1
Hoe het groeide
g «ïl
95 P.K
•445.-
coöipl
.500.-
1770.-
1180-
ilsuuar
1e Jaaraanq No. 26
den (veto
Buitenlandsch Overzicht
kaart
etarie,
aande
datum
-IhL
It het
butie-
rt aan
naar
vaar-
\RD
E"
et! -
307, 308
309
310
311
312
313
314
315
316, 317
B 21, B 22
A 23
Mededeelingenblad vanwege het Militair Gezag, district Sneek. Verschijnt 1 maal p. week
Burgerlijke Stand.
BUREAU VOOR CULTUREELE ZAKEN.
Stadsnieuws.
Predikbeurten.
Bonnenlijst
2oo gram bloem
Fan de Martiny-toer.
delijke normen gebonden is, maar dat nie-
ter)J; tot voogd van de H. Nannesstichting OfYltrcIc.
emd,
345.
dat de
ersna-
elfver-
I
11.30,
uur
Vk.
200
E 21’
T 01
C.
voor
r; te
uur;
blok en een
i van
1 bren-
s vast-
ruimte,
ter in-
er ver-
rhuren,
r keu-
lineer-
welke
r hun
3 hun
ieente
bok-
dstof-
ünder
e in-
lering
■vordt
leum
n op
>rden
teren
id in
>eten
V 01
X 01
150
2
innaar.
m kin-
erband
ze kin-
ran de
1945.
10-11.
ewijs
in Januari as
lezen avond r a
IA 508
IB 508
iC 508
:D 508
IE 508
r keu-
nkaart
12.30;
G van
Twee-
aan-
krijg-
UPS
’md,
;r.
rand-'
e ge
in de
n het
raag-
t als
oodig
uur;
wor-
geen
ilET
R CAB
0.60
BAL
uur,
lNN
egr.)
fVi
gearkom-
ooeren.
n ver-
vorden
Overleden: Tjalling van der Zee 91 jr., echt-
gen. van Anna Plantinga. Dieuwke Kuipers
80 jr., wed. van Tjeerd Bruinsma. Jitte Kam-
BOLSWARD’s NIEUWSBLAD
RedactieraadTj. DE JONO, Ds J VINK en I VISSFR v --
Gedrukt I o. v M. G bij de Fa. A J. O^INGA Bolsward Vrijdag ZO HOV.
werd besloten tot herhaling
Als zichtbaar resultaat van d<
genoemd worden de oprichting van een man-
1 nen- en een vrouwenvereeniging met resp.
14 en 22 leden. Meerderen zullen zich aan
sluiten. Veel staat er nog op het programma.
RARREGA. In de voormalige openbare
school alhier had dezer dagen een eenvou-
van vele
de club de vergadering kon sluiten.
LONGERHOUW-SCHETTENS. In de kerk
te Longerhouw had een gemeente-avond
plaats van de Ned. Herv, gemeente. De op
komst was heel goed. Op animeerende wijze
werd van gedachten gewisseld. Suggesties
voor den opbouw van het gemeenteleven
werden geopperd. De nieuwe pastor-loci Ds.
J. A. Gelderman, sprak over het priester
schap van de ouders in het gezin. De avond
wm zoo In de amaak gevallen dat dadelijk
Het ledental der C.A.F. gaat met sprongen
vooruit. Had de fabriek dit jaar verlies
door te weinig omzet de filialen hadden
een winst, welke dit weer compenseerde.
Tot lid van den ledenraad werd aangewezen
de heer J. Noordenbos.
Daarna hield de heer O. Wassenaar van
Leeuwarden een inleiding over Coöp. gras
drogen. Algemeen was men van meening,
dat hieraan wel behoefte was. Aangezien dit
vraagstuk niet op den weg der C.A.F. ligt,
wera een aparte werkcommissie gevormd.
partijen en
If ministerie
w-.—p, t gesplitst en
het deel dat de'bewapening zal verzorgen
BOLSWARD,
van 1 tot en met 14 November 1945.
Geboren: Jan Hendrik, zv Hendrik Schriever
en Maria Brands. Gerrit Willem, zv Fokke
Feenstra en Antje Jonkmans. Ursula Marga-
retha Maria, dv Johan Petrus Landskroon en
Anna Aaltje Vogelvanger.
Ondertrouwd: Geert Steven Ruiter en Fro-
nica Elzinga. Pieter Grundel te Velsen en
Wiitske Draaisma,
Gehuwd: Klaas Schuurman en Tania Ma-
ckarowa. Geert Klaas Wetsema te Veendam
en Tjitske Faber. Jan Albert Hooghiemstra
te Den Haag en Jantje Draaisma. Johannes
(Perzië) kan men beide zien. Men zou zich
kunnen voorstellen dat Rusland zich door
Perzië onder zijn invloed te brengen, tracht
te dekken tegen een naar het ons lijkt denk
beeldige mogelijkheid van Britsche agressie,
maar evenzeer dat Rusland door uitbreiding
van deze invloed tracht Engeland te bedrei
gen op de levensaderen van zijn imperium.
Hoezeer het wantrouwen jegens Rusland de
huidige politiek beheerscht blijkt ook uit de
plotseling ontstane groote moeilijkheden in
Frankrijk waar De Gaulle heeft geweigerd
den communisten, de grootste partij, een der
drie ministeries van buitenlandsche zaken,
oorlog of binnenlandsche zaken toe te wij
zen, hoewel hij ze wel „ruimschoots wilde
laten deelnemen aan het economische en so
ciale werk der regeering”. De Gaulle betoogt
dat hij deze drie ministeries, die de buiten
landsche politiek beheerschen, n.l. de diplo
matie die haar vorm - geeft, het leger dat
haar ondersteunt en de politie (binnenland
sche zaken) die haar dekt, niet aan de com-»-
munisten kan geven omdat deze in de bui
tenlandsche politiek reeds gekozen hebben,
en dat niet beantwoordt aan de Fransche po
litiek van evenwicht tusschen de twee zeer
groote mogendheden met name in dit moei
lijke oogenblik in de betrekkingen tusschen
deze zeer groote mogendheden. De Gaulle
drukt zich hier zeer voorzichtig uit, het is
echter duidelijk, dat hij bedoelt dat het af
staan van deze ministeries aan de commu
nisten z.l. zou beteekenen dat de geheele
Fransche politiek overstag zou gaan. Hijzelf
wenscht een verbond met Engeland, een of
andere vorm van een westelijk
verbrokkeld Duitschland en de Fransche
communisten wenschen evenals Moskou niets
van dat alles omdat het Ruslands positie
zou schaden.
Intusschen schijnen de moeilijkheden in
Frankrijk voorloopig opgelost, er komt toch
een kabinet uit de drie groote
de communisten krijgen een hal:
van oorlog, want dat wordt
l_.
komt onder een communist.
Van het verdere nieuws vermelden wij groo
te plannen van de Engelsche regeering tot
nationalisatie van een aantal Engelsche tak
ken van industrie enz., welke plannen he
vige bestrijding bij de conservatieven zullen
ontmoeten. De onderhandelingen tusschen
Nederlanders en Indonesiërs vlotten niet en
nu het nieuwe Indonesische „kabinet” in
eigen kring moeilijkheden heeft, lijkt een op
lossing niet nabij.
ter en voorjaar hunne R.K. godsdienstoefe
ningen in deze school hielden, werd daarin
een marmeren gedenkplaat aangebracht, met
als opschrift: Dankbare herinnering aan ons
verblijf in Parrega, Dedgum, Hieslum. Na
mens de evacué’s: J. Rosier, p.r. Roermond.
PARREGA. Door de leden der Herv. ge
meente alhier zijn gekozen: tot kerkvoogd de
heer A. de Boer, en tot notabelen de heeren
Sjerp de Jong en Tjitte van Slageren. Allen
samen hun benoeming aan.
TZUM, 20 Nov. Hedenavond, ingeleid door
Ds. Nieber, hield zendeling Schuurmans ’n
rede en vertelde hoe vreesehjk er geleden is
door de zendelingen en hun gezinnen in
Indië. Bemoedigend is evenwel het bericht,
dat ze aan hun Heer en Heiland vasthouden
en gaarne weer aan hun werk willen. Op
Celebes en Nieuw-Guinea is men al weer
bezig de kerken en scholen op te bouwen.
Na een woord van dank en bemoediging voor
,zendellnff Schuurmans en een opwekking
voor gebed, toewijding en offer sluit Ds.
Nieber deze geslaagde bijeenkomst,
OOSTERLITTENS. Met aanvankelijk 40 le
den werd alhier een gymn.-ver, opgericht
Tot bestuursleden werden gekozen de h.h.
A. van der Kooi, J. Timmerman en P de
Jong en de dames G. Felkers en J. v. d. Meer.
Getracht zal worden door een werfactie het
aantal leden en donateurs op te voeren.
OOSTERLITTENS 15 Nov. De schaak- en
damclub! ^Ontwikkeling” hield een leden
bijeenkomst bij Th. van der Meer. In de vac
wegens vertrek van den heer J. K. Bosm?
werd voorzien door de benoeming van den
heer C. Hilverdajials voorzitter. Gezien de
flinke animo werd besloten weer competities
te houden in schaken en dammen. Zelfs de
93-jarige nestor H. Bakker was wederom
van de partij.
NIJLAND. Geslaagd voor het in October J.I.
gehouden praktijk-examen boekhouden onze
oud-plaatsgenoot de heer Piet Tjalsma,
To bigjinnen Moandei de 12e fan Novimber
is yn it Coulonhüs, Doelestrjitte 8 to Ljou-
wert, fêstige it Buro foar Kulturele Saken y n
Fryslün, utfierend orgaen fan de Kultuerrie
en it „Kunstcentrum Friesland”. Kontakt m<i
ïorieningen op elk kultureel mêd wurdt tige
op oanstien.
verheidsonderwijs mej. A. A. de Boer.
Enkele weken geleden zijn hier eenige
ruitertochten georganiseerd, welke wat be
treft deelname en stemming, goed geslaagd
zijn. Tijdens die tochten bleek groote animo
voor de „Landelijke Rijsport”.
De heeren H. Andela en P. de Boer van Nij-
land, bestuursleden van de Rijvereen. „de
Waterpoorters” kwamen desgenoodigd naar
hier om de verzamelde belangstellenden iets
te vertellen omtrent hun sport en zijn orga
nisatie. Het resultaat was de Landelijke Rij-
vereeniging „de Martiniruters”, waartoe
thans ruim 20 leden zijn toegetreden. Ge
oefend wordt onder leiding van den heer A.
Lootsma van Dedgum.
We vermelden tevens, dat de heeren Andela
en de Boer ’s avonds nog naar Workum zijn
getrokken, waar eveneens een rijvereeniging
werd opgericht.
De afd. Bolsward van de C. A. F. hield
op 15 November haar jaarlijksche vergade
ring onder leiding van den heer Pasma. Tot
bestuurslid werd herkozen de heer W. Bruin
sma van Dedgum en in de vac. J. H. Boot-
sma te Nijland (wegens indeelihg bij Sneek)
de heer Bouwhuis te Parrega.
De agenda van de Ledenraad werd door den
directeur, den heer Wijbenga, uitvoerig toe
gelicht. Spr. wees er op, dat er zooals
in de geschiedenis steeds het geval is ge
weest er na iedere oorlog een schijnwel
vaart heerscht, die altijd weer door een in
zinking gevolgd wordt. De hongerperiode
heeft de boer bij de stedeling in waardeering
doen stijgen, maar als er weer van alles
volop is, blijft die dan?
De boer moet zelf de aankoop van zijn pro
ducten regelen. We zien reeds nu, dat de
grootindustrie de prijzen van sommige le
vensmiddelen voorschrijft. Zoo is ook geza
menlijke aankoop van Landbouwwerktuigen
nöodzakelijk, De smeden ageeren hier fel
tegen, maar het gaat niet tegen de smeden,
wel tegen de groote importeurs, die te veel
winst vragen en te weinig merken aan de
markt brengen. Dank zij de bemiddeling van
onze Fr. Landbouwcommissie komt er over
eenstemming tusschen smid en boer.
De conferentie te Washington is al sedert
een week afgeloopen en het resultaat er van
is tot uiting gekomen in een communiqué,
waarin gezegd wordt dat het geheim van de
vervaardiging van de atoombom zal worden
overgedragen aan de organisatie der Ver,
Naties, zoodra deze in staat zal zijn den we
reldvrede te verzekeren. De drie landen, En
geland, Canada en de Vereen. Staten zijn
bereid tot uitwisseling van fundamenteele
wetenschappelijke inlichtingen over de
atoomenergie op basis van wederkeerigheid,
doch zij zullen het geheim van de industri-
eele toepassing voorloopig bewaren. De drie
onderhandelaars stellen verder voor een
commissie van de Vereenigde Naties te be
noemen om toezicht te oefenen op het ge
vaar, dat de wereld bedreigt door toepas
sing van de atoomenergie. Van de twee op
vattingen: „neem eerst het wantrouwen weg
door uitwisseling van het technisch geheim
van de atoombom” en „leg eerst nieuwe
grondslagen van internationaal vertrouwen
voor dit geheim wordtprijsgegeven” heeft
dus te Washington de laatste gezegevierd.
Deze conferentie zou wel heel weinig vrucht
hebben opgeleverd als ze alleen deze opvat
ting als de hare had geregistreerd. Kenne
lijk hoort hierbij een stap te Moskou om
van Rusland te vernemen wat het noodig
acht om dat rijk weer tot een volledige sa
menwerking met de andere groote naties te
brengen, zooals dan ook eerst bericht werd,
dat Attlee’s plan was. Immers eerst door
volledige medewerking van Rusland kan de
organisatie der Ver. Naties zoo sterk wor
den dat zij den wereldvrede kan verzekeren.
Zou een dergelijke stap niet worden onder
nomen, dan heeft het er veel van dat het
besluit van Washington niet anders beoogt
dan een weinig vriendelijke druk op Rusland
om maar gauw weer met de andere mee te
werken, omdat het anders buiten de wapen-
geheimen der groote landen zal worden ge
houden. Voorloopig zijn we dus nog niet
veel opgeschoten, maar het kan zijn dat als
nu van het Westen uit zooals boven gezegd
pogingen worden gedaan het contact met
Rusland te herstellen, er nog goeds achter
weg komt. Misschien geeft een rede heden
door Attlee in het Lagerhuis te houden, hier
over inlichtingen. Het is eigenlijk maar de
vraag, waaraan lijdt Rusland, aan verove-
ringslust of vervolgingswaan. Dat de opvat
tingen daarover in de internationale pers
zeer uiteenloopen spreekt we] van zelf. Zelfs
achter de beweerde invloed van Rusland in
een opstandige beweging in Noord-Iran
NOG 3 KLOKKEN UIT BOLSWARD
TERECHT.
Bij de dezer dagen uit Duitschland in onze
provincie teruggebrachte klokken, blijken
nog 3 klokken uit Bolsward te zijn, t.w. 1
uit de Martinitoren en 2 uit de stadhuistoren.
In de eerste vergadering van het nieuwe
college van B. en W. zijn benoemd: tot
Weeshuisvoogd de heeren F. J. Bruinsma
(aftr.), A. J. Bakker (vac. D. B. Eerdmans)
en Joh R. van den Oever (vac. S. E, Lvn-
L' I ---
J. M. Praamsma (aftr.).
Voor het practijk diploma Boekhouden
uitgaande van de „Associatie” slaagden de
dames G. Ypinga en S. Ybema en de hee
ren P. Roos, F. Reidsma, M. Hoekstra en
M. Keilman allen te Bolsward, A. D. Adainse
te Leeuwarden, Y. Amels te Makkum, H.
Gros te Workum en H. Personius te Pingjum
allen werden opgeleid door E, Oldenziel. a
Geslaagd voor leerares N. A. bij het Nij- i heei L. Yntema, thans te
nationale recht hun zelfzuchtige politiek leek
gaan dwarsboomen.
hardnekkig vastgehouden gedachte
staatkunde-der volkeren. d.w.z. aan het zelfzuchtig verlangen der sta-
Wat het eerste betreft: hier vatten we de ten eigen vrijheid zooveel mogelijk te behou-
vergelijking van de vorige keer weer even den is de eerste Volkenbond kapot gegaan,
op om duidelijk te maken, waar het hier Zal het de tweede Volkenbond beter ver-
om gaat. We vergeleken daar de verhou-
ding tusschen de burgers van een staat en
die staat zelf met de verhouding van de sta
tenleden tot de internationale rechtsorga
nisatie, waartoe zij behooren. De staat bindt
zijn burgers aan de i-
staat is de burger niet meer volstrekt eigen
baas. Hij mag niet onbekommerd zijn gang
gaan, hij mag zich niet laten leiden door
de uitsluitende overweging van zijn eigen
belang, hij heeft het recht te eerbiedigen,
d. w. z. ae rechten en belangen van ande
ren te ontzien; zijn rechten en vrijheden vin
den hun beperking door die van de anderen
en de staat stelt de grenzen vast, bestraft
overschrijding dier grenzen; ja behoudens
geval van noodweer, mag men zijn eigen
hij verzuime vooral niet het prachtige boekje
te lezen dat Prof. C. van Vollenhoven liet
verschijnen tegen het einde van den eersten
wereldoorlog: Drie treden van het Volken
recht, dat in nog negentig bladzijden een
voortreffelijk overzicht geeft van de groei
der Volkenbondsgedachte en dat werd tot
een hartstochtelijk en bewogen pleidooi voor
de bevestiging van het internationale recht.
Daarin duikt ook de gestalte op, die voor I bond het einde van de leer der staatssouve-
de idee van den Volkenbond van zoo uitne- reiniteit. Zij heeft een taai leven gehad, zij
mend belang is geweest, die van onzen
grooten landgenoot, Hugo de Groot, een van
die figuren, die de naam van ons land en
volk hebben groot gemaakt in de wereld.
Niet dat bij hem de idee van den Volken
bond zelf reeds voor zou komen, zelfs de
naam komt in zijn beroemde boek: Over het
Recht van Oorlog en Vrede niet voorl Maar
liet groote belang van zijn werk en het daar
aan voorafgaande, een jeugdwerkje: Over
het recht *van Buit Is, dat daarin de ge
dachte naar voren komt, dat een staat, die
een misdaad jegens een andere staat begaat,
deswege door alle andere staten bestraft be
hoort te worden. Want ook de staten zijn
aan onschendbare rechtsregels gebonden en
de staat-misdadiger moet door de anderen
tot de orde worden geroepen. En deze ge-,
dachte is het springende punt in verband met
de Volkenbondsidee. Alleen deze gedachte
heeft Hugo de Groot in het bewustzijn der
menschheid neergeltegd. Hoe zij verwerke
lijkt moest worden, welke organen daarvoor
noodig Waren, daarmee heeft de Groot zich
niet bezig gehouden. Dit bleef aan latere
geslachten voorbehouden. Eerst in Wilson’s
veertien punten verschijnt de Volkenbond
op het programma der internationale poli
tiek. Maar daarover hier niet verder.
Het gaat ons hier om iets anders, om de
twee dingen, die als consequentie voort
vloeien uit de Groots fundamenteele gedach
te. In de eerste plaats, dat deze gedachte
het einde beteekent van de leer der staats
soevereiniteit; in de tweede plaats, dat hier
mee het beginsel der neutraliteit wordt los
gelaten als leidende idee in de practische
van 8 tott en met 14 November 1945.
Geboren: Arjen
Pietje van Dijk,
en Gerritje Wi
Johannes Dooper en Jantje Rijpma,
HINDELOOPEN,
over de maand October 1945.
Gehuwd: Anton den Haan te Wassenaar en
Meintje Borneman.
Ingekomen personen: Johannes Bijlsma van
Hem. Oldeph. en Noordwolde. Marten de
Jong van Wonseradeel. Hendrik de Bruin van
Obdam. Marijke Smith van Amsterdam.
Vertrokken personen: Obbe Faber naar Wit-
marsum, Jan Wouters naar Den Haag, IJpke
IJpma naar Hem. Oldeph. en Noordw., Jetske
van der Zee naar Leeuwarden, Meintje Bor
neman naar Wassenaar, Jappe Vrolijk naar
Zijpe, Hielkje Hinke de Jong naar Wonsera
deel en Marten de Jong naar Wonseradeel.
ZONDAG 25 NOVEMBER 1945.
NED. HERV. KERK.
Baard. Vm. 10 uur Ds. S. Postma
Bolsward. Vm. 9.45 uur Ds. J. Vink (her
denkingsdienst wegens 25-jarig ambts
jubileum).
Bolsward, Broerekerk. Ev. Vm. 9.30 uur en
Nam. 5 uur Ds. G. D. A. Oskamp
Exmorra, Vm, 9 uur Ds. Bonting en Nam.
1.30 uur de heer A Sluiter van Midlum.
Ferwoude. Vm. 9 uur Ds. Molenaar.
Hichtum. Vm, 9.30 uur Ds. van Leusden,
Burgwerd. Nam. 1.30 uur onbekend.
Hindeloopen. Vm. 9 uur en Nam. 2 uur Ds.
S. J. wouda.
Itens. Nam. 1.30 uur Ds, van Wijk.
Cubaard. Vm. 9.30 uur en Nam. 1,30
hulppred. van Den Oever.
Lutkewierum. Nam. 1.30 uur Ds. J E Wage-
genaar van Hsbrechtum.
Makkum. Vm. 9.30 uur lezen en Nam. 2 uur
Ds. Tamminga.
Oosterend. Vm. 9.30 uur Ds. van Andel van
Spannum en Nam. 2 uur Ds. de Ruiter van
Sneek.
Oosterlittens. ’s Av. 7 uur Ds. S. Postma
van Winsum.
Parrega. Vm. 9 uur en Nam. 1,30 uur Ds.
C. H. de Loos.
Piaam. Nam, 1.30 uur Ds. Molenaar,
Pingjum. Vm, 9.30 uur Ds. L. Tamminga,
400, 401
402, 403
404
405
406
407
408
409
410
411
412 1 kg
D 21, D 22 400
van 25 Nov. tm. 8 Dec. 1945.
Elk der volgende bonnen geeft recht op het
koopen van
Bonkaarten KA, KB, KC 513
300 tm 306 800 gram brood
400 gram suiker
100 gram suiker
125 gram boter
250 gram margarine
100 gram vet
200 gram kaas
gram vleesch
kg aardappelen
400 gram brood
2 liter melk
B 23, C 23 3'/2 liter melk
B 24 1 kg aardappelen
Bonkaarten KD, KE 513
800 gram brood
200 gram bloem
250 gram rijst of kindermeel
500 gram suiker
100 gram suiker
250 gram boter
125 gram margarine
gram kaas
6 liter melk
150 gram vleesch
1 kg aardappelen
iCJ gram brood
250 gram rijst of kindermeel
Tabakskaarten enz.
2 rantsoenen tabaksartikelen
(geen importsigaretten)
100 gr. chocolade of suikerwerken
2 rantsoenen tabaksartikelen
(geen importsigaretten)
Zurich. Ev. Nam. 1,30 uur de heer Tietema.
Schettens, Vm. 9 uur en Nam. 1.30 uur Ds.
_J. A. Gelderman.
Schraard. Vm. 9 uur en 's Av, 7 uur Ds. D.
J, de Reus (H. A. en Dankz.).
Spannum. Vm. 9 uur en Nam. 1.30 uur Ds.
van Andel.
Tjerkwerd. Vm. 9.30 uur en Nam. 2 uur Ds
van der Brug.
Westhem. Vm. 9 uur Ds. H. Gordeau.
Wolsum. Nam. 1.30 uur dezelfde.
Tzum. Vm. 9.30 uur en Nam. 1.30 uur Ds.
Nieber.
Witmarsum. ’s Av. 7 uur Ds. J, E. Wagenaar
van IJsbrechtum.
Witmarsum, Ev. Nam. 1.30 uur Ds. van
Leusden van Burgwerd.
Wommels. Vm. 9.30 uur de heer Lammertsma
van Oosterend en Nam, 2 uur Ds. de Stop-
pelaar.
Wons. Na,.,1.30 uur Ds. G. van Hoeven.
Workum. Vm. 8.30 en 10 uur Ds. van Veen
en Nam. 5 uur Ds. J. Loos.
Heidenschap. Nam. 1.30 uur Ds van Veen.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE
Bolsward. Vm. 9.45 uur Ds. E. H, Boer.
Hindeloopen. Vm. 10 uur Da. Treffers van
Staveren
Makkum. Vm. 9.30 uur Ds. van Drooge.
Workum. Vm. 10 uur Ds. G, de Groot
GEREF KERK.
Arum, Vm, 9 uur en Nam, 1.30 uur Dr.
Schelhaas van Tzummarum.
Bolsward. Vm. 9.30 uur en Nam, 2.30 uur
Ds. P. van der Schaaf van Oldemarkt.
Hindeloopen. Vm. 9,30 uur en Nam. 2 uur
Ds. C. Jansen (H. A. en Dankz.)
Kubaard Nam, 1,30 uur Cand, Geerts (af
scheid).
Makkum. Vm. 9.30 uur en Nam. 2 uur Ds.
I. Groenenberg van Nederhorst den Berg.
Schettens. Vm. 9 uur Ds. J. van Eerden en
Nam. 1.30 uur lezen.
Tjerkwerd. Vm. 9 uur en Nam. 2 uur lezen.
Tzum. Vm. 9 uur en Nam. 1.30 uur Ds.
Colenbrander
Wommels. Vm. 9.30 uur en Nam. 2 uur Ds.
H. J. Pilon van Haren (Gr.)
Workum. Vm. 9,30 uur lezen en Nam. 2 uur
Dr. D S. Attema.
BAPTISTE GEMEENTE
Workum. Vm. 9.30 uur dienst en Nam. 2.30
uur lezen.
Okkerdeis waerd yn de gebouwen fan de
Folkshegeskoalle to Bakkefean in
ste hélden fan lénboukundigen en
I It hat my sfeldsum skoan foldien, allinnich
men kriget sokke dagen hast gjin sliep. It
wurkprogram wie al as In grótföle tafel en
wy diene der jit mar wer in skepke boppe
op. Sa soe it de earste deis om 10 üre dien
wêze, fiersten to let winliken mar wy
sieten de nachts om 3 üre jit op ’e rénne fan
de krib to iggewearjen. Hawarl It is wer
foarby en wy sille tone! wizer wêze. Mar yn
dy sé fan golle, wolmienende en opsker;>-
jende wurden, dy’t oer üs hinne spield h,
I wiene guon, dy’t héldfêst loun hawwe en
dy’t wy net sa maklik mear forjitte sill
Der wie dan earst in kostlike utiensettirg
fan Drs. Horrink, de directeur fan it Lanbou-
ekonomysk ynstitüt oer de lanbou yn Inge-
lün. It Regear hie him mei noch in pear des
kundigen d’r op üt stjürd om ris to sjen,
ho’t de saken by üs greate klant d’r üt sea-
gen. En nel in reis fan ’n wike of trije, nèi
in bulte bisjoen en jit mear bifrege to haw-
wen, binne dizze mannen wer thus komd mei
it boadskip: ,,It roer is om, Ingelén, dy’t syn
lénbou en féteelt forwaerloazge, dy’t de
greiden leaver brükte foar jacht en sport t s
foar de kij, dy’t net taelde nei agraryske
foarütgong yn eigen Idn, mar it folie mak-
liker foun alles mar üt de dominions of Ne-
derlén en Denemarken komme to liften, In-
gelén hat yn dizze fiif jier mei greate ener
gy syn eigen lünbou oanpakt en moderni-
searre en alhowol d’r gebrek wie oan mins-
ken, masjines, kunstmest en féfoer de pro-
duksje forgreate mei mear dan 60 pet. De
greate fraech is nou, sei Drs. Horrink, is dit
in oarlochsforskynsel of Is dit foar it greatste
part in bliuwende foroaring?
Hy miende sizze to moatten, dat Nederlén
forstannich dwaen soe d’r forgoed mei to
rekkenjen, dat in great diel fan dizze hegere
produksje bliuwt, Tüzenen trakteren binne
ynfierd, de grounen binne suvere, draineard
en omskuord. It hiele folk hat him wer bijown
ta de groun, omdat it bistean dêr fan öfhin-
ge. In stelsel fan premy’s is ynsteld om de
lju oan to moedigjen, Spesiale konsulinten
binne oplieden om de boeren to helpen. Dat
ailegearre, mar binammen de geast fan it
Ingelske folk moat üs warskógje, net to tin
ken, dat üs greate klant oan de oare kant
fan it wetter diselde bleaun is. Drs. Horrink
pochte wakker fan de Ingelske froulju, dy’t
op ’e boerkerijen tige foldien hawwe en ek
seis harren der thüs fielden.
Sil ek dit sa bliuwe? Nou, my tinkt, neat
foroaret <sa faek as froulju, dit sil it slimste
gefaer net wêze. Mar de posysje fan Ingelan,
ay’t troch de oarloch si m forearme is, en
dos syn eigen produksje bést brüke kin,
jowt us to tinken, X.
Hat üs folk d’r hwat fan yn ’e gaten, dat üs
saek tige noedlik wurdt? Dütsklün us béste
klant is fan 'e merk óf, Ingelên bisiket him
seis to rédden, hat boppedat syn dominions,
wylst Denemarken al wer op ’e Londense
merk is mei earste soart guod, Ho is de
geast yn üs lAn? Is men ré om troch lange
wurkdagen en lytse fortsjinst wer yn de rige
fan de folkeren to kommen of libje wy jit
as bern yn 'e Sinteklazetiid? De oare kears
hjiroer in wurdmannich mear. Tj. de J.
de vorige keer weer even den is de eerste Volkenbond kapot gegaan,
gaan? Wij kunnen het slechts hopen. Maar
gerust zijn we daarop niet. De strijd om het
veto-recht te San Francisco gevierd, is hier
geen goed voorteeken. Er blijkt uit, dat ook
nu nog de groote mogendheden, de groote
__.o_J rechtsorde, die hij heeft vijf, Amerika, Engeland, Frankrijk, Rusland
opgebouwd. Binnen de orde van de rechts-1 en China er op bedacht blijven zooveel mo
-gelijk de handen vrij te houden. Voor een in
ternationale actie tot rechtshandhaving is de
toestemming van alle vijf groote mogendhe
den In de Veiligheidsraad noodig. Een van
hen kan haar derhalve tegenhouden, verbie
den (veto verbod), als die eene meent,
dat de belangen van de eigen staat in het
gedrang komen.
En de neutraliteit? Daarover in een laatste
artikel.
van de Zwitser (in pi
Vattel, die in zijn boek
Bernardus van der Zee en Catharina Lipt
hart.
Overleden:
gen. 1.-
uv W vu, run ijvviu
stra 76 jr., wedn, van Johanna Grijpma.
WONSERADEEL,
van 14 tot en met 20 November 1945.
Geboren: Sybetje, .dv Sijbe Hjemstra en
Leentje Plantinga te "Herkwerd. Catharina
Christina Elisabeth, dv Regnerus Galama en
Gatske Landman te Burgwerd. Pieter, zv
Harmen Terpstra en Maaike van der Wal
te Burgwerd. Pieter, zv Bauke Dirk Hibma
en Jantje Haagsma te Allingawier. Cornells
Anne, zv Tammerus Hoekstra en Froukje
Visser te Gaast. Pieter, zv Ane Bakker en
Hijltje Hoekstra te Zurich. Oetske, dv Freerk
Broekstra en Antje van der Meer te Kims-
werd. Pier, zv Johannes de Haas en Pietje
Mulder te Schettens. Grietje Leena Joukje,
dv Dirk van der Klooster en Joukje de Boer
te Pingjum. Anne, zv Geert Alkema en Tjit
ske Adema te Makkum.
Gehuwd: Hendrik Visser en Antje Tuinstra.
Jacob Feenstra en Anna van Randen.
Overelden: Rinnertje Bleeker 68 jr., eehtg.
van Johannes' Zijlstta, eerder wed. van Jaco
bus Bonnema te Kimswerd (overl. te Leeu-
waiden).
HENNAARDERADEEL,
van 12 tot en met 18 November 1945.
Geboren: Te Hennaard, Pieter, zv Hendrik
Kingma en Kornelia Posthumus. Te Ooster
end. SJouke Wouter, zv Hessel Hijlkema en
Jeltje Dijkstra.
Gehuwd: Henderlcus Faber te Sneek en Det-
je Visser te Itens.
Overleden: te Itens, Sijbren Heeg 69 jr„
echtgen. van Akke Swlerstra.
WORKUM,
Jan, zv Jan Canrinus en
Baukje, dv Engele de Jong
'iersma, Elizabeth Anna, dv
gaan hier geen geschiedenis schrijven recht niet zelf zoeken en verdedigen. D.w.z,
de ontwikkeling van de Volkenbondsge- binnen de orde van de rechtsstaat is de I
c_: .11-.....a -
Slechts enkele hoofdpunten uit die ontwik-volstrekt souverein.
er meer van weten wil zij andermaal naarBinnen de internationale rechtsorde, in de I evacué’s, die gedurende de afgeloopen win-
-•-*•-••• j 1
wezen, van Fortüijn en van de° Mandere en i staat niet meer volstrekt souverein. Hij'is
nog vrij om zonder, zich om anderen te be
kommeren zijn eigen gang te gaan, zijn eigen
belangen onbelemmerd en onbekommerd na
jagen. Ook zijn rechten en vrijheden vin-
n hun begrenzing in die der anderen en
de grenzen vast, handhaaft ze en bestraft
Wij gaan hier geen geschiedenis schrijven recht niet zelf zoeken en verdedigen. D.w.z.
van de ontwikkeling van de Volkenbondsge- j binnen de orde van de rechtsstaat ia de I
dachte. Öok dat zou ons te ver voeren., j mensch niet meer absoluut vrij, niet meer
Slechts enkele hoofdpunten uit die ontwik- volstrekt souverein. i
keling kunnen hier worden aangestipt. WieHetzelfde geldt binnen volkenbondsverband. dige plechtigheid plaats. Uit naam
Q- ma«tvll nnrin»rHnn1 Mt.flt* Rr'tinnn Ha Infarrinfintial0 in Ho I atvanit^’csi rrodiirotirla ,-la afrralnr
de werkjes in ons vorig artikel genoemd ver-1 Volkenbond belichaamd, is de afzonderlijke
zoo min als de staatsburger binnen de staat
kommeren zijn eigen gang te gaan, zijn eigen
belangen onbelemmerd en onbekommerd na
te jagen. Ook zijn rechten en vrijheden vin
den hun begrenzing in die der anderen en
de internationale rechtsorganisatie stelt hier
1 de grenzen vast, handhaaft ze en bestraft
I overtreding. In die zin beteekent de Volken-
u-1 j. 2.-
lij heeft een taai leven gehad, zij
leeft nog! Er is een tijd geweest, dat zij on
beperkt gold. Dat was vóór Hugo de Groot
gesproken had. Na hem werd zij soms met
de lippen verloochend, maar in feite vastge
houden. Deze figuur is kenmerkend voor het
geen van Vollenhoven in zijn bovengenoemd
boekje Het tweede Volkenrecht noemt, het
volkenrecht beheerscht door de opvattingen
van de Zwitser (in pruisische dienst!) de
Vattel, die in zijn boek over dat volkenrecht
schrijft, dat natuurlijk (I) elke staat aan ze-
delijke normen gebonden is, maar dat nie
mand het recht heeft zijn daden te beoor-
deelen, d.w.z. de staat blijft in werkelijkheid
volkomen souverein, volstrekt eigen baas on
danks alle hulde aan Hugo de Groot ge
bracht. En hetgeen Vattel in fluweelen woor
den zei, dat spraken de enfants terribles in
de hooge politiek soms brutaal weg uit, vóór
de eerste Volkenbond b.v. Palmerston, van
wie het gevaarlijke woord afkomstig is: right
or wrong, my country (goed of kwaad, het
gaat om de belangen van mijn land (Enge
land) en tijdens de eerste Volkenbond de fas
cistische en nazistische politieke strulkroo-
vers als' Mussolini en Hitler. De eerste sprak
van het heilig egoïsme der staten; de andere
beweerde dat recht was, wat voor de duit-
sche staat voordeelig was. Staatslieden, die
zoo denken en spreken (en ook handelen)
hooren in een Volkenbond niet thuis. Zij
moesten er dan ook niets van hebben en lie
pen er uit, toen die in naam van het inter-
1
te zullen gaan dwarsboomen.
Aan die hardnekkig vastgehouden gedachte
van de staatssouvereiniteit in de practijk
college van B. en W, zijn benoemd: tot
jgd de heeren r. J. Bruinsma
(aftr.), A. J. Bakker (vac. D. B. Eerdmans)
1 M Prnamsma faftr.)
WITMARSUM, 19 Nov. De kerkeraad der
Ned Herv. gemeente alhier heeft toezegging!
van beroep uitgebracht op Ds. J. van Dijk
van Akersloot.
ARUM, 15 Nov, Benoemd als hoofd der
school te Wapse (Dr.) de heer St. van der
Werft te Boijl, afkomstig van Arüm.
MAKKUM. Onze vroegere plaatsgenoot de
- ZIj Hilversum, slaag
de dezer dagen voor het doctoraal examen
aan de Econ, Hoogeschool te Rotterdam.
MAKKUM. Ds. Huisman te Reitsum heeft de
toezegging van beroep naar de Ned. Herv.
gemeenten van Makkum en Cornwerd aan
genomen.
MAKKUM, 16 Nov. De ijsclub .Makkum en
Omstr.” hield hedenavond haar najaarsver
gadering in „Ons Gebouw”. De voorzitter,
de heer J. F. Bergsma, opende de vergade
ring waarbij hij mededeelde dat het nu van
daag juist 2 jaar was geleden dat er een
vergadering was gehouden, als gevolg vén
de bekende bezettingsomstandigheid. Maar
nu we weer vrij zijn, mogen we zelf onze
zaken weer regelen.
De secretaris- de heer S. J. Attema, las de
notulen en bracht een kort verslag uit over
de afgeloopen werkzaamheden, waaruit bleek
dat het ledental ruim 400 bedroeg.
We hoorden van den penningm., den heer O.
de Jong, dat er ruim f 1000.in kas wat.
De kascommissie, de heeren Jansma en F.
Faber, deelde bij monde van laatstgenoemce
mede dat ze bij de boekencontróle alles in
orde hebben bevonden. De heeren S. P. Pos :-
ma en H. Mulder werden benoemd als vol
gende kascommissie. Bij de bestuursverkie
zing (aftr. Bergsma en Attema) werden de
zen herkozen. Vervolgens werd bij acclamatie
de heer Bergsma gekozen als candidaat voer
het hoofdbestuur.
Nu werden de te houden wedstrijden voer
den a.s. winter besproken, alsook het aan
stellen van vaste baanvegers en consumptie-
tenthouders. Een en ander lokte veel be
sprekingen uit. Het was bijna half elf toen
de voorzitter met de beste wenschen voor
