Ik vond 't geen tijd voor dansen,
want Holland was het land van honger en
ellende en dan nog de oorlog! Goed, Hol-
nu ook vrij, Duitschland vernietigd;
uogsi vflniTTJ cii muet wnt-
g ten goede komen aan de groote
hoef ten van ons Nederlandsche volk.
Het Militaire Gezag heeft een open oog
voor Uw sociale belangen. De arbeids-
«n loonsvoorwaarden in den landbouw
'len in onderling overleg op korten
rijn onder het oog worden genomen.
land is
gelukkig.
Betekent dat
en men kan leven zoals t
ging ’t Is mijn vaste overtuiging van niet,
want het nabije verleden, waaruit het heden
van vrijheid is geboren, ligt nog zo dicht
achter en bij ons. Moeders en vaders heb
ben ook in onze stad en omgeving een zoon
verloren, vaders zijn nog in balling. Mannen
vechten en varen nog voor ons in Indië
tegen JapanHolland lijdt nog aan honger
ziekten het is waarachtig nog lang niet
overal pais en vree.
Is het dan een bewijs van medegevoel als
U maar raak feestviert zonder gedachten
de menschen de echt Nederlandsche liederen
te laten zingen, mislukte echter. Verder werd
de avond met spelletjes gevuld.
Afd. Evacuatie.
De uitbetaling van de evacuatievergoedingen zal
plaats hebben als volgt
Letters A. t.m. G. Dinsdagmorgen 22 Mei a.s. tus-
schen 9 en 12 uur.
Letters H. t.m. K. Dinsdagmiddag 22 Mei a.s. tus-
schen 2 en 4.30 uur.
Letters L. t.m. P. Woensdagmorgen 23 Mei a s.
tusschen 9 en 12 uur.
Letters R. t.m. Z. Woensdagmiddag 23 Mei
tusschen 2 en 4.30 uur.
Het betreft uitkeering over het tijdvak van 6 t.m.
20 Mei 1945. De uitbetaling zal uitsluitend plaats
vinden op bovenvermelde tijdstippen en op naam
letter van de geëvacueerden.
De Burgemeester van Bolsward,
S. VAN TUINEN, Wrnd.
Ik verklaar dat door CHRISTIEN VAN DIJK, Groot
Kerkhof 4, Bolsward ten onrechte aan de autori
teiten de namen zijn genoemd van
Mej. J. BESWERDA, v. Munnickhuizenstr. 12
Mej. H. DE JONG, Hid Heroplantsoen 4
Mej. B. C. M LUNTER, Snéekerstraat 36
Mej. A. PRINS, Appelmarkt 14
Gez. ZIJLSTRA, Gr. Dijlakker 37
stel het op hoge prijs, dat bovenstaande
verklaring wordt beschouwd als een volkomen
rehabilitatie.
De wn. Burgemeester van Bolsward,
S. VAN TUINEN
Bureau roerende goederen Vijanden en
Landverraders.
Het „Bureau voor roerende goederen van vijanden
en landverraders,” dat in opdracht van het mili
tair gezag voor de gemeente Wonseradeel is inge
steld, is samengesteld alsvolgt:
Leider: P. Adema, administrateur van gemeente
werken (bureau aan het gemeentehuis).
Leden: 1. G. Reijns, havenmeester te Makkum
2. O. Reitsma, distributie-ambtenaar te Lollum.
Het is de bedoeling, dat de in beslag te nemen
goederen in de eerste plaats zullen worden be
stemd tot uitlening (in bruikleen of verhuren) aan
oorlogsslachtoffers in eigen gemeente.
Zij, die op grond van het vorenstaande voor der
gelijke goederen in aanmerking wensen te komen,
kunnen zich na nog nader tè bepalen datum met
den leider van het bureau of met een der boven
genoemde leden verstaan.
Witmarsum, 16 Mei 1945.
De wnd. burgemeester van Wonseradeel,
J. DIJKSTRA.
De door de gemeente WONSERADEEL aangekon-
digde inschrijving van evacué’s (mannelijke pers,
van 16—50 jaar en ongeh. vrouwen) bij het AR
BEIDSBUREAU zal thans geschieden op onder
staande plaatsen en tijden:
Voor de dorpen Witmarsum, Wons, Pingjum en
Zurich te Witmarsum, Gemeentehuis op Dinsdag
22 Mei van 9—12 uur;
Voor de dorpen Makkum, Idsegahuizum, Piaam,
Kornwerd en Engwier te Makkum, Lokaal Geref.
Kerk, op Dinsdag 22 Mei van 15 tot 18 uur:
Voor de dorpen Gaast en Ferwoude te Gaast,
Consistorie Herv. kerk op Woensdag 23 Mei van
9 tot 10 uur;
Voor de dorpen Parrega, Hieslum en Dedgum te
Parrega, Consistorie Herv. kerk, op Woensdag 23
Mei van 11 tot 12 uur;
Voor de dorpen Allingawier, Exmorra, Tjerkwerd,
en Greonterp te Bolsward. Arbeidsbureau, Polstr.
17, op Woensdag 23 Mei van 14 tot 16 uur;
Voor de dorpen Schettens, Longerhouw en Schraard
te Viersprong (v. d. Berg) op Woensdag 23 Mei
van 16 tot 17 uur
Voor de dorpen Arum, Lollum en Kimswerd te
Arum, Consistorie Herv. kerk, op Donderdag 24
Mei van 9 tot 11 uur;
Voor de dorpen Burgwerd, Hartwerd en Hichtum
te Burgwerd, Consistorie Herv. Kerk op Donder
dag 24 Mei van 11 tot 12 uur.
P.S. Er wordt slechts eenmaal zitting gehouden
en men ontvangt een inschrijvingskaart voor den
duur van 2 maanden.
Het voor de Rijks Radio Centrale te Bolsward be
kend gemaakte bericht over „Zeep voor kinderen”
is komen te vervallen.
Hiervoor komt het volgende in de plaats.
Bon 417 is geldig verklaard voor 50 gram Engel
sche Huishoudzeep en kan door het publiek t.m.
26 Mei bij de winkeliers worden ingeleverd als
voorinleveringsbon. Omtrent inlevering door de
winkeliers bij de Distributiedienst volgt nader
bericht.
BOLSWARD, 17-5-45.
Maandag 21 Mei (Pinkstermaandag) is het Distri
butie kantoor gesloten.
LAATSTE gelegenheid tot het inleveren van
bonnen van Zellverzorgers
op DINSDAG 22 MEI 1945 te Arum in de Con
sistorie van de Ned. Herv. kerk
van 9—12 uur en van 14—16 uur
Onderstaande bonnen moeten worden ingeleverd:
Houders van Noodkaarten
IV A
A 450, A 451
400, 413
406, 409
A 454, 414
le. Nieuwe Stamkaarten.
2e. Zelfverzorgersboekje.
3e. Bonnen van de Zelfverzorgersartikelen.
BONNEN AFGEKNIPT INLEVEREN!!!
ATTENTIEOp 21 Mei (Pinkster-Maandag) is het
Distributiekantoor gesloten. Detaillisten met code
nummers 1001 t.m. 1099 benevens slagers kunnen
hun bonnen inleveren op Dinsdag 22 Mei 1945.
De leider van den Distributiedienst
WONSERADEEL, P. SPRIK.
Witmarsum, 16 Mei 1945.
Wize „By 't opgean [en 'e sinne”
(Frysldn sjongt, nu. 27).
Wolkom, frede, yn ’e wrald
Haedwinsk nou al jierren,
Fjürich winske tüzenfald
Tichteby, fen Herren.
Heiten, memmen, jongfolk, bern
Sieten nei dy üt to sjen
Nou scilst einlings komme
t Herte is elk forromme!
De oarloch is a. rjue forflein
Mei syn wrede kloeten.
Einlings kaem der dochs in ein
Oan dy skriklike üren:
Unrjucht, moard en stellerij,
Minskejacht en slavernij,
Slachting en fornieling
Sü.ider minsk’ne Heling.
Minsken, faek al jierren lang
Finzen en forsküle,
Binne nou net langer bang
As in Ijochtskouwe üle.
Né, hja komme nou foar ’t Ijocht,
Hwent hja wirde net mear socht,
Fiele hja wer minsken,
Sa’t hja lang al winsken.
Nou komt der in oare tiid
Gjin fornielderije
Minsken moatte wiid en siid
Hjar oan opbou wije,
Meitsje hwet der stikken leit,
Kans jaen oan mear minsklikheit
Yn it plak fen ’t wrede.
Wolkom, wolkom, Frede
Heden werd al
hier in de Ned. Herv. kerk een dankdienst
gehouden ter gelegenheid van de overwin
ning. Voorgangers waren Capt. J. A. Davies
en Ds. R. H. van Apeldoorn.
Na een kort voorspel van het orgel wordt
gezongen Mijn schild en de betrouwen en
het Engelsche VolksliedGod save the King.
Na het hierop volgende votum en zang
wordt door den voorganger Capt. Davies
aan God dank gebracht voor zijn oproep
om te strijden voor het recht, voor de een
heid van volk en rijk en voor de onderstand
van geloof en hoop in de donkerste dagen.
Een toespraak door Capt. Davies volgde,
waarna gebeden werd voor een waarachtige
eeuwige vrede en voor een nieuwe wereld.
Na de geloofsbelijdenis hield Ds. van Apel
doorn een toespraak.
Tot slot werd gezongen Ps. 100 1 en 4.
De kerk was geheel bezet door Engelschen,
N.B.S.ers en verdere belangstellenden.
MAKKUM, 8 Mei. Optocht van de leer
lingen van alle scholen. De heer P. Pruik-
sma spreekt op het Telegraafplein. Massa-
zang. ’s Avonds parade van militairen en
N.B.S.ers. Muziek van „Apollo” en „Halle
lujah”.
9 Mei. Ringsteekspel per rijwiel, waar
voor zeer veel animo bestond. Uitslag: le.
G. Tichelaar, 2e. O. Huisman, 3e. Jac. van
der Laan.
Voetbalwedstrijd Engeland-Nederland 4-3.
10 Mei. Geanimeerde kaatswedstrijd. Uit
slag. 1ste prijs: S. Koornstra, F. Kuipers,
D. Schalm. 2de prijs: Y. Tolsma, Joh.
Adema en W. van der Veen. 3de prijs: I.
Sijpersma, A. Blanksma en W. Tichelaar.
„Apollo” zorgde voor muziek.
KIMSWERD, 13 Mei. Met fraai weer werd
heden, voor ’t eerst in dit seizoen, een z.g.
potjekaatspartij gehouden. Gezien het vorige
jaar was de deelname bevredigend. Het ver
toonde spel was, overeenkomstig de ver
wachtingen bij zoo’n eerste wedstrijd, matig.
De uitslag was als volgt: 1. A. J. de Haas,
W. van der Zee en H. Bruinsma. 2. Sj.
Kooyenga, B. de Vos en D. Kuipers. 3. J.
v. d. Zee Sr., T. Hoitinga en B. Postma.
Bevrijdingsvreugde te Schraard.
Op Zaterdagavond hield het muziekkorps
„Excelsior” een rondgang door het dorp en
concerteerde vervolgens op de vrijterp. Als
intermezzo hield Ds. D. J. de Reus een korte
toespraak, waarin hij uiting gaf aan de vreug
de, die aller hart bezielde, maar waarin hij
tevens hulde bracht aan de nagedachtenis
van hen, die voor de vrijheid het offer van
hun leven hadden gegeven. Tot slot van
den avond werd er een groot vreugdevuur
ontstoken, dat tot middernacht vele dorpe
lingen uit de slaap heeft gehouden.
Op Dinsdagavond 8 Mei gaf het Schraar-
der korps een openluchtuitvoering in Zurich
op verzoek van de N.B.S.-sectie aldaar.
Ter gelegenheid van Neerlands bevrijding
gaf onze plaatsgenoote mej. H. Terpstra—
Wiersma een feestelijke orgelbespeling op
het orgel der Herv. kerk, op den avond
van Hemelvaartsdag. Ds. D. J. de Reus
opende dit concert met een kort woord.
Ds. J. Hoekstra, die na een jaar van bal
lingschap weer teruggekeerd was naar eigen
huis en haard, sloot het samenzijn met woor
den van dank.
De volle kerk hief vervolgens ons volkslied
aan. Een collecte voor de oorlogsslacht
offers leverde ruim 156 gulden op.
Vrijdagavond weer muziek. Een poging om
volkomen heeft losgelaten. Maar juist die
jarenlange totale bezetting kan weer het ge
vaar oproepen van overprikkeling van chau-
vinistische en dus ook milifairistische gevoe
lens en we zouden dan blijken met die on
misbare bezetting in een vicieuze cirkel te
zijn geraakt. Men heeft er mee te rekenen,
dat over korter of langer tijd de leuze op
klinken zal, dat zoo’n toestand (van bezet
een groot volk onwaardig isEn dan
kan men er zeker van zijn, dat er in de
duitsche volksziel weer gevaarlijke, voor de
vrede uiterst bedenkelijke krachten in actie
gekomen zijn
Hoe geraakt men uit deze vicieuze cirkel
de controle vraagt bezetting en
wekt verzet. M.i. is dat slechts op één ma
nier magelijk. Ik zei reedshet komt er c
aan te voorkomen, dat het duitsche volk
weer in een wanhoopsstemming vervalt,
waarin het tot alles in staat is en zich op
genade of ongenade overgeeft aan de eerste
de beste kwakzalver in uniform van leger of
partij met een groote mond. Menschenkennis I
is nu eenmaal nooit de sterkste kant van de
duitschers geweest! En het opkomen van die 9 Mei. Volksspelen,
muziekkorpsen.
nomische ordening, nationaal en internatio-J WITMARSUM, 13 Mei.
naai. De eerste eisch zal een nieuwe volken
bond zijn of hoe men die nieuwe associatie
van volkeren ook noeme. Maar een verbond
van volken, dat werkelijk tot de schepping
van een internationale rechtsorde leidt, die
aan alle volken, groot en klein, ook aan het
duitsche volk garandeert, dat er recht ge
daan wordt en dat iedere staatsmisdadiger,
die het internationale recht schendt door de
heele volkerengemeenschap wordt gestraft.
schen is onder geestelijken, leeraren, schrij- Deze politieke eisch ligt wel bijna uitsluitend
vers en journalisten, die hier leiding kunnen op internationaal gebied (al zal ieder volk
hier het offer der eigen nationale souverei-
niteit moeten brengenDe andere eisch ligt
zoowel op nationaal als op internationaal
terrein: het is de eisch der economische or
dening, der planmatige productie, waardoor
de voortbrenging zich voortaan niet meer
naar de winst, maar alleen naar de behoefte
bevrediging richten zal. Dan, als alle volken
i van hun recht, als
alle volken door verdeeling van de grond
stoffen zeker zijn van de vervulling van de
materieele voorwaarden van hun bestaan en
als door geleide economie ieder volk en bin
nen ieder volk ieder individu de bestaans
zekerheid kan worden gegarandeerd, eerst
dan zal de vrede gewonnen zijn, doordat
geen massale wanhoopsuitbarstingen die vrede
meer bedreigen zullen.
Geen blijvende vrede zonder politieke en
sociale gerechtigheid! J. V.
