Nering. füe lering naar de ive ei uil. rd vard I’S Illium Ptnadag 7 JawxsaH 194? No. 2 43? Jaargang 009 Friesland Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OS1NGA Bolaward 5. 0. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. tsl iNUARI aterdaj n^en Vk. 47, van H. F. E. 1. 2. 3. 4. f. Streekblad voor West- 8 uur Arard M7 Temper het gas, wanneer de inhoud van de paq kookt. Houd de pannen tijdens het koken goed gesloten. Zorg ervoorr dat de vlam niet om de pan speelt, daar anders warmte onbenut verloren gaat. oKok groenten slechts tot zij gaar zijn. Stoof ze niet na. U spaart dan tevens voedingsstoffen. Maak geregeld gebruik van stamp pot met rauwe groenten, alleen de aardappelen behoeven dan gekookt te worden. Heel goed smaakt b.v. stamppot van rauwe andijvie of rauwe zuurkool. Gebruik groenten als sla bij warme aardappelen met een saus. Houd gerechten warm door ze bo ven op een pan te zetten, waarvan de inhoud tc koken staat. Dien de maaltijden zoo spoedig mogelijk na de bereiding op, zij gaan dan tevens zoo min mogelijk in voedingswaarde achteruit. Zet gort, gortgrutten, havermout, gortmout, boonen en erwten 24 uur voor het koken in water te weeken, zij zijn dan vlugger gaar. U denkt toch wel aan de kachel? Ook daar kan iets op warm gehou den worden of aan de kook ge- AbonnsmeMsprljsi 1,25 per kwartaal bij voorultbei#ll»U Ad»erUnti«pr|J» i io eent pv CHr® 879» K uw Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Redactie en Administratie Marktstraat 13 - Bols ward Telefoon 451 (K 5157) De K.LM. redde Geertje de Kooter het leven Een ware historie. De snelle K. L. M.-Constellations, die, vliegend over landen en oceanen, de ver binding met het Moederland met Neder- landsch West-Indië onderhouden, heb ben eenige weken lang nog iets anders gedaan buiten hun gewone functie: het vervoeren van passagiers, vracht en post. Zij hebben gezamenlijk het leven gered van een klein jongetje, dat ergens in een ziekenhuis in ons land langzaam lag te sterven. Maar eerst moeten wij in ge dachten eenige weken teruggaan. Plaats van handeling: het Itterson zie kenhuis te Gouda. Gp de kinderzaal van het Goudsche zie kenhuis ligt een 3-jarig jongetje Geert de Kooter. De helft van zijn korte be staan heeft hij hier reeds doorgebracht Hij is n.l. een slachtoffer van de gevrees de kinderziekte intestinaal infantilisme. Hierbij neemt het lichaam geen of onvol doende voedsel op, daar de darmen niet normaal functionneeren. De patiënt wordt dus steeds zwakker. Het eenige redmid del hier is een minimaal dieet,, welks sa menstelling afhankelijk is van de ziekte verschijnselen. Dr. de Planque, de Geneesheer-Directeur van het Itterson ziekenhuis heeft in dir geval een dieet van vruchtensappen voorgeschreven, dat gewettigd wordt door het gebrek aan een bepaalde vita- minecombinatie. Desondanks gaat de kleine patiënt voortdurend achteruit. Tot op zekeren dag het ziekenhuis de be schikking krijgt over een, helaas zeer Zoo zijn we zuinig met Gas. Wij zullen 20 pet. op het gas diénen te bezuinigen. Aangezien het meeste gas voor het toebereiden van het eten ge bruikt wordt, zouden wij de volgende wenken willen geven: Kook aardappelen en groenten •zoo veel mogelijk in één pan, naast el kaar of als stoofschotel. Kook aardappelen en groenten met zoo weinig mogelijk water, U hebt dan ook het minste verlies aan op losbare voedingsstoffen. Steek het gas pas aan, als de pan geheel gereed op het comfoor staat Breng de spijzen zoo vlug mogelijk aan de kook op de volle gasvlam. bracht. Wanneer U er geregeld een ketel water op hebt staan, hebt U ook steeds koffie-, thee-, en af- waschwater bij de hand. Illlllll In deze bijna 95 jaren heeft de Frie- sche Maatschappij belangrijk werk ver richt, aanvankelijk met medewerking van koning Willem III. Z.M., die per soonlijk en uit eigen middelen den landbouw wenschte te beschermen, zond een 5-tal vragen van de Land- bouwmaatschappijen ter beantwoording aan de afdeelingen, om te vernemen, ter dan de stuurlui op het schip van staat. Of ik dan ontkennen wil, dat er fouten gemaakt worden? Ik denk er niet over. Die mensch moet nog geboren worden, die'werkt en géén fouten maakt. En van geen politicus mag men dat verwachten, allerminst in deze verwarde na-ooriog- sche tijd. Nee, dat is een koud kunstje om staatslieden hun vergissingen voor te houden. Maar dat is alles zoo onvruchtbaar en zoo onbillijk. Het ware beter, dat de staatsburger met wat meer begrip stond voor de daden van zijn regeering en haar maatregelen op economisch gebied, ook als deze niet prettig zijn en zelfs vaak hard. En het zal een dringende plicht zijn van alle democratische politieke partijen zonder onderscheid om het volk op te voeden tot meer begrip voor de noodzakelijkheden in de regeering van het volk en de bestiering van de volks huishouding. Anders krijgen de steeds op de loer liggende demagogen hun graag genomen kanc om Fel volk tegen de re geering op te z> tien en impopulaire maar onvermijdelijke maarregelen tegen haar uit te spelen. De nationaal-socialisten waren daar meesters in en. het behoort ook tot de geliefde methoden van de communistische tactiek. Ook een regeering mag nimmer verge ten, dat men in de leiding van de volks huishouding de tering naar de nering moet zetten. Wij zijn straatarm, wij zijn door de bezetters van alles beroofd, wij moeten daardoor van alles invoeren, veel meer dan vroeger. Maar die invoer moet betaald worden. En geld hebben we niet. Dus moeten we betalen met onze eigen uitvoer. Daarom moet die zoo hoog mogelijk worden opgevoerd. Want als we maar doorgaan met meer in te voeren dan we uitvoeren dan moeten'we ook meer aan het buitenland betalen dan we uit dat buitnland teiug ontvangen. En dan teren we in en dan worden we nog aimer dan we al zijn en dan verliest ons geld zijn waarde, dan wordt de inflatie onvermijdelijk, dan gaat het gevaar drei gen, waartegen minister Lieftinck zijn titanische strijd voert. En wie wordt bij inflatie het kind van de rekening? De kleine man, de man met zijn vaste loon cn zijn vaste salaris, dat hij dan uitbe taald krijgt in guldens van steeds min der waarde, omdat hij voor datzelfde aantal guldens steeds minder koopen kan, want bij inflatie vliegen de prijzen omhoog. De ondernemer, de bezitter gaat bij inflatie niet te gronde. Vaak geldt het tegendeel: hij werkt door in- en Zuidwest boerderijen de Deensche wijze terbereiding werd toegepast. De heer G. Gabel te Eutin in Sleeswijk- Holstein, die jaren lang aldaar aan het hoofd had gestaan van een school voor boterbereiding, werd uitgenoodigd, te gen een salaris van f 300.per maand, om in Friesland die landbouwers, die dit verlangden, te bezoeken en te on derrichten. De heer H. B. Hylkema, die in Denemarken bij de boterbereiding was werkzaam geweest, werd hem als tolk toegevoegd; 34 boterbereiders werden bezocht, die allen hun tevre denheid betuigden. Vele tentoonstellingen zijn er door de Friesche Maatschappij van Landbouw en haar afdeelingen gehouden. Vele Friezen hebben hun herinneringen be waard aan de groote tentoonstelling te Leeuwarden ter gelegenheid ’‘van het 75-jarig bestaan. De tentoonstelling in 1947 zal de herinneringen aan 1927 nog in de schaduw stellen! Een Friesche Landbouwtentoonstelling in 1947 ter gelegenheid van het 95-jarig bestaan der Friesche Mij. van Landbouw. Den 12en Augustus 1851 besloten de Staten van Friesland, „in aanmerking hebbende genomen, dat de daarstelling eener Provinciale Commissie van Landbouw en de Veeteelt in dit ge west,” een Provinciale Commissie op te richten, welke bestond uit 14 leden, n.l. uit ieder rechterlijk kanton één, be noemd door de Friesche Staten. I December 1851 werd deze com missie geïnstalleerd; ieder lid ont ving van Gedeputeerde Staten een ont werp van statuten eener op te richten Maatschappij tot de bevordering van den Landbouw en de Veeteelt, aan het hoofd waarvan de Provinciale Com missie zich moest stellen. Honderden leden traden onmiddellijk toe. en keur den de voorwaarden van vestiging der maatschappij goed, zoodat men op 1 Ja nuari 1852 de Maatschappij als geves tigd mag beschouwen. In ieder rechterlijk kanton, behalve Hindeloopen, werd een afdeeling opge richt en reeds op 20 Maart 1852 werden de statuten vastgesteld. Koping Willem II betuigde Zijn tevredenheid en inge nomenheid met de oprichting der maat schappij en aanvaardde het bescherm heerschap. De oprichting dezer maatschappij, waarvan de voorzitter was mr. U. H. Wieling Huber en secretaris mr. E. Jongsma, is derhalve te danken aan de Provinciale Staten van ons gewest. Nog één belangrijk besluit van het hoofdbestuur der Friesche Maatschappij willen we vermelden. Friesland’s boter kon de concurrentie met die van het buitenland niet meer doorstaan. Het Hoofdbestuur besloot op 14 December 1877 een commissi? van 3 leden te be noemen, om in die landen welker zuivel het onze overtrof, den aard en de wijze van cultuur der graslanden, de inrich ting der boerderijen en de wijze van boterbereiding in oogenschouw te ne men. In 1878 ging deze commissie, bestaande uit de heeren jhr. mr. C. L. van Beijma thoe Kingma, P. C. Walma en H. F. Pasma, haar veelomvattende taak aan vaarden, met tot gevolg, dat op tal van klein quantum Amerikaansche geconfijte boerderijen de Deensche wijze van bo-1 bananen. Bij wijze van proef wordt dit aan het dieet toegevoegd. De uitwerking overtreft de verwachtingen. Het ziekte proces, dat steeds in ernst was toegeno men, wordt geremd. Maar, de kleine voorraad blik-bgnanen is in 10 dagen uitgeput en de gevolgen blijven niet uit. Het patiëntje komt weer in levensgevaar. Het geheele personeel van het zieken huis, dat Geertje als troetelkind is gaan beschouwen, zoekt naar een oplossing van het probleem om bananen te krij gen. Redding door de lucht Zoo was de toestand, toen de hoofdver pleegster Zr. Drooggelman, in de krant iets las over den dienst Amsterdam-Cu racao van de K. L. M. Misschien wist onze luchtvaartmaatschappij, die elke week in drie dagen de afstand van Ne derland naar de West aflegt, er iets op te vinden. Het antwoord van de hoofd stewardess Trix Terwindt op Zuster Drooggelmans brief liet niet lang op zich wachten. Er moesten bananen komen, dus er kwamen bananen. Binnen een week kon de eerste zending van Schip hol worden gehaald. Sindsdien werd elke Vrijdagmiddag aan de poort van het zie kenhuis een groot pakket per K. L. M.- auto bezorgd. En Geert herstelde, hoe wel langzaam. Het directe levensgevaar was echter geweken. Na een maand was hij zoover hersteld, dat andere voe dingsmiddelen konden worden toege diend. Dr. De Planque aan het woord. Wij spraken dezer dagen Dr. de Planque, die ons mededeelde, dat het ziekenhuis nu een geregelde toewijzing van bananen van het Rijksbureau krijgt, zoodat men meende niet langer van de diensten der K. L. M. gebruik te mogen maken. „Maar,” zoo zeide hij, „de K. L. M- heeft op het meest critleke moment ingegrepen en daardoor het leven van Geert gered." Ilatie zijn schulden weg en zijn bezittin gen stijgen In waarde. Hij zou rpisschien tegen inflatie niet eens zoo veel bezwa ren hebben. De Duitsche zware industrie heeft er zijde bij gesponnen, toen de mark kelderde in het rampjaar 1923. Maar de kleine man betaalde het gelag. En dAt wil onze regeering tot eiken prijs voorkomen. Zij wil het inflatlegevaar weghouden van ons volk, juist in het be lang van de kleine man alweer. Juist hieruit blijkt haar sociaal-vooruitstre- venden aard. En daarom neemt zij die vaak onbegrijpelijke, schijnbaar onrecht vaardige en onsociale en daarom impo pulaire besluiten van heel veel uit te voe ren, dat we zelf zoo goed kunnen ge bruiken: onze zuivel, onze radio’s, onze haring naar Rusland. Rondweg toegege ven, we konden dat alles dubbel en dwars gebruiken. Het is hier waarachtig nog geen vetpot en onze ontbijttafel is vergeleken bij vroeger nog maar schraal voorzien. Maar we hebben genoeg, we hebben geen honger, we kunnen leven. Overvloed kan men ons echter niet toe staan. Al, wat we even missen kunnen, moet er uit. Want nog eens, we moeten invoeren. Hebben we soms geen katoen noodig, geen wol, geen tarwe, geen kunstmest, geen machinerieën, geen hout voor de dringend noodige woningbouw? Welnu, dat moeten we uit onze mond besparen en we moeten noodzakelijke dingen uitvoeren, omdat we nog noodza kelijker dingen invoeren moeten. De te ring naar de nering. In- en uitvoer moe ten in evenwicht gebracht worden. Geen regeering, die zich van haar verantwoor delijkheid bewust is, ontkomt aan deze eisch. Het is haar allervoornaamste taak inflatie te voorkomen juist om der wille van de groote massa van het volk. Geljl drukken is gemakkelijk, maar de regee ring, die deze methode lichtvaardig han teert, handelt gewetenloos. Dat leert ons nu de zwendelpolitiek van de Nazis. Hitler gaf maar uit. Hij drukte maar raak. Toen hij kwam 5 miljard papier geld, toen hij verdween 140 miljard. Zoo kan men royaal zijn en zoogenaamd so ciale maatregelen nemen. Maar dat royaal getracteerde volk betaalt later het gelag. Daarom de tering naar de nering is oud- Nederlandsche wijsheid, die ook een re geering niet vergeten mag. En een volk is gelukkig, welks regeering naar die wijsheid handelt. Be+<*r nu wat krapte en later verruiming dan nu wat meer ruimte en later de ellende. Wij deden beter min der te kankeren en harder te werken en het kwaad.van de zwarte handel te over winnen door er zelf niet aan mee te doen. Des te gauwer kan onze fegeering het ons ruimer geven, doordat op een grooter nering een grooter tering volgen kan. Dat is oud-Nederlandsche wijsheid! Maar het schijnt, dat velen die thans vergeten zijn. Ik bedoel niet in hun prF véleven, niet in hun gezinsleven. Daar is nog wel veel van die oud-Nederland- sche degelijkheid gebleven en blijft men beseffen, dat men nietameer kan* uitge ven dan men verdient. Al is de spaarzin afgenomen cn maakt menigeen op wat er in komt (en trouwens, dat kan ook in vele gevallen niet anders; spaar maar eens wanneer alles peperduur is en de stijging der loonen ondanks sterke loons- verhoogingen niet aan die der prijzen evenredig is!) in verreweg de meeste gezinnen wordt een taaie strijd gestre den om iedere week of iedere maand de eindjes bij elkaar te krijgen en de moed en de energie van menige huismoeder dwingt het diepste respect af. En toch heeft de opmerking hierboven zin, dat velen de oude stelregel: zet de tering naar de nering vergeten zijn. Al thans op een bepaald en zeer belangrijk terrein passen ze hem niet toe. Ik be doel op het terrain van de volkshuishou ding niet. Daar schijnen velen ondoor dacht en Onbewust het principe van het potverteren te huldigen. Het is trouwens toch opvallend, hoe 'ge heel anders de gemiddelde mensch staat tegenover particuliere aangelegenheden als tegenover zaken van volk en staat. Menig in het persoonlijk leven strikt eerlijk mensch ziet er geen been in de staat te bedriegen en te bestelen, te knoeien met z’n belastingaangifte om zoo zijn aanslag omlaaggeschroefd te krij gen en. hij schijnt er niet aan te denken, dat hij voor het bedrag, waaryoor hem dat gelukt, de staat en dus de volksge- i meenschap besteelt. Tegenover personen nauwgezet en gewetensvol verliest men deze eigenschappen zoodra het de altijd onpersoonlijke gemeenschap betreft. Maar laat mij op mijn chapiter terug komen. Velen, die in hun persoonlijke leven er zich bewust van blijven, dat men niet meer uit kan geven dan men irtbeurt, bedenken niet, dat deze eisch ook geldt voor de volkshuishouding. In het algemeen valt het steeds weer op, hoe weinig begrip de meeste menschen hebben van de voorwaarden, waaraan ook het volksbestaan gebonden is. Zij meenen vaak, dat men zich hier in het land van de onbegrensde mogelijkheden bevindt, dat hier alles kan en dat hier niet gerekend behoeft te worden, dat hier de noodzaak van het huisje bij het schuurtje te houden niet geldt. Hier ligt een ernstige zwakte en op den duur een groot gevaar voor een democratisch staatsbestel, dat de burgers niet weten, hoe de volkshuishouding functioneert en dat het tot de voortdurende taak en -de aanhoudende zorg van de regeering be hoort, dat haar grondslagen niet worden ondermijnd. Hier geldt vooral de waar heid van het Fransche spreekwoord:1 gouverner c’est prévoir, regeeren is voor uitzien. Een regeering kan niet leven bij den dag, zij moet rekenen, zij moet trachten de komende ontwikkelingen ver vooruit vast te stellen en op grond van die prognose haar houding bepalen, haar maatregelen treffen. Dat geldt voor het politieke leven: als de burger nog niets in de gaten heeft van dé komende drei gende politieke ontwikkelingen, moet de regeering al op haar qui vive zijn. En dan neemt zij vaak maatregelen die de gewone man nog niet begrijpt, overbo dig vindt vaak en dat brandt hij los met zijn overijlde critiak: waarom legeruit- breiding, waarom vlqptuitbreiding, waar om vergrooting van de luchtmacht; het geld kon beter gebruikt worden, vindt hij. Laten ze liever dat doen of dat ver beteren. Men versta ons goed, wij geven slechts een voorbeeld, breken hier geen lans voor de hooge militaire uitgaven van onze huidige regeering. Wij vinden dat zelfs niet onbedenkelijk bij de te genwoordige slechte staat van onze fi nanciën. En precies zoo liggen de dingen op eco nomisch terrein: de regeering ziet hier samenhangen, die de man in de straat niet ziet en neemt daarom maatregelen, die hij al weer niet begrijpt en waarover hij diep ontevreden is. Wat drommel nog en toe, ze ?eggen, dat onze veestapel weer nagenoeg het vooroorlogsche peil heeft bereikt. Waarom moet dan het extra vleeschrantsoen er weer af. En in de kranten hebben we kunnen lezen, het werd met veel ophef en voldoening ver teld, dat Philips zijn vooroorlogsche pro ductie weer bereikt had. Maar waar blij ven dan onze radiotoestellen; ze zijn met de grootste moeite te verkrijgen. En zoo zouden we door kunnen gaan nog een tijd lang. Allemaal grieven, allemaal klachten en de regeering fungeert voor kop van* Jut: die heeft het allemaal op zijn gewéten. Ze mozze dit en ze mozze dat, en de eeuwige stuurlieden aan de kant weten het als steeds weer veel be riefje in richtingen van jaar tot jaar achteruit gaan,” In 1865 zonden de Friesche Staten aan het hoofdbestuur om advies deze vraag: „in hoeverre de Provinciale Commissie van Landbouw als provinciale instel ling kon worden opgeheven, zoodat de Maatschappij geheel als zelfstandig li chaam zou optreden.” Hét hoofdbestuur adviseerde ongunstig, omdat het vrees de, dat het verband met het provinciaal gezag en daarmede grootendeels den fi- nancieelen steun verloren zou gaan. Nog hetzelfde jaar besloten de Staten met één stem meerderheid tot instand houding dezer commissie, maar het vol gend jaar werd tot opheffing besloten, ingaande op 1 Januari 1867. De opnieuw gevestigde en thans als zelfstandig lichaam optredende maat schappij begon haar werk onder geen gunstige voorteekenen. De longziekte heerschte nog en de runderpest dreigde. Het hoofdbestuur wendde zich tot den Koning met het verzoek, het Kon. Be sluit van 4 December 1870 zoodanig te wijzigen, dat het luidde: Runderen door de longziekte aangetast of daarvan ver dacht, moeten worden afgemaakt. Mi nister Thorbecke antwoordde hierop, dat het systeem van afmaking, in Fries land toegepast, niet tot beteugeling der longziekte had geleid, maar dat door inenting en schadeloosstelling daarbij uit verzekeringsfondsen, de veehouders zich zelve kunnen helpen. Het hoofdbestuur wendde zich opnieuw tot den Koning en kreeg op een desbe treffend verzoek tot antwoord, dat de inenting van rundvee zooveel mogelijk door de regeering wordt bevorderd, maar dat tegen inenting van Rijkswege en op Rijkskosten bezwaar bestaat. La ter werd Friesland, door de krachtige maatregel van minister Heemskerk, n.l. hét systeem van afmaking, van de long ziekte bevrijd. Ze heerschte nog epide misch in Zuid-Holland het z.g.n spoelingsdistrict vanwaar de besmet ting hier en daar werd overgebracht. De gevolgen bleven niet uit; Duitsch- land en Engeland sloten de grenzen, totdat eindelijk met steun van de groote landbouwmaatschappijen gelukte het stelsel van afmaking ook toe te passen in bovenbedoeld district. Dientenge volge verdween de longziekte voor goed uit ons land. wat in dit opzicht door Z.M. kon wor den verricht. Voornamelijk betrof het’’t benuttigen van nieuwe uitvindingen, het invoeren van vreemde rassen, drainage en land bouwonderwijs. De antwoorden liepen nogal uiteen, doch omtrent het invoeren van vreem de rassen waren de afdeelingen in Friesland eenparig van gevoelen, dat kruising met vreemdsoortige stieren wel loffelijk was te noemen, maar geen openbare onvoorwaardelijke aanmoedi ging verdiende, vooral in Friesland, waar een rundersoort wordt, gevonden, dat, zoo het niet al de overige bekende rassen overtreft, met de beste althans voorzeker gelijk is te achten. Men achtte het dus beter de veredeling in eigen ras bij voortduring aan te wenden. In 1855 reeds nam de Friesche Maat schappij als een der grootste vereeni- gingen, een plaats onder dergelijke in richtingen in ons land in. In 1854 werd op het Huis ten Bosch op verzoek van den Koning een vergadering gehouden met het doel een algemeene Koninklijke Landbouwvereeniging op te Richten, hetgeen geschiedde. Het volgend jaar trad de Friesche Maatschappij voorloo- pig toe. Deze vereeniging had tot doel, overeen komstig den wensch van den Koning: A. een band te vestigen en te behou den tusschen de verschillende instellin gen, ter bevordering van den landbouw in Nederland; B. kennis te nemen van hetgeen in en buiten het Rijk als verbetering van den landbouw is erkend en het invoeren en aanmoedigen daarvan en C. het bevorderen van landbouwkundig onderwijs, alsmede het geven van in lichtingen en raad aan de leden der vereeniging. Het ging inmiddels met de jonge ver eeniging goed; het ledental was tot 1557 gestegen, zoodat op het 12e land- bouwhuishoudkundig Congres te De venter de vraag werd gesteld: „Waar aan is het toe -te schrijven, dat de Frie sche Maatschappij van Landbouw bloeit, terwijl andere soortgelijke in- Bolswards Nieuwsblad 47. van i 8.30— t 4 Febr.'; nderdag i 8.30— 7 Jan., Jonder- sns van opnemer' ardt dooi actie, den mei RKE 14 Jan.; ima tot jdag 17 AAT LRD 'REKEN bandel in 1, Dini- !2 Jan.; tot Lei, I uur. 30 uur. t, Dini- 9 Jan.; ij dag 31 v. d. p.. iger» en ver zorgers. i inwo- ER en Sneek .30 uur. 'ries tot 1. Werf, nderdag telken* ■■■■I"! .30 uur. .an hen. ran een ontvan- een ge er, ont- :mengde sen ver- kaarten wenscht tributie- ilbonn- iet aan terstond ■op men behan- rordt er I moeten te wor-

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1947 | | pagina 1