ng
Wat de gehouden verkiezing ons leert
MSMMWaii^MMaMMKaai^MaaMMaMam
iru
JWl
Vrijdag 24 Mel 1946
1 5.
RS
GEN
Bonnenlijst
tl
ir
8
r
6
n.
,o
n
diritog te
duidelijke
- 9b. I
Stadsnieuws.
Buitenlandsch Overzicht
Uit den Omtrek.
Predikbeurten.
Fan de Martiny>toer.
Mededeelingenblad vanwege het Militair Gezag, district Sneek. Verschijnt 1 maal p. week
o M 04 Redactieraadi Tj. DE JONG, Ds J VINK en I V1SSIR
2e Jaargang No, 21 Gedrukt I. o. v. M. o. bij de Fa. A. J. OSINOA - Boliward
ronds
van
u.
I
stemden, al wa-
NS
IE
;n
Vk.
>tad
lol,
ten.
Heer
reding
arten-
t'onoi
UUR
den
1245
561
507
97
209
84
8 1)
frappeert is dit:
iwe ki
•I,
s’s,
m-
en
tn.
30
Je
(11-
e-
'tn
ia
n.
i.
appelen:
46 melk:
margarine
gram suiker
2a i
It nu
c.n.
ïcht-
>rug
'ard-
iand.
Sneek.
Donderdag:
NED.
Bolsward. 9.45 u.
Ds. van
T 29
V 29
X 29
BENT U VERHUISD?
U er dan voor hiervan direct mede-
te doen aan onze administratie met
s vermelding van:
lo. oud adres;
nieuw adres;
boe U bet Had ontvangt, per poet
o! per agent
Adm. Bolsward’s Nieuwsblad.
in hij het belang van Dokkum voor Noord
oost Friesland schetst. Hierna hangt hij den
nieuwen burgemeester de ambtsketen om en
verklaart hem geïnstalleerd.
Burgemeester van Tuinen houdt daarna f
de hem eigen wijze een zeer krachtige instal
latierede, waarin hij de gevaren schetst voor
het Friesche platteland, tegen welke gevaren
moet worden opgetreden in het belang van
het cultureel en economisch leven. Het moet
mogelijk zijn zoowel voor een industrieel als
voor een werkman, voor iedereen, van hoog
tot laag, in Friesland te leven; ook in Dok
kum.
Er moet een mogelijkheid zijn voor kerke
lijk leven, cultureel leven en economisch le
ven. Het eerste gaat hij stilzwijgend voorbij.
Voor het tweede denkt hij aan de moge
lijkheid van een H. B. S., een landbouw
school, terwijl de oprichting van een lees
zaal en een badhuis kan worden overwo
gen. Voor het derde punt acht hij allereerst
noodzakelijk het particulier initiatief, dat in
Dokkum zeer zeker aanwezig is, en wat
ten volle op zijn medewerking kan rekenen.
Hij roept daartoe de raad op hem hierbij
krachtig te steunen, na deskundige voorlich
ting van de In Friesland bestaande instanties
ate het Eton. Technologisch Instituut e. d.
Voorts wordt de burgemeester toegesproken
door alle raadsfracties die hopen en ver
trouwen, dat hij, staande boven de partijen,
een goed burgervader voor Dokkum zal zijn.
Van de genoodigden uit Bolsward spreken
de heer T. van der Zee, namens het ge
meentebestuur, die daarbij een bloemstuk
aanbiedt en de heer W. Ph. Hendriks, die
Dokkum geluk wenschen met dezen burge
meester, die een man is van karakter; iemand
die oog heeft voor de nooden van de be
volking van hoog tot laag.
Daarnaast een harde werker, die in het moei
lijk jaar na de bevrijding veel goeds voor
Bolsward heeft gedaan.
Namens de collega’s' uit de aangrenzende
gemeenten spreekt burgemeester Hoving van
Wcetdongeradeel.
Verschillende sprekers uit Dokkum wenschen
den burgemeester en zijn familie nog geluk
met zijn benoeming. De schoolkinderen zon
gen den burgemeester toe.
Hierna volgde een zeer drukke receptie.
Dokknm’s berger!) heeft haar nieuwen ma
gistraat op een waardige en hartelijke wijze
den.
De mogelijkheid, zelf» de waarschijnlijkheid,
dat de Russische houding ten opzichte van ver
schillende kwesties in den Veiligheidsraad be
rustte op een vooruit berekenen van toekom
stige gebeurtenissen schijnt af te leiden uit het
geval-Perzië. Zooals bekend zijn daar botsin
gen tusschen de regeeringstroepen en die van
de naar zelfstandigheid strevende provincie
Azerbeidzjan, door de eerste worden deze als
van onbeteekenendcn, door de laatste als van
ernstigen aard voorgesteld. Het is mogelijk dat
de regeeringstroepen weer vaste voet in Azer
beidsjan trachten te krijgen, het is evenzeer
mogelijk dat wat daar in Noord-Perzië ge
schiedt door de pro-Russische zelfstandigheids-
beweging in Azerbeidzjan ia uitgelokt, mis
schien in de hoop dat Rusland in d<
oorlog een gevaar aan zijn grenzen zal zien en
tusschen beide komen. De Perzische verte-
genenwoordiger bij den Veiligheidsraad had
dezen reeds op eigen houtje doen weten dat de
Sovjet-Unie zich nog steeds mengt in
aangelegenheden, maar later heeft
Ev. 9.30 u. de heer Tietema. Witmarsum
Ev. 9.30 u. de heer Nauta van Sneek. Worn-
mels. 9.30 u. Ds. de Stoppelaar.
QEREF. KERK.
Workum. IQ u. Dr. Attema.
BAPTISTE GEMEENTE.
Workum. 9.30 u. Ds. Huizinga van Leeuwar-
INSTALLATIE BURGEMEESTER
VAN TUINEN TE DOKKUM.
Maandag 20 Mei j.l. is burgemeester Van
Tuinen geïnstalleerd in zijn nieuwe gemeente
Dokkum. De stad, versierd met vele vlag
gen toonde een feestelijk aanzien.
De raadzaal was geheel gevuld, w.o. het
volledig college van B. en W., enkele raads
leden en eenlge hoofdambtenaren van Bols
ward.
De Installatie had plaats door wethouder
Barkmeijer, die na voorlezing van het benoe
mingsbesluit een installatierede houdt, waar-
GEREF. KERK.
Arum. 9 u. en 1.30 u. Ds. Wagenaar. Hinde-
loopen. 9.30 u lezen en 7 u. Ds. Batelaar
van Staveren. Makkum. 9.30 u. lezen en 5
u. Ds. Koster van St. Anna Par. Pingjum.
9 u. en 1.30 u. Ds. van de Waal. Tjerkwerd.
1171)
MÏ
447'
98
87'
788 Algemeen
789 Algemeen
D 58 Reserve
E 58 Reserve
geldig tot en met 8 Juni 1946.
Bonkaarten KA, KB, KC 006:
800 gram brood
400 gram brood
200 gram kaas
100 gram bloem
1600 gram brood
800 gram brood
2 kg aardappelen
100 gram kaas
eigenlijk moeit eerit de geheele procedure voor
J en dat
>g niets geven, omdat het vetorecht dan
ran worden toegepazt all een der groote
‘i een fout
regeering ernit ii
politiek Britich Indië zelfregeering
:n, een even gedurfde politiek al»
die ten opzichte van de militaire ontruiming
van Egypte. Er zijn groepen in het moederland
die zich ongeru»t maken over deze „afbraak”
van het Britach imperium, welke echter volgen»
andere juist de opbouw van'een nieuw rjjk aal
beteekenen. T o e k y k e r.
100 gram vleesch
1 kg aardappelen
6 liter melk
HERV. KERK.
Ds. Vink. Burgwerd. 9 u.
Leusden. Alllngawier. 9 u. Ds. Bon-
ting. Gaast 9 u. Ds. Brink. Lollum. 9 u. Ds.
Wilman. Piaam. 9 u. Ds. Molenaar. Pingjum.
foar de Lónbou soe al datjinge dwaen, hwat
wy meimekoarren dwaen koene. Foarat alle
technyske dingen aa aa fékarring, jirappelae-
lekaje, bimeatingafragen, féfoerjen, grounfor-
betterjen, geradroegjen, en gean aa mar troch.
De trije l&nbou-organisaeajea aoene harren fan
dat wurk önthêlde, dat hoechde net apart. Dat
wie in goede grounalach. len greate teehnyake
lAnbouwkrante koe dan alle Fryake boeren
tsjinje.
Wy wiene der allegearre akkoart mei. Mar né,
de 41de gedachte kaem wer boppe, jimme aille
dwaen aa't it ós taliket, dizze icndraeht moast
in ienheit wurde. Men wie net tofré mei it
gearwurkjen fan de trije organiaaeaje», der
moast in ienheitaorganiaaeaje komme. Dat ia
net trochgien, dat hawwe de leden fan C. B.
T. B. en A. B. T. B. net wollen. Dat koe netl
Om de geastlike frijheit net!
En nou is de aerdichheit der óf. In iendracht
sa’t wy dat hjir boppe dtiensetten, wie harren
to min. In Stifting, boud op gearwurkjende
organisaesjes biantwurde net oan har idé. Op
de forgearring, dy’t dizze wike yn Ljouwert
tusken de trije haedbiatjftren bilden iz, kaem
fêat to atean, dat de Fryake Maetakippij fan
Linbou fan doel ia, har wurkaumheden wer op
to nimmen, aa’t hja dat yn it forline ek dien
hawwe. Der ail ek wer in eigen blêd komme.
In eigen Consulint foar de Plantenveredeling
is al bineamd. Men sjocht it swurk wol driu-
wen. Noch in heal jier en de dream is for-
jitten. T. d. J.
draechsumens.
It aoe de skyn hawwe kinne, dat wy bliid wie
ne, dat de ienheit net aa great blykte to wêzen
aa mannichien winske hat. Dat ia aa net! Mar
wy biseffe al to goed, dat ienheit allinnich bi-
stean kin as de geastlike grounslach gelyk ia.
Is dy fundamenteel oars, dan jowt alle gepraet
en geskriuw gjin byt. Dan komt it hjir op del,
dat it stribjen nei ienheit in geastlike oerhear-
sking wurdt fan ien bipaelde libbenssköging,
dan wurdt ónder dizze namme de stille striid
fierd foar in bigjinsel, dat oan ien groep eigen
is, dan stjert de geastlike fryheit en wurde de
minsken troch massapsychology brocht op
plakken, hwer’t hja net wêze wolle en ta die-
den, hwer’t hja harren letter oer skamje.
Wy kinne yn dit 14n nea fierder komme as ta
iendracht yn mannieh ding en fordraeehsu-
mens yn oare saken. Yn de tiid fan de biset-
ting hiene wy itselde doel: forset en jitteris
forset. Deryn wiene wy ien. Mar nou de tiid
fan frij NederlAn wer komd is, stean wy foar
de fragen fan regear en maetskiplike reeon-
struksje en hjiryn ajogge wy de dingen net
gelyk. Dan komt it oan op iendraeht, dat wol
aizze, safolle móglik nei mekoar ta wolle mar
ek safolle móglik jin skikke nei oaren. Yn de
dingen, dy’t men krekt oarsom sjocht, kin men
dat net birikke, dêrom moat men dy der bóten
litte. Mar dat hwat men mienskiplik gelyk
sjocht, dêryn moat men mei-elkoar oparbeidzje.
Dat ia de iennige grounslach, dy’t aolyd ge-
nóch ia, om goede dingen to dwaen.
Yn de L&nbou ha wy dat bisocht. De Stifting
HARLINGEN—C. A. B.
C. A. B. KAMPIOEN.
In een wedstrijd, waarin CAB verre de meer
dere was, werd bovengenoemde voor CAB
op belangrijke strijd met 5-1 uit het vuur ge-
ak sleept. Het waren alle 5 fraaie doelpunten,
Waarvan Jan Ferwerda 3, Tuil 1 en Herre
1 voor hun rekening namen. Na afloop
stroomden de vele supporters het veld op,
en werden de spelers, nadat door Harlin
gen een fraaie bloemenmand was aangebo
den, in optocht naar het kleedlokaal ge
bracht.
’s Avonds vond in hotel „de Wijnberg” nog
een feestelijke bijeenkomst plaats ter eere
van dit behaalde kampioenschap. En nu de
promotie-wedstrijden. Hurry up, CAB!
DURATE-T.O.N.E.V.I.D.O.
Woensdag j.l. hield de Chr. Gymnastiek-
vereen. Durate-Tonevido in de Doele voor
het eerst na een periode van gedwongen
rust, weer haar jaarlijksche uitvoering.
De voorzitter, de heer E. Loen, spral;, na
gebeden te hebben, een woord van welkom
aan alle aanwezigen en ter inleiding van de
avond.
Met den eere-voorzitter, den heer S. van
der Kooi, die een slotwoord en een dank
gebed uitsprak, zouden wij willen zeggen:
„Durate-Tonevido leeft!”
Wij hebben Woensdagavond gezien, dat de
ze vereen, goede krachten tot zijn beschik
king heeft.
Van het uitgevoerde waren de beide knots
oefeningen eh het Reien van de Meisjes
adsp. wel een aparte vermelding waard.
Verder hebben we na verscheidene num-:
mers mooi opgestelde standen gezien. Na de
demonstraties bood de vereeniging den dir.,
den heer E. Statema, een bouquet bloemen
en een fraai wandlampje aan.
Wij kunnen niet anders zeggen dan dat deze
avond een succes geworden is voor Durate-
T.o.n.e.v.i.d.o.
CORRESPONDENTIE.
Aan Toekijker te Roodhuis. Wij kunnen
uw stuk niet in zijn geheel opnemen wegens
plaatsgebrek. Maar het komt ons voor, dat
U wel eenigszins gelijk hebt. Ook de melk-
vaarders en melkrijders kan men in ruimer
zin tot het personeel van de Zuivelfabriek
rekenen en het was aardiger geweest, indien
de directie hen mee had betrokken in het
uitstapje naar Leeuwarden. Maar misschien
is dit geen opzet geweest, maar een onwil
lekeurig verzuim. Wij raden U aan daarover
eens in alle gemoedelijkheid met de directie
te spreken. Dan kan bij een volgende gele
genheid zoo’n fout vermeden worden.
ZONDAG 26 MEI 1946
en DONDERDAG 30 MEI 1946
(Hemelvaartsdag).
Zondag;
NED. HERV. KERK.
Aram. 9 u. Ds. van Hoeven van Wons.
Bolsward. 9.45 u. Ds. Oskamp (H. D.). Bols
ward. Broerekerk. Ev. 5 u. Ds. Oskamp.
Edena. 9 u. Ds. van Andel. Spannum. 1.30 u.
Da. de Hoest van Menaldum. Exmorra. 9 u.
en 1.30 u. Da. Bonting (H. A. en Dankz,).
Ferwoude. 130 u. Ds. de Loos van Parrega.
Hichtam. 9 u. Ds. van Leusden. Burgwerd.
1.30 u. Da. van Leusden (H. D,). Hindeloo-
pen. 9.30 u. en 7.30 u. Ds. Wouda. Itensj
9 u. Ds. de Stoppelaar van Wommels. Kims-
wetd. 9 u. Da. Bijleveld. Kubaard. 9 u. de
heer Wijtama van Deinum en 7.30 u. Ds.
de Bres (afscheid). Lollum. 9 u. Ds. Wilman
Wuaxens. 1.30 u. Ds. Wilman. Longerhou.
9 u. en 1.30 u. Ds. Gelderman. Lutkewlerum.
1.30 u. Ds. Bobeldijk van Oosterüttens. Oos-
terend. 9 u. Ds. Nljenhuis en 1.30 u. Ds. Slui
ter van Midlum. Oosterllttens. 10 u. Ds.
Bobeldijk. Parrega. 9 u. Ds. de Loos. Piaam.
1.30 u. Da. Molenaar. Pingjum. 7 u. Ds. Oel-
derman van Longerhouw. Zurich. Ev. 1,30
u. Ds. Stegenga van Harlingen. Schraard.
1.30 u. Ds. van Dijk van Witmarsum en 7 u.
Ds. Gordeau van Wolsum. Dedgum. 9.30 u.
lezen. Tjerkwerd. 7.30 u. de heer Nauta van
Sneek (Fr. dienst). Tzum. 9.30 u. en 1.30
u. Ds. Nieber (H. D.). Winsum. 2 u. Ds.
Nijenhuis. Winsum. Ev. 1.30 u. Ds. de Hoest
van Menaldum. Witmarsum. 9.30 u. Ds. van
Dijk. Witmarsum. Ev. 7.15 u. de heer Lam-
mertsma van Oosthem. Wolsum. 9 u. en 1.30
u. Da. Gordeau. Wommels. 9.30 u. Ds. de
Stoppelaar en 2 u. Wons. 9 u. geen
dienst en 1.30 u. Ds. van Hoeven.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE.
Bolsward. 9.45 u. Da. C. Boerlage van Tjal-
lefoerd. Hlndeloopen. 2 u. Ds. Broer van
Warns. Itens. 9.30 u. Ds. Mesdag van Sneek
Baard. 2 u. dezelfde. Workum. 10 u. Ds. de
Groot.
606:
125 gram boter
125 gram
400
It earste jier fan de bifrijing ail foar mannich
ien bliuwe it jier fan bittere ónderfining. It
jier fan sterke forhalen, greate bitizing, oppor
tunisme en sabeare-boartsjen. Mar ek it jier
fan optimistysk illusionisme, fan nayf idealis
me en loftkastielen. It liket der nou op, dat it
mei gauwens dien wtze sil. De stimmerij hat it
Ijocht fan de realiteit skine litten oer de drea-
men fan de nije tiid en it hat bliken dien, dat
it der hiel oars ótseach as dreamd wie yn de
seminaerjesfear fan Beekvliet en Michiels
gestel. In jier lang hat alles hwat oan de kran
ten en de lieding siet, bisocht om in „wunscht-
raum” gestalte to jaen, mar hoe tichter it
dreambyld op it Nederlónske folk tasette, hoe
dódliker it waerd, dat it in 41de bikende wie,
dy’t wy mienden forgoed kwyt to wêzen. De
iene greate partij, de iene greate omrop foar de
radio, de iepe greate lAnbou-organiaaesje, it
wiene allegearre bem fan deselde Alden.
De dream is nou ótdreamdl It is wer deL' De
suggesty fan de nacht bigjint da to forlitten. It
Ijocht fan de deistige wurkdei forjaget de dise
fan nacht en dream. Wy moatte wer oan it
wurk op de grounalach fan de realiteit Neder
lAn ia himsels gelyk bleaun. It NederlAnake
folk yn ayn great forakaet fan geastlike groe
pen fynt himsels weroaa. It komt Jitteris ta it
bisef, dat de geastlike frijheit syn djipster wê-
aen ótmakket, dat it libje wol ea wurkje wol
mei bihAld fan dy geastlike frijheit en dat der
gjin ienheit bistiet, allinnich iendracht en for-
125 gram boter
250 gram margarine
400 gram suiker
5SMs8au-aitAoaMm»s.
Wq bepalen ons ter wille van de plaatsruimte
tot Bolsward.
De partij van den Arbeid 1016. De S.D.A.P.,
Vrqz. Dem. Bond en Chr. Dem. Unie (waaruit
de P. v. d. A. ia voortgekomen) behaalden in
1987 1054.
De R.K.Volkaparty:
De Antirev. Party
De Chr. Hist Unie
De Partij v. d. Vrijheid
De Communisten
De Prot. Unie
Staatk. Geref. Partij
Wat ons in de eerste plaats
dat de twee jaarklassen nieuwe kiezers nau
welijks merkbaar zijn. Over het geheele land
zijn een half millioen stemmen niet uitgebracht.
Daarin heeft Bolsward haar aandeel gehad.
Verklaring: afwezigheid voor arbeid en mil.
dienst. Alle groepen hebben zich gehandhaafd,
behalve dat de Communisten belangrijk zijn
vooruitgegaan. Vermoedelijk doordat verschei
dene oud S.D.A.P.-ers zich met de P. v. d. A.
niet kunnen vereenigen.
Voor de komende Raadsverkiezingen dient men
rekening te houden met kleine verschuivingen
wegens persoonlijke voorkeur, al zullen ze niet
groot zijn. De Nederl. kiezer, ook die van
Bolaward, blijkt behoorlijk beginselvast. Dat
geeft voor de toekomst een gevoel- van rust
en zekerheid en verplicht elkander te respec-
teeren zoowel in de volksvertegenwoordiging
ala in de samenleving, trots verschil van le
vensbeginselen.
Ou Hemelvaartsdag hoopt het Sted. Mm.
korps haar 65-j. bestaan op waardige wjjze te
vieren. Het zal ditmaal niet zelf eoneerteeren,
doch de Gron. Oorkest-Vereen, zal in de Mar-
tikerk een concert geven. Wij zijn er van over
tuigd dat deze muziek-gebeurtenis in Bolsward
dien dag zeer veel muziekliefhebbers naar de
Martinikerk zal trekken.
Op de vorige week gehouden vergadering
der C. H. Kiesvereen. werd de candidatenlijst
voor de gemeenteraadsverkiezing als volgt
vastgesteld: 1. L. Zittema; 2. W. H. Folkertz;
3. R. Bosch; 4. J. Visser, 5. F. Lammertsma;
6. H. Lootsma; 7. R. Faber; 8. H. Rottiné; 9.
A. Damstra; 10. J. de Jong.
Zaterdagavond is de tentoonstelling „Strij
dend Friesland” door burgemeester S. v. Tui
nen gesloten. Bijzondere dank werd gebracht
aan de heer en mevr. Toornstra van Leeuwar
den die zich voor deze tentoonstelling heel veel
tijd en moeite hebben getroost. Het resultaat
van de tentoonstelling kan bevredigend ge
noemd worden, vooral wanneer men bedenkt
dat reeds veel menschen uit deze omgeving
naar Sneek zijn geweest. Er kwamen 3736 be
zoekers die in totaal f 4800.opbrachten.
DISTRIBUTIEDIENST WONSERADEEL
Donderdag 30 Mei (Hemelvaartsdag) is het
distributiekantoor gesloten. Alle Bakkers
moeten hun broodbonnen inleveren uitslui
tend op Dinsdag 28 Mei a.s.
Detaillisten met codenummer 4001-4099 moe
ten hun bonnen inleveren op Vrijdag 31 Mei
a.s. Bij afhaling van een stamkaart
wegens geboorte moet steeds de stamkaart
van de jonge moeder worden overgelegd.
9 u. lezen en 1.30 u. Ds. Hagenaar van
Bolsward. Tzum, 9 u. lezen en 7 u. Ds. de
Boer van Achlum. Wommels. 9.30 u. lezen
en 2 u. Ds. Pel van Witmarsum. Workum.
9 u. lezen en 7.30 u. Ds. Lindeboom van
Aduard.
BAPTISTE GEMEENTE.
Workum. 9.30 u. en 1.30 u. Ds. Visser
BOLSWARD’s NIEUWSBLAD
Bonkaarten KG
871 BMV
872 BMV
874 Suiker
Bonkaarten LD, LE 606:
739, 740 vleesch: 1"
735 aarda;
D 46, E
Tabaksknarten enz.:
2 rantsoenen tabaksartikelen
100 gram chocolade of suikerw.
2 rantsoenen tabaksartikelen
286 tm 290 Alg.
291 Algemeen
292 Algemeen
293 Algemeen
B 58 Reserve
C 58 Reserve
B 59 Reserve
B 60 Reserve
Bonkaarten KF 606:
371 BMV
372 BMV
374 Suiker
Bonkaarten LA, LB, LC 606:
239, 240,241, 242 vleesch: 100 gram vleesch
235 Aardappelen: 2 kg aardappelen
A 46 melk: 2 liter melk
B 46, C 46 melk 3>/2 liter melk
Bonkaarten KD, KE 606:
786, 787 Algemeen 800 gram brood
100 gram kaas
100 gram bloem
800 gram brood
500 gram rijst, kindermeel
of kinderbiscuits
blad Ook hiervan aal een deel na het verdwynaa der
zich van de uitslag rekenschap te geven. beweging tot zijn oude partijfonaatics zqa ta-
Een paar dingen vallen aanstonds op: de
achteruitgang van de Antirevolutionairen en
van de Partij van de Arbeid (de laatste
gerekend naar de sterkte van de haar sa
menstellende deelen. Daarnaast spreekt tot
ons: de vooruitgang van de Liberalen (de
Partij van de Vrijheid) en van de Com
munisten. Ten slotte het zich handhaven
van de Christelijk-Historischen en van de Ka
tholieke Volkspartij; zelfs moeten we ten aan
zien van de laatste spreken van een kleine
winst
Beschouwen we deze feiten ietwat nader!
De Antirevolutionairen boerden leelijk achter
uit. Dat is begrijpelijk! Immers, vele niet-anti-
revolutionairen hadden in 1937 en reeds daar
vóór op deze partij gestemd, vooral vele Li
beralen. Colijn was hun man; door zijn aan
passingspolitiek achtten zij de gulden veilig en
dat leek hun een groot belang, particulier en
voor het heele land. Sindsdien is Colijn ver
dwenen en daarmee de magische aantrekking
van zijn persoon. Het program van de Party
van de Vrijheid bood genoegzame waarborg
voor een voorzichtig, conservatief beleid. Dies
wendden vele liberaal denkenden en voelenden
sich af van de A.R.P. en stemden op de can-
didaten van de Partij van de Vrijheid. Dit feit
verklaart èn de teruggang van de A. R. P. èn
de winst van Liberalen. Bij deze laatsten heb
ben zich waarschijnlijk ook gevoegd zij, die
stonden aan de rechtervleugel van de oude
V.D.B. die haar fusie in de Partij van de
Arbeid niet konden meemaken, voor wie dit
een te radicale koers beteekeade ca daarom tot
bun moederorganisatie, het liberale partijver
band zijn teruggekeerd.
Hieruit wordt tevens een deel van het verlies
van de Partij van de Arbeid verklaard; eea
deel der oude Vrijzinnig Democraten deed niet
mee. Maar het grootste verlies leed de P. v,
d. A. door de heenwending van velen naar de
C.P.N. Wie wendden zich af? Om te beginnen
zeer waarschijnlijk de linkervleugel van de
oude S.D.A.P., zij, die aan de theorie van de
klassestrijd en van het historisch materialisme
vasthielden, dus de min of meer marxistische
groep in de oude partij, die van de fusie met
de „vroeger burgerlijke partijen”, V.D.B. en
C.D.U. en het toetreden van groepen van
rechts, de „Christelijken” nit C.H.U. en Chris-
tofoor, verburgerlijking der nienwe partij
duchtten. Zij zagen hun heil in de C.P.N. die
de oude gedachten handhaafde en daarbij de
democratie beleed. Bij hen voegden zich de
revolutionaire socialisten, wie de 8.D.A.P.
reeds lang te weinig radicaal geweest was. En
hoofdzaak van alles: tot de Communisten gin
gen over velen uit de groote massa van het
kiezersvolk, die niet eigenlijk politiek ge
vormd en geschoold zijn, die nu eens hierheen
zwerven en dan weer daarheen, net waar hun
het meest beloofd achjjnt te worden en die nu
onbevredigd door na-oorlogache toestanden
niet vragen, wat daarvan de oorzaken zijn, er
zonder meer het kabinet Schermerhorn voor
verantwoordelijk stellen, dat immers een mi
nisterie van de Partij van de Arbeid is, dus
weg met die regeering en weg met die partij.
Voor deze menschen moet de communistische
verkiezingsslagzin: hooger loonen en lager prij
zen een groote aantrekkelijkheid gehad hebben,
waarbij men zich over de economische moge
lijkheid van zoo’n eisch het hoofd niet pleegt
te breken. De politiek ongeschoolde menigte
houdt zich niet op met politieke en economi
sche vragen! Deze kleurlooze middenstof voor
al zal het geweest zijn, die de Communisten
hun groote winst bezorgde.
In dit verband kan nog één opmerking ge
maakt. De N.S.B. is verdwenen. Sociologisch
beschouwd is de aanhang van het nationaal-
socialisme altijd een wonderlijk geval geweest.
Er waren fele anti-socialisten onder, die maar
één doel hadden: met behulp van de beweging
Je'groo
te zeggen zijn, onze ruimte belet dat. We
nu in Britseh In-
en
re-
iritseh In-
De verkiezing heeft plaats gehad; het volk de socialistische organisatie! te verniatigasL
heeft gesproken. Het is goed ook in ons 1
I beweging tot zyn oude partijfonaatics xya te
ruggekeerd (ook naar de liberale Party vaa da
Vrijheid). Een ander deal Was echter fel anti
kapitalistisch, kleine in de druk geraakte aid-
denstanders, daarnaast de nieuwe middeasiead
van de beambten (technici, kantoorpersoneel,
door Hendrik de Man typeeraad het hoodsa-
proletariaat genoemd, dat daarom de weg naar
de arbeidersorganisaties (het pettenproletariaat)
niet vond en sich organiseerde in de sich so
cialistisch gebarende nationaalsoeialistisehe
partijen. Desen, politiek dakloos geworden door
het wegvallen der partij, sullen ook, voor esn
deel althans, de weg naar het communisme ge
vonden hebben. Zoo is de achteruitgang van
de P. v. d. A. en de groei vaa de C.P.N. wel
voldoende verklaard.
Rest nog een beaehouwing van da C.H.U.
de R.K.V.
De C.H.U. heeft sieh gehandhaafd, tegan va
ler verwachting in. Br was onmiskenbaar af
splitsing geweest; de koers Tilanus had veel
ver set gewekt; velen hadden sich van haar af
gewend; prominente figuren: van Rhjjn, Lief-
tinek, Logeman, v. d. Leeuw waren naar de
P. v. d. A. overgegaan. Maar blijkbaar sjjn hen
toch niet groote groepen gevolgd. Aan de an
dere kant heeft toch ook de Protestantsche
Unie aan de C.H.U. geknaagd, al werd dan
haar stemmental niet groot. Maar de C.H.U.
handhaafde zich! En de vraag rijst: vanwaar
kreeg zij versterking? Hebben ook nu verschil
lenden, die eertijds op Colijn
ren zij niet antirevolutionair, de weg snor de
C.H.U. teruggevonden, speciaal vele ortho
dox Hervormden? En hebben misschien Velen,
die vroeger op de caadidataa van de C.D.U.
stetaden of op de Herv. Geref. Staatsparty nu
voor de C.H.U. gestemd.? Het kan haast niet
anders.
De Katholieken handhaafden zich, ja giagsn
nog iets vooruit. Het aantal aanhangers van
de Christofoorgroep bleek niet groot en het
bleef nog voor een deel binnen het katholiek
partijverband. Maar op grond daarvan had
men een grooter vooruitgang van de K.V.P.
mogen verwachten. Wjj stuiten hier op het
zelfde verschijnsel, dat ook opvalt in verband
met de katholieke bevolkingstoename in het
algemeen. Zij gaat niet zoo snel ala men op
grond van de grootte der katholieke gezinnen
zou moeten verwachten. Hier moet dus een
zeker proces van afval gaande sijn: kerkelijk en
ook politiek. Ons gaat hier alleen het politiek
verloop aan. Hebben vele katholieken socialis
tisch of communistisch gestemd? Ook deze ver
onderstelling dringt zich op.
Wij trachten in het bovenstaande van verschil
lende opvallende dingen in de verkiezingsuit
slag een verklaring te geven.
Tot slot enkele algemeene conclusies:
De van verschillende kanten beproefde door
braak is slechts ten deele gelukt; de godsdien
stige antithesegedachte is nog seer sterk levend
gebleken in ons volk; sij werd in meerderheid
niet verlaten voor een politiek-economisch ge
fundeerde: progressisme-conservatisme. De po
litieke verhoudingen en uitzichten zijn daardoor
zeer onduidelijk en onzeker geworden. De ont
wikkeling hangt nu in de eerste plaats van de
houding der Katholieken af: wat sullen sij
doen? Zij hielden aan de confessioneele partij
vorming vast, stelden de religieuse eenheid bo
ven de politieke. Zal deze lijn ook in de prae-
tisehe politiek worden doorgetrokken? Dan be-
teekent dit herstel van de oude coalitie en dus
een conservatief bewind, door de P. y, d. Vrij
heid op politieke gronden gesteund. Of zal de
K.V.P. in vooruitstrevende richting zich bewe
gen? Dan beteekent dit een samengaan met de
P. v. d. A. en daarmee de vorming van een
meer radicaal gezind bewind. Wie zal het win
nen in de K.V.P. de conservatieve strooming
van Kortenhorst en Romme of de progressieve
van Andriessen c.s.?
De komende dagen zullen het leeren.
gevaar
leze burger-
i en
genenwoordiger bij den Veiligheidsraad had
dezen reeds op eigen houtje doen weten dat de
Sovjet-Unie zich nog steeds mengt in Perzische
aangelegenheden, maar later heeft hij in
structie van Teheran gekregen den Raad mede
te deelen dat Rusland inderdaad voor 6 Mei
Azerbeidsjan ontruimd had. Daarmede ia
eigenlijk alle reden voor den Raad om sich met
Perzië te bemoeien vervallen. Maar merkwaar
dig is wel dat in Perzië nu eigenlijk toch de
toestand is ontstaan waaraas maanden geleden
de Russen moeten hebben gedacht toen sij den
Veiligheidsraad toezegden Perzië geheel te zul
len ontruimen voor 6 Mei, tenzij zich „onvoor
ziens omstandigheden zouden voordoen.” Deze
door de Russen blijkbaar reeds lang verwachte
omstandigheden van burgeroorlog zouden den
Veiligheidsraad heel wat zorg hebben kunnen
baren, ware de Perzische regeering nu niet te
elfder ure gekomen met het rapport dat de
Russen inderdaad Azerbeidsjan hadden verla
ten. Nu zal de Veiligheidsraad moeilijk meer
een commissie van onderzoek naar Perzië, zelfs
al zou hij vermoeden dat de Perzische regee-
ringsverklaring onder Russische druk is afge
legd, kunnen zenden, waartoe eerst het plan
zou hebben bestaan. Trouwens ook dan had
Rusland zich reeds van te voren voorzien van
een wapen om deze commissie te keeren. Im
mers het heeft zich destijds verzet tegen het in
stellen der commissie van onderzoek inzake
Spanje op principiëele gronden en zelfs zich
voorbehouden er zyn veto tegen uit te spreken.
Met beroep op deze houding zou Rusland dus
ook een commissie van onderzoek inzake Per
zië met zijn veto hebben kunnen treffen. Er
zetelen inderdaad koel berekenende diplomaten
in Moskou! Wat hen beweegt is weer een
andere vraag, die Byrnes, de Atnerikaansche
minister van buitenlandsche zaken ook heeft
gesteld toen hij Maandag in een radiorede voor
het Amerikaansehe volk over de resultaten van
de nu uiteengegane conferentie van Parijs, ken
nelijk op Rusland doelende, zeide dat veilig
heid een zaak is welke elke natie aangaat, maar
de pogingen van ééne natie zoo ver gaan dat
ze de veiligheid van andere naties bedreigen,
die dan op haar beurt weer trachten zich veilig
te stellen. De roep, om veiligheid zou zóó wel
eens tot minder dan tot meer veiligheid in de
wereld kunnen leiden. We zullen op de mede-
deelingen van Byrnes inzake hetgeen wel en
niet ter conferentie te Parijs was bereikt hier
niet ingaan, over de belangrijke kwesties was
men het oneens. Amerika wenscht die en dus
de vredesverdragen nog dezen zomer behan
deld te zien op een groote conferentie en lukt
dat niet dan wil het de heele aangelegenheid
voor de algemeene vergadering der Ver. Naties
brengen. Voor een soort wereldparlement dus,
dat echter bij zijn handelingen ten deze wel
hevig belemmerd zal worden door het veto
recht dat elk der groote geallieerden bezit,
eigenlijk moest eerst de geheele procedt
dergelijke kwesties nog op de helling
zou no;
alweer u
landen onwillig is; hier wreekt zich
bij de geboorte der Ver. Naties gemaakt, toen
men zondigde tegen een democratisch
door het voorrecht van het veto aan l
ten toe te kennen. Er zon nog veel over dit alles
te zeggen zijn, onze ruimte belet dat. We moe
ten nog even vermelden dat
dië de onderhandelingen tusschen Hindoes
Mohammedanen zijn mislukt, de Engelsehe
geering zelf een nieuw plan voor Bri„_l
dische zelfregeering aan de partijen heeft voor
gelegd, waarbij een federale bond van zelfstan
dige provincies en vorstendommen wordt voor
gesteld, en waardoor aan de wenschen der
Hindoes om Britseh IndiS een éénheid te doen
vormen en aan de wenseh der Mohammedanen
om zelfbestuur voor hun gebieden wordt tege
moet gekomen. Beide partijen zullen moeten
geven en nemen, voor een overgangstijd zou
een voorloopig zuiver Britseh Indische regee
ring moeten worden gevormd, die de steun
van alle groote partijen zou moeten genieten.
Hindoes noch Mohammedanen hebben reeds
beslist over deze voorstellen, waaruit echter wel
blijkt dat het de Engelsehe regeering
met haar politiek Britseh Indië zelfr
te schenken.
