Dictatuur I 6 Is dat noch allegear wier? I uur K. en H. C. v. d. Stelt werd als zuivel- technicus benoemd aan de G. 0. Z. te Zutphen. Se van 783 Algemeen 6 liter melk 1 kg aardappelen 250 gram jam, «troop 100 gram koffie pl.m. 225 gr. huish.zsep. I n. a I 1 De brandstof op de nieuwe bonnen. Zooals gemeld zijn er nu voor den ko menden winter reeds bonnen voor zes eenheden brandstof aangewezen. In verband hièrmede verzoekt men ons van de zijde der brandstofhandelaren er op te wijzen, dat zij, wat de meest begeerde soorten betreft, zooals b.v. anthraciet, parelcokes en dergelijke, in gelijke mate zullen worden bevoorraad. Het publiek doet daarom goed dit voor oogen te houden wanneer sommige handelaren het willen doen voorkomen, alsof zij alleen over de beste huisbrand- soorten zullen beschikken, zulks met het oogmerk om nieuwe klanten te win nen. In Palestina worden in Joodsche ko lonies thans twee zuivelfabrieken door Nederlanders (oud-leerlingen van de R.Z.S.) beheerd. Er worden in deze fa brieken verschillende kaassoorten maakt, in verband met het land herkomst van de emigranten. leeraar verbonden aan de Chr. H. B. S. in Leeuwarden. Hij stond dus voor een moeilijke taak en dat in een wel zeer moeilijke tijd. Maar wij kunnen naar waarheid zeggen, dat hij er zich kranig doorheen geslagen heeft. Hij heeft in de ruim twaalf maanden veel en goed nabij In den winter van 1944’45 werd er uit Friesland veel meer boter „on wettig” naar onze Westelijke provin cies geleverd dan er naar den Duit- scher ging. A 44 melk B 44, C 44 melk 228 Aardappelen Bonkaarten KD, KE 606: 250 gram jam, stroop enz. pl.m. 225 gr. huish.zeep 4 doosjes lucifers Bonkaarten LD, LE 606: D 44, E 44 melk 728 aardappelen: Tabakskaarten enz.: 2 rantsoenen tabak 100 gram chocolade of suikerw. 100 gram chocolade of «uikerw. Jubileum. Op 23 Mei hoopt de heer G. H. Frijling den dag te herdenken, waarop hij 25 jaar geleden benoemd werd tot chef van het N.T.M.-station alhier. Wij zijn er van overtuigd dat het „onze chef” dien dag niet aan gelukwenschen zal ontbreken. Opcenten accijns tabak en sigaren verlaagd. Met ingang van 1 Mei zijn de 40 op centen, welke op den accijns van siga retten werd geheven, tot 1 Mei 1947 gecontinueerd. De 100 opcenten, welke op de accijns van sigaren en kerftabak worden geheven, zullen met ingang van 1 Juni tot 40 worden verlaagd. De ge- heele maatregel is er een van tijdelijken aard en is van kracht tot 1 Mei 1947. Maandag 20 Mei a.s. ’s av. 8 uur heeft er in de Groote Kerk een orgel concert plaats, tegeven door de heer S. Jansen, organist van de Eusebius- kerk te Arnhem. Ten gevolge van de oorlogshandelingen werd deze prach tige kerk nagenoeg geheel verwoest. Het orgel kon echter geborgen worden en wordt thans in Utrecht bij de firma de Koff gerestaureerd. De heer Jansen is echter ten gevolge van dit alles zon der emplooi en voorziet nu mede door het geven van orgelconcerten in zijn onderhoud. En zoo bezoekt hij ook caféhouder». Tenslotte waren de bepa lingen omtrent sluiting van openbare gelegenheden hier niet strenger dan in andere steden in onze provincie. En het worde hier gezegd: dat zekere beper kingen werden opgelegd aan de wijd verbreide hang naar uitgaan en ver maak had de volledige instemming van alle geestelijken en predikanten hier ter stede. Het afremmen van genotsdrift en danswoede door de overheid is ook een algemeen belang! Zoo valt deze kleine critiek weg tegen over het heel veel goede, dat burge meester van Tuinen heeft verricht tij dens zijn werkzaamheid in ons midden en waarvan deze critiek eigenlijk de onbedoelde erkenning inhoudt. ^Vij willen hem daarom bij zijn vertrek hartelijk danken voor wat hij in dit laatste jaar voor Bolsward heeft ge daan. Hij zal hier niet licht vergeten worden. De herinnering aan hem zal hier voortleven als aan een goed en rechtschapen Mensch, die streng kon zijn, waar het noodig was (vele Duitschgezinden en a-sociale elementen zullen daar van weten mee te praten!) maar die ook mild en hulpvaardig was, waar daartoe aanleiding bestond, die er n&ar streefde een echte burgervader te zijn en die het ook geweest is: men kon met zijn moeilijkheden en klachten tot hem gaan en hij wist te luisteren en waar hij helpen kon, daar hielp hij on bekrompen. Burgemeester van Tuinen, wij zien U noode heengaan. Het ga U en de Uwen wél in Dokkum. Gods zegen vergezelle U op al uw wegen. Vk. De Blauwpoortsbrug. Reeds eerder schreven wij hierover dat deze brug reeds een jaar na de vernie ling weer voor het verkeer kon worden opengesteld. Daarmee was de herstel ling echter nog lang niet gereed. Voor een kapot geslagen lager was een tijde delijke oplossing gevonden, de leunin gen waren toen nog niet geheel in orde, aan het metselwerk moest ook nog ge werkt worden en de electrische instal latie was nog defect. Zooals wij hedenmorgen evenwel heb ben gezien is deze mooie verkeersbrug thans weer geheel in orde. De electri- sche installatie werkt weer, zoodat de zware brug weer in 50 seconden ge opend kan worden, en in evenveel se conden gesloten. Hierdoor is gelijk de scheepvaartbelemmering weggenomen. Dit is één van de allereerste bruggen die weer geheel hersteld zijn. Een woord van dank voor de voortvarend heid waarmede dit herstel is aangepakt is hier zeker op zijn plaats. Dictatuur is de tegenpool van demo- van de 19e eeuw een economische dic- cratie. Daarom schrijven wij er hier tatuur vestigde, die vooral zwaar ging over ten vervolge van onze beschou- drukken op de inmiddels opkomende wingen over de democratie. Wij zoch-vierde stand, die van de groote arbei- ten haar grondslagen in de verant- j dersmassa. Men gaf haar geleidelijk woordelijkheid, waarin de mensch ge- aan het kiesrecht, betrok haar zoo in de politieke democratie, maar econo misch bleef haar iedere medezeggen schap ontzegd: zij mocht haar werk verrichten in werkplaats en fabriek; zij was in theorie vrij om de aangeboden arbeidsvoorwaarden al of niet te aan vaarden, maar op het bedrijf had zij geen enkele invloed: bij u, over u en zonder u. En niet alleen over de onmiddellijk bij het bedrijf betrokkenen oefenden de ondernemers hun dictatuur uit, in feite ging die over allen, over de verbrui kers, over heel het volk tot over de re- geering toe. En dat in toenemende mate, sedert de bedrijfsconcentratie zich doorzette door de vorming van trusts en kartels en het kapitaal werd samengetrokken in enkele groote bank ondernemingen. Zij oefenen een ware economische dictatuur uit, die vaak een doodelijk gevaar werd voor de politieke democratie: hun economische macht kon democratisch gevormde regeerin- gen maken en breken. Men denke aan de tweehonderd families, die in Frank rijk de lakens uitdeelden. De bekende econoom Walther Rathenau zegt in zijn boekje: Op Nieuwe Banen, dat het wel en wee der wereld afhangt van de wil van twee k driehonderd personen, die over de economische macht beschikken. Tegen deze economische dictatuur gaat in wezen de strijd onzer dagen. Zij dient gebroken te worden gelijk de po litieke dictatuur gebroken werd in de dagen der fransche revolutie en ander maal in de strijd op leven en dood van de tweede wereldoorlog. God geve, dat daarvoor niet weer ’n revolutie noodig blijken zal! Het kenmerkt de communisten, dat zij daarmee rekenen naar de opvatting van Lenin, dat geen klasse vrijwillig wijkt en dat men haar dus omver moet werpen. Zij aanvaarden revolutie bewust als methode. Maar of zij haar gebruiken kunnen, m.a.w. of daar een revolutionaire situatie ontstaan zal, die hun hun kansen geeft, dat hangt niet van hen, maar van de vooruitzien de blik of de bekrompenheid van de anderen af. Een reactie, die doof blijft voor de huidige eischen van economi sche democratie en breking der heer- schende economische dictatuur is de ongewilde bondgenoot der principiëele revolutionairen. De vorm dier econo mische democratie, die de dictatuur vervangt, blijft dan als steeds een zaak van opportuniteit en doelmatigheid. Maar dit eene versta men wél: dicta tuur is niet alleen een politiek ver schijnsel; het is niet minder een econo misch, dat door politieke democratie alleen niet beëindigd wordt. Vk. Bolsward. Zijn vrouw assisteert hem daarbij. Zij zal in het komend concert enkele nummers op de cello ten gehoore Mededelingenblad vanwege het Militair Gezag, district Sneek. Verschijnt 1 maal p. week O Ki on Redactieraad: Tj. DE JONG, Ds J. VINK en J VISSER ze Jaargang no. ZUGedrukt i. o. v. M. G. bij de Fa. A. J. OS1NOA - Bolsward Vrijdag 17 Mei 1946 In de laatste helft van sprekers betoog wees hij op de wenschelijkheid en noodzakelijk* heid tot het aankweeken van meerdere een heid en gevoel van saamhoorigheid onder ’t Nederlandsche volk. Het „ben ik mijns broe ders hoeder?” moet plaats maken voor on derlinge hulp en bijstand. De geest van haat en wraak dient omgezet te worden in recht en gerechtigheid. (Niet de schuldigen ongestraft te laten) doch ook niet over de vele kleine vergrijpen een zware «traf toe passen. Met groote aandacht en genoegen werd de spreker aangehoord en er waren velen die zeiden, al had dit nog een uur geduurd, zou het mij nog niet verveeld hebben. Een op wekking tot medewerking voor Volksherstel was het slot. EASTEREIN. Woansdei 8 Maeije makke de direksje en personeel fan it Koop. Suvelfa- bryk is ütstapke. Meiinoar gie it mei in bus op nei Ljouwert, om dêr yn ’e Beurs de moaije Fryske yndustry-, Kultuer- en LAn- bou-tentoanstelling to bisykjen. Dat wie de muoite wol wurdich. Dêr liet FryslAa nou ris fiks «jen, dat er him net yn in hoekje triuwe lit en wol los en op eigen fuotten rinne kin. De tiid hAldde dêr ek gjin skoft. Om 1 fire die men jin to goed oan in lekker waerm miel, wernei bisluten waerd nei it Frysk Museum to gean, hwer in kolleksje kunststikken fan Ald-HollAnske sldlders to sjen wie. De gids joech er in düdlike en moaije ütliz by. Om healwei 5 gie it wer op hüs oan en koe elk, foldien, werom sjen op in skitterende, tige slagge en finforjitlike dei. In wurd fan tank en hulde oan ’e direksje is hjir wol op syn plak. Sa’n dei en ek de 26e Jannewaris, doe’t hja meiinoar in tochtsje op redens makke haw- we, oer Boalsert en Snits, sille siker wier de bin fan direksje en personeel forsterkje en in teken wêze fan de hjir oanwêzige lenrie- digens en meiinoar oparbeidzjen, dy’t om men ek de illeminten binne, wer in goeije opbouw fan üs heiteULn op rêste kin en. moat. OOSTERLITTENS, 13 Mei. Vanwege de bevrijdingsfeestcommissie werd ’s middags een voontelling gegeven voor alle school kinderen met de goochelaar Hitman van St. Anna, ’s Avonds volgde een feestelijke prijs- uitdeeling, met tot slot een gezellig bal. Zondag a.s. hoopt Ds. F. Bobeldijk van Groot Schermer ’s middags 2 uur intrede te doen bij de Ned. Herv. gemeente na voorm. 10 uur te zijn bevestigd door Ds. S. Post- ma van Stiens. WOMMELS. Naar ons ter oore is ge komen hoopt de heer Yme G. Visser v. Franeker op het mooie orgel in de Ned. Herv. kerk alhier een concert te geven. Zie advertentie in dit blad. Uit den Omtrelc. In stim fan langstme fan in Aid abon- né, dy’t lokkich de Japanske hel troch- kommen is. WYTMARSUM. De seilen fan «kippen «a moai troch it lün, De bern by de sleatten de pols yn ’e hün, En jonges oan ’t keatsen sa fül en sa blier, Is dat noch allegear wier? De rinsters mei kuorren en bólle deryn, De fanjmen en feinten de noas yn ’e wyn, En Alden fan dagen to prümkjen sa fier, De fredige jonnen sa stil en fol rêst, It doarpke sa kreas en nimmen hat lést. It fé yn it fjild en it moantsje derby, En is dat dan allegear wier, Dan brekt ós it herte fan langstme nei dy. Singapore. J. WERKHOVEN. ARUM. Benoemd tot secr.boekhouder der Nutspaarbank te Arum c.a. de heer J. F. Broos te Huizum Fr.Er waren 76 sollicitanten. NED. VOLKSHERSTEL. ARUM, 12 Mei. Onder leiding van den heer J. Broersma had een verga dering plaats betreffende bovenge noemde stichting. Als spreker trad naar voren Ds. Bos Ned. Herv. pred. te Den Haag. De heer Bos sprak op duidelijke en eenvoudige, soms humoristische wijze over wat N. V. doet en wil doen en liet daarbij uitkomen dat men zoo spoe dig mogelijk deze rotte maatschappij moet hervormen. En zooiets kan ge beuren. wanneer men onverschillig wat richting (hij of zij) is toegedaan, han delt naar de begrippen van meerge noemde stichting. Na de rede werden door een drietal personen vrageft gesteld, welke spr. op een zeer correcte wijze beantwoord de. De heer Broersma dankte den spr. voor zijn mooie rede. GEHEELONTHOUDING. Onder leiding van den heer Joh. van Zandbergen had een gewone huis houdelijke vergadering plaats. Na opening kreeg mej. G. Faber het woord en las de notulen voor en gaf verslag van de Feestavond en het af scheid van Mej. A. Sinnema. Als afgevaardigde naar de Alg. ver gadering te Zwolle is aangewezen mej. G. Faber. Aangaande de vergadering te Leeuwarden op Hemelvaartsdag is besloten, dat zooveel mogelijk de leden haar daar zullen vertegenwoordigen. Door propaganda is het ledental met 16 leden vooruitgegaan hetgeen een mooi succes beteekent- MAKKUM, 7 Mei. Hedenavond sprak in „Ons Gebouw” de WelEerw. Heer Drs. Bos voor Nederlandsch Volksherstel. De vergadering werd geopend door den WelEd. Heer P. Pruiksma, hoofd der Chr. school, waarna de spreker het woord kreeg en bijna anderhalf uur sprak over zijn er varingen als gevangenispredikant in den be zettingstijd, Het is onmogelijk alles weer te geven, welke tafreelen de heer Bos heeft meegemaakt. Spreker deed zeer veel ontroe rende mededeelingen welke voor altijd een blaam leggen op de beestachtige Duitschers. Hij wee» ook op de laf- en domheid die hij vaak bij de Duitschers had waargenomen. Bij het heengaan van Burgemeester Van Tuinen Burgemeester van Tuinen gaat naar Dokkum! Als een loopend vuurtje ging dat gerucht deze week door onze stad. En het gerucht bleek waar. Reeds bleek hij als burgemeester van Dokkum be- eedigd nog eer wij zekerheid hadden omtrent zijn vertrek. En als dit nummer van ons blad verschijnt is hij reeds ver trokken. Het gaat alles wel overrompe lend snel. Maar daar zijn misschien goede redenen voor! Hoe het zij, burgemeester van Tuinen gaat heen. En dat beteekent een groot verlies voor onze stad. Ruim een jaar is hij waarnemend burgemeester geweest en hij heeft het goed gedaan hier. Bols ward was hem niet vreemd. In zijn prille jeugd woonde hij hier enkele ja- ren en in het laatste jaar van de be zetting was hij hier weer; als aangewe zen commandant voor het district Bols ward van de N.B.S. wachtte hij hier de loop der dingen af. Maar het zou an ders gaan dan wij gedacht hadden. Hij raakte in de laatste weken nog in de klauwen van de bezetter, kwam eerst vrij op de dag van Leeuwardens be- vrijding en keerde naar Bolsward terug als waarnemend burgemeester in de morgen van de bevrijding van onze eigen stad. Tot groote vreugde van al len, die met hem hadden samengewerkt in de illegaliteit. Bolsward was hem dus geenszins vreemd. Maar het burgemeestersambt was hem wél vreemd! Burgemeester van Tuinen was historicus en als Jansen hier een groot gehoor zal aan treffen. Als bijzonderheid dient bekend ge- vu «xxv v«xv w«x maakt te worden dat de heer Y. Ta- Bolswert.**Ik wol hjir iepentlik sizze dat dema 25 laar molenaar is geweest van de Marnepolder te Lonjé. Er werd hem om zijn trouwe dienst en plichtbetrachting een enveloppe met inhoud aangeboden. Uit het politierapport. Woensdagmorgen omstreeks vier zag een surveilleerende agent van po litie rook komen van tusschen de dak pannen van perceel Kerkstraat 64, be woond door de familie Schram. De be woners wekken was zijn eerste werk. Bij onderzoek op den zolder bleek daar een vuurhaard aanwezig te zijn in een kist met zaagsel. De zoldervloer en het dak, in de nabijheid van deze vuur haard hadden reeds vlam gevat. On getwijfeld zou binnen korten tijd ’t ge- heele perceel in brand hebben gestaan. De brand is direct met eenige emmers water gebluscht. Vermoedelijk is de brand ontstaan door een vonk uit een pijp, waarmede de be woner den avond te voren op den zol der en bij de kist was geweest. Onderstaande leerlingen van de Rijks Zuivelschool werden reeds tot assistent van een Coöp. Zuivelfabriek benoemd. W. A. Klazes werd benoemd te Ger- kesklooster; Sj. de Jong te Witmarsum; J. Zantema te Ee; R. Steenhuizen te Roordahuizum; C. Broersma te Warns; H. Wiarda te Workum; S. v. d. Veer te Twijzel; J. Grupstra te Akmarijp; K. v. Houten te Wijnjeterp; de ruim twaalf maanden veel werk gedaan. Zij, die hem van nabij hebben kunnen gadeslaan weten, dat hij hier heel hard gewerkt heeft en zij verstonden daaruit, dat het burgemees tersambt in onze tijd geen eerebaantje, geen sinecure meer is. Hij werkte van de morgen tot de avond en tot laat in de nacht vaak. Hij had Bolsward hartelijk lief en heeft alles gedaan om zijn belangen te die nen. Wij denken aan zijn aandacht voor het verleden onzer stad, die hem leidde tot de oprichting van de Histo rische Vereeniging; aan zijn zorg voor haar stoffelijke belangen zich uitend in zijn medeleven met de Bolswarder Be langen Gemeenschap en zijn inspan ning om de Zuivelschool voor Bolsward te behouden. En zoo zou er veel meer te noemen zijn. Burgemeester van Tuinen was een antirevolutionair man, maar hij was niet star; hij wist aan beginselvastheid soepelheid te paren. Dit heeft hem wel eens critiek van twee kanten bezorgd. De eenen was hij vaak niet soepel ge noeg en de anderen te toegevend. De eersten meenden daardoor Bolsward- sche belangen wel eens bedreigd en vergaten daarbij, dat de algemeene belangen der stad niet identiek zijn met de speciale belangen van sommige van haar inwoners, in casu de hotel- en Bonnenlijst geldig tot en met 25 Mei 1946. Bonkaarten KA, KB, KC 606: 285 Algemeen 284 Algemeen 283 Algemeen 282 Algemeen Bonkaarten KF 606: 369 BMV 125 gram boter 384 Reserve 125 gram margarine Bonkaarten LA, LB, LC 606: 2 liter melk 3>/j liter melk 2 kg aardappelen de verant- dersmassa. Men gaf haar geleidelijk plaatst is. Democratie is de erkenning van die verantwoordelijkheid door de verleening van medezeggenschap op politiek en economisch terrein. Dictatuur is de ontkenning van dit al les. Dictatuur ontrukt de mensch aan de verantwoordelijkheid. Van de dic tatuur geldt: bij u, over u en zonder u. De massa heeft er niets te zeggen; de leiding beslist, onverschillig, of dit nu één persoon is of een groep van perso nen: de partij, die alle macht uitoefent, waarbij dan gewoonlijk binnen het par tijverband een felle stille of openlijke strijd gevoerd wordt tusschen de leiders onderling om de oppermacht. Maar van de massa wordt slechts volgzaamheid geëischt, gehoorzaamheid aan de wil van de leiding: geen critiek. Critiek wordt op één lijn gesteld met gekanker, met sabotage, met verraad. Voor zulke critici is de weg naar gevangenis en concentratiekamp gewoonlijk maar kort en de sluipmoord is een vaste methode. Geen dictatuur kan er zon der. Immers de leiding berust hier op vrees en kan zich alleen door geweld handhaven. In Italië waren de Lipa- rische eilanden bergplaats voor onge- wenschte elementen, Duitschland we melde van concentratiekampen en in Rusland ligt Siberië achter de Oeral. Bij dictatuur denkt men in de eerste plaats aan een politiek verschijnsel: de vervanging van het democratisch staatsbestel door een autoritair. Via de fransche revolutie heeft de politieke democratie zich in de loop van de 19e eeuw doorgezet. Deze fransche revo lutie was zelf de overwinning van een min of meer dictatoriaal regime: van het absolute koningschap en van de heerschende klasse van adel en geeste lijkheid. Het was de opstand van de op komende derde stand, van de burgerij tegen haar politieke onmondigheid. Wel gingen daar strevingen naar eco nomische opheffing mee verbonden, maar deze bleven in hoofdzaak bijkom stig. De strijd van de fransche revolutie was er in wezen een om de vestiging der politieke democratie. En het is deze po litieke democratie, die in de opkomen de totalitaire stelsels van de 20ste eeuw werd bedreigd en tijdelijk vernietigd. Hetgeen vaak minder wordt verstaan is dit: dat dictatuur niet per sé tot het politiek terrein beperkt behoeft te zijn, dat daar ook een economische dicta tuur denkbaar is en ook in feite bestond en nog bestaat. Het is merkwaardig, dat juist de opkomende derde stand, die der burgerij, die de dictatuur van adel en geestelijkheid en absolute vorst brak in haar revolutie, zelf in den loop Stadsnieuws. Bolswerters, Myn tiid to Bolswert is foarby. Ik haw brengen. Wij hopen, dat het echtpaar de bineaming krige as Boargemaster fan Dokkum, in stêd yn it hege Noar- den, en siz Bolswert farwol. Myn frou en ik groetsje alle freonen en alle oare boargers yn de goede stêd wy to Bolswert in tiid hawn ha, dy’t wy altyd tankber en bliid OnthAlde sille. Earst ha wy de ünforjitlike dagen fan de Bifrijding bilibbe, sa fleurich, sa oer alle mjitte fleurich, as in minske se mar ienris bilibbet. Doe kaem in jier fan „gewoan libben” en ek dy tiid hat us in rike forgoeding west foar de dünk’re jierren fan tyranny, omdat alle minsken dêr’t wy mei yn kontakt ka men üs freonlik, sljocht en rjocht as dy fan Bolswert, yn ’e mjitte kamen. Bolswerters, wy forjitte it Stêdhüs, de Martini, de freonen, de sfear en it lib ben fan Bolswert net. It muoit üs dat wy yn üs öfskie sa koart om ’e hoeke moatte. Wy kinne it wier net helpe dat it sa mei baemende nudle en gleone tried moat. Wol oannimme üs hertlike tank foar jim freonlikens. Gysbert Japicksstêd farwol! drs. S. v. TUINEN, Boargemaster fan Dokkum. Bolswert, 16 Maeije 1946. n •nz. 4 785 Algemeen 784 Algemeen T 28 V 28 X 28 4 doosje* lucifers. JO le i- .71 a i. i. ■MBBBBSMS«SB=Se~SSBE»HHSSSe-aH!-BS8Sea W UU1 uviij tv aai

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1946 | | pagina 1